Ἔστι δέ τι ὄρος ἐπὶ Καμπανίας ὁ Βέβιος, οὗπερ ἐν τοῖς ἔμπροσθεν λόγοις 
ἐμνήσθην, ὅτι δὴ πολλάκις ἀφίησιν ἦχον μυκηθμῷ ἐμφερῆ. Καὶ ἐπειδὰν αὐτῷ 
τοῦτο ξυμβαίη, ὁ δὲ καὶ κόνεως ἐπὶ τούτῳ ζεούσης μέγα τι χρῆμα ἐρεύγεται. 
Ταῦτα μὲν ἐς ἐκεῖνό μοι τοῦ λόγου ἐρρήθη. Τούτου δὴ τοῦ ὄρους, ᾗπερ καὶ τῆς 
κατὰ τὴν Σικελίαν Αἴτνης, κενὰ τὰ ἐν μέσῳ ἐκ τῶν ἐσχάτων ἄχρι ἐς τὴν 
ὑπερβολὴν ἀπὸ ταὐτομάτου τετύχηκεν εἶναι, οὗ δὴ ἔνερθεν διηνεκὲς τὸ πῦρ 
καίεται. Ἐς τόσον δὲ βάθος τοῦτο δὴ τὸ κενὸν διήκειν ξυμβαίνει ὥστε δὴ 
ἀνθρώπῳ ἐν τῇ ἀκρωρείᾳ ἑστῶτι ὑπερκύπτειν τε τολμῶντι ἐνθένδε οὐ ῥᾳδίως ἡ 
φλὸξ ὁρατὴ γίνεται. Ὁπηνίκα δὲ ξυνενεχθείη τῷ ὄρει τῷδε τὴν κόνιν, ᾗπέρ μοι 
ἐρρήθη, ἐρεύγεσθαι, καὶ πέτρας ἀποτεμνομένη ἀπὸ τῶν τοῦ Βεβίου ἐσχάτων ἡ 
φλὸξ ὑπὲρ τὴν κορυφὴν τοῦ ὄρους τούτου μετεωρίζει, τὰς μὲν βραχείας, τὰς δὲ 
καὶ μεγάλας κομιδῆ οὔσας, ἐνθένδε τε αὐτὰς ἀποπεμπομένη ὅπη παρατύχοι 
διασκεδάννυσι. ῥέει δὲ καὶ ῥύαξ ἐνταῦθα πυρὸς ἐκ τῆς ἀκρωρείας κατατείνων 
ἄχρι ἐς τοῦ ὄρους τὸν πρόποδα καὶ ἔτι πρόσω, ἅπερ ἅπαντα καὶ κατὰ τὴν Αἴτνην 
γίνεσθαι πέφυκεν. Ὄχθας δὲ ποιεῖται ὑψηλὰς ἑκατέρωθεν ὁ τοῦ πυρὸς ῥύαξ, τὰ 
ἔνερθεν τέμνων. Καὶ φερομένη μὲν ἐπὶ τοῦ ῥύακος τὰ πρῶτα ἡ φλὸξ καιομένῃ 
εἰκάζεται ὕδατος ἐκροῇ· ἐπεὶ δὲ αὐτῇ ἀποσβεσθῆναι ξυμβαίη, ἀναστέλλεται μὲν 
τῷ ῥύακι ὁ δρόμος εὐθὺς, ἐπίπροσθέν τε ὁ ῥοῦς οὐδαμῆ πρόεισι, τὸ δὲ ὑφιζάνον 
τούτου δὴ τοῦ πυρὸς πηλὸς φαίνεται σποδιᾷ ἐμφερής.
 

Il y a dans la Campanie un mont que l'on appelle le Mont Vésuve, qui, comme nous 
l'avons dit, produit quelquefois un bruit semblable au mugissement d'un taureau, et 
jette, ensuite, une grande quantité de cendres, et de flammèches. Le milieu de ce 
Mont est creux depuis le haut jusqu'au bas, et brûle d'un feu continuel, aussi bien que 
celui du Mont Etna. Ce creux est si profond, que ceux qui sont si hardis que d'y 
regarder, ne sauraient voir la flammé qui est dedans. Quand cette montagne vomit 
des brasiers, elle jette en même temps une grande quantité de pierres, répand un 
fleuve de feu, qui coule depuis le sommet jusqu'à la racine, et quelquefois même plus 
loin. Ce fleuve de feu se creuse un lit, et des deux côtés il s'élève deux rivages. Il 
coule au commencement comme une eau bouillante ; mais aussitôt que la flamme est 
éteinte, le cours du fleuve cesse, et il ne laisse qu'un limon semblable à des 
flammèches, et à des cendres.

Trad. : M. COUSIN, Procope, oeuvres complètes. Paris, Foucault, 1685