http://www.hs-augsburg.de/~harsch/Chronologia/Lspost12/Gualterus/gua_al01.html A l e x a n d r e i s L i b e r I CAPITVLA PRIMI LIBRI Primus Aristotilis imbutum nectare sacro Scribit Alexandrum sceptroque insignit et armis. Cicropidas regi rursus confederat. arces Diruit Aonias. numerosa classe profundum 5 Intrat et appellens Asyam de naue sagittat, Parcendumque ratus hostem sine Marte tryumphat, Elatusque animo sub sole iacentia regna Iam sibi parta putat. Asiam de uertice montis Inspicit et patrias partitur ciuibus urbes. 10 Pergama miratur et sompnia uisa retractat. PRIMVS LIBER Gesta ducis Macedum totum digesta per orbem, Quam large dispersit opes, quo milite Porum Vicerit et Darium, quo principe Grecia uictrix Risit et a Persis rediere tributa Chorintum, 5 Musa refer. qui si senio non fractus inermi Pollice Fatorum nostros uixisset in annos, Cesareos numquam loqueretur fama tryumphos, Totaque Romuleae squaleret gloria gentis: Preradiaret enim meriti fulgore caminus 10 Igniculos, solisque sui palleret in ortu Lucifer, et tardi languerent Plaustra Boete. At tu, cui maior genuisse Britannia reges Gaudet auos, Senonum quo presule non minor urbi Nupsit honos quam cum Romam Senonensibus armis 15 Fregit adepturus Tarpeiam Brennius arcem Si non exciret uigiles argenteus anser, Quo tandem regimen kathedrae Remensis adepto Duriciae nomen amisit bellica tellus, Quem partu effusum gremio suscepit alendum 20 Phylosophia suo totumque Elycona propinans Doctrinae sacram patefecit pectoris aulam, Excoctumque diu studii fornace, fugata Rerum nube, dedit causas penetrare latentes: Huc ades et mecum pelago decurre patenti, 25 Funde sacros fontes et crinibus imprime laurum Ascribique tibi nostram paciare camenam. Nondum prodierat naturae plana tenellis Infruticans lanugo pilis, matrique parabat Dissimiles proferre genas, cum pectore toto 30 Arma puer sitiens Darium dare iura Pelasgis Gentibus imperiique iugo patris arua prementem Audit et indignans his uocibus exprimit iram: «Heu, quam longa quies pueris! numquamne licebit Inter funereas acies mucrone chorusco 35 Persarum dampnare iugum, profugique tyranni Cornipedem lentum celeri preuertere cursu, Confusos turbare duces, puerumque leonis Vexillo insignem galeato uertice saltim In bello simulare uirum? uerumne dracones 40 Alcydem puerum compressis faucibus olim In cunis domuisse duos? ergo nisi magni Nomen Aristotilis pueriles terreat annos, Haut dubitem similes ordiri fortiter actus. Adde quod etati duodenni corpore paruo 45 Maior inesse solet uirtus uiridisque iuuentae Ardua uis supplere moras. semperne putabor Nectanabi proles? ut degener arguar absit!» Hec ait, hec secum dictanti corde perorat. Qualiter Hyrcanis si forte leunculus aruis 50 Cornibus elatos uidet ire ad pabula ceruos, Cui nondum totos descendit robur in armos, Nec pede firmus adhuc nec dentibus asper aduncis Palpitat, et uacuum ferit inproba lingua palatum, Effunditque prius animo quam dente cruorem, 55 Pigriciamque pedum redimit matura uoluntas: Sic puer effrenus totus bachatur in arma, Inualidusque manu gerit alto corde leonem, Et preceps teneros audacia preuenit annos. Forte macer pallens incompto crine magister 60 (Nec facies studio male respondebat) apertis Exierat thalamis ubi nuper corpore toto Perfecto logyces pugiles armarat elencos. O quam difficile est studium non prodere uultu! 64 Liuida nocturnam sapiebant ora lucernam, 66 Seque maritabat tenui discrimine pellis 67 Ossibus in uultu, partesque effusa per omnes 68 Articulos manuum macies ieiuna premebat. 