[2,0] LIBER SECUNDUS. 1 Surgito Musa celer, lampas accendit eoa Climata, luciferam propera praeuertere plantam. Saxonia uir Ainricus fortisque potensque Venit in auxilium Gozlini, presulis urbis, At tribuit uictus illi laetumque cruentis Heu paucis, auxit uitam nostris, tulit amplam His predam. Sub nocte igitur quadam penetrauit Castra Danum, multos et equos illic sibi cepit. Agmen Ainrico cedente nimis lanionum, 10 Efficitur celsus nimium clamor fremitusque; Deserit unde quies nostros, et menia uallant. Inmodicas uoces flauere Dani morientes, Inmenso resonant ciues clangore, pauentes Ut solitum paterentur ab his ex more laborem. Sic et Ainricus postremum castra reliquit, Culpa tamen, fugiente mora, defertur ad arcem. Pila ministrabant acidas referendo salutes. Ianua militibus reseratur, comminus acre Urgetur bellum, clipei labuntur et enses. 20 Vita meos adamat dextros oditque sinistros, Infestos adamat mors, uita gubernat amicos. Inde sopor repetit ciues miserosque fugella. Rege Sigemfedo simul ast Odone loquente, Protenus a specula currentes agmine multo, Ducere forte truces secum conantur Odonem; Qui primum feriendo, falae fossata uolatu Transsiliit propero, clipeum gestansque cateiam. More suo functus bello uersus stetit heros, Exiliere uiri domino suffragia dantes, 30 Nobilibusque stupent eius super artibus omnes. Conspiciens Sigemfredus nostros in agone Esse feros, inquit sociis. Hanc linquite sedem, Hic non stare diu nostrum manet , hinc sed abire! Ergo suas ut Ainricus secessit ad aulas, Germani teretis contemnunt litora sancti, Aequiuocique legunt, cuius factis bene uescor, Circumeunt castris aequor , seo et undique uallo Clauditur a dominusque meus, quasi carcere latro, Ipse nichil peccans; murus circumdedit eius 40 Ecclesiam nostro celsam cogente reatu. Denique rex dictus denas capiens argenti Sex libras nitidi nobis causa redeundi, Normannis sese cunctis comitantibus, optat Mel dulcis fluuii limfis conferre marinis, Qualiter osque freti caudam Sequanae rapit albam Equoreumque caput pennis quatitur Sequaninis Ostentare ; sed his autem nolentibus, infit: "Eia Dani, muros urbis lustrare potentes; Pergama circumquaque uiri uestite ualentes, [2,50] Et scapulas arcu ualidisque honerate sagittis! Quisque ferat lapides, sed et undique tela ministret! Hoc etiam bellum conabor et ipse uidere!" Quo sermone quiescenti, surgunt simul omnes, Inquesulas penetrant, urbis sedes quibus extat, Menia circumeunt trucibus gladiis honerati. Degressique foras nostri circumdare turres, Occidunt reges geminos pluresque aliorum, Fallacesque fugam diamant uerique triumphum. Amnis in auxilium nobis Sequanae fuit altus, 60 Quos sorbens penitus mersit, transmisit Auerno. Sigemfredus ouans, ridens morientibus inquit: "Nunc uallate uiri pinnas, urbem capitote, Mensurate metris aedes, quas hic habitetis! Inde suis: Abeamus, ait, tempus uenit ecce, Quo gratum fuerit nobis istinc abiisse!" Mox hilaris Sequanam liquit pro munere sumpto. Sic alii facerent, eadem si tunc meruissent. Quis sentire potest, patula quod subditur aure? Terra gemat, pontusque, polum, latus quoque mundus: 70 Gozlinus, Domini praesul, mitissimus heros, Astra petit Domino migrans, rutilans uelut ipsa , Nostra manens turris, clipeus, nec non bis-acuta Rumphea , fortis et arcus erat, fortisque sagitta! Heu! cunctis oculos fontes terebrant lacrimarum, Atque pauore dolor contritis uiscera scindit. Tempestate sub hac Hugo princeps obit abba, Eurardo Senones uiduantur praesule docto; Gaudia