Iohannes Boccaccio - Bucolicum carmen IIIohannes Boccaccio - Bucolicum carmen II. PAMPINEA EXPLICIT GALLA EGLOGA PRIMA; INCIPIT EGLOGA II, CUI TITULUS PAMPINEA, LOCUTORES AUTEM PALEMON ET MELAMPUS.¹ PALEMON. Quid merui? Duris fustemne securibus olim concessi, Silvane senex, aut fontibus ursos segnes immisi, nymphas lesurus agrestes, ut crucier misereque trahar moriturus in arvis? 5 Nunc tacet omne nemus; subeunt vineta cicade, omne pecus radios cessat, cantare volucres desistunt, et colla boum disiungit arator fessus et umbrosos querit per rura recessus. Me miserum male sanus amor per devia solum 10 distrahit, et longos cogit sine mente labores ut subeam, victusque sequar vestigia nondum cognita Pampinee. Dixi "sequar" inscius, imo perscruter; nec cura potest retinere peculi quin montes celsos densosque per invia lucos 15 discurram, tristisque ferar referarque ferarque quo iubet ire furor, prospectans undique nunquid venantum turmas videam, nubemque per arva pulveream, seu capras vertice pulsas currere et auritos lepores; si demere campis 20 retia, si sparsos eque revocare ministros atque canes spectem. Sed frustra lumina tendo: nusquam Pampineam video, vestigia nusquam. Pampineam, o! quotiens nequicquam vocibus usque in celum totis clamavi vallibus imis, 25 "Pampineam" et totiens valles dixere sonore! O! quotiens deceptus ego surgentia longe arbusto aggeribus zephyro concussa putavi, utque iubebat amor redeuntem credidi, et ultro obvius in vacuum veni! Sic dirus amantes 30 fecit amor pronos ac omnia credere iussit. Silvestres nymphe, colui quas sepe per umbras, dicite cur homini reliquis animantibus alma indulgens natura minus. Nam cetera possunt indulgere suo, nimium si fervet, amori: 35 stant ducibus pecudes, tauro dilecta iuvenca; turtur in arboribus socium, sociumque columba turribus insequitur: pastori grata voluptas tollitur; atque fugit miseros quos pulchra puella traxerat in casses saviis et murmure dulci. 40 Quid, dulces satyri, faciam, faunique potentes? quid faciam? quid pulchra iuvant armenta? quid antra? quid nemora aut valles? Uror sine mente sub umbra; sole sub ingenti tristis tremor occupat artus. Hinc amor infestat dubium, timor arguit illinc, 45 ne vel dura silex ictu vel belua morso leserit incautam, vel fessam seva viarum asperitas grandisque labor fortasse moretur; vel, quod fata vetent, non quis temerarius illam traxerit invitam rapiatque per oscula mentem. 50 Novimus, insidias posuit persepe Cupido silvarum in latebris, et longa silentia ruris non sine labe manent. Quis nigras ire per umbras succinctam et genibus nudam ventoque solutis crinibus inspiciet nympham, mirtique virentis 55 conspicuam serto, qui non rapiatur in ignes extemplo veneris, rapiatque quod optat in usum? Dant aditus vires animis et opaca viarum. Preterea non Egla fuit, non culta Neera pulchrior; ac posito modicum sit fusca, quis alter 60 aptior est silvis color? His quoque Iuppiter olim sepius in lucis captus, sic Phebus et Argus. Sed nullus timor iste michi: nunc atria celi celicole servant; dubium non rufus Alexis aut Coridon donis soliti hanc tentare vicissim 65 detineant: potuere deas iam flectere dona. Heu michi! cuncta meis obsunt venientia votis! Exitium stabulis lupus est, sic messibus imber, fructetisque novis grando, fetisque capellis est boreas: michi sevus amor, quo distrahor uror 70 impellor crucior volvor rapiorque ferorque, nec scio quid faciam; verum hec sententia cordis, hanc animam exuere et placide hec dare membra quieti. Heu michi! nonnunquam hos cornix expulsa labores dixerat a quercu, sed mens hec leva neglexit. 