DE ALEAANDIII MAGNI FORTUNA AUT VIRTUTE. oRATio r. 1 1. Ilec ergo Fortune oratio est, Alexandrum sibi soli totem vindicantis. Contra auteur pro philosophia disserendum est, aut pro ipso potius Alexandro indi- gnante et ogre ferente, si imperium gratis et a For- tuna accepisse vidcatur, quod multo sanguine venaic assiduis consecutus vulneribus Insomnes noctes permultas pervigil egit, atque dies , dum Bella gent, pugnatquc , cruentas , adversus invictos exercitus, et innumeras gentes , et flumina nunquam transmissa , et saxa sagittis inac- cessa , consilio, tolerantia , fortitudine, ac temperantia slipantibus. 11. Arbitror autem ipsam Fortunee res ab eo gestes sibi ascrilrenti dicturum : Noli mea virtuti detra- here , noli meam gloriam deprimere : tuum opus est Darius, quem ex servo et astanda regis dominum Per- sarum fecisti : tuum Sardanapalus, cul purpuram pe- ctenti diaderna regium circurnposuisti. Ego autem victor ab Arhelis ad Susa perrexi, et Cilicia mihi latam ape- ruit iEgypturn, Ciliciam Granicus, quem cadaveribus Mithridatis et Spithridatis pro ponte usus transivi. Orna te ipsam et jacta regibus vulnerum et cruorurn expertibus enim fortunati Grant, Ochi et Arta- xerxa, quos statim a partu in solio Cyri coliceasti. Meum quidem corpus multa signa , certaque ēa fert , Fortune non adjuvantis , sed repugnantis. Primum apud Illyrios caput mihi saxo , cervix vecte est contusa : deinde ad Granicum caput mihi gladio barbarico est comrninuturn : feniur ad Issurn, ense : ad Guam mal- leolum sagitta sum ictus , gravi autem de sella lapsu luxavi humerum : ad Maracatarda os tibia mihi sa- gittis est perruptum : subsecuta sont ab indis vulnera et animorum violentia : apud Assacanos sagitta mihi ictus fuit humerus : apud Gandridas crus vulneratum : apud Mallotas arcu actum telum pectori meo infxum ferrum reliquit, et vecte sunt cervices verberata, coin quidem apposite muris scaloe rupte surit, et Fortuna me unicum inclusit, ne illustribus quidem adversariis, sed ignotis barbaris, tantam rem gratifcata; quod nisi Ptolemoeus parma texisset me, et Limnaus ante me in- numeris occurrens tells cecidisset, ac animis effer- vescentibus vim adhibentes Macedones muros subver- tissent : oportebat Alexandri sepuicrum fieri barbarum ilium et nullius nominis pagum. 1 Ill. Atque hac quidem ipsius sunt expeditionis, tenu• pestates, sicc,Iates, fuminum profunditates, altiludi- nes saxorum ad qute evolare axes nequeunt (Aorua saxa ) , ferarum conspectus naturam excedentium , agrestis et inimmana victus ratio, mutationes regulo- rum, iteratreque proditiones. Ante illam vero cxpedi- tionem a Philippicis bellis rccalcitrabat Graecia , et Thebm Chmronensem pulverem ab armis decutiebant, e ruina resurgentes, adjuvantibus auxiliaresque por- rigentibus rnanus Atheniensibus : ad hmc tata noyas occulte res meditabatur Illacedonia , ad Amyntam et Aeropi fflios animis inclinans : erumpebant Illyrii, et Scythicm res fluctuabant vfeinis turbas molientibus : aurum quoque Persicum per omnium locorum oratores diffusum, exagitabat Peloponnesum : ad lima exliausti erant Philippi thesauri, et debebat rex prmterea, ut auctor est Onesicritus , ducenta talents. In tanta Mo- . pia, ac reniai perturbatione, ausus est adolescens, qui vixdum ex ephebis exccsserat, Babylonem sperme et Susa, imo vci imperium in universos hommes unies concipere , fretus (putatis) triginta peditum, et qua- tuor equitum minibus. Tot enirn fuisse Aristobulus at- firmat : rex Ptolemseus triginta millia peditum, equi- tum quinque millia ponit : Anaximenes quadraginta et tria millia peditum , equites quinque millia et quingen- tos. Prmclarum zero, quod ei Fortuna paraverat, via- ticum , septuaginta erant talenta , si Aristobulo cre- dimus : si Duris audiendus est, triginta