[8,0] X. ACTAEON ET PENTHEUS, SIVE CURIOSUS.
CURIOSITAS humana in secretis rimandis, et eorum notitia 
appetitu male sano concupiscenda, et prensanda, duplici 
exemplo apud antiquos coercetur : altero Actaeonis, 
altero Penthei. Actaeon, cum Dianam imprudens et casu 
sine ueste uidisset, in ceruum uersus, a canibus, quos alebat, 
dilaceratus est. Pentheus, cum sacrificiorum Bacchi 
occultorum, conscensa arbore, spectator esse uoluisset, furore 
percitus est. Fuit autem Penthei dementia eius generis, 
ut res congeminasse existimaret, et duo soles et rursus 
duae Thebae ei ob oculos uersarentur ; adeo ut, cum 
Thebas properaret, statim alteris Thebis conspectis retraheretur : 
atque hoc modo perpetuo et irrequiete sursum 
et deorsum ferretur.
"Eumenidum ueluti demens uidet agmina Pentheus, 
Et solem geminum, et duplices se ostendere Thebas". 
Fabularum prima, ad secreta principum ; secunda, ad 
secreta diuina pertinere uidetur. Qui enim principibus 
non admissi, et praeter eorum uoluntatem secretorum conscii 
sunt, odium certissimum apud eos consequuntur. Itaque 
gnari se peti, et occasiones captari, uitam degunt, ceruorum 
more, timidam et suspicionibus plenum. Quin et 
illud saepius accidit, ut a seruis et domesticis, in gratiam 
principum, accusentur et subuertantur. Ubi enim principis 
offensio manifesta est ; quot serui, tot fere proditores 
esse consueuerunt; ut Actaeonis fatum illos maneat. Alia 
est Penthei calamitas. Qui enim ausu temerario, mortalitatis 
parum memores, per excelsa naturae et philosophiae 
fastigia (tanquam arbore conscensa) ad mysteria diuina 
aspirant, his poena proposita est, perpetuae inconstantiae, 
et iudicii uacillantis et perplexi. Cum enim aliud sit lumen 
naturae, aliud diuinum ; ita cum illis fit, ac si duos 
soles uiderent. Cumque actiones uitae et decreta uoluntatis 
ab intellectu pendeant, sequitur etiam ut non minus 
uoluntate, quam opinione, haesitent, nec sibi omnino constent : 
itaque et duas Thebas similiter uident. Per Thebas 
enim actionum fines describuntur (cum Thebis Pentheo 
esset domus et perfugium). Hinc fit, ut nesciant 
quo se uertant, sed, de summa rerum incerti et fluctuantes, 
tantum subitis mentis impulsibus in singulis circumagantur.