75 O nostrum predulce decus, qua parte vagaris hos inter montes? que te, mea, lustra ferarum accinctam pharetra retinent? quas incolis umbras, quave iaces longo forsan nunc victa labore? O! utinam fortuna michi tam grata fuisset, 80 ut comes ire tibi possem! Quis retia cervis ponere me melius, quisnam venabula porcis, quis canibus dare lora magis, quis flectere retro cornea dicteis olim lassata sagictis et duros arcus validis curvare lacertis 85 ac telis agitare capros cognovit agrestes? Nasilus in silvis docuit me nempe remotis. O! michi si tantum cupido Phebeia faveret, ut minimos inter pueros, dum solis ab estu aufugis, unus ego possem numerarier unquam: 90 putre solum lymphis premerem, iuncoque palustri tum specus omne latus strarem; post gramina pomis, lacte novo et veteris bachi cererisque canistris ornarem iussus; prestarent inde mirice seu mirtus vel lenta salix in cespite lectum. 95 O! tibi quot flores, violas quot quotque rubentes narcissos ferrem! Quis flores non det amanti? Inde graves animis didici depellere curas et tenues somnos lepido revocare susurro fabellisque novis, demum prohibere latratus 100 voce canum, et culices facie removere flabello. Hec faceret Coridon, faceret vel rufus Alexis, seu quem tu sequeris Glaucus quemque ipsa bubulcis preponis campisque tuis? Cur ergo petenti surripis optatos vultus? cur dulcia differs 105 oscula? cur tantos fugiens frustraris amores? Quesivi persepe, miser! qua parte napeas pastoresque pios ires; respondit Opheltes: – Pampineam Glaucus nuper deduxit in antrum: tu montes et fusca petis nunc lustra, Palemon. – 110 Heu miser! impulsus cecidi cessique dolori, et victus iaceo scabrose vallis in imo. Delia, virgineum potuit si flectere pectus Endimion, si sepe tuas celebravimus aras sique tibi lentos fagis suspendimus arcus, 115 in me flecte tuas iras, me confice telis. Quid prodest placidum calamis superaddere carmen? quid labor assiduus? quid saltus ire per altos? Excepit segnis Glaucus quem vepribus altis excivi studio leporem, captoque potitur. 120 Ast ego delusus plorans effundo querelas has inter cautes et saxa ruentia ripis exesis, quas aura velox per inane resolvit: O veteres quercus, ylex annosa nemusque perpetuum, voces miseri Palemonis amaras 125 suscipite, et morte hos agiles mollite dolores! En clausere dii, nymphe clausere procaces supplicibus votis aures, clausere semones. Si qua igitur vobis pietas sub cortice duro est, irruite, et grandi misero sub pondere mortem 130 ferte, precor, si dulce fuit sitientibus olim exoptasse leves pluvias, servasse virentes a pecorum morsu frondes, ramisque bipennes obstasse; hec est sola meos que possit amores et male complexos quondam dissolvere nexus. 135 Quid michi vita magis? Glaucus bona nostra moratur, is tenet atque trahit. Quid vitam tristis in annos extendis lacrimans? Negligis quid perfida tantum, mors orata. Veni, venias precor, impia, nostros exime quos nequeo iuvenis iam ferre furores. 140 Advenies tandem? Sed tu que dulcia falce, dum tibi solus eram, signabas cortice fagi furta, mens deflens, dum cogerer ire, recessus amplexuque morans, summum iam munus amantis tolle volens: facito iuvenis ne tempora perdas. 145 En redeunt flores, redeunt et gramina pratis; tempora non redeunt, que dudum stulta Liquoris in vacuum flevit moriens, ac obsita canis. Nos morimur dum, dira, iubes, peiora futuris linquentes, credo; flebit mea Testilis usque 150 vivet, et ornabit bustum lacrimosa corollis. Tu flores titulumque necis concede dolenti, si quondam placui, si te ferventer amavi. Ast michi quod restat lucis te consequar, atque dum montes silvasque coles et roscida rura, 155 ipse colam montes, silvas et roscida rura. – Hec secus umbrosas ripas quîs defluit Arnus lenis ad alpheos, prostratus mente Palemon deflebat lacrimans: ast ocior Hesperus edos egit ut ad septas traherem caprosque Melampus. Adnotatio 1. Hanc eclogam ipse Boccaccio in epistula XXIII, fratri Martino de Signa inscripta, lasciviam iuvenilem appellavit. Retro