duntaxat die- rmu commeatus. IV. Inconsultus igitur fuit et temerarius Alexander, qui ita tenui clam re adversus tantam potentiam au- sus est bellum suscipere ? Nequaquam vero. Quis enim unquam majoribus pulchrioribusve instructus rei p- rendre occasionibus ad bellum profectus est'? magnani- mitate, inquam, prudentia, temperantia, fortitudine; quibus eum viaticis philosophia ad expeditionem instru- xit; ut majorem a prmceptore Aristotele , quam a Phi- lippo patte commeatum ad rem gerendam consecutus, in Persas rnoverit. Nos auteur credimus fis, qui scri- hunt Alexandrum aliquando dixisse Maclent se et Ulys- seam habuisse secum expeditionis suce viaticum-: atque Ilomerum eo nomine praedicamus. Si quis vert) affila met eum libros istos animi reficiendi, labonisque con- solandi, et otfo suavitatem conciliandi gratin secum tulisse : viaticum re vera ei fuisse doctrinam e philoso- phia perceptam, et commentationes de vacuitate me- tus , fortitudine , temperantia , magnanimitate, con- temnimus : scilicet quia nihil de syllogismis sut pronunciatis scripsit, neque ambulationem in Lyceo occupavit, neque de propositis in Academia disputa- vit : his enim rebus philosophiam deliniunt, qui eam verba , non res putant Atqui neque Pythagoras quic- quam scripsit,neque Socrates, neque Arcesilaus , neque Carneades , nobilissimi philosophi : neque illos tanta occupabant bella, neque barbaros reges cicurando, et Grzecanicas urbes in feris condendo nationibus, et injustas contumacesque gentes pacem legesque docendo, terras peragrabant : sed quantumvis in obo vitam agentes, scribendi munus sophistis relfnquebant. Cade ergo crediturn est cos philosophari ? E dictis, e fucus , ex fis quai docuerunt. Ex his itaque de Alexandre ju- dicetur : quit dixit , que egit , quie docuit, philoso- phum fuisse eum ostendent. V. Ac primo id, quod ab opinione vulgi est alienis- simum, considéra, comparationem discipulorum Alexan- dri cum discipulis Platonis et Socratis. Ingeniosos hi, et eadem lingua utentes institueront, si nihil aliud, saltem Graci sermonis intelligentes, et mollis horum sua non persuaserunt : curn Critiae, Alcibiades, Clito- phontes preecepta tanquam frenum exspuentes alto de- flecterent. Alexandri doctrinam si inspicias, Hyrcanos docuit conjugiis uti : Arachosios agriculturam : Sogdia- nis persuasit, ut alerent , non interficerent, patres : Persas ut venerarentur, non uxorum loco haberent , matres. O admirabilem philosophiam ! que fecit , ut Indi deos Gręcorum colerent, et Scythie mortuos hu- marent, non, ut ante, comederent. Admiramur Car- neadis vira , qui Clitomachum, domo Carthaginiensem prius Asdrubalem vocatum, Groecos mores instituta- que amplecti docuit : et Zenonis, quod Diogeni Baby- lonio persuasit, ut operam philosophię daret. At ver() Asia ab Alexandro pacata Idomerum passim legebat : et Persarum, Susianorum, Gedrosiorumque fild Euri- pidis ac Sophoclis cantabant tragoedias. Et Socrates quidem novos introducens genios, poenas Atheuiensi- bus calumniatoribus ledit : Alexandri opera factum est, ut Bactra et Caucasus Groecorum deos adorarent. Plato unicam reipublicę formam scripsit , neque cul- quam persuasit ut ea uteretur , quod erat austera : Alexander amplius septuaginta urbibus in barbaris cou- didit gentibus, disserninatisque per Asiam Gracis in- stitutis , a fera et beiluina vitae ratione boulines de- traxit• Ac Platonis sane leges pauci legimus : Alexan- dri legibus mulla hominurn millia usa surit et utuntur : victique ab eo feliciores iis suit qui ipsum subterfu- gerunt : cumhis nemo misere vivendi finem imposuerit illos victor coegerit feliciter vivere. Itaque quod The- mistocles dixit, quo tempore a patria profugum rex Persię magnis affecit donis, tresque ei urbes stiperr- diarias fecit, unam