[5,0] GENEALOGIE DEORUM GENTILIUM SECUNDUM IOHANNEM 
BOCCACCIUM DE CERTALDO LIBER QUINTUS INCIPIT FELICITER.
In arbore signata desuper ponitur in radice Celius, eo quod pater fuerit 
Iouis secundi, cuius proles et si non omnis, nam Dardanus in librum 
alium hunc sequentem reseruatur, in hac arbore tam in ramis quam 
frondibus describitur.
Prohemium.
Nondum plene finieram superbam Tytanis prolem in medium 
trahere, et ecce, qui adeo circa principium impetuose 
ab imo usque conmouerant equora, quasi in antrum Eoli reuocati 
imperio abiissent, uenti quieuere omnes, et turgidum 
hactenus uelum, languidum exahaustumque adhesit malo. Quod 
ego prospectans, aduerti illico, quia esset paululum quiescendum. 
Nec mirum! Quid, si fulminando Iuppiter fatigatus est, 
de me scribendo scelesti generis elatos mores poterit arbitrari 
discretus? Progredior ergo in litus, conscendo tumulum, uisurus, 
quonam me uehemens liquisset spiritus; dumque in circum 
oculos uoluo, Atticum sub pedibus habere solum cognoui, 
auidusque in circumitu cuncta passim uidere, non ordine certo 
intuebar, quin imo, ut memoria representabat preterita, sic 
nunc huc nunc illuc oculos impellebam. Et summos primo 
aliquandiu Arcadum montium consideraui uertices et nemorosa 
decliuia, mecum dicens: Hos incoluit Mercurius puer, 
per illa ducebat Diana choros, discurrebat Athlas, et paruus
adhuc Parthenopeus consueuit agitare ceruos, in illis Calysto 
latuit uirgo. Inde repente reuolutus in litus, aspexi non dicam 
Athinas, sed earum dum fere consumptum paruumque uestigium 
intuerer. Risi nostre mortalitatis insana iudicia, quibus 
decepta uetustas, dum illas futuras perennes arbitraretur, 
primo deos in litem nominis imponendi traxit, inde eas uocauit 
eorum sententia immortales; nunc, paucis elapsis seculis, 
ruinis suum finem uenisse testantur. In mortem profecto nos
et nostra corruunt omnia celeri passu. Attamen, quantumcunque 
exinanita ciuitas imo potius ciuitatis bustum esset, memorari 
cepi quanta phylosophorum atque poetarum luce, quanto studiorum 
omnium decore, quanta regum ducumque gloria, quanta 
insignis potentia, quanto uictoriarum fulgore splendida iamdudum 
fuerit, et exhorrui uidens omnia sub turpi ruinarum 
tam templorum quam edium tumulo deiecta iacere. Ab hac 
tandem me consideratione retorsit biceps fere in conspectu positus 
Parnasus, plurimo celebris carmine et uatum redolens 
laureis, atque uetustissimum et suaue Musarum hospitium; 
quem dum quadam mentis ueneratione conspicerem et deserto 
fonti Castalio compaterer, uidi antiqui hostis decipulam ueterem, 
antrum scilicet Apollinis Delphyci, ex quo prodeuntes 
ambages et perplexa responsa in se, tanquam in Caribdim 
cuncta sorbentem, et in baratrum perditionis perpetue dimittentem, 
tam diu gentilium infelices animas contraxere; tamen 
mutum et elinguem, non aureis ornatum statuis, non preciosis 
coruscum lapidibus, sed uaria fere totum serpentium radicum 
circumplexione contectum, sic sacro uolente lumine, quod non 
implicitis uocibus, sed sanctorum qui, a seculo sunt, prophetarum 
eius, futuris sacra misteria expectate salutis eleganti 
patefecit eloquio. Ab hinc in Thebas Boetias haud longinquas 
a loco se flexit intentio, quas apud, dum inter ruinarum tumulos, 
et ingentia ueterum edificia, turpi lapsu squalentia, Bachi 
et Herculis oculo mentis exquiro cunabula, tetrus odor tabis 
illisi in saxum Learci, truncati Pentei, discerpti Actheonis et 
germanorum uulnerum me in partem impulit alteram, et in 
Lacedemonam usque protendens aciem, nedum Agamenonias
arces et execrabilem decorem Helene sacrasque Lygurgi leges 
cernerem et imperii pregrandis insignia, sed uix locum, ubi 
consederit oculus alter Grecie, cognoscere potui. Et ob id in 
excedentem fere sydera Corinthiam arcem oculos dedi, Lacedemonis 
memor et Sysiphi. Sed quid multa? Dum sic distrahor, 
clementissime princeps, sensi restaurari uires, quas pridianus 
labor obtuderat, et me ad ceptum reuocari iter ab aura tenui. 
Quam ob rem, omisso tumulo, quasi futuri itineris premonitus, 
paruam reintraui nauiculam, et eius inuocato nomine, qui iam 
dudum in suaue uinum insipidas uertit aquas in Chana, secundi 
Iouis insignem scripturus prolem, flatibus uelum dedi.

[5,1] CAP- I : De Ioue secundo Celi nono filio, qui genuit filios quindecim, 
quorum prima <Diana>, II Apollo, III Titius, IIII <Bachus>, V Amphyon, 
VI Zethus, VII Calatus, VIII-a Pasithea, IX-a Egiales, X-a Euprosinne, 
XI Lacedemon, XII Tantalus, XIII Hercules, XIIIIa Minerua, XV Arcas.
Supra de Celo libro tercio dictum est, cuius fuisse filium 
Iouem secundum testatur Tullius in libro de Naturis deorum, 
eumque dicit in Arcadia natum, ex qua tamen matre non 
dicit. Huius et si credam grandia fuisse facinora, absque 
quibus non potuisset tam insigne meruisse cognomen, pauca 
tamen ad nos usque fama, seu ueterum monimenta duxere, et 
si qua forsitan peruenere, non satis certum est, an sua, an 
potius primi uel tercii fuerint Iouis. Verum que pauca huius 
fuisse Theodontius asserit, explicabo. Vult igitur Theodontius 
hunc insignem fuisse hominem, primo apud suos, et ibidem 
ob opposita a Lycaone Arcadum rege in conuiuio humana 
membra, Lycaonem uicisse prelio, regnoque priuasse, et tunc 
primo cepisse uocari Iouem ob iustam de iniquo rege ultionem 
sumptam. Hunc tamen Leontius Lysaniam supra, ubi de Lycaone, 
uocat, quem primum fuisse Iouem et Atheniensium 
regem diximus; et ob id quid dicam non habeo, nisi ut istas
adeo inter se discrepantes opiniones prudentior me, si queat, 
in concordiam redigat. Post hec dicit Theodontius, hunc se 
Athenas transtulisse et ibidem in culmine fuisse permaximo, 
et ob stupratam Latonam aduersus Ceum ingens habuisse 
bellum, eoque superato maxima cum gloria, Athenas rediisse. 
Iouique primo bouem immolasse, et multa ad laudabilem 
ciuilitatem spectantia apud Athenienses instituisse; quibus 
agentibus causis. Iuppiter communi hominum consensu uocatus 
est. De tempore non constat. Sunt tamen qui credant eum 
Cycropem Atheniensium regem primum fuisse, sed ab hoc 
uulgata discordat opinio, cum Cycrops fuerit Egyptius, et 
Iuppiter Archas. Alii uero antiquiorem dicunt, nec tamen 
ullus precisum tempus apponit, et ideo omittamus.

[5,2] CAP- II : De <Diana> prima Iouis secundi filia.
Diana, omnium fere testimonio poetarum, Iouis et Latone 
fuit filia, et eodem partu cum Apolline edita, ut supra ubi
de Latona monstratum est. Hanc ueteres insignem uirginitate 
perpetua uoluere, et quoniam spreto hominum consortio siluas 
inhabitaret, uenationibusque uacaret, eam arcu pharetraque 
accintam descripsere, et nemorum montiumque dixere deam, 
curruque uti uoluere a ceruis tracto, et nynpharum societate 
atque officiis et obsequio uti. De qua sic Claudianus ubi de 
laudibus Stylliconis: Dixit et extemplo frondosa fertur ab Alpe 
Trans pelagus, cerui currum subiere iugales, Quos, decus esse 
dee, primi sub lumine celi Roscida fecundis concepit luna cauernis, 
Par nitor intactis niuibus, frons discolor auro Germinat, 
et spatio summas equantia fagos, Cornua ramoso surgunt procera 
metallo. Opis frena tenet etc. Et paulo infra sequitur: 
Sexum nec cruda fatetur Virginitas, sine lege come, duo cingula 
uestem Crure tenus pendere uetant; precedet amicas 
Flaua Leonthademe, sequitur nutrita Lyceo Neuopene telisque 
domat que Menala thoro, Ignea Cretea properat Bythomartis
ab Yda, Et cursu Zephyris nunquam cessura Lycaste. Iungunt 
se gemine metuenda feris Agapente, Et soror optatum numen 
uenantibus Opis, Progenies Scythye, diuas nemorumque potentes 
Fecit Yperboreis Delos delata pruinis. He septem uenere 
duces, exercitus alter Nynpharum incedunt, acies formosa 
Diana etc. Ait et hic idem: Opis frena tenet, fert retia rara 
Lycaste, Auratasque plagas etc. Hanc insuper uiarum uoluere 
presidem, et una cum luna multis uocauere nominibus. His 
igitur premissis, aduertendum est que per ea sentienda sint. 
Fuit hec profecto femina Iouis hominis et Latone filia, et 
possibile est eam uiraginem quandam fuisse, ut nonnulle sunt, 
omnino hominum abhorrentem consortium, et sic uirginitate 
perpetua claruisse, et uenationibus dedisse operam. Et cum 
hec lune conuenire uideantur, que suo frigore habet uenereas 
frenare concupiscentias, et nemora montesque nocte suo lustrare 
lumine, ei ad lunam spectantia, tanquam si ipsa luna esset, 
iniunxere, seu ipsam potius insipidi credidere, eo modo quo 
supra sepius de quibusdam aliis dictum est. Et quoniam de 
his, ubi de luna nil fere dictum fuit, paululum latius prosequemur. 
Accingitur ergo Diana arcu et pharetra, ut per hoc 
intelligatur luna et ipsa radiorum iaculatrix, qui loco sagittarum 
intelligendi sunt, et ideo sagitte, quia non nunquam nocui 
atque pestiferi. Nemorum montiumque ideo dea dicta est, quia 
lune uideatur esse plantas herbasque suis humiditatibus fecundare, 
et in uirorem seruare, et etiam incrementa prestare. Currus 
autem ideo illi additur, non solum ut ex hoc celi circumitio 
assummatur quam etiam uelocius ceteris planetis peragit, 
quin imo ut et montium atque nemorum circumitiones uenantium 
designentur. Qui a ceruis idio trahi dicitur, eo quod a siluestribus 
animalibus uenantium desiderium trahi uideatur. 
Candidi autem ideo apponuntur, quia albedo inter colores lune 
a physicis tribuatur. Quod nynphas habet socias, accipi debet 
pro humiditate continua, qua habundat, cum nil aliud nynpha 
sit quam aqua, aut complexio humida, ut infra ubi de nynphis 
clarius apparebit; quod nynphis sint officia attributa, ad 
decorem fictionis appositum est, seu uelimus dicere humiditates
obsequium prestare influentiis lune. Viarum uero presidem 
ideo uoluere, quia lumine suo nocturnas uincens tenebras illas 
reddit uiatoribus expeditas, seu quia uie sint Diane uirgini 
in sterilitate similes. Dianam uero uocari uoluere, ut dicit 
Rabanus in libro de Origine rerum, quasi duanam, eo quod 
nocte et die appareat, et sic deseruire uidetur ambobus. Sed 
Theodontius aliter, ut alias dictum est; luna enim planeta iste 
uocatur quando de sero lucet, Diana autem, dum luce sua 
tendit in diem, et tunc est uenationibus aptior et uiatoribus: 
et uirgo ille tunc dicitur, quia post excursum medium celi 
circulum, plantis nec affert nutrimentum ualidum, nec de nouo 
plantatis prestat utile incrementum, uti facit dum in oppositum 
fertur discedens a sole. Cinthia autem dicta est a Cinthio 
monte, in quo precipue colebatur; de reliquis alibi dictum est.

[5,3] CAP- III : 
De Apolline II-o Iouis secundi filio, qui XVI inter filias et filios genuit, 
quorum hec sunt nomina: prima Lapitha, II-a Eurinomes, III Mopsus, 
IV Lynus, V Phylistenes, VI Garamas, VII Brancus, VIII Phylemon, 
VIIII Orpheus, X Aristeus, XI Nomius, XII Auctous, XIII 
Argeus, XIIII Esculapius, XV-a Psyce, XVI Arabs.
Apollo eque Iouis et Latone fuit filius et eodem enixus 
cum Diana partu, ut prehabitum est, ubi de Latona. De hoc 
multa narrantur, que forsan non minus aliena fuere quam sua, 
cum preter eum tres alios fuisse Apollines scribat Cicero. 
Verum quoniam in hunc omnes sese inclinant poete, quasi 
solus ipse fuerit Apollo, et ob id que aliorum fuerint, non 
satis apparet, in hunc omnia deferre necesse est. Dixere ergo 
post natiuitatis sue fabulam, hunc diuinitatis et sapientie deum 
et medicine artis repertorem. Preterea dicunt eum Cyclopes 
interemisse, et ob id, aliquandiu priuatum diuinitate, armenta 
Admeti regis Thesalie pauisse. Voluere insuper, cum illi 
cytharam donasset Mercurius, eum Elyconicis preesse Musis, 
ut eo scilicet lyram tangente Muse canerent. Similiter et imberbem 
dixere, atque laurum arborem, et Yperboreas gryphes, 
et coruum, et buccolicum carmen illi sacrum fecere. Multisque 
illum uocauere nominibus, et plures illi filios ascripsere; 
longa fictionum series hec est, quarum si uelimus sensum 
excerpere, ante alia aduertendum est, quoniam aliquando 
eum hominem, ut fuit, aliquando solem intelligamus necesse 
est. Fuit igitur hic homo et secundi Iouis filius ex Latona, 
ut sepius dictum est. Verum Tullius, ubi de Naturis deorum, 
dicit eum Iouis Cretensis fuisse filium, et ab Hyperboreis 
montibus uenisse Delphos. Et si sic esset, multa frustrarentur 
ex dictis supra. Verum, salua semper Ciceronis reuerentia, 
ego istud non credo, cum dicat Eusebius in libro Temporum 
Apollinem et Dianam ex Latona natos, regnante Argis Steleno, 
regnique eius anno IIII, qui fuit annus mundi DCCXI, cum 
longe post per eiusdem Eusebii scripta comprehendatur Iouem 
Cretensem fuisse. Theodontius uero dicit istum Iouis secundi 
fuisse filium, et apud Arcades regnasse, eisque nouas adinuenisse 
leges, et Nomium fuisse uocatum, et ob seueritatem 
nimiam legum a subditis regno fuisse pulsum, et ad <Admethum> 
regem Thesalie confugisse, atque ex concessione 
Admeti quibusdam secus Amphrisium flumen populis imperasse, 
ex quibus nata fabula est, quod ob occisos Cyclopes 
diuinitate priuatus Admeti pauerit armenta. Sane dicit idem 
Eusebius Apollinem ex Latona natum, non eum fuisse a quo 
consueuerunt antiqui responsa suscipere, sed eum qui seruiuit 
Admeto, et sic ille, ut dicit Tullius, qui Delphos ex Hyperboreis 
uenit, filius potuit esse Iouis Cretensis. De natiuitate 
autem huius et contingentibus circa eam, multa in precedentibus, 
ubi de Latona, dicta sunt, et longe plura legi possent 
per Macrobium in libro Saturnaliorum scripta, que profecto 
utilia sunt, nec tamen multum a scriptis desuper discrepantia; 
et ideo non apposui. Fuit insuper hic, ut Theodontius asserit, 
primus qui uires herbarum nouerit, et ad oportunitates hominum 
earum uirtutes adaptauerit, et ob id non solum medicine 
repertor habitus est, sed deus, cum egrotantes plurimi ex suis 
remediis sanitatem consequerentur. Et quoniam ipse pulsorum 
hominum concordantias repperisset, illi a Mercurio numerorum 
atque mensurarum principe cytharam concessam dicunt, 
uolentes intelligere, uti per diuersas cythare uoces ex diuerso 
fidium tactu surgentes una fit melodia, si rite tangatur, sic ex 
diuersis pulsuum motibus, si rite ordinati sint, quod ad medicum 
spectat, una fiat sanitatis bene dispositi corporis concordantia. 
Et quoniam, uisis egritudinum signis, multis mortem, 
et multis etiam sospitatem prediceret, diuinationis illi deitas 
attributa est. Et sic illi laurus et coruus dicati sunt, cum ut 
alias dictum est, si lauri frondes dormientis capiti alligentur, 
somnia eum uisurum uera predicent, que diuinitatis est species. 
Sic et coruum, ut etiam dictum est, habere LXIIII uocum 
mutationes, ex quibus optime augures futura se comprehendere 
asserebant, quod etiam ad diuinationem designandam apponitur. 
Albericus insuper dicebat ob id fictum eum occidisse 
Phitonem, quia Phyton fidem auferens interpretetur, que oblatio 
fidei tunc de medio tollitur, cum ueritatis claritas referatur, 
quod per solis lumen efficitur. Sed tunc planeta est, non homo, 
per quem etiam, ut mathematici asserunt, multa futura mortalibus 
demonstrantur. Sapientie autem ideo deus est habitus 
propter consilia, que salubria circa morbos dabat poscentibus, 
preterea quia ubi de sole intelligatur, lumine suo uitanda 
demonstrat ac etiam imitanda, quod sapientis est. Imberbem 
autem solem planetam dicunt, quia semper iuuenis tanquam 
omni die nouus exoriens. Lyra canere et Musis preesse eum 
ideo uoluere, quia putauerint eum celestis melodie moderatorem 
et principem, et inter VIIII sperarum circumitiones uarias, 
tanquam inter VIIII Musas notitia et demonstratione earundem 
modulos exhibentem. Nunc de nominibus. Dicitur Apollo, quod, 
ut ait Fulgentius, perdens interpretatur, et ideo Ethyopum 
quidam sunt populi, qui eum surgentem totis affectibus execrantur, 
eo quod feruore suo nimio apud eos cuncta disperdat; 
et hinc est, ut dicit Seruius, quod Porphyrius, in eo 
libro quem Solem appellat, dicit, Triplicem esse Apollinis 
potestatem, eum scilicet apud Superos esse Solem; Liberum 
patrem in terris, et Apollinem apud Inferos, et inde tria, insigna 
simulacro eius ab antiquis apposita, lyram scilicet, pro 
qua celestis armonie ymaginem uoluere, clipeum quo eum terre 
numen intelligi sensere, et sagittas quibus infernorum deus 
et noxius iudicatus est; et ob id Omerum dixisse uidetur eundem 
tam pestilentie quam salutis autorem. Quod etiam sensisse 
uidetur Oratius in Carmine seculari, dum dicit: Condito 
mitis placidusque telo Supplices audi pueros, Apollo etc. Vocatur 
et insuper Nomius, quod latine pastor sonat, inde sumptum quod 
pastor fingatur Admeti; et ideo tanquam pastori buccolicum 
illi carmen consecratum est, quia pastorale carmen est. Cynthius 
autem dicitur a Cynthio, in quo diligentissime colebatur.