65 Nulla repellebat a pelle parentesis ossa. 69 Nam uehemens studii macie labor afficit artus 70 Et molem carnis, et quod cibus educat extra Interior sibi sumit homo fomenta laboris. Ergo ubi flammato uidit Philippida uultu, Accusabat enim occultam rubor igneus iram, Flagitat unde animus incanduit, unde doloris 75 Materiam traxit, que tanta efferbuit ira. Ille sui reuerens faciem monitoris ocellos Supplice deiecit uultu, pronusque sedentis Affusus genibus senium lugere parentis Oppressum imperio Darii patriamque iacentem 80 Conqueritur lacrimans lacrimisque exaggerat iras, Atque hec dicentem uigili bibit aure magistrum: «Indue mente uirum, Macedo puer, arma capesce. Materiam uirtutis habes, rem profer in actum; Quoque modo id possis, aurem huc aduerte, docebo: 85 «Consultor procerum seruos contempne bilingues Et nequam, nec quos humiles natura iacere Precipit exalta, nam qui pluuialibus undis Intumuit torrens, fluit acrior amne perhenni. Sic partis opibus et honoris culmine seruus 90 In dominum surgens, truculentior aspide surda, Obturat precibus aures, mansuescere nescit. Non tamen id prohibet rationis calculus, ut non Exaltare uelis siquos insignit honestas, Quos morum sublimat apex licet ampla facultas 95 Et patriae desit et gloria sanguinis alti. Nam si uera loquar, auferre pecunia mores Non afferre solet; etenim inter cetera noctis Monstriparae monstro nichil est corruptius isto. Quem uero morum non rerum copia ditat, 100 Quem uirtus extollit, habet quod preferat auro, Quod patriae uicium redimat, quod conferat illi Et genus et formam. uirtus non queritur extra. Non eget exterius qui moribus intus habundat. Nobilitas sola est animum que moribus ornat. 105 «Si lis inciderit te iudice, dirige libram Iudicii. nec flectat amor nec munera palpent Nec moueat stabilem personae acceptio mentem. Muneris arguitur accepti censor iniquus. Munus enim a norma recti distorquet acumen 110 Iudicis et tetra inuoluit caligine mentem. Cum semel obtinuit uiciorum mater in aula Pestis auaritiae, que sola incarcerat omnes Virtutum species, spreto moderamine iuris Curritur in facinus, nec leges curia curat. 115 «Parce humili, facilis oranti frange superbum. Castra moue, turmas instaura, transfer in hostem. Grande aliquid si uelle tenes, et posse tenebis. Si conferre manum, dum luditur alea Martis, Debilis et nondum matura refugerit etas, 120 Te tamen armatum uideant hilaremque cateruae Pugnantem, precibus monituque minisque tonantem. Profuit interdum dominis pugnare iubendo. Nam dum castra metus calcat, dum languida terror Agmina prosternit, dum corda manusque uacillant, 125 Si grauis hortatu preceptor inebriat aures, Se timor absentat, et sic formidine mersa Irruit in ferrum monitis effrena iuuentus. Hostibus ante alios primus fugientibus insta. Quodsi forte tuus repetat tentoria miles, 130 Agmina retrogrado fugiens hostilia gressu, Vltimus instando fugias, uideantque morantem, Indecoresque fuga pudeat sine rege reuerti. Interea metire oculis quot milibus instent, Quot peditum turmae, quot fusi e uallibus assint, 135 Quot solem galeis equites clipeisque retundant, Nec te terruerit numerus. si molliter illos Videris instantes, rue primus in arma sequentum, Primus equum uerte, pressoque relabere freno. Hic uigor emineat tuus affectusque tuorum 140 Et feruens animus durique peritia Martis. Hic equus opponatur equis, hic ensibus ensis, Hic clipeus clipeis, hic obruta casside cassis. Vix liceat uictis uictori offerre tryumphum. «Cumque uel intraris uictis tradentibus urbem, 145 Vel, si restiterint, portas perfregeris urbis, Thesauros aperi, plue donatiua maniplis, Vulneribus crudis et corde tumentibus egro Muneris infundas oleum, gazisque reclusis Vnge animos donis, aurique appone liquorem. 