tunc hostes adipiscuntur sua laeti. Qui uigiles madidae per opaca silentia noctis 80 Germanum nitida clarum uidisse figura Se perhibent, moetasque sui lustrasse locelli, Lumine gestantem rutilanti sepe laternam, Quo sancti redolent artus forsan tumulati. Instabant eius festae sollemnia lucis; Obiurgantur et hi castellanis, quia sacra Non celebrant, alto inde ruunt cum mente cachinno. Mergitibus plaustrum per rura mouent grauidatum, Cuspide terga boum uerso nimium stimulantes. Protinus his propriae claudis sine crimine causae 90 Connectunt alios, pluresque dehinc aliosque; Certabant elegi scapulis cornuque inuenci, Iamque lauant proprias rubeo de sanguine costas, Nonque ualent axem terris disiungere fixum, Attonitique stupent domni miracula nostri. Soluuntur tauri, stimulusque ferox requieuit. Lux segetis recidiua rotas spoliis uacuauit, Atque suis clodum reuocauit motibus axem Effugiens horum quidam iussus iugulari, Templa subintroiit Sancti, tenuit quoque bustum, [2,100] Pellitur inde miser profuga pietate necandus; Vae miseris! multant elegum, multantur et ipsi; Quod munus dederant socio, simili pietate Germani meritis nactum cuncti meruerunt, Caelitus afflicti nimium pro talibus ausis. Unde sacerdotes statuere, locum uenerantes, Qui missas cursusque sacros illis celebrassent. Tunc omnes cuiquam prohibent hinc tollore quicquam; Quod uiolans unus, proprio deferre cubili Ecclesiae tegmen studuit; sub quo manifeste 110 Effigies eius reperita fuit puerilem, Scilicet euentu nulli similante minuta, Nota quibus fuerat pridem, nec noscitur ullo Oppido, miror ubi uenae neruique laterent, Ossaque fugerunt pariter fugiente medulla, Viscera speluncae tenuis foueam petiere. Maior habebatur magnis mirabile factum Is qui nuncque minor pueris moriens patet esse, Vitaque cum gemitu fugit indignata sub umbras! Visus adest cuidam Domini sanctissimus idem. 120 Pectore carpenti requiem per nubila noctis Marcelli sanctis precibus necnon Clodoaldi Accipiens liquidam manibus benedicere lympham, Unde rigans urbem, graditur per menia circum; Huicque uiro proprium promsit nomen, sed et urbi Spem spondens, faciem liquit se conspicientem. Nobilis hac et in urbe fuit uir carne liquescens, Deficiens etiam flatu metuebat obire, Castellumque capi Normannis tempore in ipso. Attulit huic ciues somnus se linquere uelle, 130 Urbs armis quoniam cunctis deserta manebat; Clericus inde uenustatis mirae astitit illi Ore loquens placido, rutilans uultuque sereno: "Quid metuis? surgens tremulos depone timores, Oblitaque fuga quamplures cerne paratos Ad bellum!" Surgens alacer, muros uidet omnes Vallatos cuneis iuuenum galeis oneratum. Voxque tonat: Tutoribus his defenditur haec urbs; "Ast ego sum Germanus, ait, huius quoque praesul. Confortare, nihil formidabis, quoniam nunc 140 Faucibus haud sceleratorum grassabitur haec urbs!" Affatur sanctus, redamatque uirum caro flatus; Affatur felix, fugitque uirum mala pestis; Alloquitur Sanctus, lecto surrexit egrotus; Almis faminibus sospes procedit egrotus, Explicuit uisu noctis quod nouerat ipse. Luce dehinc quadam, dum gestabatur et almi Militibus propriis corpus per moenia circum, Urbanis septem sectantibus omnipotentem Perrogitando Deum uotis sub uoce canora, [2,150] Caeditur allofilo de portatoribus unus Nomine Gozbertus calceo, percussor in umbras Tartareas fugit moriens, icto patiente Nil super hoc lapidis iactu, Sancto auxiliante. Interea caedis ualidae corrupta procellis Urbs patitur gladium exterius, loeti quoque pestis