{1048} IN M- TVLL- CICERONEM DECLAMATIO FALSO SALLVSTIO ADSCRIPTA. I. Grauiter et iniquo animo maledicta tua paterer, M- Tulli, si te scirem iudicio magis quam morbo animi, petulantia illa vti. Sed cum in te neque modum neque modestiam vllam animaduerto, respondebo tibi : vti, si quam maledicendo voluptatem cepisti, eam male audiendo amittas. Vbi querar? quos implorem? P. C. diripi {1049} Remp- atque audacissumo cuique esse perfidiae ? apud populum R- qui ita largitonibus corruptus est, vti sese ac fortunas suas venales habeat? an apud vos, P- C- quorum auctoritas turpissumo cuique et sceleratussmo ludibrio est ? vbi M-Tullius leges, iudicia populi R-defendit atque in hoc ordine ita moderatur, quasi vnus reliquus ex familia viri clarissumi, Scipionis Africani, ac non reptitius, accitus, ac paullo ante insitus huic vrbi ciuis. An vero, M- Tulli, facta, ac dicta tua obscura sunt? an non ita a pueritia vixisti vti nihil flagitiosum corpori tuo putares, quod alteri collibuisset? Scilicet, istam immoderatam eloquentiam apud M- Pisonem non pudicitiae iadura perdidicisti? Itaque minume mirandum est, quod eam flagitiose venditas, quam turpissume parasti. II. Verum, vt opinor, splendor domesticus tibi animos attollit; vxor sacrilega, ac periuriis delibuta; filia matris pellex, {1050} tibi iucundior,atque obfequentior, quam menti par efl. Do- MU in ipf) m tuam vi, et rapines, funeflam tibi ac tuis, comparafti : vi- delicet vti ios commonefacias, quam conuerfa fit refp. cum inca do- rno habitares, homo flagitiofiffume, quae P. CralTi, vire confularia, fuit. Atque haec cum ita Tint; tamen Cicero fe dicit in concilio deorum immortalium fuifiè; inde miffum huic urbi : ciuibusque cufiodem, absque carnificis nomine, qui ciuitatis incommodum in gloriamfuamponit. quafivero non illius coniurationis caufa fuerit confulatus tous; et idcirco refp. disieda eo tempore, quo te cullo- bat. Sed, vt opinor, illa te magis extollunt, quae poil con- um Terentia vxore de rep. confuluifli, cum legis Plautiae mi faciebatis : ex coniuratis alios morte, alios pecunia abas: cum tibi alius Tufculanam, alius Pompeianam vil- ' abat, alius domum emebat : qui vero nihil poterat, is erat ' eproxumus, is aut domum tuam oppugnatum venerat, aut fenatuifecerat,denique de eo tibi compertum erat. Quae faobiicio; redde rationem, quantum patrimonii acceperis, ilitibus accreuerit, qua ex pecunia domum paraueris, Tufcu- etPompeianum infinito fumtu aedificaueris? Aut, fi reti- idubium poteft cire, quia opulentiam ifl:am ex fanguine et ' ciuium paraueris? Verum,vt opinor, homo nouus Arpi-i C. Ma rii familia, eius virtutem imitatur; contemnit firnulta- tem hominum nobilium : remp. caraco habet, neque terrore, neque gratia commouetur : Illud vero amicitiae tantum, ac virtutis dl ani- mi. Immo vero homo leuifFumus, fupplex inimicis, amicis couru- meliofus, modo harum, modo illarum partium, fidus nemini, leuilTu- mus fenator, mercenarius patronus, cuius nulla pars corporis a tut. pitudine vacat: lingua vana, manus rapacüiùmae, gula immenfa, po- des fugaces; quae honefle nominari non poffunt, inhonefliflùma. Atqueis, cum eiusmodi fit, tamen audet dicere: 0 f itunam natam meconfuleRomam! Teconfulefortunatam, Cicero? immo vero in- et miferam, quae crudelifluruam profcriptionem ciuium efl; cura