[5,4] CAP- IV : De Lapyta prima Apollinis filia.
Lapyta, ut Ysidoro placet in libro Ethymologiarum, filia
fuit Apollinis, esto Papias uirum fuisse testatur. Ab hac autem, 
ut Rabanus asserit, Lapyte populi Thesalie dominati sunt. 
Indicium quidem est non parui momenti, hanc scilicet insignem 
fuisse mulierem, postquam ab ea egregii denominati 
sunt populi. Quod autem Apollinis fuerit filia uerum esse 
potest, tanquam hominis, si autem tanquam solis, ob formositatem, 
uel sapientiam, uel augurandi peritiam fictum arbitrari potest.

[5,5] CAP- V : De Eurimone Apollinis secunda filia.
Eurimonem Paulus Perusinus affirmat Apollinis fuisse filiam, 
eamque Thalaoni nuptam, ac eidem Adrastum Argiuorum 
regem, et Euridicem Amphyrai postea coniugem peperisse.

[5,6] CAP- VI : De Mopso III-o Apollinis filio.
Mopsus, dicit Theodontius, filius fuit Apollinis et Ymantis, 
Iasoni summa atque fida amicitia iunctus, ut testatur Statius: 
Sepius in dubiis auditus Iasone Mopsus. Hic, ut placet Lactantio, 
diuinandi peritissimus fuit et Gryneo nemori, ubi Apollinis 
oraculum erat, prefectus, ut ait Seruius. Fuit enim homo 
euo suo uenerabilis adeo, ut illi post mortem templa dicata 
sint, et ex eorum abditis a petentibus accepta responsa. Paulus 
autem dicit non Ymantis fuisse filium, sed Manthonis, filie 
Tyresie Thebani. Hunc preterea dicit Pomponius Mela Phaselim 
ciuitatem in finibus Panphylie condidisse; nec multo post 
asserit idem Pomponius Manthonem fugientem Thebarum 
uictores, Clarii fanum apud Lybedos Yonas statuisse, Caystro 
flumini proximum. Nec longe ab eo Mopsum eiusdem filium 
Colophonem condidisse. Eusebius autem dicit Mopsum apud 
Cilices regnasse, regnante Agamennone Mecenis, et ab eo 
Mopsicrene et Mopsistie dicti. Dicentibus Manthonem huius 
fuisse matrem, aduersantur dicentes Manthonem post Thebanum 
bellum in Ytaliam transmigrasse, et in Cisalpinam 
Galliam deuenisse.

[5,7] CAP- VII : De Lyno IIII-o Apollinis filio.
Lynus, ut scribit Lactantius, ex Psamata filius fuit Apollinis, 
ex quo talem recitat fabulam. Quod cum interfecisset 
Apollo Phytonem serpentem, et perquireret cedis acte piacula, 
a Crotopo rege Argiuorum in domum susceptus est, ubi clam 
cum Psamata uirgine et eiusdem Crotopi filia concubuit. Que 
cum concepisset et tempore debito secus Nemeum flumen 
occulte peperisset, filium illum Lynum appellauit, eumque, 
ut placet aliquibus, exposuit, et sic repertus a canibus deuoratus 
est. Alii uero dicunt, quia illum pastori cuidam alendum
tradidit, tamen dum quadam die incuria pastoris paruulus iaceret 
in herba, a canibus deuoratus est. Quod Statius testari 
uidetur dicens: Irradiant medio Lynus intertextus acanto 
Letiferique canes etc. Apollo autem iratus filium fuisse a canibus 
deuoratum, regioni monstrum immisit, cuncta deuastans, 
quod postmodum Corebus occidit. Arbitror fictioni huic causam 
dedisse aliquod pestiferum animal, quod forte eo tempore 
apparuit, quo puer iste a canibus discerptus est; quod cum 
impium uisum sit, eo dictum monstrum immissum. Fuit insuper 
et alter Lynus, qui Apollinis filius fuit, et in musica 
mirabilis habitus est, de quo Virgilius: Non me carminibus 
uincet nec Treycius Orpheus nec Lynus etc.

[5,8] CAP- VIII : De Phylistene V-o Apollinis filio.
Phylistenes, ut Seruio placet, Apollinis ex Cantilena filius 
fuit, quem ait Oaxem oppidum in Creta insula condidisse. 
et ex suo nuncupasse nomine, unde Varro: Quos magnos 
Cantilena partus adducta dolore Et genitus cupiens dolorem 
Oaxida palmis Scindere etc. Si ergo Oaxidem suo nomine 
appellauit binomius de necessitate fuit. Ego existimo eum 
cantu ualuisse, et inde tam Cantilene quam Apollinis filium 
a poetis fictum.

[5,9] CAP- IX : De Garamante VI-o Apollinis filio.
Garamas, ut Rabanus ait in libro de Originibus rerum,
filius fuit Apollinis, et ab eo, ut idem ait, Garamantes Ethyopie 
populi nuncupati sunt, et Garama oppidum apud Ethyopas 
constructum. Hunc ego ideo Apollinis filium fictum reor, quia 
ibidem imperauit, ubi profecto nimio estu sol omnia fere perimat, 
quas quia sedes elegit tanquam sterilitate et estu delectatus, 
filius Apollinis habitus est.

[5,10] CAP- X : De Branco VII-o Apollinis filio.
Brancus, ut ait Lactantius, Apollinis fuit filius, ex filia 
Ioucis et Sucronis coniuge susceptus. Cuius talis est fabula, 
secundum Varronem, in libro Rerum diuinarum. Cyus quidam 
Decimus ab Apolline genus ducens, cum peregrinando 
pranderet in litore, ac deinde forte minus sobrius proficisceretur, 
oblitus, Sucronem filium puerum dereliquit. Qui Sucron, 
patre perdito, errans peruenit in saltum cuiusdam Ioucis, 
receptusque cepit cum pueris illius capras in pascua ducere; 
contigit eos cignum capere, quem cum ueste texissent, pueri 
pugnabant inter se, quisnam illum patrono muneris loco 
deberet offerre. Tandem fatigati certamine, reiecta ueste, loco 
cigni compererunt mulierem, quo euentu territi, cepere fugam, 
uerum reuocati ab ea moniti sunt, Iouci patrono suo dicerent, 
ut Sucronem puerum coleret. Illi uero et que contigerant, et 
que audiuerant patrono recitant; tunc Ioucis miratus, Sucronem 
habere loco filii cepit, eique filiam suam locauit uxorem, 
que, cum pregnans esset, uidit per quietem solem per fauces 
suas intrasse et exisse ex uentre. Post hec editus est filius, 
quem Brancum uocauerunt, qui cum Apollinis malas deosculatus 
fuisset, ab eo captus coronam accepit et uirgam, cepitque 
uaticinari, et subito nusquam comparuit. Post hec illi templum 
ingens constructum est, quod Branchiadon nominatur, et 
Apollini Phylesio ob hanc rem consecrata sunt templa, que 
ab osculo Branchidis, siue certamine puerorum Phylesia nuncupantur. 
Alibi uero scribit Lactantius Brancum fuisse Thessalum 
adolescentem ab Apolline dilectum, quem interfectum 
acriter dolens sepulcro sacrauit, et templo et ibidem Branchiades 
Apollo dicitur. In precedenti fabula pueri, idest ignari, 
cignum capiunt, id est futuri uatis augurium; nam cignus auis 
soli dicatus est, eo quod propinquam sibi mortem precognoscat 
et suauissimo cantu predicet. Ex augurio autem sumpto 
in loquacitatem itur, et ideo in mulierem, que loquax animal
est, cignum uersum fingitur; ex hac loquacitate fit, ut Sucron 
carior efficiatur patrono, eiusque deueniat gener, uideatque in 
somnis coniunx pregnans solem per guttur eius intrantem, id 
est celestem influentiam ad producendum procreatum aptum 
uaticinio, quod per solem intelligitur, qui demum uentrem 
egreditur, dum nascitur, qui Apollinis tunc mala deosculatur, 
dum delectatione absque qua nil perficitur, adheret studio 
uaticinandi, et tunc coronam et uirgam ab Apolline suscepit, 
dum eruditus insignia doctoratus assummit. Nam per coronam, 
que capitis ornamentum est, preminentia designatur, quam 
quis perquesitam studiis scientiam consequitur. Per uirgam 
autem potestas intelligitur exercendi, que studio quesita sunt. 
Eum autem nusquam comparuisse, eo factum est, quia morte 
de medio sublatus est.

[5,11] CAP- XI : De Phylemone VIII-o Apollinis filio.
Phylemon Apollinis et Lychionis, ut testatur Ouidius, fuit 
filius. Nam, ut ipse refert, Dedalion Luciferi filius habuit 
speciosissimam filiam, quam cum Apollo et Mercurius eodem 
tempore dilexissent, et in eius iuissent concubitum, ex ambobus 
concepit et Apollini peperit Phylemonem, qui carmine 
clarus fuit et cythara. Quod autem hic fictum est, ab euentu 
sumptum puto; nam Lychion uno partu duos enixa est, quorum 
alter fuit insignis fur, quem dixerunt genuisse Mercurium, eo 
quod circa talia uideatur astrologis operari Mercurius; alter 
uero cytharista fuit egregius, circa quod solem arbitrantur 
operam dare, et ideo Apollinis filium uocauere.