Eheu nobilium plebes penitus laniabat; Interius nec erat nobis tellus, obeuntum Que praebere sepulturam membris potuisset Comminus ; ulla dies nec erat, quae non generasset 160 Urbanos interque suburbanos truculentos Bella, nec ulla abiit prope quae non interfectos Pestiferos secum duxisset ad antra gehennae. Rex igitur uenturus Odo transmittitur inde Francorum Karolo suprafato basileo, Quatinus auxilio caeleri succurreret urbi. Post nullus procerum remanet nisi Marcius abba, Sepe supra cuius memoratio scripta relucet. Ipse aequites ex more Danum uestire coegit Sex solos, redeunte die quadam, super arua 170 Transque uolant illi Sequanam camposque peragrant. Ex uariis plenos armis seuoque sopore Normannosque necant totidem fuerant quot et ipsi. Nascitur hinc strepitus castris; horum resonante Voce, truces carpunt clipeos nostrique carinam. Nostra Dionisii tondebant littora sancti Pecora , quae duxere sibi crebro speculata; Verum illis Ebolus ingiter fuit obuius abba, Qui quorum comitem quadam strauit uice telo; Unde Dani linquunt ripam, referuntque cadauer. 180 Mox Ebolus senos equites dimisit ab arce, Quattuor hi ternosque necant certamine diro. Nocte quidem ciues crebrius pecorum sub opaca Custodes adeunt, quosdamque fugant, aliosque Attribuunt iugulis, hoc egeruntque frequenter; Indicioque tulere Danos urbi sine flatu Atque simul uiuos, ut sic credi potuissent. Inquesulas penetrant solito quadam uice ritu, Moenia qua resident urbis saeui trecenti; Protinus ense quium bino strauere nouenos, 190 Vulnera deposuere quibus triginta, nec extat Posse datum quarti lumen spectare diei. Congressi nostrum gemini, qui morte fruentes Egregia sanctos uexere pedes super astra; Nam senior Segebertus erat, iunior Segeuertus. Forte deinde tribus cuneis cinctus galearum Armipotens montis super Odo cacumina Martis Enituit, cuius clipeos nouus inradiauit Sol, croceo Oceani thalamo uastipcde spreto; Hunc prius elios adamans quam rura salutat, [2,200] Quem uisu capiunt ciues, et amore sub alto. Ast hostes prohibere fores turris cupientes, Transsiliunt Sequanam, uallantes littore circum. Reddidit Odo tamen castellanis equitando Se, medio inter seuos, Ebolo reserante Huic portas , cunctique stupent hoc nobile factum. Hinc eius socios retro statim redeuntes Ferreus insequitur hostis, post terga meando; Plus geminis etiam leugis interfuit illis Dictus Adalelmus superis pridem comes; idem: 210 "Eia, suis inquit, satius pergamus in illos, Quam nos hic illi inueniant!" Adalaelmus hoc inquit; Pestiferi petiere fugam, nostrique tropheum. Scuta tonant, dardique uolant, et corpora Danum Consulis arua tegunt, gladio regnante Adalelmi. Non dimisit eos, donec repedare coegit Ad fluuium, posthac et ouans uitorque reuersus. En et Ainricus, superis crebro uocitatus, Obsidione uolens illos uallare, necatur. Inque suos, nitens Sequanam transire Danorum 220 Rex Sinric, geminis ratibus spretis, penetrauit Cum sociis ter nam quinquagenis, patiturque Naufragium medio fluuii, fundum petiturus, Quo fixit, comitesque simul, tentoria morti. Hic sua castra prius Sequanae contingere fundum Quo surgens oritur, dixit, quam linquere regnum Francorum, fecit Domino tribuente quod inquit. Denique cum medius Titane incenditur orbis, Cumque sitit tellus pecorique libet magis umbra, Silibat et gratus siluas zephyrus per amenas, 230 Pergama loetiferis stipantur ab hostibus urbis, Quae passim patiebatur certamen, et unum Bellabant muri, speculae, pontes quoque cuncti, Pugnabat pelagus, contra