150 Hec egrae menti poterit medicina mederi. Sic inopi diues largusque medetur auaro. At si forte animo res non respondeat alto, Copia si desit uel si minuatur aceruus, Non minuatur amor, non desit copia mentis. 155 Allice pollicitis promissaque tempore solue. Munus enim mores confert, irretit auaros, Occultat uicium, genus auget, subicit hostem. Non opus est uallo quos dextera dapsilis ambit. Nam seu pax uigeat seu rupto federe pacis 160 Regnet et in toto discordia seuiat orbe, Principibus dubiis subitumque timentibus hostem, Est dare pro muro et solidi muniminis instar. Non murus non arma ducem tutantur auarum. «Cetera quid moneam? sed non te emolliat intus 165 Prodiga luxuries, nec fortia pectora frangat Mentis morbus amor, latebris et murmure gaudens. Si Bacho Venerique uacas, qui cetera subdis, Sub iuga uenisti: periit delira uacantis Libertas animi. Veneris flagrante camino 170 Mens hebet interius. rixas et bella moueri Imperat et suadet rationis uile sepulchrum Ebrietas. rigidos eneruant hec duo mores. Parca uoluptates sit eis explere uoluntas Qui leges hominum et mundi moderantur habenas. 175 Dirigat ergo tuos studio celebrata priorum Actus Iusticia, et per te reuocetur ab alto Vltima que superum terras Astrea reliquit. Nec desit pietas pudor et reuerentia recti. Diuinos rimare apices, mansuesce rogatus, 180 Legibus insuda, ciuiliter argue sontes, Vindictam differ donec pertranseat ira, Nec meminisse uelis odii post uerbera. si sic Vixeris, eternum extendes in secula nomen.» Talibus informans monitor uirtutis alumpnum 185 Imbuit irriguam fecundis imbribus aurem Et thalamo cordis mores impingit honestos. Ille libens sacris bibulas accommodat aures Vocibus, extremae commendans singula cellae. Mens igitur laudum stimulis sibi credula feruet. 190 Germinat intus amor belli regnique libido. Iam timor omnis abest, iam spes preiudicat annis, Iam fruitur uoto, iam mente proteruit in hostem, Iam regnat, iam seruit ei quadrangulus orbis. Ergo ubi que ferulae pueros emancipat etas 195 Aduenit, Macedo ciuiliter induit arma Non sibi sed patriae, uiuitque in principe ciuis, Tyro quidem sed corde gygas, sed pectore miles Emeritus. tunc indomitum tunc tanta uideres Velle Neoptolemum que uix expleret Achilles. 200 Non solum in Persas, quos contra iusta querelae Causa sibi fuerat, parat insanire, sed ipsum Et totum, si fata sinant, coniurat in orbem. Vrbs erat auctoris nomen sortita Chorintus, Quam situs ipse loci, quam rerum copia maior, 205 Quam rerum et populi, quam regum firma uoluntas Sanxerat ut regni caput et metropolis esset. Hanc, Ewangelico propulsans ydola uerbo, Paulus ad aeterni conuertit pascua ueris. Hic igitur Macedo, ne iura retunderet urbis 210 Post patris occasum, sacrum diadema uerendo Suscipiens capiti sceptro radiauit eburno. Stat procerum medius, stipat latus eius utrumque Canities ueneranda patrum mitisque senectus, Quorum iuris erat toti disponere regno, 215 Per quos insidiis obsistitur obice uallo Consilii, pociusque ualent interprete lingua Quam pugnante manu tractare negocia belli Et gerere armorum curas quam cingier armis. Eminus assistunt pauloque remotius illi 220 Effrenae mentis, quorum sub pectore robur Imperat ingenio, et Nestor succumbit Achilli. Principis a facie, uatum grege cinctus inermi, Sedit Aristotiles molli uelatus amictu, Iam rude donatus fatisque prementibus annos 225 Curuus, et inpexos castigat laurea crines. Contemplans igitur Macedo per singula uires Pascitur intuitu procerum, et que maxima dudum Crescere non poterat uehemens audacia creuit Regis ad aspectus, et quem conceperat ante 230 Ampliat