[5,12] CAP- XII : De Orpheo Apollinis filio VIIII-o.
Orpheus Calyopis muse et Apollinis fuit filius, ut dicit 
Lactantius. Huic, dicit Rabanus, Mercurius lyram, nuper a se 
compertam, tradidit, qua tantum ualuit, ut ea mouere siluas
et flumina sistere et feras mites facere posset. De hoc Virgilius 
talem recitat fabulam. Eum scilicet amasse Euridicem nynpham, 
quam cum suo cantu in suam traxisset gratiam, eam sibi 
iunxit uxorem. Hanc cepit amare Aristeus pastor, et die quadam, 
dum secus ripas Hebri cum Dryadibus spatiaretur, eam 
capere uoluit, que fugiens pede serpentem inter herbas latitantem 
pressit, qui reuolutus in eam uenenato morsu interemit. 
Quam ob causam gemebundus Orpheus descendit ad 
Inferos et lyra adeo dulciter canere cepit, orans ut sibi restituiretur 
Euridices, quod non solum ministros inferni in sui 
pietatem traheret, sed et umbras in obliuionem penarum suarum 
deduceret; ex quo factum est, ut illi a Proserpina Euridices 
restitueretur hac lege, ne illam, nisi perdere uellet, respiceret, 
donec deuenisset ad superos; qui cum iam proximus esset, 
nimio uidendi Euridicem suam desiderio tractus, oculos in 
postergantem flexit; ex quo factum est, ut euestigio dilectam 
iterum perderet. Quam ob causam diu fleuit et celibem deducere 
uitam disposuit. Et ob id, ut ait Ouidius, cum multas 
suas nuptias postulantes reiecisset, aliisque hominibus celibem 
uitam ducere suaderet, mulierum incidit odium, et a celebrantibus 
matronis orgia Bachi secus Hebrum, rastris atque ligonibus 
cesus atque discerptus est; et eius caput in Hebrum proiectum 
cum cythara in Lesbon usque delata sunt; ubi cum 
serpens quidam caput deuorare uellet, ab Apolline in saxum 
uersus est. Lyra autem, ut dicit Rabanus, in celum assumpta 
et inter alias celestes ymagines locata est. Pulchre equidem et 
artificiose fictiones he sunt, et ut incipiamus a prima, cur 
Apollinis et Caliopis dicatur filius uideamus. Dicitur autem 
Orpheus quasi aurea phones, id est bona eloquentie uox, que
quidem Apollinis, id est sapientie, et Caliopis, que bonus 
interpretatur sonus, filia est. Lyra autem illi a Mercurio
data est, quia per lyram diuersa uocum habentem discrimina, 
debemus intelligere oratoriam facultatem, que non una uoce, 
id est demonstratione, conficitur, sed ex multis, et confecta 
non omnibus conuenit, sed sapienti atque eloquenti, et bona 
uoce ualenti; que cum omnia in Orpheum conuenirent, a Mercurio 
mensuratore temporum eidem concessa dicuntur. Hac 
Orpheus mouet siluas radices habentes firmissimas et infixas 
solo, id est obstinate opinionis homines, qui, nisi per eloquentie 
uires queunt a sua pertinacia remoueri. Sistit flumina, id est 
fluxos et lasciuos homines, qui, nisi ualidis eloquentie demonstrationibus 
in uirile robur firmentur, in mare usque defluunt, 
id est in perpetuam amaritudinem. Feras mites facit, id est 
homines sanguinum rapacesque, quos sepissime eloquentia 
sapientis reuocat in mansuetudinem et humanitatem. Hic insuper 
Euridicem habet in coniugem, id est naturalem concupiscientiam, 
qua nemo mortalium caret; hanc per prata 
uagantem, id est per temporalia desideria, amat Aristeus, id 
est uirtus, que eam in laudabilia desideria trahere cupit; uerum 
ipsa fugit, quia naturalis concupiscientia uirtuti contradicit, 
et dum fugit uirtutem a serpente occiditur, id est a fraude 
inter temporalia latente; nam apparet minus recte intuentibus 
temporalia uirere, id est posse beatitudinem prestare, cui apparentie 
si quis credat, se in perpetuam deduci mortem comperiet. 
Sed quid tandem? Cum naturalis concupiscientia ad Inferos, 
id est circa terrena, omnino lapsa est, uir prudens eloquentia, 
id est demonstrationibus ueris, eam conatur ad superiora, id est 
ad uirtuosa, reducere. Que tandem aliquando restituitur, et 
hoc dum appetitus ad laudabiliora dirigitur; sed redditur pacto, 
ne retro suscipiens respiciat, donec ad superos usque deuenerit, 
id est ne iterum in concupiscentiam talium relabatur, 
donec, cognitione ueritatis et Superum bonorum intelligentia 
roboratus ad damnandam scelestorum operum spurcitiem, oculos 
possit in concupiscientiam flectere. Quod autem ob id Orpheus 
ad Inferos descenderit, debemus accipere prudentes uiros non
nunquam ratione contemplationis in perituras res et hominum 
ignauias oculos meditationis deflectere, ut, dum que damnare 
debeant uiderint, que appetenda sunt feruentiori desiderio concupiscant. 
Fulgentius autem longe aliter sentit; dicit enim dilecte 
ac perdite et demum reassumpte Euridicis esse musice 
designationem, cum Orpheus dicatur quasi orenphone, quod 
interpretatur uox optima. Euridices autem profunda diiudicatio, 
et ideo cum in musicis aliud sit armonia ptongorum, 
et aliud effectus tonorum uirtusque uerborum etc. ut ubi de 
Mitologiis. Sed ut ad ea ueniamus, que ad Orphei uidentur 
spectare mortem, est sciendum, ut dicit Theodontius, Orpheum 
primo Bachi sacra comperisse, et ea iussit apud Traces choris 
Menadum, id est mulierum patientium menstruum, ut illas illo 
tempore auferret a commixtione uirorum, cum non solum abominabile 
sit, sed etiam perniciosum uiris. Quod cum mulieres 
post tempus aduertissent, et existimassent hoc adinuentum ad 
turpitudinem earum uiris detegendam, in Orpheum coniurauere, 
illumque nil tale suspicantem interfecere ligonibus, et in 
Hebrum fluuium deiecere. Lactantius autem, in libro Diuinarum 
institutionum, dicit de eo sic: Sacra Liberi patris primus Orpheus 
induxit in Greciam, primusque celebrauit in monte 
Boetie Thebis, ubi Liber natus est, proximo; qui cum frequenter 
cythare cantu personaret, Cytheron appellatus est. Ea sacra 
etiam nunc Orphyca nominantur, in quibus ipse postea dilaceratus 
et carptus est etc. Quod caput eius et cythara Lesbos 
delata sint, dicebat Leontius fabulam non esse, quia sic fama 
ferebat, Lesbium quendam ex auditoribus eius ea secum deuotionis 
causa Lesbos usque portasse. Quod autem serpens, qui 
caput Orphei deuorare uolebat, in lapidem uersus sit, intelligo 
pro serpente annorum reuolutiones, que caput, id est nomen 
Orphei, seu ea que ingenio Orphei composita sunt, cum in 
capite uigeant uires ingenii, consumere, ut reliqua faciunt, conate 
sint; sed in saxum ideo uersus dicitur serpens, ut ostendatur 
nil illi posse tempus obsistere; quod quidem huc usque 
non potuit egisse, quin adhuc famosus existat cum cythara sua, 
cum ex poetis fere antiquior reputetur. Preterea sunt qui uelint, 
et inter hos Plinius in libro Hystorie naturalis, huius 
inuentum fuisse auguria ex ceteris animalibus sumi, que primo 
tantum ex auibus summebantur. Equo modo opinati sunt quidam 
eum primum cytharam excogitasse, quantumcunque Amphioni 
aut Lyno attribuant alii. Fuit enim ex gente Cycona 
Tracie natus, que, ut Solinus de Mirabilibus mundi affirmat, in 
euum usque suum, in maximum sui decus sumebat. De tempore 
eius non uidetur ambigi. Multi enim testantur quod inter 
Argonautas Colcos cum Iasone accesserit, ut Statius. De hoc 
tamen scribit Lactantius in libro Diuinarum institutionum. 
Et fuit per eodem fere tempora quibus Faunus, sed quis etate 
processerit potest dubitari. Si quidem per eosdem annos Latinus 
Priamusque regnarunt, item patres eorum Faunus et Laomedon, 
quo regnante Orpheus cum Argonautis ad Yliensium 
litus accessit. Hec Lactantius. Eusebius autem in libro Temporum 
dicit eum fuisse regnante Athenis Egeo. Que quidem 
satis conuenire uidentur. Leontius autem dicebat hunc non 
eum fuisse, qui orgica adinuenit, cum illum assereret longe 
antiquiorem.

[5,13] CAP- XIII : De Aristeo Apollinis X-o filio, qui genuit 
Atheonem et Yolaum.
Aristeus filius fuit Apollinis et Cyrenis, filie Peney fluminis, 
ut testatur Virgilius in persona Aristei in Georgicis dicens: 
Mater, Cyrene mater, que gurgitis huius Ima tenes, quid me 
preclara stirpe deorum, Si modo, quem perhibes, pater est 
Tymbreus Apollo, Inuisum fatis genuisti? etc. Quod etiam 
Iustinus in Epythomate Pompei Trogi confirmat, talem hystoriam 
recitans. Quod Cyrus, scilicet rex Coramis insule, filium 
habuit, cui nomen Bathos propter lingue obligationem. Verum 
cum Cyrus ad oraculum Delphos propter dedecus adolescentis 
filii deprecaturus uenisset, habuit in responsis Bathos 
Affricam petere, Cyrenem urbem condere, et ibidem lingue 
usum accepturum; quod ob solitudinem Coramis insule omissum 
est, quasi non haberent unde colonos in Affricam deducerent. 
Tandem tractu temporis peste compulsi adeo paucos 
misere, ut uix nauis compleretur una. Hi in Affricam uenientes, 
montem Cyrum, loci amenitate et ubertate fontium capti, 
occupauere. Ibique Bathos, solutis lingue nodis, dux eorum 
loqui primum cepit. Quam ob rem oraculi promissis certi 
urbem condidere Cyrenem. Porro sic a posteris fictum est, 
Cyrenem eximie pulchritudinis Virginem a Pelio monte Thesalie 
ab Apolline raptam, perlatamque in eius montis iuga, 
cuius collem occupauerant qui filium secuti sunt, et ab eo 
repletam IIIIor peperisse filios: Aristeum, Nomium, Auctoum et 
Argeum. Fictio autem hec ab hystoria non recedit. Nam ab 
Apolline ideo rapta dicitur nynpha, quia eius mandato, dum 
responsum dedit oratus, seu eius opera, dum pestis inuasit insulam, 
in Cyrum montem delata est, ibidem et si non omnes 
peperit, quia iam Bathos dux itineris fuerat, sed in etatem, 
sub feruido sole, id est Apolline, uirilem forte deduxit. Verum 
a Speo Thesalie rege, qui apud Peneum fluuium regnum 
habuit patre Cyrenis, missi sunt qui perquirerent quonam 
abiisset filia. Qui, ea comperta, a loci amenitate detenti, in 
iisdem terris aiunt cum Cyrene remansisse. Ex his tantum 
pueris tres aiunt adultos in Thesalian rediisse et auita regna 
recepisse. Inter quos dicunt Aristeum in Arcadia late regnasse, 
eumque primum apis et mellis usum et lactis coagulum tradidisse, 
atque trapetis oleas premere, oleum educere et eius 
usum ostendisse, ut refert Plinius de Historia naturali. Preterea 
sciens factus, syderis solstitialis ortus primum inuenisse. 
Quibus consideratis, non absurde Virgilius fabulam Aristei, 
de recuperatione apium, in fine Georgicorum descripsit. Hunc 
insuper uolunt Auctonoem Cadmi filiam in coniugem accepisse, 
et ex ea suscepisse Actheonem. Sane, ut Salustio placet, 
matris consilio relictis Thebis, in Cheam insulam illo usque 
ab hominibus inhabitatam abiit, eamque tenuit, esto reliquerit 
postea, et cum Dedalo in Sardiniam abierit, in qua, ut dicit 
Solinus de Mirabilibus, urbem Caralim condidit. Quid inde 
ex eo contigerit legisse non memini.

[5,14] CAP- XIV : De Actheone filio Aristei.
Actheon filius fuit Aristei ex Auctonoe coniuge, Statio 
teste: Nec dum ille habitus aut uerse crimina forme Mutat 
Aristeo genitus fraus aspera cornu Tela manu reicitque canes 
in uulnus Hyantes. Hic etiam, ut ait Ouidius, Yanthius appellatus 
est; scribit enim: Cum iuuenis placido compellat Yanthius 
ore. Et sunt qui dicant hoc illi nomen a puella sepulta 
eo in loco in quo natus est. Hic, ut ostendit idem Ouidius, 
uenator fuit, et cum die quodam uenatione fessus in ualle 
Gargaphie descendisset, eo quod in ea fons esset, recens et 
limpidus, et ad eum forte potaturus accederet, uidit in ea 
Dianam nudam se lauantem. Quod cum egre Diana tulisset, 
sumpta manibus aqua, in faciem eius proiecit dicens: Vade et 
dic si potes. Is autem repente in ceruum conuersus est, quem 
cum canes eius uidissent, confestim irruerunt in eum, illumque 
in mortem coactum atque dentibus laceratum comederunt. 
Circa quod figmentum sic scribit Fulgentius: Anaximenes, qui 
de picturis antiquis disseruit, ait libro II-o uenationem Actheonem 
dilexisse, qui cum ad maturam peruenisset etatem, consideratis 
uenationum periculis, id est quasi nudam artis sue rationem 
uidens, timidus factus est. Et paulo post: Sed cum uenandi 
periculum fugeret, affectum tamen canum non dimisit, quos 
inaniter pascendo, pene omnem substantiam perdidit. Ob hanc 
rem a canibus suis deuoratus dicitur. Hec Fulgentius.

[5,15] CAP- XV : De Yolao Aristei filio.
Yolaum dicit Solinus de Mirabilibus filium fuisse Aristei,
et post eum in Sardinia dominium tenuisse. Supra autem dixit 
in suo uolumine Yolaum filium fuisse Yphyclei, filii Anphytrionis, 
et eque in Sardinia imperasse, nescio an idem sit uel alius.

[5,16] CAP- XVI : De Nomio Apollinis XI-o filio.
Nomius, ut scribit Iustinus in Epythoma, filius fuit Apollinis 
et Cyrenis. Hunc dicit Leontius Apollinem nominatum, 
quicquid supra dixerit Theodontius, eumque Arcadibus imperasse, 
eisque leges dedisse, que quoniam quosdam ex optimatibus 
uiderentur offendere, orta seditione inter Arcades, Aristeo 
fauente, pulsus est, et loco eius regnauit Aristeus. Is autem ad 
Admethum Thesalie regem confugit, et eius armenta VII annis 
pauit, tandem uiribus reassumptis, Aristeum fugauit et Archadum 
uerum obtinuit principatum, cum abiisset Aristeus in Ceam 
insulam; et quoniam armenta pauisset, Nomius appellatus est, 
quod apud Arcades pastor sonat. Et hinc dicit fictionem 
traxisse locum, Apollinem scilicet ob occisos Ciclopes diuinitate 
spoliatum, Admeti regis armenta pauisse. Ego autem nescio 
quid credam potius, cum et uetustate et ignauia librariorum 
adeo periere codices, ut subtractum sit, posse de quam plurimis 
ueritatem cernere, et hinc amplissimus uagandi locus mendacio 
relictus est, cum scribat de antiquis unusquisque quid libet.

[5,17] CAP- XVII : De Aucthoo XII-o Apollinis filio.
Aucthous filius fuit Apollinis et Cyrenis, ut supra monstratum
est. Hunc sunt qui dicant, discedentibus fratribus ex 
Affrica, et in Greciam uenientibus, Cyrene remansisse, et his 
imperasse, qui una secum ibidem remansere.

[5,18] CAP- XVIII : De Argeo XIII-o Apollinis filio.
Argeus, ut supra a Iustino monstratum est, Apollinis fuit 
filius et Cyrenis. Hic de se, quod ego nouerim, nil preter 
nudum nomen posteritati reliquit.

[5,19] CAP- XIX : De Esculapio XIIII-o Apollinis filio, qui genuit 
Macaonem.
Esculapius, ut fere prisci testantur omnes, Apollinis et 
Coronidis nynphe fuit filius. Dicit enim Ouidius hanc ex 
Laryssa fuisse et Flegie filiam; quam cum summe Apollo 
diligeret et in eius iuisset concubitum, pregnans effecta est; 
porro coruus Apollinis auis ad Apollinem detulit, quia comperisset 
eam iuueni cuidam Hemonio commisceri; quam ob 
causam turbatus Apollo eam sagittis occidit, et facti tandem 
penitens, cum remediis suis illam nequiret ab Inferis reuocare, 
secto eius utero, conceptum ex se eduxit infantem, eumque 
Esculapium appellauit, et, ut fertur, Chyroni centauro tradidit 
educandum. Quem cum uidisset Alchyroe Chyronis filia, uaticinii 
docta, uaticinata est: Quia mortuum hominem ab Inferis 
reuocaret in uitam, et ipse fulminatus deiceretur ad Inferos. 
Quod effectu non caruit. Aiunt enim hunc arte sua cum eximius 
euasisset medicus, Diane precibus, Ypolitum, membris 
collectis undique, in uitam reuocasse et pristine restituisse 
sanitati; quam ob causam turbatus Iuppiter, eum fulmine interemit, 
ut liquido testatur Virgilius dicens: Peoniis reuocatum 
herbis et amore Diane. Tum pater omnipotens, aliquem indignatus 
ab umbris Mortalem infernis ad limina surgere uite, 
Ipse repertorem medicine talis et artis Fulmine Phebigenam 
Stygias detrusit in undas etc. Que huc usque dicta sunt, ut 
satis patet, hystoria mixta poeticis est. Ast ut pura consistat 
hystoria, excutiende sunt fictiones. Et ideo coruum accusasse
Coronidem sic accipiendum arbitror. Apollinem scilicet augurandi 
peritia fornicationem nouisse Coronidis, et iratum interfecisse 
pregnantem. Quod autem Ypolitum, seu ut placet Plinio, 
Castorem Tyndari filium, ob raptas Lynceo et Yde sponsas a 
Lynceo seu Yda occisum, in uitam herbis et arte reuocauerit, 
taliter contigisse puto. Hos, seu eorum alterum, non mortuos, 
quia a morte in uitam aliquem reuocare solius Dei est, sed 
uulnerum immanitate, et ob perditum sanguinem mortuos existimatos, 
quos cum arte et sollicitudine sua in sanitatem reuocasset 
pristinam, dictum est eum illos ab Inferis in uitam 
retraxisse. Quod autem ob id a Ioue fulminatus sit, non est 
credibile, sed ideo fictum credo, quia possibile est ob eam 
curam eum laborasse plurimum in exquisitione herbarum et 
aliarum oportunitatum, et sic propter uires fatigatus in febrem 
incidisse, que profecto letale fulmen et ignitum est, et ex ea 
febre defecerit; seu forte casu fulminatus est, et opinatum ab 
ignaris hoc illi contigisse ob reuocatos ab Inferis mortuos, et 
hinc fabule datum principium. Sane Theodontius negat Apollinem 
dilexisse Coronidem, et ex eo Esculapium fuisse conceptum, 
asseritque eum ex Hemonio iuuene et Coronide natum, 
sed Apollinis filius dictus est, altera ex duabus causis, seu 
quia matre mortua ante partum et eius secto utero eductus 
est, quod non absque opere medici sit, per quem fingitur 
Apollo, quia medicine repertor; et sic Apollinis filius, quia 
Apollinis opere natus sit. Seu quia qui sic nascuntur, Apollini 
sacros fore uoluere ueteres, eo quod, ut dictum est, Apollinis 
opere lucem sortiti uidentur; et ob id aiunt Cesarum familiam 
sacra Apollinis obseruasse, quia primus eorum, qui ex 
familia Iulia Cesar dictus est, ob eam causam cognomen 
adeptus est, et factus Apollini sacer, quia execto matris utero 
in lucem uenerit. Preterea potuit Apollinis haberi filius, quia 
clarissimus euaserit medicus. Theodontii autem opinio aliqualiter 
dictis roboratur Lactantii, qui de Esculapio in libro Diuinarum 
institutionum dicit sic: Hunc Tarquitius, de illustribus 
uiris disserens, ait incertis parentibus ortum, expositum, et a 
uenatoribus inuentum, canino lacte nutritum, Chyroni traditum, 
didicisse medicinam. Fuisse autem Messenium sed Epydauri 
moratum etc. Post hec dicit Lactantius, hunc enim fuisse, 
qui Ypolitum curauit. Ceterum ne ob diuersitates relatorum, 
ubi minime oportunum est, mendaces credantur scriptores, est 
aduertendum, ut placet Tullio De naturis deorum, quia tres 
fuere Esculapii. Quorum primum dicit ipse filium fuisse Apollinis, 
eumque speculum inuenisse, et primum obligasse uulnus, 
et hunc ab Arcadibus asserit summe coli. Secundum uero 
dicit fratrem fuisse secundi Mercurii ex Valente patre atque 
Coronide matre natum, eumque percussum fulmine interisse,
et Cynosuris humatum. Tercium uero filium fuisse dicit Asyppi 
et Arsynoe, eumque primum alui purgationem et dentis euulsionem 
comperisse, eiusque sepulcrum esse in Arcadia, non 
longe a Lusio flumine, circa quod et lucus ostenditur eius. 
Et sic erit possibile ex his aliquem ex matris utero cesum, 
aliquem ex incerto patre natum atque expositum, nec obstat 
omnium parentes a Tullio nominari. Vidi ego in patria et 
nonnunquam ex principibus patrie hominem, qui infans fuit 
expositus, et demum a nutritore tanquam a patre cognominatus. 
Sed quid multa? Qualiscunque seu quicunque fuerit ex istis, 
tanta ueneratione apud Epydauros habitus est, ut etiam Romani 
iam fere omni Ytalia occupata, pestilentia egretudinum 
agitati, quasi pro singulari et certo subsidio legatos ad Epydauros 
mitterent, orantes, ut illis de oportuno remedio subuenirent, 
permitterentque ut Esculapium tanquam salutare subsidium 
Romam deferrent, concessumque in forma serpentis, dyabolo 
operante, Romam in naui deueherent, illique templum 
insigne in insula Tyberis construerent, et loco salutaris dei 
diu colerent, dato illi impune Dyonisius Syragusanus nouacula 
auream abstulerit barbam. Esculapius autem dure agens 
interpretatur, quod forsan nomen labori suo circa curam Ypoliti 
conforme fuit.