tellus magis ampla. Classica ualde tonant, mensis discedere ciues; Eus, clamant litui, conuiuia temnite cuncti! Urbs terrore, simul ciues, inuaditur omnis; Nullus in urbe locus fuerat, qui bella lateret. Pila falas , laceraeque tegunt nimium catapultae Arua, uelut pluuiae, plumbi nec non onerosi 240 Poma dabant peltis gemitus et grandia saxa; Haec nobis illi tribuebant praemia semper. At contra lapides rapidos pariterque balistas Direxere feris nostri, celeresque sagittas. His aer seritur hinc inde uolantibus amplum; Non inter coelos aliud tranabat et arua. Mars magis atque magis regnat timidusque superbit Virgo Dei Genouefa caput defertur ad urbis, Quo statim meritis eius nostri superarunt; Inde fugauerunt etiam pinnis procul illos. [2,250] Robore qui multus fuerat sed corpore paruus, Gesserit hoc miles quinis comitatus ab armis , Gerboldus, nusquam cuius petiit catapultae Sanguinei rostrum siccam sine fluminis unda. Partibus ex aliis longe surgunt acriora Praelia, plangores clipeique cient galeaeque Stridores ; nostri bellant, sed fortius illi. Defecere fatigati bello quoque dextri. Pro dolor! alta nimis flentes lamenta trahebant. Cana senecta gemit multum florensque iuuenta; 260 Plorabant monachi, lacrimatur clericus omnis, Aera uoce tonant, luctus sed et ethra facessit. Hi tristes animos urbem metuendo reuelant Hoste capi; caelo laeti torquere cachinnos, Moenia uocisonos rentes lucrare, seueri. Femineusque iubas sexus lugens lacerando, Verrebat terras proprio de crine soluto. Eheu! nuda suis quatiebant pectora pugnis, Un-que-gulis facies secuerunt tristia ac ora. Voce rogant lacrimosa omnes: "Germane beate, 270 Auxiliare tuis, alioquin nunc moriemur! O pie nunc succurre citus, succurre, perimus!" Germanum reboat tellus necnon fluuiusque, Littora, et omne nemus pariter circum resonabat: "O Germane sacer, nobis miserere, rogamus!" Templorum campana boant merentia, clamant, Vocibus his et humus tremuit, flumenque remugit; Urbs extrema uerens instantis carpere lucis Omina, lamentis lacrimans spargebat amaris. Omnibus, en Germanus adest, recolendus in orbe, 280 Corpore subsidioque simul, nil uota moratus, Quo maiora tenebantur certamina Martis, Signiferosque Danum lucrari morte coegit, Atque dehinc alios perplures, protenus urbe, Ponte simul pellens illos; quem maxima turris Ante suos domnum speculans congaudet ocellos. Unde fatigati uires reuocant sibi fortes, Atque resistere decertant bellando proteruis, Qui turrim repetunt, pontem uel menia linquunt. Mille simul speculae stabant, omnes quia pugnae 290 Multo non una poterant numero prohibente. Dilabuntur humi uario traiecta mucrone Viscera, quo pluuie celo ratibusque feruntur. Iam capiente iubar migrans sub marmora Tetis Oceano, foribus turris submittitur altus Valde focus; flammae praecelsa cacumina turris Cingebant, armis pugnant ignique sinistri. Linquitur arx dextris, ualuasque iubent aperire, Optantes prorsus praeciosam scandere mortem Plus, quam fallacum fidei committere semet. [2,300] Nemo stetit supra speculam, solus nisi sepe Iam Sancti famulus dicti, lignum Crucis almae In flammas retinens, oculis haec uidit et inquit; Densus enim fumus nimium uelauerat illam. Tum portis igitur reseratis, aridus ense Portu ni madido moritur Vulcanus inermis, Subtilemque fugam petiere cadauera torui Multa reportantes secum, Mauorsque quieuit. Haec uirtute Crucis sanctae uictoria nostris Caeditur , et meritis Germani antistitis almi, 310 Quem reueunt ad bassilicam Stephani quoque testis