affectum, cordisque reuerberat aures Applausus populi, maioraque uiribus audet. Accedit facies animo, mentique profundae Respondent oculi, totoque accenditur ore. Sic fuit ex facili regem cognoscere promptum: 235 Ornamenta licet regi regalia desint, Lucidus obrizo crinalis circulus auro Et que flammigeris ignescit purpura gemmis, Sola tamen loquitur uultus reuerentia regem. Mensis erat cuius iuuenum de nomine nomen, 240 A quo uitis habet quod floreat, uua propinet, Quod bibat autumpnus, et quod sibi bruma reseruet, Cum tumet in fructum seges ardua; iamque parabat Retrogradum Phebus radiis incendere Cancrum Cum Macedo assensu pariter uulgique ducumque 245 In regem erigitur, lectosque ad bella quirites Diuidit in turmas, quorum bis milia bina Quingentique equitum numerus fuit. omnibus idem Impetus armorum, sed eos discriminat etas. Nec solum iuuenes, sed quorum cana uetustas 250 Testis miliciae et probitas sub patre probata, Legit Alexander. ductor princepsque cohortis Nullus erat qui non sexagenarius esset, Vsque adeo positis ut si quis cominus armis Principia inspiceret castrorum siue quiritum, 255 Prefectos equites non crederet, immo senatum. Preterea peditum quater octo milia bello Instaurat, quibus arma sudes et dacha bipennis, Et que letifero contorta uolumine glandes Funda iacit, gladiusque et uitae prodigus arcus, 260 Lunatique orbes et preuia mortis harundo; Incuciunt hastas uerubusque minantur acutis. Pectora thorace et ceruix secura galero. Quos licet armarit telo prestantior omni Virtus, tam uoluisse tamen supponere mundum 265 Quam potuisse sibi tam paucis milibus, eque Miror Alexandrum, monstroque simillima fati Hec series, tot regna uni submittere paucos. In tanto rerum strepitu mundique fragore, Cum tremeret totus uariis rumoribus orbis, 270 Subtrahere auxilium, dubiumque lacescere Martem, Detrahere absenti suadente Demostene primi Cicropidae et uires opponere uiribus ausi. Estuat auditis Macedo. maturius ergo Castra mouere iubet Danais. sic cominus hosti 275 Inprouisus adest et muris applicat alas. Interea senibus in Palladis arce receptis Eschinus eloquitur ceptaeque Demostena litis Arguit et pace ostendit nil tucius esse. Dum sibi mandatas legatio mutua partes 280 Exsequitur, patriae tactus suplicantis amore Rex fedus renouat pacemque redintegrat urbi. Artibus ingenuis studiisque uacare sereno Annuit his uultu Martemque remittit agendum. Inde ubi discordes iterum sibi iunxit Athenas, 285 Impiger ad ueteres rapto uolat agmine Thebas. Aonidae muros iuuenum stipante corona Armati assistunt portasque intrare uolenti Obiciunt. quem si dominum patienter habere, Si prece non armis uellent occurrere, si sic 290 Vt decuit ceptae fraudis scelerisque pigeret, Fortassis poterant torrentem inhibere furoris Incolomemque statum uitae ueniamque mereri. Sed quoniam etatem simul et contempnere regem Presumpsere sibi, merito sensere tyrannum. 295 Dum super excidio Macedo deliberat urbis, Iam populo uariis afflicto cladibus assunt Collecti satrapae e uicinis urbibus, omne Qui genus accusent recolantque ab origine gentem Intentam sceleri et Grecorum cede madentem: 300 Progenitos serpente patres semperque minores Cordibus infusum patrium seruasse uenenum. «Quis fastus Niobes, quis sparsam sanguine nati Femineum nescit ululasse per agmen Agauen? Quis flammas Semeles, quis regem lumine cassum 305 Nesciat in proprios reuolutum turpiter ortus, Preterea partos infando semine dampno Tocius Europe sibi concurrisse gemellos?» His accensa super flagrescit principis ira, Accingique suos pugnae iubet. inde parato 310 Mille equitum cuneo tumidam circumsonat urbem. Menibus arcere hos ciues nituntur, eosque Plurimus inuoluit telorum cominus imber. Nec minus interea pedites succidere muros Vectibus incussis ualidisque ligonibus ardent. 