ad frumentum, alteraru ad simula, tertiam ad obsoniurn ruppeditandum : O pueri, parie- ramis nisi periisserous : id rectius de his dici potest , quos Alexander subegit. Nunquam enim mansuevissent, si domiti non fuissent : non haberet Alexandriam lEgy- ptus, neque Seleuciam Mesopotamia , neque Sogdiana Prophthasiam, neque Bucephaliam Indi, nequeCaucasus circumpositas Gracanicas urbes, per quas ibi condilas barbara feritas repressa paulatim est, moresque de malis in bonos consuetudine redacti. Proinde si recte maxi- main sibi laudem philosophi inde petunt quod dura et inculta ingenia emolliunt atque componunt; merito pro surmno philosopho Alexander habendus est, qui iuuu- nreras efferas gentes atque indoles cicuraverit. VI. Jam illa reipublicę forma a Zenone Stoica: sectae auctore tradita , quę lantopere laudatur , ad unum hoc caput tendit, ut non per urbes ac pagos habitemus , singuli proprio nobis jure ab aliis distincti, sed universos hommes populares civesque nostros cen- scamus esse , una omnium vitae ratio, unus ordo sit, tanquam gregis alicujus quae communibus ulitur ęquali loge pascuis. Atque hoc quidem scriptum reli- quit Zeno, tanquam somnium aut imaginem requilalis et reipublicae philosophicę informans : Alexander re ipsa doctrinaux cam expressit. Neque enim secelus est Aristotelis consilium, qui eum jubebat Gręcis se tanquam principem , barbaris ut doninum priebere, et illorum quidem ut amicorurn et domesticorum eu- ram gerere, his tanquam bruits aut stirpibus uli: quod si fecisset, regnum suurn beliis, exiliis, seditioni- bus, simultatibusqueimplevisset. Sed ita slatuens,divini- tus se communern omnium nationum moderatorcm ar- que arbitrum esse missurn, quos verbis non potcrat, armis ad communitatem adigens, omnes undiquegen- tes in unum corpus conduxit, tanquam in auricilię cratere emnmiscens vitas, mores, uuptias, victus ra- tiones : mandavitque ut uuiversi rnundum pro paras agnoscerent, castra pro arec et praesidio, halos pro cognatis, malos pro peregrinis : inter Gręcum et bar- baricum non chlamyde, pesta, acinace, candye distiu- guerent, sed Gręcum virtute , barbaricum vitiositale restimarent : communes autem duccrent vestes, men- sas, conjugia, victus rationcs ,sanguine et proie imbu contemperati. VII. I)emaratus Corinthius, unus de hospitibus et miels Philippi, cura Alexandrmn Susis videret, magno correptus gaudio, elTusis lacrymis, Mages, dixit, gaudio privatos esseGeeecos ante id tempes rida elefine- ctos, quod Alexandrsem non vidissent in solin Daeii se- dasuenz. Ego autan mehercle eos , quibus id spectare contigit, isto nomine beatos non censeo, eum For tunae id fuerit munus, et regum minus excellentium: illam vcro videre voluissem praeclaram sacramque sponsalium procurationem, cura Alexander uno teulu- rio, quod auro crut ornatum, complexus centumPer- sidas sponsas, totidernque Macedonas et Gracos spon- sos, comrnunibus penatibus mensaeque eidem adhibuil, primusque ipse serto redimilus hymenaeum orsus, tan- quam cantilenam arnoris mutai testeur accinens, maximas et potcntissirnas gentes in couunuuitalem conduxit ccntum copulatis conjugio paribus, unies ipso sponsas, reliquis omnibus auspex simul et pater et moderator. Cum voluptate enim aliqua dixissem: 0 barbare et franc Xerxa, et frustra tanto comte pore tenz Ilellespontium monte: sic prudentes reges A.eiam Europce conjungunt, non lignis, non ralibus, non osseuse et consensionis expertibus vinculis, sed tegitimo aurore, castisque nuptiis et proüs conzrnunione gentes unicndo. VIII. Ad hune respiciens ornatum Alexander, non Medicum adscivit v-cstitum, sed Persicum, molto quam est Medicus viliorem : nam Mina ista et iunsi_ tata ac tragica barbarici ornatus recusans, ut Harem et candyn et anaxyrides, vestem gestavit ex hahibt