[5,20] CAP- XX : De Macaone Esculapii filio, qui genuit Asclepium.
Macaon, ut dicit Papias, filius fuit Esculapii, euo suo
insignis medicus, quod ego utrum credam nescio, eum saltem 
fuisse medicum, cum scribat Ysidorus post fulminatum Esculapium 
interdictum fuisse medendi exercitium, et ut ait Plinius 
ubi de Hystoria naturali: cum claruissent opera Esculapii
temporibus Troianis sequentia eius in nocte densissima latuere 
usque ad Peloponnesiacum bellum, et tunc ea reuocauit in 
lucem Ypocrates etc. Quod tempus, ut dicit Ysidorus, fuit 
annorum fere quingentorum. Hinc ego sumptum puto quod 
fictum est, Solem ob fulminatum Esculapium noluisse aliquandiu 
lucis currum ducere, ut ostenderetur Solis inuentum, scilicet 
medicinam, eclipsim passum per secula plura, et tandem 
in lucem reuocatum. Ego hunc Machaonem autoritate Papie 
non apposuissem, cum eum in multis circa talia minus curiosum 
sepissime inuenerim scripsisse dissona ueritate, sed ut ponerem 
me traxit solertia Pauli, qui non solum Macaonem Esculapii 
filium scribit, sed et Asclepium quendam Macaonis filium 
fuisse confirmat.

[5,21] CAP- XXI : De Asclepio <Macaonis> filio.
Asclepius, ut dicit Paulus, fuit filius Macaonis, credo, 
Augustinum secutus, qui hunc Esculapii nepotem uidetur 
dicere, scribens, ubi de Ciuitate dei, Hermetem Trimegistum 
Asclepio loquentem sic: auus enim tuus, o Asclepi, medicine 
primus inuentor, cui templum consecratum est in monte Lybie, 
circa litus Cocodrillorum, in quo eius iacet mundanus 
homo, id est corpus; reliquus uero, uel potius totus in sensu 
uite melior remeauit in celum, omnia etiam nunc hominibus 
adiumenta prestans, infirmis numine nunc suo, que solet medicine 
arte prebere. Et paulo infra idem sequitur Augustinus:
Ecce duos deos dicit homines fuisse Esculapium et Mercurium 
etc. Verum ego librum hunc Hermetis Trimegisti, quem 
de Ydolo intitulat, uidi, nec tamen, qualiter Esculapius fuerit 
Asclepiadis auus, per uerba Hermetis precedentia atque sequentia 
dictis ab Augustino percipere queo, certus tamen 
quoniam potius ingenium deficiat meum, quam accusari possit 
animaduersio Augustini.

[5,22] CAP- XXII : De Psyce XV-a Apollinis filia.
Psyces, ut dicit Martialis Capella in libro, quem De nuptiis 
Mercurii et phylologie scripsit, filia fuit Apollinis et Endilichie. 
Ex qua Lucius Apuleius, in libro Methamorphoseon, qui, 
uulgariori uocabulo, Asinus aureus appellatur, longisculam 
recitat fabulam talem: Regem scilicet fuisse et reginam, quibus 
tres fuere filie, quarum due maiores natu, etsi forma spectabiles 
essent, iunior, cui Psyces nomen erat, in tantum pulchritudine 
ceteras excedebat mortales, ut non solum admiratione 
teneret spectantes, sed infigeret animis ignaris rei miraculo 
credulitatem, ut Venus esset que descendisset in terris, et fama 
longe lateque uulgata inuise formositatis egit, ut non solum 
ciues sed exteri ad uisendam Venerem et sacris honorandam 
accederent, templis uere Veneris neglectis. Quod egre Venus 
ferens, in Psycen accensa, Cupidini filio iussit, ut eam amore 
feruentissimo hominis extreme sortis incenderet. Interim pater 
de nuptiis uirginis Milesium Apollinem consuluit. Qui respondit, 
ut illam in uertice montis deduceret, ibique diuina stirpe 
creatum, esto pessimum et uipereum, nancisceretur uirgo maritum. 
Quo responso parentes affecti, cum lacrimis et merore 
totius ciuitatis, uirginem in predestinatum deduxere culmen, 
ibique solam liquere. Que et si solitudine et incerto timore 
futuri coniugis anxiaretur, non tamen diu perstitit, et uenit 
Zephyrus mitis, et suaui spiritu eam summens, in floridam detulit 
uallem; in qua cum aliquali somno lenisset erumnam,
surgens uidit gratum oculis nemus et argenteis undis manantem 
fontem, atque palatium non solum regium sed diuinum, 
miris ornatum diuitiis; quod cum intrasset et ingentes inuenisset 
thesauros absque custode, et miraretur plurimum, obsequentium 
uocibus absque corporibus auditis, intrauit lauacrum, inuisis 
sibi assistentibus obsequiosis. Inde cena diuinis conferta dapibus 
sumpta, cubiculum intrans, conscendit genialem thorum, 
et soporate maritus affuit. Qui cum eam sibi fecisset coniugem, 
ueniente luce inuisus abiit; et sic sepius magna Psycis consolatione 
continuans, factum est ut sorores, eiusdem audito 
Psycis infortunio, e domibus maritorum ad lugubres parentes 
accederent, et una cum eis sororis infelices nuptias deflerent. 
At Cupido presentiens quid inuidia sororum pararetur Psyci, 
eam premonuit, ut earum omnino flocci faceret lacrimas, nec 
in suam perniciem pia atque credula esset. Quod cum spopondisset 
Psyces, se cepit deplorare captiuam et quod sorores 
uidere et alloqui non posset, et uenientem atque redarguentem 
Cupidinem precibus in eam sententiam traxit, ut cum eis 
loqui posset, Zephyroque iuberet, ut eas ad se leni deferret 
flatu. Qui cum fecisset, concessit etiam ut ex thesauris, quos 
liberet, asportare permitteret, sed earum suasionibus nullo modo 
crederet, nec suam uidere formam alicuius consilio exoptaret. 
Tandem complorata domi Psyce a sororibus, scopulum conscendere, 
et ululatu femineo redintegrato a Psyce audite sunt, atque 
paucis consolate uerbis, et postremo illas Zephyrus Psycis imperio 
in uallem detulit amenam. Ibi a Psyce festiua caritate 
suscepte, diuinum nemus et regiam, thesaurosque mirate, et 
lauacro atque cibo refecte, percontari scrupulose cepere, quisnam 
eius uir ac tantarum rerum dominus esset. Illa autem memor 
precepti coniugis, iuuenem finxit uenationibus intentum; et concessis 
eis que uellent ex thesauris, a Zephyro illas in summitate 
montis iussit deferri. Que, post longas infortuniorum suorum 
querelas, felicitati Psycis inuidentes, celatis thesauris fictisque 
lacrimis ad parentes rediere, et inde inito de pernicie Psycis 
consilio abiere ad uiros. Psyces autem iterum premonetur a 
uiro, ut sororum euitaret insidias, et nullius consilio eum uidere
conetur. Reuertuntur interim sorores inuide, et obsequio Zephyri 
ex uertice montis deferuntur ad Psycem, et letanter suscepte 
felicitati et pregnationi congratulantur sue; captamque uerbis 
mellifluis aggrediuntur uenenosis colloquis, inquirentes iterum 
quisnam uir eius esset. Psyces autem pridiani oblita mendacii, 
in fictionem alteram deuertit, eumque dixit mediocris etatis 
hominem et uacantem negociationibus, datisque muneribus 
iussit illas Zephyro reportaret. Que cum aduertissent eam, non 
ea forma qua pridie dixisset, uirum designasse, illum ab ea 
inuisum, et perconsequens arbitrate deum sunt, et sic acrius 
exarsere. Et inde die redeuntes seguenti, affectu pio uerbis 
se maximam salutis eius curam gerere monstrauere, asseuerantes 
post multa se pro comperto habere a circumuicinis 
incolis, non hominem, sed serpentem tortuosum illas edes incolere, 
eiusque uirum esse, nec illum aliud expectare quam 
maturitatem eius quem gerebat in utero, ut ex ea illoque se 
ampliori sagina saturaret. Quibus terrefacta Psyces et eis ultro 
aures prebens, eo quod ille adeo se uideri recusaret, eis remissis 
ad scopulum, consilio earum nouaculam parauit, et lucernam 
abscondit sub modio, nocte seguenti uisura, quisnam 
esset is cuius uteretur concubitu, et ut illum perimeret si 
uerbis, responderet forma, sororum. Intrat igitur more suo 
lectum Cupido, et in somnum soluitur. Psyces uero, aperto 
lumine, uidit illum mira formositate conspicuum iuuenem, alis 
pernicibus insignitum, et ad eius pedes arcum et pharetram 
sagittis confertam; e quibus cum unam mirabunda eduxisset, 
expertura aciem, adeo digito impressit suo, ut aliqualis scaturiret 
e uulnere sanguis. Quo facto, miro dormientis adhuc 
amore flagrauit. Dumque illum mirabunda conspiceret, fauillula 
ex lucerna prosiliuit in dexterum dormientis humerum; quam 
ob rem expergefactus Cupido repente fugam arripuit. Verum 
Psyces cum illum cepisset crure atque fortiter teneret, tam diu 
ab eo per aerem delata est, donec fessa, eo dimisso, caderet. 
Cupido autem in uicinam cupressum euolans, longa querela eam 
redarguit, seipsum damnans, quod a matre missus, ut illam extremi 
hominis amore incenderet, et ipse se ipsum ob eius pulchritudinem 
uulnerasset; et inde euolauit. Psyces uero postquam 
illum uidere non potuit, se in propinquum deiecit fluuium mortem 
cupiens. Fluuius autem aspernatus eam deduxit in ripam, 
ubi a Pane deo uerbis solata aliquantisper est. A quo tandem 
discedens in ciuitatem uenit, in qua altera sororum nupta; quam 
cum conuenisset illi casum suum recitauit omnem, uerum uindicte 
auida, in perniciem sororis consultricis astutule mentita 
est circa extremum uerborum Cupidinis, asserens eum dixisse: 
abi hinc et res tuas affer, postquam imperium meum seruare 
nequisti, ego autem sororem tuam, teque nominauit, meis nuptiis 
coniugabo, et me fecit inde confestim a Zephyro deferri in 
culmen ex quo sustulerat. Quod cum audisset illa, confestim 
euolauit in montem, et alio flante uento inquit: Accipe Zephyre 
dominam tuam meque deducito in uiri cubiculum, et cum uerbis 
sumpto saltu maximo, se in ingens precipitium dedit, quassatoque 
corpore toto, alitibus esca effecta est. Psyces inde equo 
modo et aliam sororem misit in saltum. Demum cum primo 
Cereris inde Iunonis precibus exquisisset subsidium, et ab 
utraque repulsam habuisset, audissetque, iubente Venere, Mercurium 
uoce preconia mortalibus cunctis iussisse, ut nemo eam 
occultaret, et dona indicanti preponeret, se ad fores Veneris presentauit. 
A qua obiurgata diu et capillis tracta, sollicitudini 
et tristitie ancillis suis ut excruciaretur tradita est. A quibus
cum esset uerberibus lacessita, eidem a Venere cumulus segetum 
multiplicium appositus est, iussumque ut in seguenti uespere 
grana seminum omnium discreta representaret eidem. Quo iussu, 
abeunte Venere, obstupefacta Psyces riguerat, sed aduenientibus 
formicis ab eis confestim iussa Veneris peracta sunt. 
Secundo autem Venus precepit eidem, ut floccum aurei uelleris 
ostensi pecoris eidem portaret; quod Psyces, secuta monitum 
palustris arundinis, cum obtinuisset, imperanti reportauit. Tercio 
Venus, urnulam tradidit iussitque, ut plenam ex undis Stigiis 
ei deferret confestim. Que cum locum uideret inaccessibilem, 
aquile uolantis subsidio mandatum dire socrus impleuit. Quarto 
Venus, data ei pixide, iussit illi ad Inferos descenderet Proserpineque, 
sua ex parte, paululum sue formositatis exposceret.
Que cum iret ad turrim se precipitatura, ab eadem monita 
descendit ad Inferos, et legationi peracta, pixidem plenam atque 
coopertam assumpsit, et ad superos remeauit, sed immemor 
mandatorum turris, sumptura aliquantulum diuine formositatis, 
ut amanti suo pulchrior uideretur, aperuit pixidem ex qua prosiliuit 
somnus infernus, qui in eam iniectus, eam non aliter 
quam corpus mortum soporauit. Sed Cupido iam conualescens 
a uulnere, casum sue Psycis aduertens, per fenestram cubiculi 
euolauit ad dormientem, detersoque ab ea somno et in pixidem 
redacto, redarguit eam presuntionis aduersus monitus habite, 
dixitque ut mittenti deferret, quod et factum est. Cupido autem 
impatiens infelicitatum et laborum puelle a se dilecte, Iouem 
orauit, ut pateretur illam sibi coniugem fore. Qui precibus 
annuens, congregatis diis, eorum in presentia iussit ut Psyces 
coniunx esset perpetua Cupidinis. Quam Mercurius Iouis iussu 
deuexit in celum et ibidem, immortalis effecta, nuptie celebrate 
sunt. Ipsam autem Cupidini peperit uoluptatem filiam. Serenissime 
rex, si huius tam grandis fabule ad unguem sensum 
enucleare uoluerimus, in ingens profecto uolumen euaderet, 
et ideo cur Apollinis, et Endilichie filia dicatur Psyces, que 
eius sorores, et cur Cupidinis dicatur coniunx, cum paucis ex 
contingentibus dixisse satis sit. Psyces ergo anima interpretatur. 
Hec autem Apollinis, id est solis, filia dicitur, eius scilicet 
qui mundi uera lux est deus, cum nullius alterius potentie 
sit rationalem creare animam, nisi dei. Endelichia 
autem, ut dicit Calcidius super Tymeo Platonis, perfecta etas 
interpretatur; cuius ideo rationalis anima dicitur filia, quia et
si in utero matris illam a patre luminum suscipiamus, non tamen 
eius apparent opera, nisi in etate perfecta; cum potius naturali 
quodam instinctu usque ad etatem perfectam feramur, quam 
iudicio rationis; etate uero perfecta agere incipimus ratione; 
ergo bene Apollinis et Endelichie filia dicitur. Sunt huic due 
sorores maiores natu, quarum una est anima uegetatiua, altera 
uero sensitiua, sed Psyces pulchritudine illas excedit, et hoc 
ideo quia uegetatiua anima communicamus cum plantis, sensitiua 
autem cum brutis, rationali quidem cum angelis et Deo,
quo nil pulchrius. Psyces uero ideo dicitur iunior, quia longe 
ante eam uegetatiua conceditur fetui, et inde tractu temporis 
sensitiua, postremo a deo rationalis infunditur. Ille ante 
nubunt, quod ideo dictum est, quia corporeis sunt annexe 
uirtutibus. Huius autem coniugium diuine stirpi seruatur, id
est amori honesto, seu ipsi Deo, cuius inter delicias a Zephyro, 
id est a uitali spiritu, qui sanctus est, defertur et matrimonio 
iungitur. Hic coniugi prohibet, ne eum uidere cupiat, ni perdere 
uelit, hoc est nolit de eternitate sua, de principiis rerum, 
de omnipotentia uidere per causas, que soli sibi nota 
sunt; nam quotiens talia mortales perquirimus, illum, imo 
nosmet ipsos deuiando perdimus. Sorores autem non nunquam 
ad methas usque primas deliciarum Psycis deueniunt, et ex 
thesauris eius reportant, in quantum penes rationem uiuentes 
melius opus suum uegetatio peragit, et sensitiue uirtutes clariores 
sunt, et longius perseuerant. Sane inuident sorori, quod 
minime nouum est sensualitatem cum rationem discordem, et 
dum illi blandis uerbis suadere non possunt, ut uirum uideat, 
id est uelit naturali ratione uidere quod amat, et non per fidem 
cognoscere, eam terroribus conantur inducere, asserentes eum 
immanem esse serpentem, seque eam diuoraturum; quod quidem 
totiens sit, quotiens sensualitas conatur rationem sopire, et 
ostendere anime contemplationes incognitarum rerum per causam, 
non solum delectationes sensitiuas auferre, sed labores 
maximos et angores minime oportunos ingerere, et nil demum 
placide retributionis afferre. Anima autem, dum minus prudens 
talibus demonstrationibus fidem adhibet, et quod negatur uidere 
desiderat, occisura, si uoto non conrespondeat forma, 
uidet effigiem uiri pulcherrimam, id est extrinseca Dei opera, 
formam, id est diuinitatem, uidere non potest, quia Deum nemo 
uidit unquam; et cum fauillula ledit et uulnerat, id est superbo 
desiderio, per quod inobediens facta, et sensualitati credula, 
bonum contemplationis amittit, et sic a diuino separatur 
coniugio. Tandem penitens et amans, perniciem sororum curat 
astutia, easque adeo opprimit, ut aduersus rationem nulle sint 
illis uires, et erumnis et miseriis purgata presumptuosa superbia 
atque inobedientia, bonum diuine dilectionis atque contemplationis 
iterum reassumit, eique se iniungit perpetuo, dum 
perituris dimissis rebus in eternam defertur gloriam, et ibi ex 
amore parturit Voluptatem, id est delectationem et letitiam 
sempiternam.