tu, perturbata rep. metu perculfos ormes bonos crudelitati tuae co ebas; cum omnia iudicia, omues leges, lubidine erant, cum tu, fublata lege Porcia, erepta libertate, nofcrurn vitae necisque poteflatem ad te vnurn reuocaue- tqueparum eft, quod impune fecifti: verum edam comme- do exprobras; neque lices obliuifci feruitutis fuae. Egeris, ;Cicero, perfeceris, quod libet : fatis eft perpeffos cire: etiam- srloflros odio tuo onerabis? etiamne molefitfurnis verbis bere? Celant arma togae , concedat laurea linguae. Qaf vero 1s, et non armatus, ea, quae gloria ris, confeceris, atque inter te, mque didatorem, praeter nornen imperii, quidquam interfue- Sed quid ego plura de tua infolentia commemorem? quem Minerua omnes artes edocuit, Iupiter optumus maxumus in conci- lio deorum admifit, Italia exfuiem humeras fuis reporrauir. Oro te, Romule Arpinas, qui egregia tua virtute omnes Paul los, Fabios, Sci- piones,fuperaili, quem tandem locuminhac ciuirate obtines? quae tibi partes reip. placent? quem amicum, quem inimicum habes ? cui in ciuitate fecifti infidias, ancillaris : ( uo iure, cum de exfilio tuo ioredifli, eum fequebaris?) quos tyrannos appellabas, eo- entiae faues : qui tibi ante optimates videbantur, eosdem tesac furiofos vocas. Vatinii caufam agis: de Sextio male Bibulum petulantiiiùmis verbis laedis: laudas Caefa- Ias uem maxume odifti, ei maxume obfequeris : aliud ilans,aliud erep. fentis; his maledicis, iilos odifti: leuiftme transfu- ue in hac, neque in illa parte fidem habes. IN JALLVJ"l'1VNI E C LA MA TIO Q,VAE CICERONI FALSO TRIBVITVR. A demunimagnavoluptasefiCrifpeSallufti,aequalemacparent verbis vitam agere, neque quidquam tam obfcenum dicere, mi non ab initio pueritiae omni generefacinoris agitas tua refpondeat,vt omnisoratiomoribusconfonet. Neque eni m, qui ira viuit, vti m, aliter, ac tu, loqui potefl : neque, qui tam illoto fermone vtirur, vira honelliorefi. ?aomevertam, P. C.? unde initium fi-msm? ma- ius enim mihi dicendi onus imponitur, quo notiorcfl s.teryue no- firum. -uod fi aut de mea vira, arque ac1ibus, huic conuiciatori re- fpondero,inuidia gloriam confcquetur: aut, fi huius fada, mores, omnem aetatem nudauero, in idem vitium incidam procacitatis, quod huic obiicio. Id vos, fi forte o$èndimini, iuflius huic, quam mihi, fuccen-fere debetis, qui initium introduxit. Ego dabo ope- ram, vtetpro meminimo cum faftidiorefpondeatn, et in huncmini- me mentitusefiè videar. Scio me, P. C. in refpondcndonon habere ron fpectationern, quod tiullum vos fciatis nouum crimen in udituros, fed omnia vetera recognituros, quis et meaey m, etipfus aures calen t. Verum eo rnagis odifle debetis qui ne incipiens quidem peccare minimes rebus pofuit m ; fed ita ingreffus vti neque ab alio vinci pofht, ne- mninoreliquaaetatepraeterire. Itaque nihil aliud lu- lutulentusfus,cum quouis volutari. Longe vero falli- e. Non enim procacitatelinguae vitae Cordes eluuntur: fed eft quaedam calumnia, qu am vnusquisque noftrum reliante ani- mo fuo fert, de eo, qui falfum crimen bonis obieaat. Quod li vita iftius memoriam vices it : iliam P. C. non ex oratione, fed ex moribua fuis fpc&are debetis. lam labo operam, quam inaxume potero,bre- ui vt faciam. Nequehaecaltercatio nofira vobis inutilis cric, P.C. Plerumqueenim refp. privatis crefcit