Persico et Macedonico compositarn, ut Eratosthenes narrat : ut philosophus, indifferentibus utens : ut au- teur princeps comrnunis, et rex humanus, vestis honore superatorum sibi parans benevolentiam, ut constantes permanerent, Macedonasque non ut hostos odio , sed ut principes amore prosequerentur. Contra enim insi- pientis crut et inilati animi, chlamydem unicolorern admirari , tunicam punrica pretextam odisse , vel e di_ versa parte ista contemncre, ad bic obstupescere : et in morem infantis eum conservare vestitum , quem majorum usus, tanquam nutrix, circumdedisset. Qui feras venantur boulines, ii pellibus cervorum se ami- ciunt : et glatis tuniculis utuntur, qui aucupantur volu- cres : caventque tauris se ostentare in punicea veste , aut in alba elephantis : quia his coloribus ista anirnalia efferantur et in rabiern aguntur. Si auteur rex magnus gentes intractabiles et imperio reluctantes, tanquani bestias cicurans , veslitu cousue() demitigavit , vi- clusque usitata ratione compescuit, moerorem amure eorum et tristitiam deliniens, id reprehendunt? ac non poilus admirantur sapientiam ejus, qui levi admodunr habitus mutatione Asiam demulserit; utque corpora arrois debellavit, ita veste animos sibi devinxerit? Enirnvero Aristippum Socraticum admirantur, qui et viii pallio , et lira Milesia ita usus est, ut utrobique decorum servaverit : Alexandro autem vitio dent, quod, patrio habitu exornato , non contempsit vestem hello domitorum, cum quidern Ille magnarum jaceret rerum fundamenta. Non enim latrocinio Asiarn incursare, eut insperati fortune donc, pridas et spolia rapere medi- tatus, quo modo postea temporis Italiam Annibal, et priscis ternporibus Treres ioniam, ac Scythe Medium populati sunt, sed omnes terri populos uni subjicere imperio ac reipublicie forrnie omnes hommes in unum populum conducere cupiens, hoc modo sese compo- suit. Ac nisi tam celeriter genius qui anirnum Alexan- dri hue demiserat, cumdem ad se revocasset ; una titi- que lei omnibus hominibus proposita fuisset : morta- lesque universi ad unicum jus tanquatn commuer') lucem respexissent. Nunc ēa pars terri quasi sons ra- diorum expers mansit , qua) Alexandrunr non vidit. IX. largo primum ipso expeditionis scopus hominem a philosophia commendat : ut qui non sibi luxum et opes ac splendorem, sed omnibus hominibus concor- diarn, pacem, mutuamgrie communicationem parafe instituerit. Secundo loco dicta ejus consideretnus, quando aliorum etiam regurn atque principum mores 1 et ingenia vocibus potissimum animi patefaciunt. An- tigonus senex sophiste cuidam, libros ei de justitia scriptes occinenti : Stultus es, inquit, qui rnil:i , quem vides alienas orbes vexare, de justitia loquaris. Dion - zv. sius tyrannus dicebat, pueras salis, viros jurejurando esse fallendos. Sardanapali monimento inscriptum fuit: Drac habeo, que edi, qumque exsaturata libido hausit. w Quis ex his dictis non pronunciet primo injustitiam av et alienorum appetentiam, secundo impietatem, ter- tio tio luxuriam tribu'? Alexandri auteur dicta, si dia- dema lis , et Ammonem, et nobilitatem generis adimas, x– Socratis tibi, eut Platonis, vel Pythagore videbun- zP tur. Non enim consideremus eas votes, quas poche imaginibus et statuis ejus magniloquentes subscripse- runt, non ad moderationem animi, sed ad potcutiam qS Alexandri respicientes : v• Asreus inspiciens divosque hominesque regentem , veile mihi est visas talla verba loqui : ~ Magne, teue, totoaupiterpar, neat equeorbeenimimhi. prohibemus, olymrpum, dom tellus t, Et Alexander : Ego Tovis quidem filins. IIec, ut dixi, y poetarum sunt fortunam ejus adulantium. De genuinis auteur Alexandri dictis primum perpendamus puerilia. Adolescens cum requales velocitate pedurn superaret, v et socii ad Olympicum cursus