Gaudentes populi praecelsa te reboantes Voce: Deum te laudamus, dominumque fatemur! Urbis erat praesul clarus, tutamen et urbis Mesticiam alterutrim nactae sie letitiamque. Funditus his animo uersus , tamquam mare choro Cernere, Francigenis inquit, proparate sub urbem Sexcentis statum nostris suggestibus aptum. Talia me coram fures ? Iussis opus addunt Dum tamen hos trames reuehit primatis ad aulam, 320 Sectantur, glomerant cuneos posterga nefandi , Committunt , superant, , cedunt, fugiunt , moriuntur, Templa fugax coetus penetrat confinia muris Victorum, gemini quandam mirabile narro Ecclesiam inrumpunt, farsam de morte relinquunt; Post et equos saltu repetunt paribusque coherent; Sic ternis Sequanam Martisque cacumina stratis Sexcenti copulant ex milibus, hinc remeantque; Namque triumphantes fratrum promsit geminorum Fama fuisse Teoderici procerum ast Aledramni. 330 En princeps de quo canitur, circumdatus armis Omnigenis, caelum ueluti splendoribus astreis, Induperator adest Karolus, comitatus opimo Diuersi populo labii, tentoria figens Sub Martis pedibus montis, speculamque secundum. Redditur ecclesiaeque diu pastor uiduatae Nobilis egregiusque sacrae pompatus honore Totius Anschericus uirtutis germine clarus; Annuiturque feris licitum Senones adeundi, Septies argenti libris causa redeundi 340 Martis mense datis centum sua ad impia regna. Tunc glaciabantur torpentis saecla Nouembris, Sic Karolus rediit, moriturus fine propinquo. Nomina, tunc ensem quorum perpessa fuisti, Nec uocitare prius, pigra o Burgundia bello, Nustria praecluibus thalamum nisi comeret altis Iam tibi consilio facilis, uerum modo iam scis Inde reuertentes prato sua castra reponunt. Iam dicto, templum Sancti uelut ante colentes. Quattuor hic dominusque mei Germanus in usum [2,350] Contractos nimium membris priscum reuocauit, Motibus atque suis admouerat organa fibris, Subducto genibus dudum pedibusque parato Iure suo; extinctisque fenestris unius orbi Restituit radios solis spectare micantes. Beisino huc adiens inter saeuos comitatu Laesa nihil quodam, meritis sed tuta Beati Femina, post quaedam meruit lumen quoque caeca, Cuius ad accubitat puteus uestigia, cuius Qui potabit aquas, extemplo , febre laborans, 360 Auxilio Sancti fidens capiet medicinam. His panem cupiens quaedam componere, iussit Vi sibi scotta Danum deferri namque sacerdos Templa tuens, puteum uendebat egris praecio amplo Depositus flammae panis, mox ipse figuram Sanguinis accepit rubeam; post altera forte Scitur ui conans latices, hausisse cruorem. Quis tanti peragrare potest miracula sancti? Ora mihi si mille aderant, totidem quoque linguae Vocibus explentes aer caelumque boatu, 370 Gesta mei narrare patris numerumue nequissem. Hic Germanus, hic est, qui passus adhuc renitere Haud mundo cunctis nimiumque stupenda peregit, Fundere signa prius didicit genetricis in aluo, Anteque uirtutem celsam quam cernere lucem. Talia quis, lector, sanctorum gesserit umquam? Caedo , sacer forsan, sodes , babtista Iohannes; Ergo meus similis Germanus huic habeatur. Iste cadaueribus ternis uitam reuocauit, Restituens lapsis proprias sedes animabus. 