inimicitiis; vbi nemo ciuit, qualis fit vir, poteft latere. Primum igitur quoniam omnium maiores Crifpus Salluf}ius ad vnum exemplum et regulam quaerit, velim mihi refpondcat, num- quid, quos protulit S;cipiones et Metellos, vel Fabios, ante fuerint autopinionis,autgloràae,.quameos res reftae fuae, et vita innocen. commendauit? quod fi hoc fuit illis initium nominis et ,curnon aeque denobis exiftumetur? cuius et res geftae unt, et vita integerrume ac`la. Qgafi vero tu fis ab illis viras, rtus. quod fi elfes ; nonnullos iam tuae turpitudinis pige- omeis maioribus virtute mea praeluxi; vti, fi prius nota non ,ame accipiant initium memoriae fuae: tu tuas vita, quam 'teregifli,magnas offudiftitenebras; vtetiam,fi fuerint egregii certe venerint in obliuionem. Quare noli mihi antiquos vi- $ iedare. Satius eft enim, me meis rebus geftis lorere, quam m opinione nid, et ita viuere, vt ego fi m pofteris meis nobili- ' ilium, et virtutis exemplum. Neque me cum iis conferri de- ,C.quiiam decefferunt, omnique odio curent, et inuidia; fed iis,qui mecum vna in republica verfati funt. Sed fi fuerim aut 9 noribus petendis nimis ambitiofus ; ( non banc dico popularem 'tionem, cujus me principem confiteor, fed illam perniciofam aleges, cuius primos ordures Salluftius duxit) aut in gerendis iflratibus, aut in vindicandis maleficiis tam feuerus ; aut in tuen- da republica tain vigilans; quam tu profcriptionem vocal: quod non omises tui fi miles incolunies in hac orbe vixif%tti quarto meliore loco respublica haret, fi tu par ac limilis fcele4q ciuium, vna cum allas adnumeratus elfes! An ego tunc faltî~ ft~' Cedantarmatogae, qui togatus armatos, et pace belltun oppre(li? t illudmentitusfum,Fbrtrinatamnatamme coq/ale Romam; qui calma inteflinum bellum, et domefficum vrbis incendium exainxi? r Ncque te tui pige, homo leuiflùme, cum ea culpas, quae in h£or, rais mthi gloriae ducis ? An turpius e41, P, C. fcriben tem mentir,, quam ilium palam hoc ordine dicentem ? Nam, quod in aetatem hi, crepuifii, tantum me abellè puto ab impudicitia, quantum tu a pudi-, çitia. Sed quid ego de te plura querar? uid enim mentira turpe dures, qui mihi aufus fis eloquentiam vri virium obiicere, cuiu, feinper nocens eguif}i patrocinio? An vllun exhumas poire fiera, regium, qui non iris artibus et difciplinis fit eruditus? An utas effe rudimenta et incunabula virtutis, quibus animi ad upiditatemaluntur? Sed minime mirum eft, P. C. fi homo, iliae ac luxuriae plenus fit, haec vt noua atque inufitata mi- Nam quod ifta inuftata rabiepetulanterin vxorem, et in fi- 'am inuafifti, quae facilius fe mulieres a viris abftinuerunt, viraviris; fatis docgeacperite fecifti. Non enim me fpe- tuam tibi gratiam relaturum, vt vici_flîm tuas compellarem. lm fatis es materiae habens neque quidquam turpius eft ae, quam tu. Multum te vero opinio fallit, qui mihi putaf$i inuidiam ex mea re familiari : quae multo mihi minor ef}, abere dignes film. Atque vtinam ne tanta quidem effet cil; vtipotiusamicimeiviuerent, quam ego teftamentis eo- upletior ef em ! Ego fugax, Crifpe Salluli ? Furori tribuni pl.ceffi: vtil us duxi,. quamuis fortunam vnus experiri, quam vni• uerfo populo R. ciuilis e em difi'enfionis caufa : qui, pofteaquam Ille fuum annum in rep. perbacchatus efl,omniaque quae commouerat, pace et otio