certamen incitarent, quaesivit, liegesne cursu essent certaturi : neganlibus, Inique comparatum fore certamen, dixit , ubi privarow ricturzrs esset, vietus calcium rex privatis palmarn cessa- rus. Patri Philippo hasta femur in Triballis transfixo, cum is evitato mords periculo claudicationem iniqulns ferret, Mono aninro es, pater mi, inquit , ac palan pro- gredere, ut ad singulos pressas aimais Luce recorderis, Nonne heec autrui sont philosophici, et qui ob divinum instinctum, quo ad honesta fertur, adversuscorporisvi- da se erigat? Quomodo putas eum cxsultasse propria vulnera commemorantern, ad singula gentem domitam aliquam, eut victoriam partam, urbemve captam, eut regem se dedentem dam referret ; neque tegeret cica- trices, sed "relut impressas virtutis et fortitudinis sua' notas circumferret? X. Porno si quando in scholis Homeri versuum in- stituebatur comparatio, aut in conviviis, alio alium prreferente, ipse hune omnibus aliis pręstare dixit: Rex idem bonus, et fortis betiator in armis: quam alius laudem tempore prreceperat , eam sibi legem positam existimans : ut dicere liceat, Ilomerum uno versu et ornasse praestantiarn Agamemnonis, et de Alexandri virtute oraculum edidisse. Cum in Ii elles- pontum trajecisset , Trojam est contemplatus, et for- mam heroicarum actionum cum animo suo commenta- tus : ibi cum accolarum quidam se Paridis lyram ei da• turum, si vellet, polliceretur : Nihil, inquit, ea mira opus est: habeo enim Achillis, qua isanimum solatus est, Magnorum cantans illustria facta virorum: nam Paridis omnino mollem ac muliebrem cantum edi- dit arnatoriis cantilenis. Animi est philosophici sapien- tiam amare, et sapientes apprime admirari : qua in ro Alexandrum nemo rcgum requavit. Dictum est quo modo erga Aristotelem fucrit aftceto animo. Idem Anaxarchum musicum inter amicos in summo habuit honore. Pyrrhoni Eleo ad primum congressum decem millia aureorum dono dedit: Xenocrati Platonis ft;rni- Hari quinquaginta talenta dono misit. Onesicritum , Diogenis Cynici discipulum, ab eo fuisse rnagistrurn gubernatorum factum, multi memoria' prodiderunt. Cum ipso Diogene apud Corinthurn collocutus, ita oh- stupuit et attonitus est viri vita et gravitate, ut svpe- numero ejus mentionem faciens dixerit : Nisi essem Alexander, Diogenes valent esse ; hoc est , operam de- dissent et otivaz inzpendissem disputationibus, nisi rebu.s gerendis philosopharer. Non hoc dixit: Nisi rex essem , Diogenes esse vellent; neque , Si non dives, etiam Ar- geades: non enim fortunam sapientisepręfcrebat, neque purpuram et diadema pallio ac pers' ; sed hoc dicebat : Nisi Alexander essem, Diogenes esse vellem ; hoc est , Nisi instiluissent gentes barbaricas cent Grcecis com• nti.scere , osnnesque terras obeundo cicurare, scruta- lu.sque continentis fines Macedonicam ail Occanum pro- pagare , Grceciantque serere , et amatis generis justifiant tuque pacem dissemnare; non equidenz in otio desidens potentiam meanz ad luxuriandunz contulissem , sed fru- galitatem Diogenis cemulatus fuissem. Nunc ignosce notas, Diogenes, Herculent imitor, Perseum centulor , Bacchique, qui deus auctor mei est generis, inhcerens vestigiis, rursus in Indic vincentium.. Grcecorurn chornnt vola ponere, et apud ntontanas agrestesgue trans Cau- castnn gentes Baschi coaazessationunt memoriam reno- vare : szmt et ibi quidam dura_' philosophice nudato cor- pore assucti , viri sancti et suo jure viventes , deo operanz darnes, Diogenem vilitate rerunt suarunt superantes, nulla pesa indigentes : non enim recondunt alimentum , quod iis terra subinde recrus suggerit , potunt fluvii, Taliez ab arboribus defuentia, et herba e terra enascens lectum: per me et hi Diogenem cognoscent et ipsos Dio- genes: oportet etiam nte nomisnta cudere, et barbaries e