[5,23] CAP- XXIII : De Arabe XVI-o Apollinis filio.
Arabs, ut placet Plinio in libro Naturalis hystorie, Apollinis 
et Babillonie fuit filius, quem medicine artis dicit etiam repertorem. 
Puto ego hunc seu Babilonem fuisse hominem, et 
ibidem medicinam ostendisse prius, seu apud Babilonios didicisse, 
et ad Arabes primum detulisse; et hinc Apollinis filius 
dictus, quia medicus, et Babillonis, quia in Babillonia natus 
uel eruditus sit.

[5,24] CAP- XXIV : De Tytio filio Iouis tertio.
Postquam Apollinis longa posteritas expedita est, ut ad
Iouis filios reuertamur ordo postulat. Ex quibus sese ante alios 
Tytius offert. Quem dicit Leontius filium fuisse Iouis ex 
Hellare Orcomeni filia, quam pregnantem Iuppiter, iram 
Iunonis timens, occultauit in terram, ex quo factum est, ut 
nascens puer ex terra natus uideretur, ut Seruius asserebat. 
Que quidem terra postmodum eum enutriuit, et sic non mater, 
sed nutrix. Is tamen cum ad integram uenisset etatem, Latonam 
Apollinis matrem amauit, eamque de stupro interpellauit. 
Quam ob rem turbatus Apollo eum sagittis occidit, et apud 
Inferos religauit, atque eius iecur uulturibus laniandum apposuit 
hac lege, ut consumptum restauraretur illico, et sic nunquam 
uultures a discerpendo cessarent, nec ipse a patiendo. 
Restat nunc huic fictioni uelum eripere, ut quod contegat uideamus. 
Dicit enim primo Iouem pregnantem in terris abscondisse; 
nil enim occultius tegitur, quam quod infoditur, et ideo 
debemus intelligere hanc secretissime fuisse seruatam, et hoc 
timore Iunonis, id est maioris potentie, cum dea regnorum 
sit Iuno. Terram autem aluisse Tytium non est nouum, cum 
omnes alamur a terra. Quod Latonam Apollinis matrem amauerit, 
ingentem eius demonstrat animum, celsitudinem enim 
appetiit, que claritatis mater est, sed ab Apolline, id est a 
regio splendore, deiectus est apud Inferos, id est apud plebeios, 
quos penes semper curarum plenus fuit, qualiter posset
in gradum, ex quo deciderat, reascendere. Recitat ex isto Tytio 
Leontius breuem hystoriam, et dicit hunc apud Boetios magnum 
fuisse hominem, et uiribus temptasse ex Delpho Apollinem 
eicere, a quo ipse eiectus est, et fere ad priuatam uitam redactus. 
De pena autem illi apposita dicit ubi, de Somnio Scipionis 
Macrobius sic: Vulturem iecur immortale tondentem, 
nichil aliud intelligi uolentes, quam tormenta conscientie 
obnoxia flagitio uiscera interiora rimantis, et ipsa uitalia indefessa 
admissi sceleris admonitione laniantis, semperque curas, 
si requiescere forte tentauerint excitantis, tanquam fibris renascentibus 
inherendo, nec ulla sibi miseratione parcentis, lege 
hac, qua se iudice nemo nocens absoluitur, nec de se suam 
potest uitare sententiam. Hec Macrobius.

