Argument et traduction du livre IV
55 Pyramus et Thisbe, iuuenum pulcherrimus alter,
altera, quas Oriens habuit, praelata puellis,
contiguas tenuere domos, ubi dicitur altam
coctilibus muris cinxisse Semiramis urbem.
Notitiam primosque gradus uicinia fecit ;
60 tempore creuit amor ; taedae quoque iure coissent,
61 sed uetuere patres ; quod non potuere uetare,
62 ex aequo captis ardebant mentibus ambo.
Conscius omnis abest ; nutu signisque locuntur,
64 quoque magis tegitur, tectus magis aestuat ignis.
65 Fissus erat tenui rima, quam duxerat olim,
66 cum fieret, paries domui communis utrique.
Id uitium, nulli per saecula longa notatum
(quid non sentit amor ?), primi uidistis, amantes,
et uocis fecistis iter ; tutaeque per illud
70 murmure blanditiae minimo transire solebant.
71 Saepe, ubi constiterant hinc Thisbe, Pyramus illinc,
inque uices fuerat captatus anhelitus oris,
« Inuide » dicebant « paries, quid amantibus obstas ?
quantum erat ut sineres toto nos corpore iungi,
75 aut, hoc si nimium est, uel ad oscula danda pateres ?
Nec sumus ingrati ; tibi nos debere fatemur
77 quod datus est uerbis ad amicas transitus auris. »
Talia diuersa nequiquam sede locuti
79 sub noctem dixere uale, partique dedere
80 oscula quisque suae non peruenientia contra.
81 Postera nocturnos aurora remouerat ignes
solque pruinosas radiis siccauerat herbas ;
83 ad solitum coiere locum. Tum murmure paruo
84 multa prius questi, statuunt ut nocte silenti
85 fallere custodes foribusque excedere temptent
cumque domo exierint, urbis quoque tecta relinquant ;
neue sit errandum lato spatiantibus aruo,
conueniant ad busta Nini lateantque sub umbra
arboris ; arbor ibi niueis uberrima pomis,
90 ardua morus, erat, gelido contermina fonti.
91 Pacta placent ; et lux, tarde discedere uisa,
praecipitatur aquis, et aquis nox exit ab isdem.
Callida per tenebras, uersato cardine, Thisbe
egreditur fallitque suos adopertaque uultum
95 peruenit ad tumulum dictaque sub arbore sedit ;
audacem faciebat amor. Venit ecce recenti
caede leaena boum spumantis oblita rictus,
depositura sitim uicini fontis in unda.
Quam procul ad lunae radios Babylonia Thisbe
100 uidit et obscurum timido pede fugit in antrum ;
dumque fugit, tergo uelamina lapsa reliquit.
Vt lea saeua sitim multa conpescuit unda,
dum redit in siluas, inuentos forte sine ipsa
ore cruentato tenues laniauit amictus.
105 Serius egressus uestigia uidit in alto
106 puluere certa ferae totoque expalluit ore
Pyramus ; ut uero uestem quoque sanguine tinctam
108 repperit : « Vna duos » inquit « nox perdet amantes ;
e quibus illa fuit longa dignissima uita,
110 nostra nocens anima est ; ego te, miseranda, peremi,
111 in loca plena metus qui iussi nocte uenires
112 nec prior huc ueni. Nostrum diuellite corpus
113 et scelerata fero consumite uiscera morsu,
o quicumque sub hac habitatis rupe leones.
115 Sed timidi est optare necem. » Velamina Thisbes
116 tollit et ad pactae secum fert arboris umbram
utque dedit notae lacrimas, dedit oscula uesti :
« Accipe nunc » inquit « nostri quoque sanguinis haustus ! »
Quoque erat accinctus, demisit in ilia ferrum,
120 nec mora, feruenti moriens e uulnere traxit
121 et iacuit resupinus humo ; cruor emicat alte,
non aliter quam cum uitiato fistula plumbo
123 scinditur et tenui stridente foramine longas
eiaculatur aquas atque ictibus aera rumpit.
125 Arborei fetus aspergine caedis in atram
uertuntur faciem madefactaque sanguine radix
127 purpureo tingit pendentia mora colore.
Ecce metu nondum posito, ne fallat amantem,
illa redit iuuenemque oculis animoque requirit
130 quantaque uitarit narrare pericula gestit ;
utque locum et uisa cognoscit in arbore formam,
132 sic facit incertam pomi color ; haeret, an haec sit.
Dum dubitat, tremebunda uidet pulsare cruentum
membra solum retroque pedem tulit, oraque buxo
135 pallidiora gerens, exhorruit aequoris instar,
quod tremit, exigua cum summum stringitur aura.
Sed postquam remorata suos cognouit amores,
138 percutit indignos claro plangore lacertos
et laniata comas amplexaque corpus amatum
140 uulnera suppleuit lacrimis fletumque cruori
miscuit et gelidis in uultibus oscula figens :
« Pyrame » clamauit « quis te mihi casus ademit ?
143 Pyrame, responde ; tua te carissima Thisbe
144 nominat ; exaudi uultusque attolle iacentis. »
145 Ad nomen Thisbes oculos a morte grauatos
Pyramus erexit uisaque recondidit illa.
Quae postquam uestemque suam cognouit et ense
148 uidit ebur uacuum : « Tua te manus » inquit « amorque
perdidit infelix ! Est et mihi fortis in unum
150 hoc manus, est et amor ; dabit hic in uulnera uires.
Persequar extinctum letique miserrima dicar
152 causa comesque tui ; quique a me morte reuelli
heu ! sola poteras, poteris nec morte reuelli.
Hoc tamen amborum uerbis estote rogati,
155 o multum miseri, meus illiusque parentes,
156 ut quos certus amor, quos hora nouissima iunxit,
157 componi tumulo non inuideatis eodem.
158 At tu, quae ramis arbor miserabile corpus
nunc tegis unius, mox es tectura duorum,
160 signa tene caedis pullosque et luctibus aptos
semper habe fetus, gemini monumenta cruoris. »
162 Dixit et aptato pectus mucrone sub imum
163 incubuit ferro, quod adhuc a caede tepebat.
Vota tamen tetigere deos, tetigere parentes ;
165 nam color in pomo est, ubi permaturuit, ater,
quodque rogis superest, una requiescit in urna.
|
Dernière mise à jour : 30 août 2017 |