refederu nt ; hoc ordine reuocante, atque ipfa Rep. manu xetrahente.me, reuerti. Qui mihi dies, fi cum omni reliqua vira con- feratur, animo quidem meo fuperet, cum vniuerli vos, populusque ..frequens aduentu meo gratulatus eft. Tan ri me fugacem, mer- cenarium patronumhi aeflimaucrunt. G Nequeherculetnirumefl,.f ego femper iuftas omnium amicitias exif$imaui. Non enim vniprivatim ancillatus film, neque me ad- dixi: fed quantum quisque reip. ftuduit, tantum mihi fuit aut amicus 'cris, Egonihil plus voki valere, quampacem.; multi pri- eudacias .autriuerunt. Ego nihil timui, nifi lues: multi tiineri voluerunt. Ego nimquam voici quidquam poire, bis: multiexvobispotentiafreti, in vos fuis viribus abufn taque non eft mirum, fi nullius amicitia vfus fum, qui non oreip. amicus fuit : neque me poenitet, fi aut petenti Vati- ppatrocinium poilicitus fum, aut Sexti infolentiam repref i, 'uli patientiam culpaui , aut virtutibus Caefaris faui. ae des egregii ciuis, et vnicae furet. %ae fi tu mihi vti vicia terneritas tua reprehenditur, non mea vicia culpabuntur. icerem, fi apud alios mihi effet diflèrendum, P. C. non apud nos habui omnium adionum mearum monitores. Sed, vbi te$imonia adfunt, quid opus eft verbis? oc ad te vti reuertar, Sallufii, patremque tuutn praeteream : qui fi nunquam in vita fila peccauit, tamen maiorenz iniuriam reip- facere non potuit, quam quod te talem filium genuit. Neque, tu r qua in pueritia peccafli, exfequar, ne parentem tuuin videar accufare, quieo tempore fummam tui poteftatem habuit, fed qualem adole- feentiam egerise Hac enim demonftrata, facile intelligetur, quam petulanti pueritia, quam impudicus et procax, adoleucris. Poftea- quam immenfae gulaeimpudiciflimi corporis quaeflus fufliccre non potuit, et aetas tua iam ad ea patienda, quae alteri facere collibuis- fiet, exoleuerat; cupiditatibus infinitis efferebaris, vt, que ipfe cor- pori tu.o turpia non duxifTes, in aliis experireris. 1ta non efl facile exputare,P.C.vtrum inhoneflioribus corporis partibus rem quae• lierit, anamiferir. Domum paternam viuo paire turpiffime vena- lem habuit, vendidit. Et cui dubium potefl etiir, c uin mon coege- riteum,quo hic nondum mortuo pro heredc gef exit omnia? Ne- quepudetameeum quaerere, quis in P. Craflï domo habiter; cum ipfe refpondere non queat, quis in ipfius habitet paterna domo. At hercule 1 lapfi1s aetatis tirocinio, polka fefe correxit. Non ira cf~ : fed abiitin fodalitium facrilegi Nigidiani: bis iudicis ad fubfellia attra- et~lafortunafietit: et ita disceffit, vti non hic innocens effe, 'ces peieraffe, exiftimarentur. Primum honorem in quae- deptus,hune locum et hune ordinem defpexit: cuius aditus oque, fordidiffimo hotnini, patuiffet. Itaque timens, ne faci- eiusclam vos effent, cum omnibus matrum familiarum viris op- io effet, confer ifs eil, vobis audientibus, adulterium r neque uitora veftra, ixeris, vti Tibet, Salluiti; egeris, quae volueris fatis fit, vnum tel m fcelerutn confcium elfe ; noli nobis languorem, et foporem 'um exprobrare. Sumus diligentes in tuenda pudicitia vxorum arum: fed ita experrecgi non firmus, vt a te cauere pofimus. scia tua vincit ftudia noftra,. Ecquod hune mouere point, P. C umacdicumturpe,quemnon puduitpalam, vobis audientibus, adulterium.00nl•iteri? uod fi nihil pro me tibi ref