315 Hos ne missilibus deterreat hostis ab alto, Vt tuti lateant, alii testudinis instar Ictibus arcendis iunctis umbonibus instant. Iam pede subducto, iam mole minante ruinam, Precipiti saltu qui uiui forte supersunt 320 Aonidae fugiunt seque in secreta receptant. At Danai saxis cedentibus hoste remoto Per murum fecere uiam. ruit omnis in urbem Turba. perit nullo discrimine sexus et etas Omnis. adest etiam ductor Pelleus, et ipse 325 Inuehitur Thebas armis stipatus, eoque Accesit Cleades, fide conspicuus, cecinitque Regi dulce melos lyricisque subintulit ista: «Clara deum proles Macedo, fortissime regum, Cui fauet astrorum series, cui quatuor orbis 330 Climata despondent filo properante sorores, Cuius, ut inuictus uictis et parcere scires Supplicibus uictor et debellare rebelles, Diuinis tociens monitis armauit anhelum Pectus Aristotiles, tune hanc, rex, funditus urbem 335 Exicio delere paras? his sedibus ortus Liber, thuricremis sua quem colit India templis. Heccine terra deos tulit auctoremque tuorum Nutriit Alcidem, cuius supereminet omnes Edomitum tociens laus deriuata per orbem? 340 En muri et structae modulis Amphionis arces! Disce pius uictis, uincendis esse cruentus. Instabile est regnum quod non clementia firmat. At si tanta tibi ciues torquere uoluntas, Soli parce solo diuisque ignosce locorum.» 345 Finierat Cleades, sed stat sententia regis, Propositique tenax irae permittit habenas, Equarique solo turres ac menia primo Imperat et reliquam Vulcano fulminat urbem. Postquam digna satis compescuit ultio Dircen 350 Iamque nouo didicit seruire Boetia regi, Dispositis Macedo pariter patriaque domoque In Darium seuire parat. minus ergo peritos Armorum, minus audaces famaeque minoris Segregat et patriis tutelam deputat Argis. 355 Inde rates uariis rerum speciebus honustat, Nec tanto libuit paucas adhibere labori. Namque quater ductus, nisi ter senarius obstet, Nauigii numerum quinquagenarius equat. Iamque ubi ueliuolum tenuit mare libera classis 360 Intenditque fugam nec iam ulla momordit harenam Anchora, cum patrio discederet incola portu, Stridula discussit concentibus aera miris Vox hominum presaga mali, mixtusque tubarum Infremuit clangor, totumque remugiit equor. 365 O patriae natalis amor, sic allicis omnes. O quantum dulcoris habes! fugitiua per altum Classis dum raptim patrie furatur alumpnos, Sponte licet properent Persarum inuadere fines Nec trahat inuitos ad predae premia ductor, 370 Sola tamen reuocat patriae dulcedo uolentes Nec sinit a patria diuelli mentis acumen Sed dulces oculos animumque retorquet ad Argos Donec ab intuitu longe decrescere uisus Europae defecit apex portusque recessit. 375 Tanta sub inuicto bellandi corde uoluntas, Tanta parentis erat obliuio, tanta sororum. Solus ab Inachiis declinat lumina terris Effrenus Macedo. qui cum Cilicum prius arua Collibus eductis Asiamque emergere uidit, 380 Gaudet, et angustum uix gaudia tanta receptat Pectoris hospicium. remis incumbere nautas, Nec solum tensis ultra se credere uelis, Leticia dampnante moram iubet. ocius illi Haut segnes per transtra parant assurgere dicto 385 Principis et multo castigant uerbere pontum. Tantum aberat classis portus statione, lapillum Quantum funda potest celeri transmittere iactu. Eminus emissa Peleus harundine terram Vulnerat hostilem, faustumque hoc predicat omen 390 Tota cohors, letoque ferunt ad sydera plausu. Nec mora litoreis inmergitur uncus harenis. Exonerant primo naues celerique uolatu Exiliunt uiridique locant in litore castra. Deinde uacant epulis, ac dum sollempnia tractant 395 Pocula, continuant serae conuiuia nocti. Tercia pars orbis, cuius ditione teneri Olim dicta fuit, eius quoque nomen adepta est. Hec Asia est, uasto quam gurgite solis ab ortu Terminat Oceanus, et ab Austro extendit in Arton. 