[254,0] EPISTOLA CCLIV. AD ABBATEM GUARINUM ALPENSEM. 
Laudat in sene abbate studium reformandi Ordinis. Temporis breuitatem non obsistere studio perfectionis. In uita spirituali semper proficiendum, nunquam standum.
Reuerendo Patri, et omni ueneratione digno, domno abbati Alpensi GUARINO, et uniuersis eiusdem loci fratribus, frater BERNARDUS, uestrae sanctitatis seruus, de bono in melius semper proficere.

[254,1]
1. Reuera nunc in te, Pater, experior quod in sacris Litteris legisse me memini: Cum consummatus fuerit homo, tunc incipit. Iam seni requies, iam corona debebatur emerito: et ecce tanquam nouus in Christo miles, noua iterum tibi excitas bella, prouocas aduersarium; et rem fortium praesumis fessus senex, dum ad iterandum certamen, antiquum hostem, etiam quodammodo inuitum compellis. Enimuero dum praeter morem tuum, tuorumque praedecessorum traditiones, diuinitus inspiratus ecclesias et ecclesiastica beneficia relinquis; synagogas Satanae, id est cellulas extra coenobium, in quibus tres, uel quatuor fratres sine ordine, sine disciplina habitare solent, destruis; feminas a monasterio arces, caeterisque pietatis ac disciplinae bonis studiosius inuigilas solito: quid aliud primus et maximus ille peccator, nisi uidebit et irascetur, dentibus suis fremet et tabescet? Sed quae cura? E contra tu in eius confusione et tua consolatione cantabis Deo tuo: Qui timent te, uidebunt me et laetabuntur, quia in uerba tua supersperaui. Nec timendum quod succumbat hosti, qui nec cedit aetati. Vincit annos animus, et frigente iam corpore feruet sanctum in corde desiderium; artubusque fatiscentibus, durat tamen incolumis propositi uigor, nec sentit rugosae carnis infirma spiritus promptus. Nec mirum. Utquid enim metuat ueterani domicilii ruinas, qui fabricam spiritualem uidet in dies in sublime consurgere, proficere in aeternitatem? Certus namque est, si terrestris domus ista dissoluitur, quod aedificationem habet ex Deo, domum non manu factam, aeternam in coelis.

[254,2]
2. Sed dicet aliquis: Quid si morte praeuentus fuerit homo, necdum uidelicet spirituali aedificio consummato? Perfectus quippe non habet quo proficiat: et qui proficit, eo ipso quo proficit, perfectus non esse conuincitur. Est quod securi de illo plena fide respondeamus. Dicemus nempe: Consummatus in breui, expleuit tempora multa. Bene multa, qui uniuersa complectitur. Quomodo enim non expleuit omnia tempora, qui transiit ad aeternitatem? Quanta sane tempora non longaeuitate, sed longanimitate; hoc est, non annorum serie, uel dierum numero, sed mentis deuotione, et inexstinguibili semper proficiendi desiderio percurrere potuit, tanta sibi in meritis non immerito uindicauit. Retinet quippe uirtute, quod amisit in tempore. Porro uera uirtus finem nescit, tempore non clauditur. Unde est, illud: Charitas nunquam excidit; et item: Patientia pauperum non peribit in finem; et: Timor Domini sanctus permanet in saeculum saeculi. Nunquam iustus arbitratur se comprehendisse: nunquam dicit: Satis est, sed semper esurit sititque iustitiam: ita ut si semper uiueret, semper, quantum in se est, iustior esse contenderet, semper de bono in melius proficere totis uiribus conaretur. Non enim ad annum uel ad tempus, instar mercenarii, sed in aeternum diuino se mancipat famulatui. Audi denique uocem iusti: In aeternum non obliuiscar iustificationes tuas, quia in ipsis uiuificasti me; et rursum: Inclinaui cor meum ad faciendas iustificationes tuas in aeternum. Non igitur ad tempus. Proinde iustitia eius manet, non aliquanto tempore, sed in saeculum saeculi. Sempiterna itaque iusti esuries sempiternam meretur refectionem: et licet in breui consummetur pro tempore, iudicatur tamen explesse tempora multa pro uirtutis perpetuitate.

[254,3]
3. Quomodo denique temporis breuitas bonorum praeiudicet perpetuae deuotioni, quae pertinacem reproborum malitiam excusare non sufficit? Ob hoc enim procul dubio inflexibilis et obstinatae mentis punitur aeternaliter malum, licet temporaliter perpetratum, quia quod breue fuit tempore uel opere, longum esse constat in pertinaci uoluntate: ita ut, si nunquam moreretur, nunquam uelle peccare desineret; imo semper uiuere uellet, ut semper peccare posset. Proinde potest et de isto per contrarium itidem dici: Consummatus in breui, expleuit tempora multa; quod merito multorum, imo omnium temporum receperit uicem, qui nullo tempore malam uoluerit mutare intentionem. Itaque indefessum proficiendi studium, et iugis conatus ad perfectionem, perfectio reputatur.