380 Urbs age Parisius sub quis defensa fuisti Principibus? « Me quis poterat defendere, primas Hic nisi Germanus, uirtus et amor meus omnis? Post regem regum sanctamque eius genetricem Rex meus ipse fuit, pastorque, comes quoque fortis; Hic ensis bisacutus adest meus, hic catapulta, Is clipeusque, patens murus, uelox sed et arcus. » His quia sat siluae resonant, filomela quiescat. Plectra reuoluamus uocis post terga stuporum Foedere quo fragili fuerant infecta loquamur, 390 Agmina Normannum Francis e finibus antra Ad sua nolentum descendere, sed Sequanina Immo fluenta cupiscentum, tua rursus adire, Quae argentum sibimet retinendo noualia monstrent, O Burgundia non ; simulata cupido latebat; Quod sequitur cordi affuerat, sed hoc tamen ori. Concipiunt igitur Thetis nitendo quadrigas Munere clam gratum pontes transcendere iusto. Ilicet Anscherici defertur episcopi ad escas; Ast Ebali ferclis inerant Titane secante [2,400] Lucifluam cernente poli gnomone figuram Multiplici remo contundere pocula limfae Scandere gentiles undas conclamat eoas Parisius; surgit securus uterque ciborum, Arma ciunt, ripasque legunt, pinnasque facessunt. Hic Ebalus raptat cordam uibratque sagittam; Quam nauclerus in ascellam per nauis iatum Praeuius accepit, modicum terebroque foratum. Sic auriga necis casus pelagique faselus Quin patitur; restant igitur caeduntque sub arcem. 410 Acephali ; quoniam Christum perdunt, caput ipsum. At uero ueniam deposcunt, obsidibusque Iusiuranda parant, aliud non tangere litus Ni Sequanae, gressumque referre cito, uelut ante; Nam nobis dederant tranquillum Matrona flumen Quidquid alit, solito securum quod uocitamus. Hoc nostris uiolare Danos ingens erat horror, Unde forum foedus pariter commune fiebat, Una domus, panis, potus, sedes, uia, lectus, Commixtum sibimet populum mirantur utrumque, 420 Quod pactum Senones primum statuere migrando Hactenus et seruauerunt, quoad usque secundo Menibus inuitis superos latices adipisci Fas meruere dato barcas per flumina raptant. Eheu! catholicos secum per littora uitae Bisdenos siquidem aut necibus lorisue plicarunt. Mox adhibent propriis uitam sine mandere castris Vallatam geminis mortem sine tegmine prunas , Quae nostri praecibus sperarunt tuta tenere Securum frangunt, Senones tempnunt, Matronamque 430 Aequoreo curru sulcant. Mandatur et urbi. Guttura millenis crepitant; planctu quoque, bombis ; Pax communis abit, foedus pessumdatur omne. Continuo cuncti toruos disquirere ciues Urbe, foro, currunt, aliqui si forte paterent. Euax , inueniunt quingen, plagisque trucidant. His miscuit praestans Ebolus Mauortius abba, Ni cupidus nimium, lasciuus, et omnibus aptus; Nam pulchre nituit studiis, quae gramma ministra Foederis antistes causa permisit abire 440 Anschericus tentos, potius concidere debens. Inde feri Meldis feriunt, urbem quoque uallant. Interea Karolus, regno uita quoque nudus, Viscera Opis diuae conplectitur abdita tristis, Laetus Odo regis nomen regni quoque numen , Francorum populo gratante fauenteque multo Ilicet, atque manus sceptrum, diademaque uertex. Francia laetatur, quamuis is Nustricus esset, Nam nullum similem sibimet genitum reperire Nec quia dux illi Burgundia defuit, eius [2,450] Nustria ad insignis nati concurrit honorem. Sic uno ternum congaudet ouamine regnum. Praeterea astutos petiit praeceps Aquitanos; Mox sibi subiectis, Francorum regna reuisit, Moenia Meldis adhuc Danis stipantibus urbis, Cui praesul fuerat residens in ea Segemundus, Praesulis Anscherici Tetbertus, belliger heros, Germanus, consul. Minime Delius neque Febe Apportabat ei spatium , iuge sed sibi bellum Undique constat, eisque tamen per multa resistit. 