400 A Borea Tanais simul et Meotidos unda Claudit, ab Europa nostrum disterminat equor. Huic soli ex equo cessit partitio mundi, Cumque sit una trium, solam hanc discindere mundum Topographi perhibent: igitur breuiore duabus 405 Contentis spacio medium non inuidet orbis. Hic situs est Asiae. sed et illam mitis inumbrat Cesaries nemorum, fluuiorum cursus inundat. Nobilium multa regionum laude superbit. Hic diues gemmis elephantibus India barrit. 410 Bis serit et fruges tociens legit. instat ab Arcto Caucasus, irriguo Paradysus spirat ab ortu. Hec habet Assirios Medos et Persida, quarum Partia nunc nomen. quam Mesopotamia finit. Hec Babilonis opes Chaldeaque regna receptat, 415 Hec Arabum terras redolentes thure Sabeo, In quibus ille labor logicorum nascitur una Semper auis phenix uicinaque cinnama myrrae. Hinc Siriam Eufrates, illinc Armenia tangit, Diluuiique memor superis caeloque minatur. 420 Inde Palestinae cunctis supereminet una Vnius Iudea Dei. Iherosolima terrae In centro posita est, ubi uirginis edita partu Vita obiit, nec stare Deo moriente renatus Sustinuit sed contremuit perterritus orbis. 425 Totque Asiae partes, quas si meus exaret omnes Aut seriem scindet stilus aut fastidia gignet. Iamque sub auroram uolucrum garrire parabat Et lucem tenui precedere lingua susurro, Lucifer emeritae confinia noctis agebat, 430 Astrorumque fugam solis precursor anhelo Maturabat equo, facili cum membra sopore Soluit Alexander. igitur cum sole retusum Prospexit primo pelagus radiosque natantes, Emicat extimplo castris et in ardua montis 435 Erumpens Asiae metitur lumine fines. Hinc ubi uernantes Cereali gramine campos, Tot nemorum saltus, tot prata uirentibus herbis Lasciuire uidet tot cinctas menibus urbes, Tot Bachi frutices, tot nuptas uitibus ulmos, 440 «Iam satis est,» inquit «socii, michi sufficit una Hec regio. Europam uobis patriamque relinquo.» Sic ait et patrium ducibus subdiuidit orbem. Nam timor ille ducum, tanta est fiducia fati, Regnorum quecumque iacent sub cardine quadro 445 Iam sibi parta putat. sic a populantibus agros Liberat et pecorum raptus auertit ab hoste. Iamque iter arripiens Cylicum sibi uendicat arces, Conciliatque pii clementia principis urbes. Pluris Alexandro fuit hec sollertia quam si 450 Sanguinis inpensa Martem tractaret, agitque Pace uices belli cum parcit et obruit hostem. Inde rapit cursum Frigiaeque per oppida tendit Ilion et structos uiolato federe muros, Ydaliosque legit saltus, quibus ore uenusto 455 Insignem puerum pedibus Iouis aliger uncis Arripuit gratumque tulit super ethera munus. Dumque uetustatis saltim uestigia querit Sedulus, obicitur fluuiali consita riuo Populus Oenones, ubi mechi falce notata 460 Scripta latent Paridis tenerique leguntur amores. Densa subest uallis ubi litis causa iocosae Tractata est cum iudicium temerauit adulter, Vnde mali labes et prima effluxit origo Yliaci casus et Pergama diluit ignis. 465 Nunc reputanda quidem parui, sed quanta fuerunt Conicitur: testatur enim uetus illa ruina Quam fuit inmensa Troie mensura ruentis. Tot bellatorum Macedo dum busta pererrat Argolicos inter cineres manesque sepultos, 470 Quos tamen accusant titulis epygrammata certis, Ecce minora loco quam fama uidit Achillis Forte sepulchra sui tali distincta sigillo: «Hectoris Eacides domitor clam incautus inermis Occubui, Paridis traiectus arundine plantas.» 