ondere volais. fem ; fr>d ilh d cenforiura elogium Ap. Llaudii, et L. Pifonis, inte• gerrirnoruin virorum, quo vfus efi quisque eorum, pro leste palan vniuerlis recitarem: nonne tibi viderer aeternas inurere maculas, quasreliquavira tuaeluerenon point? Neque port il.um deleélum fenatus te vmquam vidimus. Nifi forte in ea tecaftra coniecifli,quo omnis fentina reip-0 confluxerat. At idem Salluflius, qui in pace ne fenatorquidem manferat, polka quam refp. armis oppreil'a cil, et idem vidor, qui exfules reduxit, in fenatum poil quacfluram redu- dus cit. Quem honorera ita geflit, vt nihil in eo non venale habue- rit, cuius aliquis emtor fuerit. Ita igitur egit, vt nihil noAlequum, ac verum duxerit, quod ipfi facere collibuilïet: neque aliter vexauit, it,fï quis praedae loco accepifiét magiffratum. Peraaa quae- fleaquam magna pignora eisdederar,cum quibus fimilitudi- feconiunxerat, vnus iam ex illo grege videbatur. Eius enitn emplar erat Salluflius, quo tanquam in imam voraginem omnium vitiorum excefferat: quidquid impudiconnn,cilla- rricidarum, facrilegorum, debitorum fuit in vrbe, munici- loniis, Italia tota, fcut in fretis, fubfederant, naminis perditi, 'flimi,nullainpartecailrisapti, nifi licentia vitiorum, et cupi- rerum nouarum. oflea quam praetor facqus efl, modeflre fe gefïït et abflinenter.a eitaprouinciamvaflauit, vt nihil neque paffi Tint, neque ex- int grauius focii noftri in bello, quam experti fiant in pace, Africam interiorem obtinente ? vnde tantum hic eyhaufit, Kumpotuit autfide nominum transiici, aut in nattes eonrrudï> tm,inquam,P.C.exhaufit, quantum volait. ne cauflàm dice- ret,fefiertioduodeciescumCaeftre pacifcitur. uod fi quidpiani corum falf um en:; hic paiarn refell ., v ude tu, qui nindo ne paternam quidem domum redimerepotueris,repente tamquain fomnio beatus, portos preriofüffimos, villain Tiburti C. Caefaris, reliquas poilèdio- nes paraueris ? Neque piguit quaerere , cur ego P. Crai fl domum emiflèm : cum tu veteris villae doininus fis, cuius paullo ante fuerat Caefar? modo, inquam,patrimouiononcomefo,feddeuorato, qui- bus rationibus repente facqus es tam adfluens, et tam beatus? Nam quis te faceret heredem, quem ne amicum quidem fuum fuis hone- ft um quisquam fibi ducit, nifi fimilis, ac par tui ? At hercule egregiafac`la maiorum tuorum te extollunt: quorum flue tu es fimilis, flue illi tui, nihil ad omnium fcelus, ac nequitiam ad- ci poteff. Verum, vt opinor, honores tui te faciunt infolentem. Tu, Crifpe Sallufli, tantidem putas eflè bis fenatorem, et bis quaefo- rem fieri, quanti bis confularem, et bis triumphalem ? Carere debet ro, qui in alterum paratus eft dicere. Is demum maledicit, oteft verum ab altero audire. Sed tu omnium menfarum mnium cubiculorum in aetate pellex, et idem poftea adul- ordinis turpitudo es, et ciuilis belli memoria. Quidenim us pati potuimus, quam quod te incolumem in hoc ordine ? Define bonos petulantifiïma confeari lingua: define ocacitatis ifto vti : defne vnumquemque moribus tufs his moribus amicum tibi facere non potes, videris velle habere. Finem dicendi faciam P.C. Saepe enim vidiendere animos auditorum eos, qui aliena flagitia aperte di- ameos, qui commiferunt. Mihi quidem ratio habenda uid Salluflius merito debeat audire, fed vt ea dicam, si qua ego honeste effari possum.