[5,25] CAP- XXV : De Bacho secundi Iouis IIII-o filio, qui genuit 
Hymeneum, Thyoneum et Thoantem.
Bachus Iouis filius et Semeles ab Ouidio et reliquis omnibus 
poetis dicitur. Ex cuius origine talis recitatur fabula. Cum 
amaret Iuppiter Semelem Cadmi filiam, et ipsa concepisset 
ex eo, accessit ad eam Iuno, formam gerens Beroe Epydaurie 
anus, et inito cum <ea> colloquio, perquisiuit, numquid diligeretur 
a Ioue. Cui dixit Semeles arbitrari se diligi; tunc Iuno: 
non potes, filia, nisi uno modo cognoscere, scilicet si, Stygis
interposito iuramento, promittat tecum eo pacto coniungi, quo 
Iunoni iungitur. Semeles experientie auida, uenienti iuramentum 
et inde munus poposcit. Iuppiter autem dolens, eam, ne 
aduersus iuramentum ageret, fulminauit et mortue filium traxit 
ex utero, suoque apposuit femori, donec tempus perficeretur, 
quod eum esse in uentre matris oportunitas exigebat. Hunc 
primo clam nutriuit Yno matertera eius, postmodum nynphis 
tradidit, que etiam ei alimenta dederant, ut ait Ouidius: Furtim 
illum primis Yno matertera cunis Educat, inde datum nynphe 
Nyseides antris Occuluere suis lactisque alimenta dedere. Et 
alibi. Nysiadas nynphas, puerum querente nouerca, Hanc frondem 
cunis apposuisse ferunt, scilicet ederam; que, ut idem 
dicit Ouidius, fuit postea gratissima Bacho. Huic insuper 
alumnum dicunt fuisse Sylenum, qui captus a rusticis, a Myda 
Bacho restitutus est, ut ait Ouidius. Rex uenit et Iunoni Sylenum 
reddit alumno. Hunc preterea curru et sociis honorant; 
de quibus sic refert Statius: Promouet, effrene dextra leuaque 
sequuntur Lynces, et uda mero lambunt retinacula tygres. Post 
exultantes spolia armentalia portant, Seminecesque lupos, scissasque 
Mimallones ursas. Nec comitatus iners, sunt illic Ira 
Furorque Et Metus, et Virtus et nunquam sobrius Ardor, Succiduique 
gradus et castra simillima regi etc. Dicuntur insuper 
eum primum uitem plantasse, ut ait Accius in Bachis: o Dyonise, 
pater optime, uite sator, Semela genitus euhia. Et hinc 
uini deum asserunt. Ederam ei sacram et uannum et Marsyam 
in tutelam eius ascribunt. Eique Adryanam Mynois filiam 
coniugem copulant. Baculum ab eo repertum atque denominatum 
affirmat Rabanus, ut eo homines uino graues uterentur. 
Multis et illum nominibus uocant, de quibus Ouidius: Tura 
dabant, Bachumque uocant Bromiumque Lyeum Ignigenamque, 
satumque iterum, solumque bimatrem. Additur his Nyseus intonsusque 
thyones, Et cum Leneo genialis consitor uue, Nictiliusque 
Eleusque parens et Yacus et Euan, Et que preterea 
per Graias plurima gentes Nomina, Liber, habes, tibi enim 
{in}consumpta iuuenta est, Tu puer eternus et formosissimus 
alto Conspiceris celo, tunc cum sine cornibus astas etc. Addit
etiam alia nomina Albericus, uocatumque dicit: Euchium, Bryseum 
et Bassareum. Lactantius etiam eum uocari dicit Dytirambum. 
Dicit insuper Seruius, Orpheum dicere hunc a Gigantibus 
membratim discerptum. Quod Albericus affirmat, addens 
quod ab eis ebrius sit inuentus, eumque dicit sepultum et 
postea surrexisse integrum. Pingebant etiam eum antiqui in 
habitu muliebri, et nudum atque puerulum, ei nocturno tempore 
tibiis, et cymbalis, et clamore sacrum, quod orgia uocabant, 
celebrantes. Preterea hec alia etiam recitantur, sed quoniam 
non comperta sunt omnia que queruntur, que uideri 
possunt de appositis uideamus. Primo igitur, et ante omnia, 
pro constanti uidentur tenere hystoriographi Dyonisium hominem 
ex Ioue et Semele natum, adeo, ut de tempore inter 
antiquos plurima fuerit uarietas. Ex quibus alii Dyonisium, alii 
Liberum patrem uocant; et quoniam non constat cuius Iouis 
fuerit filius, ego secundo ascripsi Ioui, eo quod eius euum 
melius uideatur conuenire cum secundo, quam cum aliquo 
aliorum. Dicit enim Eusebius in libro Temporum, a quibusdam 
arbitrari, Danao Argis regnante, Dyonisium in Yndia Nysam 
condidisse, et suo nomine nuncupasse, et eodem tempore eum 
in Yndia militasse, et eius in exercitu fuisse mulieres Bachas 
cognominatas ob furorem potius quam ob uirtutem; quod quidem 
fuit circa annos mundi II-dccxxuiiii. Paulo post idem 
Eusebius dicit, regnante Danao Argis, Cadmus regnauit Thebis, 
ex cuius filia Semele natus est Dyonisius, id est Liber 
pater, quod secundum eius annorum descriptionem comprehenderetur 
fuisse circa annos mundi II-dcclxui. Nec multo post 
dicit anno XXXV-o Lycei regis Argiuorum, Dyonisius, qui 
latine dicitur Liber pater, nascitur ex Semele, quod contigisse 
uidetur anno mundi II-dcccxiiii. Inde subsequitur, Acrisio regnante 
Argiuis. Dyonisius qui et Liber pater, aduersus Yndos 
dimicans, Nysam urbem iuxta Yndum flumen condidit, quod 
factum colligitur anno mundi II-dccclxx. Quanta hec sit temporis 
diuersitas, ab Eusebio ex comentariis ueterum collecta, 
facile comprehendi potest; nostrum autem est per coniecturas 
arbitrari, quod uerius potuerit ex dictis tempus attribui euo
Bachi. Ego autem, omissis causis me mouentibus, arbitror Bachi 
dies fuisse circa antiquius horum tempus, seu saltem quod de 
proximo sequitur, eumque ea tempestate natum egisse que ab 
eo gesta narrantur. Sed his curiosioribus derelictis, ad figmenta 
tendamus. Fulminatam Semelem a casu sumptum credo, eam 
scilicet a fulmine, seu ab ignita febre in mortem deductam, 
quarum utramque a Ioue, id est ab elemento ignis, emissam 
non mirabitur eruditus. Euulsum ab utero mortue matris fetum, 
et Iouis femoribus applicitum, notissimum obstetricibus officium 
designatur; necesse enim est, ut caloribus extrinsecis, qui per 
Iouem debent intelligi, faueatur qui ante tempus intrinsecis 
aufertur. Sed cum sit hec expositio physica, hystoricam recitat 
Pomponius Mela in Cosmographia, dicens: Urbium quas incolunt 
Yndi, sunt autem plurime, Nysa est clarissima et maxima, 
montium Meros Ioui sacer, famam hinc precipuam habent in 
illa genitum, in huius specu Liberum arbitrantur esse nutritum, 
unde Grecis autoribus, ut femori Iouis insitum dicerent, 
aut materia ingessit aut error. Hec ille. Albericus autem addit, 
dicens a Remigio affirmari apud Nysam Liberi patris 
haberi crepundia in testimonium quod ibidem altus sit. Quod 
si sic est, autumo de altero intelligendum sit, quam de eo, qui 
ex Semele natus est; ex quo etiam sequi posset temporum 
diuersitates a diuersis Dyonisiis exortas esse. De hoc enim, si 
is fuit, dicit Orosius sic: Subactam Yndiam Liber pater sanguine 
madefecit, cedibus oppleuit, libidinibus polluit, gentem 
utique nulli hominum unquam obnoxiam, uernacula tantum 
quiete contentam. Ceterum, ut ad sensus physicos tectos sub 
fabula redeamus, dico, quod nonnulli uolunt pro Bacho uinum 
intelligi, et sic Semeles pro uite sumetur; que ex Ioue, 
id est ex calore, in altum humorem terre immixtum per 
<uitis> poros trahente se pregnantem, id est turgidam facit, et 
in palmites botrosque sucos, tanquam in conceptum fetum 
emittit, tunc autem fulminatur, cum adueniente autumnali calore 
non in ampliorem maturitatem, sed potius in corruptionem 
et putredinem fructum conceptum deduceret, ut auferatur 
necesse est, et femori Iouis, id est calori altero, applicetur.
Quod quidem sit, dum pressum ex uuis uinum aut igni ipsismet 
pressis bulliendum concedimus iterum, donec defecatum 
tali bullitione reddatur potui aptum. Deinde Yno, id est uas, 
illud seruat occultum, id est contectum, ne a Iunone inueniatur, 
id est ne ab aere corrumpatur. Seu pregnantem tunc 
Semelem dicimus ex Ioue, cum uitem agente calore turgidam 
cernimus uere primo; uerum tunc fulminatur, dum estiuo calore 
preter consuetum exuritur; tunc autem apertis poris 
conceptum emittit in botros, quod femori Iouis, id est diurno 
calori, applicatur, ut quam ex matre non habuerat, a patre 
maturitatem accipiat; et tunc Yno illud seruat occulte, dum a 
pampinis tegitur, ne ab aere nimis calido offendatur; et illud 
tunc nutriunt nynphe, dum nocturnis humiditatibus restauratur, 
quod calore diurno fuerat exhaustum. Sylenus senex eius 
alumnus dicitur, eo quod senes fere potu magis quam cibo 
sustententur. Qui illi a Myda auarissimo homine ideo restituitur, 
quia auarus potationibus non delectatur. Curru et sociis 
uti ideo a poetis dictum est, ut nonnulli ex suis demonstrentur 
effectus. Nam pro curru ebriorum uolubilitas assumenda est. 
Lynces autem illi attribuuntur, ut intelligatur uinum moderate 
sumptum uires, audaciam et perspicaciam augere. Tigres autem 
ideo currum trahunt, ut ebriorum ostendatur seuitia. Nemini 
enim parcit onustus uino. Sunt preterea temulenti temerari 
adeo, ut in quodcunque periculum inconsiderate irruant, quod 
per semineces lupos, et scissas ursas, que in predam Bachi 
deportantur intelligo. Quod irascantur facile et inde ueniant 
in furorem, satis liquido patet, et sic non sobrio comitantur 
ardore. Meticulosi etiam sunt uinolenti, quia perdito recto 
rationis iudicio sepissime non timenda pauescunt. Virtus autem, 
cur currui Bachi iungatur, pretactum est, ubi de lyncibus diximus. 
Succidui gradus ideo inter Bachi numerantur comites, ut 
ebriorum titubantia designetur, qui adeo titubando incedunt, ut 
cadere credantur continue. Superadditur Bacho castra esse 
simillima regum, nec immerito; nam si cernamus tabernas 
meritorias, ibidem tabernacula frondium, cupidinarios, lurcones 
et edulia, potationes hinc inde, atque tumultuantes rixantesque
uidebimus, que castris regum simillima sunt. Bachum autem 
apud Grecos primum plantasse uitem, seu uineam, et uinum 
fecisse, possibile est, cum longe ante apud Hebreos id fecisse 
Noe certissimum habeamus. Dicunt tamen aliqui Bachum 
uitem non plantasse, sed incognitum Thebanis uini usum introduxisse, 
atque illud uariis liquoribus immiscuisse, ut amabilius 
foret; quod quoniam mirabile uisum est, deus uini apud 
rudes primo creditus est. Ederam preterea Bacho sacram dicunt, 
credo quia uites, edere tramites luxuriantes plurimum, 
et botros uuarum imitentur corimbi, nec non quia uireat uiriditate 
perpetua, per quam ostenditur uini iuuentus continua; 
nunquam enim quantum ad uires senescit uinum. Hac etiam 
poete coronari consueuere, eo quod Bacho ob facundiam sacri 
sint, et ad perpetuitatem carminum demonstrandam. Vannus 
autem illi sacer est mistica ratione. Ait autem Seruius Liberi 
patris sacra ad purgationem anime pertinere, et sic homines 
eius misteriis purgabantur, sicut uanno frumenta purgantur. 
Fuere tamen qui uoluere hec purgamina uiuentibus hominibus 
fieri per extremam ebrietatem, que sacrum Bachi est; asserentes, 
si quis in tantam ebrietatem procederet, ut in uomitum usque 
ueniret, post preteritum cerebri stuporem, animum, exutis curis 
tediosis atque eiectis, remanere tranquillum; cui opinioni Seneca 
phylosophus in libro, quem De tranquillitate animi scripsit, 
adhesisse uidetur. Marsiam in suam tutelam positum ideo uoluisse 
reor, quia audax imo temerarius in Apollinem fuit, per 
quam temerarietatem, uinolentorum loquacitatem in quoscunque 
tendentem intelligo, qua in conspectu rudium sepe prudentes 
ab ignaris confundi uidentur, non aduertentium, quia 
nullo talium oratio incedat ordine, sed more satyri, uti Marsias 
fuit, huc illuc saltitando procedat, tandem in conspectu 
eruditorum nudatus Marsia, id est patefacta calefactorum presumptione, 
in flumen uertitur, id est in lapsum, quasi nil 
dixerint talium sermo soluatur. Quod ad Adrianam coniugem 
pertinet, in sequentibus, ubi de ea scribetur. Hunc autem a 
Gigantibus fuisse discerptum et inde sepultum, ideo dictum reor, 
quia ab Eusebio in libro Temporum scribitur, quod regnante
Athenis Pandione, anno scilicet mundi II-DCCCXCVI, Marco 
Varrone poeta teste, hic Liber pater aduersus Perseum pugnans 
in prelio occisus sit, eiusque uideri sepulcrum apud 
Delphos, iuxta Apollinem aureum; et hoc quantum ad hystoriam 
dictum sit. Sed fictioni superadditur a quibusdam, eum 
scilicet quantuncumque discerptum sepelierint, integrum surrexisse; 
quod ego arbitror debere intellegi, quod ex pluribus 
ingurgitationibus ab elatis calore uini bibionibus factis, una 
consurgat ebrietas, per quam Bachum uiuere et aliquid satis 
patet. Dicebat tamen circa hoc Albericus Bachum animam 
mundi intelligendum, que quamuis membratim per mundi corpora 
diuidatur, tamen se reintegrare uidetur de corporibus 
emergens, et se reformans, et semper una eademque perseuerans, 
nullam simplicitatis sue patiens sectionem. Hec ille. Ast 
ego puto hunc Bachum Alberici, Solem intelligendum Macrobii, 
in quem ipse Macrobius transfert deorum omnium deitates. 
Pictus autem in habitu muliebri est, quia in expeditione aduersus 
Yndos secum habuit mulieres, ut predictum est, uel quia 
continuate potationes, debilesque reddant ad ultimum potatores. 
Nudus uero ideo fingitur, quia ebrius omnia pandat secreta, 
uel quia multos iam ad inopiam et nuditatem deduxerit, uel 
quia calorem potationis ingerant. Puer quidem dicitur, quia non 
aliter sint lasciui ebrii quam pueri, quibus nondum integer est 
intellectus. Restat nunc de nominibus uidere. Dicitur igitur 
primo Bachus, quod idem sonat quod furor, eo quod uinum 
et potissime nouum tam feruentis furoris est, ut nullo queat 
claustro continere, et immoderate sumentes, ut predictum est, 
facit etiam furiosos. Dicitur etiam Bromius a bromin, quod est 
consumere; modesta quidem boni uini potatio consumit superfluitates 
ciborum, et digestionem adiuuat, ut physicis placet, 
sed intemperate sumptum humiditatem bonam desiccat, et 
neruorum hebetat uires, adeo ut plurimum ingurgitatores tremulos 
effetosque reddat. Vocatur insuper et Lyeus a lyen, quod 
est tractus, tractim enim bibitur. Vel dicitur Lyeus a ligo ligas; 
modeste autem sumptum dispersas uires colligit augetque, immoderate 
sensus ligat et rationem. Vel secundum Fulgentium
Lyeus dicitur, quia lenitatem prestat; sumus enim post aliqualem 
potationem magis exorabiles. Nuncupatur et Ignigena, seu quia 
ex igne genitus sit, seu quia ignem, id est calorem generat; 
uidemus enim capita potantium fumantia, eosque ob calorem 
uestimenta quandoque deponere. Appellatur etiam Satus iterum, 
et ob id eum uocari Dytirambum, quod idem sonet, dicit Lactantius; 
quia autem iterum natus sit, supra monstratum est, et 
inde merito bimater. Nyseus preterea a Nysa ciuitate, in qua 
colitur, uel a Nysa, uno ex uerticibus Parnasi eidem consecrato, 
uocatus est. Thyoneus quod intonsus sonat, ideo dicitur, quia 
uites ex quibus oritur longas habent palmites; uel quod melius 
puto, ad suam pueritiam ostendendam, quia intonsi sint 
pueri. Consitor uue dicitur a uite a se primo plantata. Nictilus 
uero uocitatur, quia noctem, id est tenebras sensibus ingerat. 
Eleus ab Ellea ciuitate, in qua potissime colebatur. Yacus 
autem ea de causa nominatus est, quia homines hyare faciat. 
Euan interiectio laudantis Bachum est, et sonat bonus puer. 
Briseus ideo dictus, ut ait Albericus, quia primus uinum ex 
uua pressit; uel Briseus, quasi hyrsutus, id est superbus. Hinc 
aiunt eum apud ueterem Greciam duas habuisse statuas, unam 
hyrsutam Briseim uocatam, alteram uero lenem, Lenei uocitatam. 
Bassareus autem appellatus est a specie uestium, quibus 
ministre eius utebantur in sacris, et ab eisdem ministre Bassarides 
nuncupate. Liber autem pater dicitur, quia hominibus 
libertatem uideatur inferre; nam potati serui, etiam ebrietate 
durante, arbitrantur se fregisse uincula seruitutis; liberat preterea 
a curis, et in agendis securiores facit, pauperes ab 
oportunitatibus reddit immunes, deiectos extollit etiam in sublime. 
Et dicit Albericus, quod, cum inter initia condendarum 
ciuitatum, diis ceteris pro auspicibus ceptorum fierent sacra, 
Libero patri fiebant, ut libertatem future patrie conseruarent. 
Preterea ciuitates imperantibus orbi Romanis aut stipendiarie 
erant, aut federate, aut libere; in liberis autem ciuitatibus in 
signum libertatis simulacrum Marsie habebatur, quem supra 
diximus in tutelam esse Liberi patris. Insuper mos fuit Romanis 
liberam togam adolescentibus in festis Liberalibus exhibere, ad
significationem liberioris uite in posterum concesse. Cuius 
quidem sacra dicit Seruius a Iulio Cesare Romam primum 
translata, in quibus hyrcus immolabatur, et hoc ideo, quia aliquando 
capelle palmites uitium crescentes uastassent. Dicit 
enim M. Terentius Varro, ubi de Agricultura, eidem tanquam 
repertori uitis hyrcos immolari, ut penas capite pendant. Ego 
autem huius sacra non puto a Iulio primum in Romam translata, 
sed eius Liberi patris, de quo intellexisse uidetur Tullius, 
dum ubi de Naturis deorum dixit: Hunc dico Liberum Semele 
natum, non eum, quem nostri maiores auguste sancteque censent 
Liberum etc. Quem ego arbitror iuxta sententiam Macrobii 
Solem, quem arbitrati sunt rerum omnium patrem, et hinc Liberum 
patrem dictum. Et sic etiam intellexisse Virgilium puto 
dum dixit: Vos, o clarissima mundi Lumina, labentem celo 
que ducitis annum; Liber et alma Ceres etc. Non enim Bachus 
labentem annum celo ducit, sed sol; et hec equidem ea duo 
fuerunt numina, que Etrusci potissime coluerunt. Sed quicunque 
hic fuerit Liber, ostendit Augustinus in libro de Ciuitate 
dei, ei a priscis obscena celebrata sacra, et inter alia dicit, 
quod eius in honorem pudenda uirilia colebantur in patulo, 
adeo ut festis diebus Liberi membrum uirilem eleuatum ex 
compitis defferretur in urbem, uerbis <flagitiosissimis> omni 
concessa licentia, inde per forum transuectum, et in locum 
eidem deputatum depositum, oportebat, ut honestissima omnium 
mater familias illi coronam imponeret. Insuper et Dyonisius 
appellatur Bachus, de quo ubi de Dyonisio.

[5,26] CAP- XXVI : De Hymeneo filio Bachi.
Hymeneum dicit Albericus filium fuisse Bachi et Veneris, 
et sequitur autoritate Remigii ob id habitum, quia ex nimia 
petulantia libido soleat excitari. Hymen autem grece dicitur 
membrana, que est proprie muliebris sexus, in qua puerperia 
fieri dicuntur, Inde Hymeneus nuptiarum deus dictus est. Sane
Lactantius ab hystoria tractum dicit, scribens quia Hymeneus 
puer fuerit Atheniensis mediocri genere natus, qui cum annos 
puerilis etatis excederet, nec dum uirum posset implere, ea 
pulchritudine fuisse preditum dicitur, ut feminam mentiretur. 
Istum cum una ex ciuibus suis uirgo nobilis adamasset, is 
quia nuptias desperabat, puellam tamen uersa uice diligebat 
extreme, et animo saltem aspectu satisfaciebat suo. Cumque 
nobiles femine cum uirginibus sacra Cereris Eleusine celebrarent, 
subito aduentu pyrratarum rapte sunt, inter quas 
etiam Hymeneus, qui illo a se dilectam secutus fuerat. Cum 
igitur per longinqua maria predam pyrrate uexissent, ad quandam 
tandem regionem deuoluti, et ibi somno oppressi, ab insequentibus 
interempti sunt omnes. Hymeneus autem, relictis 
uirginibus, euolauit Athenas, pactus a consaguineis dilecte sue 
nuptias, si illis filias nuper raptas restitueret, quas ubi pro uoto 
restituit, exoptatam accepit uxorem. Quod coniugium quia 
felix fuerat, placuit Atheniensibus nomen Hymenei misceri 
nuptiis. Sunt tamen, qui dicant eum die quadam nuptiarum 
ruina oppressum, et piationis causa id adinuentum, ut nomen 
eius celebraretur in nuptiis. Quod omnino Seruius damnat. 
Ego autem eum ob id Bachi et Veneris filium dictum reor, 
quia propter duo fiant nuptie, seu duo interueniunt in nuptiis, 
festum et carnalem copulam. Per festum Bachus intelligendus 
est, ut per Virgilium patet, dum dicit: Assit letitie Bachus 
dator etc. Per Venerem autem carnalem copulam, cum ad eam 
spectare uideatur ad procreandam prolem marem et feminam 
copulare, et ex his duobus conficiuntur nuptie, seu Hymeneus, 
qui pro nuptiis intelligendus est.

[5,27] CAP- XXVII : De Thyoneo Bachi filio.
Thyoneum Bachi filium dicit Ouidius, et de eo breuem 
recitat fabulam. Dicit enim, quod cum bouem fuisset furatus, 
et ob id opprimeretur a rusticis, inuocato forte patris auxilio,
factum est, ut a Bacho Thyoneus in uenatorem conuerteretur, 
et bos permutaretur in ceruum. Arbitror ego hunc fuisse furem, 
et potatis optime rusticis, bouem suum repetentibus facile 
ostendisse eis, et se uenatorem et bouem ceruum fuisse.

[5,28] CAP- XXVIII : De Thoante Bachi filio, qui genuit Ysiphilem.
Thoantem Bachi fuisse filium carmen demonstrat Ouidii 
dicentis: Tum primum sese <trepidus> sub nocte Thyoneus 
Detexit nato portans extrema Thoanti Subsidia etc. Paulus 
autem eum ex Adriana Minois susceptum testatur. Sed miror 
qualiter hoc fieri potuerit, cum Thoas, ut infra monstrabitur, 
genuerit Ysiphylem, que tempore Thebani belli nutrix Opheltis 
Lygurgo Nemeo seruiebat. Et Adriana antequam Bacho nupserit, 
a Theseo rapta est, post Ypolitum susceptum, qui paulo 
ante initium suscepti belli Thebani in Ytaliam abiit; et sic 
longe antiquior fuit Theas quam Adriana. Is quidem, ut testatur 
Statius, iam senex, cum Lemniades, apud quos rex fuit, a se 
minis sui communi consilio occisi sunt, a filia Ysiphyle ficto 
rogo saluatus est, et in Chyum insulam nocte transmissus.