460 Perdidit innumeros, quotiens ex agmine saeuo Exiliens, citra muros pessumdare tetros. Flamina quot tulerat telis, orare nequibo. Pro dolor! armipotens inter mortalia defit Arma ruens, nunquam sibi principe subueniente, Exitiumque polis posthac cum praesule capto Passa luit ; regi hinc felix micat omen Odoni! Denique Luteciae reuolant ad culmina tutae. Conuocat huc omnes proprios per regna morantes, En, sine iam numero numerum praestans Odo nectit. 470 Francigeni approperant alta cum fronte superbi; Calliditate uenis acieque, Aquitania, linguae, Concilioque fugae Brugun adiere diones. Sessio fit non longa satis frustrata triumpho. Nescio quis socios lusit Danosque cecidit Non paucos, modico quamuis, ut fama , popello, Quo uentus ueniens, Ademarus nomine dictus. Sclademarusque dehinc binos iugulis dedit, isque Deditus est idem primus; primum duit umbris Luteciae toruum, postquam primo patuere. 480 Principium gladii tenuit finemque recepit, Hoc super infidos, illum corpus super eius Rotberti fuerat pugnax comitis Sclademarus. Dispulerat galeas terror propriumque sub urbem Lunatas stadiis libitum peltas trecentis. Praeterea quadringentis a mille remotis Acefalos prostrauit humi peditum comitatus Agmine tercentum pastor, certamine acerbo Nobilis Anscherichus, pollens ex Virginis ore; Sic alacres spolium reuehunt ad moenia multum 490 Urbani, praestante Deo qui regnat ab alto. Expediamus abhinc dignos Odone triumphos. Falconem uocitant equitum quo millia uicit Dena nouemque dehinc Montem peditumque profana. Hoc illi uicibus peperit natale tropheum Lux praecursoris Domini catecasta Iohannis. Quippe latus utrimque uiris comptus clipeatis Mille, legebat iter, quando tyronis ab ore Venantis canibus lepores nemorosa per arua Panditur aduentare aequites per millia seuos. [2,500] Id scutumque simul recipit, colloque pependit; Armaque cum sociis stringit, penetrans inopina Praelia. Solamen celeste petit, rapit atque Viscera, deponunt alii clipeos, animasque; Terga parant reliqui regalibus in quibus armis Ex pueris libuit ternis requiescere Odonis. Tunc dixit propriis: « Istos fortasse secuntur Ast alii, idcirco pariter statum glomerate; Si fuerit uerbum super hoc, ne differat ullus! » Adiecit: « Subeam tumulum specularier ipse; 510 Si uos perculerit clangor, nullum mora uincat! » Cornu suum poscens, scopulum scandens, uidet ecce Armisonos lento pedites incedere gressu; Tunc tuba cuius ab ore boans, mox omnia late Excitat, anfractusque per astra per arua uolabant, Omnibus atque modis solido fractoque ciebat. Omne nemus responsa dabat uoci famulando, It tuba cum celeri bombo per cuncta elementa. Nil mirum, quoniam regale caput tonat, inquam. Ergo sui infrenant currus , saltu quoque scandunt, 520 Allofilum in medium migrant, unusque securis Vibratu pepulit, conum de uertice regis In humeros lapsum; Domini uerum quia christum Tundere praesumpsit, uentum de pectore iecit Hospite continuo iaculator principis ense. Pugna adolet, ponunt animas cum sanguine gurdi; Infames traxere fugam, primasque tropheum Milia tot Foebo strauit spectante sub uno Perpete tum gladio, donec a finibus illos Francorum sequitur , prohibet. Verum nihil illud 530 Ad suimet requiem iuuit, quia mox Aquitanos Linquere se, numenque sui postponere, nouit. Appetit ergo furens illos, uastans populansque Arua modo uulgus ; quamuis concludere nisus Urbes aduersus, minimum tamen aucta facultas. Forte sed insurrexit eis, spreto aetheris arce Sole sub undiuaga posito testudine ponti, Consul Ademarus, regi copulatus eidem Progenie, cuius memini. Proserpina dudum Huic cessit, cuneos dum profligauit Odonis; 540 Umbra fugat stellas, Ademarus ab agmine uitas; Dormit Odo, consanguineus sua proterit