475 Hec breuitas regem ducis ad spectacula tanti Compulit, et sterilem mulso saciauit harenam, Et suffire locum sumpta properauit acerra. «O fortuna uiri superexcellentior,» inquit «Cuius Meonium redolent preconia uatem, 480 Qui licet exanimem distraxerit Hectora, robur Et patrem patriae, summum tamen illud honoris Arbitror augmentum, quod tantum tantus habere Post obitum meruit preconem laudis Homerum. O utinam nostros resoluto corpore tantis 485 Laudibus attollat non inuida fama tryumphos! Nam cum lata meas susceperit area leges, Cum domitus Ganges et cum pessundatus Athlas, Cum uires Macedum Boreas, cum senserit Hamon, Et contentus erit sic solo principe mundus 490 Vt solo sole, hoc unum michi deesse timebo, Post mortem cineri ne desit fama sepulto, Elisiisque uelim solam hanc preponere campis. «Neu uos excutiat cepto, gens prouida, bello, Argolici, Fortuna licet quandoque minetur 495 Aspera, que numquam uultu persistit eodem. Blandiciis indignus erit mollique potiri Fortuna qui dura pati uel amara recusat. Nam que dura prius fuerant mollescere uidi. Neu uos sollicitos agat ignorantia ueri 500 Vnde hec tanta meae surgat fiducia menti, Occultum hoc uestris inpertiar auribus unum: Cum patris interitu nutaret Grecia merens Pausaniasque scelus et cedem cede piasset, Nocte fere media, sompnum suadentibus astris, 505 Puluinar regale premens penetralibus altis Solus eram. socios laxabat inertia sompni, At mea peruigiles urebant pectora curae. Cumque super regni ratio nouitate labaret (Incertus sequererne hostes patriamne tuerer, 510 In neutro stabilis, facturus utrumque uidebar), Ecce locum subita radiantem lampade uidi, Et caeleste iubar noctis caligine pressa Irrupisse fores tenebrasque diescere uidi. Cum timor incuteret mentem testemque pauoris 515 Sentirem trepidos sudorem errare per artus, Affuit ethereis, hominem si dicere fas est, Ingenua grauitate plagis, quem barbara texit Multiplici uestis mixtim distincta colore, Cuius, ut ire solet filo radiante sacerdos, 520 Gemmea flammantes lambebat fimbria plantas. Aurea rorifluos crispabat lamina crines. Pectoris in medio bis seni scemate miro Ardebant lapides gemmarum luce superbi. Nescio quod nomen pretendere uisa figuris 525 Signabat mediam tetragrammata linea frontem, Sed quoniam michi barbaries incognita linguae Huius erat, legere hanc me non ualuisse fatebor. Presulis occultum caput amplexante tyara, Pesque uerecundus thalari ueste latebat. 530 Qui nisi me uerbis prior aggrederetur, habebam Quod breuiter possem scitari: quis? quid? et unde? «‹Egredere, o Macedo fortissime, finibus› inquit ‹A patriis, omnemque tibi pessundabo gentem. At si me tibi forte uides occurrere talem, 535 Parce meis.› dixit superasque recessit in auras Discedensque domum miro perfudit odore. Hoc duce, dura manus, hoc principe bella mouetis.» Sic fatur celeresque gradus ad castra retorquet. Vera tamen docuit: etenim cum uictor adire 540 Post Thyron euersam multa legione pararet Iherusalem templumque Dei uiolare domosque Velle putaretur, inuicti principis iram Preueniens, urbis sacro comitante senatu, Exierat tali summus cum ueste sacerdos, 545 Qualem in sydereo rex presule uiderat ante. Quem tamquam cognoscat equo descendit eumque Pronus adorauit, cunctis mirantibus illum Impendisse homini decus unum quod sibi pridem Iusserat inpendi. tunc rex legione sequentum 550 Exclusa paucis intrat comitantibus urbem, Et quod ab Hebreis monitus fuit, obtulit illic Pacifica et multo ditauit munere templum. Iamque ualefaciens indulto Marte beatae Vrbis perpetuo donauit munere ciues.