[5,29] CAP- XXIX : De Ysiphyle Thoantis filia.
Ysiphyles filia fuit Thoantis, teste Statio, dum dicit: Cui 
regnum genitorque Thoas et lucidus Euan Stirpis auus etc. 
Hec autem, ut idem refert Statius, cum adhibuisset consensum 
in publico mulierum Lemniadum consilio de occidendis masculis 
suis, et suis legibus uiuere, ea nocte, qua scelus a ceteris 
feminis perpetratum est, Thoantem patrem naui imposuit, eumque 
Bacho patri commendauit, et in insulam Chyum transmisit, 
et constructo in regia rogo, se patrem interemisse monstrauit, 
eiusque loco homicidis mulieribus imperauit. Qua
regnante, ut altisono carmine ostendit Statius, factum est, ut 
tendentibus cum Iasone Argonautis in Colcos ad Lemni litus 
applicarent, et seu qui non reciperentur, seu quia ultores criminum 
accessissent, ui insulam cepere, et sic suscepti inter alios 
Iason ab Ysiphyle receptus est, et eius amicitia usus, sociis 
orantibus et exigente tempore reditu promisso, nauem conscendens, 
eam pregnantem reliquit, que postea geminos peperit, 
Thoantem scilicet et Euneum; et cum minime reuerteretur 
Iason, et casu cognitum foret a Lemniadibus eam Thoanti 
pepercisse patri, regno pulsa est, et a pyrratis capta in litore 
in seruitium regis Nemee deducta est. Qui eidem Opheltem 
paruum filium suum alendum exhibuit. Que dum operi uacaret, 
uenientibus Argiuis in Thebanos in Nemea silua siti 
pereuntibus, ab his qui aque exploratores uenerant, seu ab 
ipso Adrasto rege comperta et interrogata est. Que euestigio 
Langiam fluuium ostendit, ubi sitim posuere reges, et qui illos 
sequebantur populi, et cum quenam esset explorassent, et ea 
casus recitasset suos, contigit ut medio ex agmine Thoas et 
Euneus iuuenes filii eius prosilirent, matre cognita, eiusque 
solarentur dolores; sed dum ipsa fortunas suas recitat, alumni 
oblita, quem inter herbas floresque ludentem liquerat, infelici 
euentum contigit, ut is a serpente caude repercussione occideretur; 
quam ob rem turbatus exercitus est. Vere Lygurgus
egre filii necem ferens, dum in eam impetu ageretur, ab Adrasto 
reliquisque regibus, et a filiis suis seruata est. Quid tandem 
ex ea contigerit nusquam legisse memini.

[5,30] CAP- XXX :
De Amphyone rege Thebarum, V-o Iouis secundi filio, 
qui VII genuit filios et totidem filias.
Anphyon filius fuit Iouis et Anthiope, ut in Odissea testatur 
Omerus. Ex cuius creatione, ubi de Anthiopa scribitur, 
fabula recitatur. Dicit tamen Ouidius quod ibidem non scribitur, 
a Ioue in taurum uerso oppressam Anthiopam et grauidam
factam. Et alibi dicit: Addidit et satyri celatus imagine pulchram 
Iuppiter implerit gemino Nicteida fetu etc. Omerus preterea, 
ubi supra, dicit Iouem tres ex Anthyopa suscepisse filios, Anphyonem 
scilicet et Zethum, atque Calathum. Hos preterea 
uolunt expositos a matre, pulsa a Lynceo rege Thebarum, 
ob stuprum cum Epapho, seu Ioue commissum, et grandes 
tandem a pastore quodam nutriti, insurrexisse in Lynceum et 
eum occidisse, atque Dyrcem coniugem eius, et demum, pulso 
Cadmo sene, apud Thebas regnasse. Ex istis autem, secundum 
Seruium, Anphyon musice artis adeo peritus fuit, ut iuxta Lactantium 
a Mercurio cytharam meruerit, cum qua Thebanos 
muros construxit, ut Seneca poeta in tragedia Herculis furentis 
dicit: Cuiusque muros natus Anphyon Ioue Struxit canoro saxa 
modulatu trahens etc. Eumque Lydios modulos inuenisse scribit 
Plinius. Huic insuper coniunx fuit Nyobes Tantali filia, ex 
qua, secundum Omerum in Yliade, XII suscepit filios, secundum 
uero latinos poetas, et Ouidium potissime, suscepit XIIII. 
Quos cum ob superbiam Nyobis ab Apolline et Diana uidisset 
occisos, se ipsum gladio interemit. Nunc autem declarande fictiones 
ueniunt. Dicunt igitur hunc a tauro Ioue, seu satyro conceptum, 
quod fictum puto ad feruorem libidinis opprimentis 
demonstrandum, cum scribatur alibi Anthiopam uiolenter oppressam. 
Theodontius tamen dicit Anphyonem et fratres non 
Iouis sed Epaphi fuisse filios ex Anthyopa, et ob hoc a Lynceo 
Thebarum Egyptiorum rege Anthiopam repudiatam, in quem 
Lynceum iam adulti iuuenes insurgentes, eum interfecere, et 
aufugerunt in Greciam, et a Cadmo suscepti eum senem regno 
priuauerunt, et se Iouis dixere filios. Floruit enim, ut dicit 
Eusebius in libro Temporum, in musicis, Lynceo regnante 
Argis. Eum autem cythara mouisse saxa in muros Thebanos 
construendos dicit Albericus, nil aliud fuisse, quam melliflua 
oratione suasisse ignaris, atque rudibus et duris hominibus, et 
sparsim degentibus, ut in unum conuenirent, et ciuiliter uiuerent, 
et in defensionem publicam, ciuitatem menibus circundarent, 
quod et factum est. Quod autem a Mercurio cytharam 
susceperit, est quod eloquentiam ab influentia Mercurii habuerit, 
ut mathematici asserunt.

[5,31] CAP- XXXI : De XIIII filiis Amphyonis.
Anphyoni ex Nyobe VII fuere filii, et filie totidem, quorum 
hec fuere nomina: Archemorus, Anthegorus et Tantalus, nec 
non et Phadimos, Sypilos et Semarcus atque Epynithos. Demum 
filie sic dicte sunt: Asticratia, Pelopia et Cheloris, et post has 
Cleodoxe ac Ogune et Phythia atque Neera. Horum ludentes 
masculi, dicit Ouidius, ob superbiam Nyobis in Latonam obloquentem 
ab Apolline occisi sunt; femine autem a Diana, Niobe 
matre uidente. Sane Ouidius discrepat in aliquibus nominibus 
a Lactantio; nam pro Archemoro, Anthegoro, Xemarco atque 
Epynitho, ponit Ouidius Ismenum, Alphenorem et Damasyconem 
et Ylioneum. Ex his autem omnibus nescio quem Omerus 
uocabat Amaleam. Qui hos dicit sic occisos nouem annis sepulcro 
caruisse; tandem conuersis a Ioue populis in lapides, eos 
contexisse, esto alibi dicat eos in Sypilo monte conditos extitisse. 
Quod autem isti tam repente perierint peste factum 
credo, cum sit exterminator Apollo; et hinc contigisse deficientibus 
hominibus defecisse qui illos sepelirent, qui mortui homines, 
et in lapidem, id est puluerem conuersi, eos etiam resolutos 
texere, aut texisse creditum. Vel, quod melius dictum puto, 
populos lapideos factos, id est malis duratos, illos adinuentis 
urnis, ut ait Homerus, apud Sypilum sepelisse: non enim aliquando 
ob pietatem nimiam possumus, quod debemus.

[5,32] CAP- XXXII : De Zetho secundi Iouis filio VI-o, qui genuit 
Ythilum et Thyim.
Zethus filius fuit Iouis et Anthyope, ut ubi de Anphyone 
satis dictum est. Hunc dicit Lactantius super Achilleide, et 
Seruius similiter, rusticum fuisse hominem, esto cum fratrem 
regnauerit.

[5,33] CAP- XXXIII : De Ytilo et Thyi filiis Zethi.
Ytilus et Thyis, ut testatur Omerus in Odissea, filii fuerunt 
Zethi regis ex Aydona coniuge. Ythilum autem per errorem 
nocte Aydona mater interfecit, putans eum Amalea Anphyonis 
filium; inuidebat quidem uxori Anphyonis, eo quod sibi sex 
essent filii masculi. Que, ut ait Leontius, crimen suum cognoscens, 
optauit mori; miseratione tamen deorum in carduelem 
uersa Ythilum deflet. De Thyi autem nudum superest nomen.

[5,34] CAP- XXXIV : De Calatho secundi Iouis filio VII-o.
Calathus filius fuit Iouis et Anthiope, ut Omerus in Odissea 
describit. De quo nil preter nomen legisse memini.

[5,35] CAP- XXXV :
De Pasythea et Egyale et Euprosyne gratiis secundi Iouis filiabus.
Pasythea, Egyales et Euprosyne, que Gratie seu Carites 
appellantur, ut placet Lactantio, Iouis et Authonoy fuere filie. 
Has dicunt Veneris esse pedissequas, affirmantque quia se lauent 
in Acydalio fonte, qui in Orcomeno Boetie ciuitate est, 
et inde nudas incedere, et inuicem iunctas; ac ex eis duas 
facie ad nos esse conuersas, cum tergum tercia uertat. Quid 
autem in hoc senserint ueteres, excutiendum est. Cum enim 
gratia semper in bonum sonet, merito Iouis dicentur filie,
cuius effectus semper in bonum tendunt. Et cum coniunctionum 
omnium ex attributa potentia causatrix Venus sit, ut supra 
dictum est, illi merito obsequuntur, cum semper uideatur, aliquali 
Gratia precedente, quis in unionem seu amicitiam ire
alterius, ut puta ratione benefici inpensi, uel complexionis et 
morum conformitate, seu studiorum similitudine et huiusmodi. 
Et ideo, ut placet Fulgentio, Pasithea, que Gratiarum prima 
est, interpretatur attrahens, eo quod ante alia quacunque moueamur 
causa, ad aliquam rem desiderandam attrahimur. 
Secunda autem Egyales interpretatur demulcens, et hoc ideo, 
quia nisi delectaret in processu, quod appetiuimus ante, non 
iretur in perseuerantiam amicitie, imo dissolueretur illico, et 
id circo, ut demulceat et delectet necesse est, quod attraxerat 
ante. Tercia autem Euprosines appellatur, quod retinens sonat, 
ut per hoc intelligatur in uacuum quis in dilectionem alicuius 
rei attrahi, atque se attractum delectari, nisi quis opere suo 
teneat quod attraxerat et delectat; et hinc potes aduertere 
duas in te Gratias uenientes; terciam uero a te in illas euntem, 
et sic due in nos faciem, tercia tergum uertit. Vel aliter, 
si quid enim in hominem gratum miseris, ab eo in te duplum, 
seu maius redire uidebit, et ob id dicit Ylioneus Didoni: Nec 
te certasse priorem peniteat, quasi uelit intelligi, si nobis boni 
aliquid feceris, et uiuat Eneas, duplicatum ab eo recipies. In 
Acidalio autem fonte ideo balneari dicuntur, quia acida grece 
latine cura est, et hoc ideo fictum, ut sentiamus quia, dum 
trahimur, dum mulcemur, dum retinere conamur, uariis curis 
angimur. Nudas autem eas incedere non ob aliud uoluere, 
nisi ut uideremus, quia in captandis amicitiis, nil fictum, nil 
fucatum, nil palliatum interuenire debeat, quin imo simplici et 
pura mente, atque aperta in hoc debemus incedere; nam qui 
aliter exquirunt, amicitiarum mercatores potius quam factores 
dici possunt.

[5,36] CAP- XXXVI : De Lacedemone XI-o secundi Iouis filio, 
qui genuit Amiclatem.
Lacedemon, ut scribit Ditis Cretensis eo in libro, quem
de Expeditione Grecorum in Troianos composuit, filius fuit 
Iouis ex Taygeta, filia Agenoris Phenicum regis, esto Eusebius 
in libro Temporum dicat eum filium fuisse Semeles, patre 
non nominato, eumque, Crotopo Argiuis regnante, Lacedemonem 
condidisse ciuitatem.

[5,37] CAP- XXXVII : 
De Amiclate filio Lacedemonis, qui genuit Argulum.
Amiclas, ut predictus Ditis asserit, filius fuit Lacedemonis, 
esto sint libri in quibus legatur Lacedemonam feminam fuisse, 
et ex ea Amiclatem natum. Ego tamen hominem fuisse puto.

[5,38] CAP- XXXVIII : De Argulo filio Amiclatis, qui genuit Oebalum.
Argulus, ut idem Ditis dicit, filius fuit Amiclatis, quem 
Theodontius dicit primum iunxisse apud Acheos quadrigam, 
sed timeo ne similitudine fere nominis deceptus sit. Is enim, 
qui primus quadrigam iunxit in Grecia, Arogilus dictus est, 
et id adinuenit, regnante Argis Phorbante, qui diu ante Argulum fuit.

[5,39] CAP- XXXIX : De Oebalo Arguli filio, qui genuit Tyndarum et Ycarum.
Oebalus, ut dicit Ditis et Theodontius, filius fuit Arguli, 
quem regnasse dicit Paulus apud Laconas, quos a se Oebalos 
nominauit. Huic duos fuisse filios comperimus, Tyndarum 
scilicet et Ycarum.

[5,40] CAP- XL : De Tyndaro Oebali filio.
Tyndarus, ut Ditis scribit et Theodontius, filius fuit Oebali, 
illique successit in regno, ex quo, et si nil aliud habeamus, 
hoc saltem legimus, eum Ledam habuisse coniugem, que, si
non ex eo, ex Ioue tamen eius in regia Castorem et Pollucem 
et Helenam et Clitemestram peperit, dato sint, qui Castorem 
et Clitemestram non Iouis, sed Tyndari filios dicant. Ego 
omnes quattuor Tyndari fuisse arbitror, sed absit ut auferam 
tam pudicissimo deo filios, quos illi liberalis dicauit antiquitas.

[5,41] CAP- XLI :
De Ycaro Oebali filio, qui genuit Erigonem, Ypthimam et Penelopem.
Ycarus, ut dicit Leontius, Oebali fuit filius. Hunc Lactantius 
dicit comitem fuisse Liberi patris, et ab eo accepisse, 
uti uinum exhiberet mortalibus. Qui cum pastoribus seu, secundum 
alios, messoribus suis exhibuisset, et hi, seu quia ultra 
debitum, seu quia insueti potassent, ebrii facti, et inde existimantes 
sibi uenenum exhibitum, Ycarum apud Marathonem 
uenationi uacantem interemerunt. Quem dicit Seruius a cane 
suo diu seruatum; tandem, ut dicit Theodontius, cum canis 
fame impulsus domum redisset, eique Erigones uirgo, Ycari 
filia, panem dedisset, et ipse illico ad cadauer reuerteretur 
domini, Erigones eum secuta, patrem occisum comperit. Cuius 
tandem precibus in celum Ycarus assumptus est, et in Boothem 
conuersus, et cum eo canis, qui Assyrius nuncupatur. 
Possibile est, cum in VIIIa spera ab antiquis astrologis multe 
sint ymagines, quadam stellarum designatione figurate ex his 
aliquas in consolationem remanentium post Ycarum nomine 
Ycari et canis sui denominatas. Verum ego non credo hunc 
eum Ycarum fuisse, qui Oebali filius fuit aut Penelopis pater.