nzateria factum Grcecanicce forma reipublicce signare. XI. Agedum actiones Alexandri num fortuitum ca- sum, et virn bellicam ac manuurn robur prx se ferunt ? an vero multum fortitudinis et justitisr, multum tem- perantire ac mansuetudinis, cum decoro et prudentia , sobria ac sapienti ratione omnia agentis ? Non enim mehercle distinguere inter facta ejus , et hoc fortitu- dini , illud humanitati , aliud continentiae ascribere possum : sed quodvis ex omnibus videtur conternpera- tum virtutibus : confirmante Alexandro Stoicorum illud decretum, Quidquid agit sapiens, omnibus eunz virtuti- bus agere, ¢tnantque virluteaaa cliquant primas obire par- tes; reliquas autem omītes socias sibi peafciendce rei adsciseere. ita in Alexandro videre licet bellicam vir- tutem humanitate temperatam, mansuetudinem for- . in donando rei familiaris rationibus accommodatam, iram placatu facilem, amorcm tempe- rantem, remissionem non otiosam, tolerantiam laborum non vacantem solatio. Quis miscuit bello festivitates, quis comessationibus expeditiones, quis obsidionibuset rebus difficilibus gerendis bacchationes, nuptias, hyme- nęos? quis peccantibus se magis infensum, adoersas res passus humaniorem prabuit? quis pugmmtibus gra. vior, veniam petentibus benignior fuit? Subit mihi hic Pori dictum referre. Is enim ut captivus est ad Alexan- drum perductus , interrogatusque ab eo quomodo se tractari vellet : Regio more, o Alexander, respondit; rursumque interrogatus, an aliquid pra:terea aliud vel- let, respondit: A'ihil, nana inregio more inmsst assiste, Et mihi lubet singulis Alexandri actionibus acclamare, Philosophice; nain in hoc quoque omnia insunt. Captus amore Roxanes, Oxyathris tillai, quai in coetu captiva- rum erat, non libidinose eam violavit, sed uxorem duxit : philosophice. Darium videns jaculis confixum, non sacrificavit, non paeanem cecinit, ut qui ad 6nem longi belli pervenisset: sed chlamydem corpori sue de- tractam cadaveri injecit, hoc exemplum regix fortunx tegens : philosophice. Cum aliquando epistolam e matte missam arcanam legeret, et ilephaestio, ut tum forte assidebat, simpliciter una eam percurreret, non pro- hibuit, sed annulum ori ejus imposuit, silcntium arnica ride obsignans : philosophice. IImc enim si non sunt philosophica, qusenam sunt alla? X11. Apponamus eorum exempla , quos philosophes fuisse est in confesso. Socrates secum cubare Alcibiadem passus est. Alexander Philoxenum ortie maritimes prm- fectum, cum is ei scripsisset, esse in Ionia pue- , rum astate florentem, pulchritudine summa, qum- reretque per epistolarn an hune emi et ad se mitti vcllet, acerbe increpavit , in hanc sententiam rescribens : Pessime homimn, cujus mihi lotis flagitii conscius es, ut hujusmodi voluptates mihi objiciendo blmuliorts? Xenocratem laudamus, quod dono missa ab Alexandro sibi quinquaginta talenta non accepit : dantem non lau- damus? an quia non tam a largiente quam a non acci- piente contemni pecuniam credirnus? Philosophia fecit ne pecunia opus haberet Xenocrates : atqui eadcm fecit ut ea opus haberet Alexander, ut largiri talibus pos- set. Hoc quoties dixit Alexander ictus, vi pulsas? Et salie judicia recta omnibus hominibus putamus finesse: quod natura ultro ad honestatem ducat. Philosophi autem in eo praestant ulgo, quod judicia habent rebus adversis incideutibus tļrma et roborata : non enim tum his utuntur anticipatis sententiis, Est hoc augurium cunctis praestantius unum: et, Finis omnibus imminibus est mors. Sed rationes peri- culo imminente franguntur, ac imaginationibus judi- cium expellitur , ubi prope adsunt res terribiles. -lotus enim non soiam memoriam consternat, ut ait Thuey- dides ; sed et institutum anlini omne et laudahilem roua tum arque incitationem. * Funiculos phdosophia circumposuit* *