[254,4]
4. Quod si studere perfectioni, esse perfectum est; profecto nolle proficere, deficere est. Ubi ergo sunt qui dicere solent: Sufficit nobis, nolumus esse meliores quam patres nostri? O monache, non uis proficere? Non. Vis ergo deficere? Nequaquam. Quid ergo? Sic mihi, inquis, uiuere uolo, et manere in quo perueni; nec peior fieri patior, nec melior cupio. Hoc ergo uis quod esse non potest. Quid enim stat in hoc saeculo? Et certe de homine specialiter dictum est: Fugit uelut umbra, et nunquam in eodem statu permanet. Ipse denique hominis saeculique Auctor, quandiu in terris uisus est, et cum hominibus conuersatus est, nunquam stetit. Et quidem, teste Scriptura, pertransiit benefaciendo et sanando omnes. Pertransiit autem, sicut non infructuose, ita non remisse, non pigre, non lento gressu; sed, quemadmodum item de ipso scriptum est: Exsultauit 0461B ut gigas ad currendam uiam. Porro currentem non apprehendit, qui et ipse pariter non currit. Et quid prodest Christum sequi, si non contingat consequi? Ideo Paulus aiebat: Sic currite ut comprehendatis. Ibi tu, Christiane, fige tui cursus profectusque metam, ubi Christus posuit suam. Factus est, inquit, obediens usque ad mortem. Quantumlibet ergo cucurreris, si usque ad mortem non perueneris, brauium non apprehendis. Brauium Christus est. Quod si illo currente tu gradum sistis, non Christo appropias, sed te magis elongas; timendumque tibi est quod ait Dauid: Ecce qui elongant se a te, Domine, peribunt. Itaque si proficere currere est: ubi proficere, ibi et currere desinis; ubi uero non currere, ibi et deficere incipis. Hinc plane colligitur quia nolle proficere, nonnisi deficere est.

[254,5]
5. Vidit scalam Iacob, et in scala angelos, ubi nullus residens, nullus subsistens apparuit; sed uel ascendere, uel descendere uidebantur uniuersi: quatenus palam daretur intelligi, inter profectum et defectum in hoc statu mortalis uitae nihil medium inueniri; sed quomodo ipsum corpus nostrum continue aut crescere constat, aut decrescere, sic necesse sit et spiritum aut proficere semper, aut deficere. Interest tamen, quod nequaquam iuxta ordinem corporalium uicissitudinum etiam spiritus sua uel incrementa capit, uel patitur detrimenta. Nam semper in robusto et uegeto corpore animus mollior atque tepidior iacet; et rursum in corpore debili et infirmo fortior uiget promptiorque spiritus. Quod se utique in se expertum contestans Apostolus, Quando infirmor, inquit, tunc fortior sum: sed et libenter gloriatur in infirmitatibus suis, Ut inhabitet in me, ait, uirtus Christi.

[254,6]
6. Quod quidem sic astruimus exemplis, ut probemus et oculis, dum in te, pater, manifestum fit nobis quod dicitur: cuius quippe et si homo exterior corrumpitur, sed interior renouatur de die in diem. Unde etenim tantus ardor innouandi ordinis, nisi ex renouatione mentis? Sic bonus homo de bono thesauro suo profert bona; sic arbor bona fructus bonos facit. Primi et purissimi fructus tui. Sed quaenam arbor hos protulit: nisi puritas cordis? Alioquin quando impurus animus tanto studio Regulae inquireret eligeretque puritatem? Nec de turbido fonte limpidus emanat riuus, nec de sordida mente munda cogitatio. Intus est procul dubio, intus est quod delectat: et ex illa plenitudine intrinseca erumpit totum quod foris exuberat: atque in mente fulget, quod sic placet in opere.

[254,7]
7. Sequimini, filii, patrem: imitatores eius estote, sicut et ipse Christi. Dicite: In odore unguentorum tuorum curremus: siquidem bonus odor Christi est in omni loco. Nam ut taceam de uobis, qui praesentes cominus percipitis fragrantiam; tanta ad nos usque, qui longe absumus, ex studiis eius bonis peruenit huius suauissimae respersionis ubertas, ut nobis certissime fiat odor uitae ad uitam. Puto quod et in coelestibus iam persenserint odorem suauitatis, et quadam solito festiuiori exsultatione decantent: Quae est ista quae ascendit per desertum, sicut uirgula fumi, ex aromatibus myrrhae et thuris, et uniuersi pulueris pigmentarii? et illud: Emissiones tuae 0462C paradisus malorum punicorum cum pomorum fructibus. Quicunque inter uos hunc in coelis iubilum non audit, inuidet: quisquis hunc non sentit odorem, ut omnium pace dixerim, putet.