[5,42] CAP- XLII : De Erigone filia Ycari.
Erigones filia fuit Ycari, ut Lactantius affirmat et Seruius. 
Que cum Bacho placuisset, ab eo in specie uue, ut dicit 
Ouidius, decepta atque oppressa est. Hec tamen, ut dicit Seruius, 
cum ductu canis in Marathoniam siluam patrem a rusticis 
occisum comperisset, fleuissetque diu; tandem doloris impatiens 
in arborem laqueo se suspendit. Sed seu corporis pondere 
nimio, seu laquei uel rami debilitate factum sit, in terram 
cecidit. Cuius tamen miserti dii eam inter sydera transtulerunt, 
feceruntque ex ea in zodiaco signum illud, quod adhuc Virginem 
appellamus. Tractu tamen temporis, cum secundum Lactantium 
umbra eius regionem illam infestaret, ad eius iram 
mitigandam compertum est ex cera humanam formare speciem, 
et in eadem arbore appendere, et a pastoribus canibusque diem 
illam celebrem facere, ex quo Virgilius: Tibique Oscilla ex 
alta suspendunt mollia pinu. Sane Seruius aliter; dicit enim, 
quod cum post aliquantum temporis Atheniensibus morbus 
esset immissus talis, ut etiam uirgines furore quedam compellerentur 
ad laqueum, essetque ab oraculo responsum, sedari 
posse pestem illam, si requirerentur Erygonis et Ycari 
cadauera. Qui illa quesiuere diu, et cum reperiri non possent, 
ad ostendendam deuotionem suam Athenienses, quasi in elemento 
etiam alieno querere uiderentur, suspendebant in arboribus 
funes, ad quas se tenentes homines hac atque illac agitabantur, 
ut quasi per aerem illorum cadauera petere uiderentur. 
Sed quia plurimi cadebant, inuenere formas ad sui oris 
similitudinem, et eas pro se suspensas mouebant; unde oscilla 
dicta sunt ab eo, quod in his oscillarentur, id est mouerentur 
ora, et eo modo pestis purgata est. A Bacho autem eam in 
specie uue deceptam, ideo dictum credo, quia possibile fuit 
insuetam, dum uuas comederet, ebrietatem incidere.

[5,43] CAP- XLIII : De Yphtima filia Ycari.
Yphtima filia fuit Ycari, ut in Odissea testatur Omerus
dicens: {uerba graeca} Que latine sonant: Yphtime puelle magnanimi 
Ycari que Eumilo nupsit Feris.

[5,44] CAP- XLIV : De Penelope filia Ycari et uxore Ulixis.
Penelopes filia fuit Ycari, ut in Odissea testatur Omerus,
dum dicit: kourh �Ikarfoio perffrwn Penelopeia etc. Que latine 
sonant: Filia Ycari Penelope puella. Hec quidem, ut satis 
uulgatum est, nupsit Ulixi, et ex eo Thelemacum filium peperit. 
Postea cum iuisset Troiam Ulixes, et inde diu post Troiam 
deletam errasset, multa passa est, tam ob pudicitiam suam 
tutandam, quam procatores plurimi sollicitabant assidue, quam 
ob timorem insidiarum aduersus Thelemacum a procatoribus 
positarum, et dolorem non redeuntis Ulixis. Tandem eis 
seruatis, uirum rehabuit, in quem tandem finem iuerit, non 
satis certum habeo. Dicit tamen Leontius Lycophronem grecum 
poetam dicere, Penelopem concubitum omnium procantium 
passam, et ex uno eorum genuisse quendam filium, 
cui Pana nomen fuit. Quod cum in reditu cognouisset Ulixes, 
statim abiit ad insulam Gortinam, et ibidem abitauit. Quod 
absit, ut credam pudicitiam Penelopis, a tot tamque egregiis 
celebratam autoribus, ab aliquo fuisse maculatam, quicquid 
Lycophron loquatur maliloquus.

[5,45] CAP- XLV : De Tantalo XII-o Iouis secundi filio.
Lacedemonis expedita prosapia, ad reliquos louis secundi 
filios redeundum est, ex quibus duodecimum Tantalum scilicet 
dicit Leontius Iouis fuisse filium, non eum tamen qui 
Pelopis pater fuit, sed alium. Fuit enim hic antiquissimus 
Corynthiorum rex, et pius homo, atque deorum mensis sepe 
accubuit. Quod ideo fictum puto, quia celsissima sit arx Corinthiorum, 
adeo ut, si quis eam ascendat, in celum uideatur 
conscendere et esse cum Superis.

[5,46] CAP- XLVI :
De Hercule XIII-o, secundi Iouis filio, qui Cartaginem genuit.
Hercules hic a Cicerone, in libro de Naturis deorum cognominatur 
IIII-us, et ab eodem dicitur Iouis filius ex Asterie 
sorore Latone susceptus. Hunc preterea summe a Tyriis coli 
dicit, et ex eo Cartaginem filiam genitam.

[5,47] CAP- XLVII : De Cartaigine, quarti Herculis filia.
Cartago, ut proxime supra monstratum est, Herculis quarti 
filia fuit; quam ego mulierem fuisse non credo, sed eam ciuitatem 
quam nos Cartaginem nuncupamus, que ideo Herculis 
filia dicta est, quia a Phenicibus, qui Herculem summe colebant, 
posita Herculis dei sui auspicio.

[5,48] CAP- XLVIII : De Minerua, secundi Iouis filia XIIII-a.
Minerua, non ea cui cognomen Trytonia fuit, Iouis secundi 
fuit filia, ut scribit Tullius de Naturis deorum; quam 
idem Tullius inuentricem asserit fuisse bellorum atque principem, 
et ob id a nonnullis Bellona appellata est; et soror 
Martis et auriga, ut testari uidetur Statius dicens: Regit atra 
iugales Sanguinea Bellona manu, longaque fatigat Cuspide etc. 
Nec ea fuit hec, quam ueteres uirginem et sterilem asseruere, 
quin imo, ut idem dicit Tullius, ex Vulcano, Celi filio antiquissimo, 
Apollinem primum peperit. Preterea, ut dicit Leontius, 
hec est, quam armis insignem finxere, oculis toruam, 
hastamque gerentem longissimam cum cristallino clipeo, et 
hoc magis ad ostentationem inuenti a se belli, quam ob aliquod 
aliud significatum. Quod ego non credo, quin imo insignia
illa ad aliquod misterium ostendendum apposita omnia puto. 
Nam cum omnes assiduis infestemur bellis, armatam fingi puto, 
ut doceamur prouidos uiros semper in armis consistere, id
est consiliis, quibus ad emergentia possit obsistere. Quod oculos 
abeat toruos, ostendit sapientem defacili capi non posse, cum 
ut plurimum exterioribus actibus longe aliud se ostendat agere, 
quam gerat animo, uti toruus alibi respicit quam intuentes 
eius faciem arbitrentur. Hasta autem idio illi dicatur longissima, 
ut noscamus prudentem uirum etiam longinqua cognoscere, 
et ex longinquo ictus infigere, atque a se insidiantes 
repellere. Cristallinum autem ideo illi clipeum attributum esse, 
ut appareat in transparenti cristallo atque solido corpore sapientem 
uirum eque simul et hostis uidere opera, et se ipsum 
remediis oportunis protegere. Huic insuper dicit idem Leontius, 
cum Neptuno de impositione nominis ciuitati Athenarum 
fuisse certamen, illudque presentibus diis in Ariopago agitatum, 
actumque eorum sententia, ut quis eorum terra percussa laudabiliorem 
produxisset effectum, is ciuitati nomen imponeret: 
ob quam rem Neptunus, percusso tridente solo, equum produxit. 
Minerua autem, hasta proiecta, produxit oliuam. Que 
quoniam utilior uisa sit equo, Minerua deorum iudicio ciuitatem 
ex suo nomine nuncupauit Athenas; nam Minerua a Grecis 
Athena uocitata est. Quod hic figmenti est, sic Albericus exponit. 
Dicit enim Cicropi conditori, qui et huic Minerue contemporaneus 
fuit, et, iusta Theodontium, pater, fuisse aliquandiu 
ambiguum, an illa a commoditate maris, qua plurimum ualebat, 
an a commoditate terre qua etiam pluribus habundabat, 
denominaretur; quam maris commoditatem per equum designare 
uoluere, quia et mare uehat ut equus, et equus ut mare 
uelox sit, et non nunquam impetuosus et furore nimio plenus, 
ut mare. Terre uero oliuam, seu quia locus oliuarum abundans 
sit, seu quia pingue sit solum et fertile. Tandem dum 
cerneret circumspectus homo maris commoda uariis ex causis 
posse subtrahi, et terrestria qualiacunque esse continua, a terrestribus 
perpetuis denominanda censuit, eamque uocauit Athenas, 
quod latine immortales sonat. Ego autem puto, cum maritima 
ciuitas sit Athene, dissensionem hanc inter nautas et 
mechanicos fuisse homines, ostendentibus nautis rem plurimum 
augeri nauigiis, que per equum intelligenda sunt. Mechanici 
autem contra, artibus et agricultura ciuitates substentari et 
augmentari, que per oliuam demonstrantur, cum eius sit liquor 
mitis et ampliatiuus; quam ob rem a diis, id est a iudicibus, 
in hoc datis pro mechanicis, sententia lata est, et hic pro 
nautis optime Neptunus inductus est, pro mechanicis autem 
Minerua, que artium omnium fere repertrix fuit. Posset hic 
quis obicere Iouem primum regem Athenarum dictum longe 
antiquiorem Cicrope, et hic Cicropem conditorem dicimus 
Athenarum; hanc obiectionem paucis absoluit Leontius. Dicit 
enim non de nouo edificatas Athenas a Cicrope, sed mari 
propinquiores factas, et hac tempestate sponte sua oliuam in 
arcem natam.

[5,49] CAP- XLIX : De Arcade XV-o filio secundi Iouis, 
qui genuit Yonium.
Arcas Iouis fuit filius et Calistonis nynphe, ut clare testatur 
Ouidius. Huius enim mater post Lycaonem patrem e 
regno pulsum a Ioue, ut refert Paulus, se choris Diane sociauit, 
et in uenationibus uitam agens, cum etate ualeret et 
forma, a Ioue dilecta est, et, ut dicit Ouidius, ab eodem sub 
specie Diane inter umbras nemorum decepta et oppressa est. 
Que cum concepisset, et iam excresceret uterus, a puellis sociis 
ad lauacrum euocata est, se lauante Diana. Hec autem timens, 
ne crimen appareret suum, si uestimenta poneret, lauari renuebat; 
tandem a uirginibus nudata, cum turgidum uentrem 
Diana uidisset, confestim eam a consortio suo reppulit, que 
postea Arcadem peperit. Quod facinus cum cognouisset Iuno, 
irata in eam, illam diu traxit crinibus, et tandem transformauit 
in ursam. Archas autem cum iam grandis esset, eam sibi incognitam 
et ad se uenientem uoluit occidere. Ast ipsa pauida, 
ut ait Theodontius, in Iouis templum, cuius semper erant
aperte ianue, nec illud propterea aut fera aut auis intrabat 
ulla, aufugit, in quod et Arcas secutus est. Quos cum uellent 
incole occidere, a Ioue prohibiti sunt, et mutato eque in 
ursum Arcadem, ambos in celum transtulit, et circa polum 
articum locauit. Calisto autem ursa minor dicta est, ubi maior 
uocatus est Arcas. Iuno autem ex hoc turbata, quod pelex in 
celum suscepta esset una cum filio, accessit ad Thetydem magnam 
nutricem suam, orauitque, ne has ursas more aliorum 
syderum suis in undis lauari pateretur, quod Thetis ultro se 
facturam promisit, et seruat usque in hodiernum. Sub hac 
fictione ut plurimum latet hystoria. Nam, superato a Ioue 
Lycaone, Calisto filia aufugit ad uirgines Pani Lyceo sacras,
et, cum his emisso perpetue uirginitatis uoto, contigit, ut audita 
a Ioue eius formositate caperetur, et incideret in desiderium 
potiundi, et cum se in habitum sociorum transformasset, clam 
noctu accessit ad illam, et, cum uariis suasionibus in suum 
desiderium traxisset, eam uitiauit atque pregnantem fecit. 
Postremo cum partu crimen appareret Calistonis, euestigio cum 
maximo dedecore suo, nil ulterius timore Iouis audentibus 
uirginibus sacris, una cum filio claustris exclusa est. Que ob 
ruborem clam secessit in siluas, et in eis latuit diu incognita. 
Sane cum adoleuisset filius, essetque ingentis animi, nec posset 
perpeti matris imperium, eam uoluit occidere. Que timore percita 
siluas linquens confugit ad Iouem. Qui eam in gratiam 
filii reconciliauit, permisitque ut in patrium possent redire regnum, 
iuuitque. Quam ob rem cum Arcas ferox iuuenis Pelasgos 
in dicionem redegisset suam, Arcades illos ex suo 
nomine appellauit. Arcades autem Calistonem, quam mortuam 
putabant, ob diuturnam latebram ursam appellauere, cum ursus, 
ut aiunt physiologi, certam anni partem in cauernis moretur 
dormiens, et a nomine matris ursum filium etiam uocauere. 
Quos ambos postea, in gratiam Arcadis, poete in celum translatos 
dixere, et ex canibus eis in locis, in quibus hos locauerunt, 
diu ante ab Egyptiis figuratis fecere ursos. Quod autem 
a Thetide Iunonis alumna lauari occeano non permittantur, 
sumptum est ab eleuatione poli, qui in regione nostra adeo
eleuatus est, et hec sydera adeo illi propinqua, ut circumitione 
celi, sicuti relique que occidendo mergi uidentur occeano, occeano 
mergi non possint, imo earum circa polum integram 
circumitionem uidemus. Hunc Arcadem scribit Eusebius subegisse 
Pelasgos anno mundi II-DCCVIIII.

[5,50] CAP- L : De Yonio filio Arcadis, qui genuit Nycostratam.
Yonius fuit, ut ait Theodontius et post eum Paulus, Arcadis 
filius ex Selene nynpha susceptus. Homo euo suo bellica 
arte et potissime nauali peritissimus adeo, ut litora fere 
omnia Peloponensia, et usque ad mare Syculum sue dicioni 
subigeret, et a suo nomine Yonas et Yonium cognominaret 
mare. Qui in tam grandem uenere preminentiam, ut sibi totius 
Grecie quartam partem subesse diceretur, et Yonicis licteris 
atque grammatica uti cogerent. Sane Leontius negat hoc cognomen 
genti marique inditum ab Yonio rege, affirmans diu 
ante illis fuisse et ab Yone Ynaci filia, cui maximum in partibus 
illis fuit imperium appositum, quod etiam alibi ipsemet 
testatur Theodontius. Fuit ergo Yonio, ut Theodontius dicit 
et Leontius, filia unica nomine Nycostrata.

[5,51] CAP- LI : De Nycostrata filia Yonii et matre Euandri.
Nycostrata, Theodontio et Leontio asserentibus, filia fuit 
Yonii Arcadum regis. Que cum, secundum predictos, Pallanti, 
cuidam Arcadi uiro nobili, nupsisset, seu secundum alios eius 
nurus existeret, ex Mercurio postea Euandrum Arcadie regem 
concepit; et cum Grecarum licterarum esset doctissima, adeo 
uersatilis fuit ingenii, ut ad uaticinium usque penetraret uigilanti 
studio, et famosissima uates euasit. Et cum querentibus non 
nunquam expromeret futura carmine, Nycostrate abolito nomine, 
Carmenta nuncupata est. Que cum Euander putatiuum 
patrem seu uerum potius occidisset casu, ut quidam uolunt, seu 
ut aliis uidetur, seditione suorum e regno pulsus auito, magna 
filio fugienti uaticinio promittens, cum eo ad Ytaliam deuenit, 
et hostia Tyberis intrans, in Palatino monte consedit. Et cum 
siluestres comperisset incolas, nouos licterarum caracteres adinuenit, 
eosque earum coniunctiones sonosque edocuit. Que et 
si ab initio XVI tantum fuerint, aliis a posteris superadditis, 
eis in hodiernum usque utimur. Cuius rei admirati rudes, non 
hominem sed deam potius arbitrati sunt. Et cum eam adhuc 
uiuentem diuinis celebrassent honoribus, mortue sub infima 
Capitolini montis parte, ubi uitam duxerat, sacellum suo nomini 
condidere. Et ad eius perpetuandam memoriam a suo 
nomine loca adiacentia Carmentalia uocauere. Quod quidem 
nec Roma iam grandis abolesse passa est, quin imo ianuam 
ciuitatis, quam ibi exigente necessitate ciues construi fecerant, 
Carmentalem per multa secula uocauere. Supererat, ut omnis 
Iouis secundi posteritas esset apposita, Dardanum, qui ex filiis 
eius unus fuit, et omnem ipsius prosapiam apponere; uerum 
quoniam uolumen hoc quintum finem poscere uidebatur, et 
illam esse longiusculam, uisum est hic terminum figere, et 
Dardanum prolemque suam sequenti uolumini reseruare. 
Genealogie deorum gentilium liber V-us explicit.