arma. Astra micant, primas uigilat, sed et auolat ipsa Regia mox consanguinitas de sanguine laeta. Talia cur siquidem recinam cum gesserit olim Nam libuit regi dare propugnacula fratri Rotberto Pictauis, Ademaro tamen haud sic Nempe sibi cepit , plus se quia diligit illo. Inde Limouicas adiens Aruernicaque arua, Praeualidas Wilelmi acies secum uidet hostis, [2,550] Ni congressuras fluuius medio prohiberet. Perdidit ergo suos illic Wilelmus honores, Ugoni, regnante datos, qui Bituricensis Princeps extiterat consul; quare fuit actum Hos inter geminos comites immane duellum. Mille super centum defleuerat inclitus archos Claromontinsis Wilelmus Ugone negatos ; Iste minus numero secum maiore remotum. Hic Ugo dum tandem capitur mucrone Wilelmi, Supplicat, ut pietas eius succurreret illi. 560 Olli tam sero per uerba measse respondit, Ocius et dicto trans pectora lancea transit. Ugonis intererant cuneis Rotgarius atque Valde uiri Stefanus fortes, perplura Wilelmi Loeta suis dantes, alter comes Ugoniusque Ipse nepos , alter miles Stefanus nimis audax. Proh dolor! Ugo necem flesti, Wilelme tropheum. Nuncius interea regalem concutit aurem, Gallia quod mentita sibi sit, portat in ore, Gnati pressa iugo Karoli collum Lodouici, 570 Qui uocitatus ut a caelo praenomine Balbus. Inde mouens , callem, Germanica quis sibi regna Nauiter acciperet, temere disquirere uadit. Clarus Odo castella petit, uincitque duelles , Hincce fugat Karolum facie cunctosque sequaces, Delius ut pellit tenebras, ut Lucina athomos; Admittit humiles dudum ceruice superbos. Sermo quis effari poterit, quotiens fuga celsi Arnulfi induperatoris genitum tulit ense Odonis Cendebaldum post terga tonante? 580 Subsidium Karoli, uirtus, spes, hic in Odonem; Cuius ad obtutus audacia non tamen umquam Applicuit; uerum nihil id requiei fuit illi. En iterum misero gemitu loquor affore seuos Allofilos. Terram uastant, populosque trucidant, Circumeunt urbes pedibus, regnantis et aedes, Ruricolas prendunt, nexant, et trans mare mittunt. Rex audit, nec curat, Odo; per uerba respondit. O quam responsi facinus non ore dedisti Tale tuo. Demon certe proprium tibi fauit; 590 Non tua mens procurat oues Christo tibi missas? Longius ille tuum forsan nec curet honorem. Haec ubi fata receperunt probitate neglecti , Exultant hilares, barcas agitantque per omnes Gallia quis amnes fruitur, terram pelagusque In ditione tenent, totum tutore ferente! Francia cur latitas uires, narra, peto, priscas. Te maiora triumphasti quibus atque iugasti Regna tibi? Propter uitium triplexque piaclum. Quippe supercilium Veneris quoque feda uenustas , [2,600] Ac uestis preciosae elatio te tibi tollunt! Afrodite adeo, saltem quo arcere parentes Haud ualeas lecto, monachas Domino neque sacras; Vel quid naturam, siquidem tibi sat mulieres, Despicis, occurrant? Agitamus fasque nefasque. Aurea sublimem mordet tibi fibula uestem; Efficis et calidam tyria carnem preciosa. Non praeter clamidem auratam cupis indusiari Tegmine, decusata tuos gemmis nisi zona Nulla fouet lumbos, aurique pedes nisi uirgae; 610 Non habitus humilis, non te ualet abdere uestis. Haec facis; haec aliae faciunt gentes ita nullae; Haec tria ni linquas, uires regnumque paternum Omne scelus super his Christi, cuius quoque uates, Nasci testantur bibli: fuge, Francia ab istis! Psallere non tedet ; defit tamen actus Odonis, Nobilis is quanquam mulcet superas adhuc auras. Flagito, quo positor possim per amena polorum 618 Hoste canas, lector, gratarier atria uicto.