[1,0] LIBER PRIMVS. 

 [1,1] I.
  Arma graui numero uiolentaque bella parabam
  edere, materia conueniente modis.
  par erat inferior uersus - risisse Cupido
  dicitur atque unum surripuisse pedem.
 5 'Quis tibi, saeue puer, dedit hoc in carmina iuris? 
  Pieridum uates, non tua turba sumus.
  quid, si praeripiat flauae Venus arma Mineruae,
  uentilet accensas flaua Minerua faces?
  quis probet in siluis Cererem regnare iugosis,
 10 lege pharetratae Virginis arua coli? 
  crinibus insignem quis acuta cuspide Phoebum
  instruat, Aoniam Marte mouente lyram?
  sunt tibi magna, puer, nimiumque potentia regna;
  cur opus adfectas, ambitiose, nouum?
 15 an, quod ubique, tuum est? tua sunt Heliconia tempe? 
  uix etiam Phoebo iam lyra tuta sua est?
  cum bene surrexit uersu noua pagina primo,
  attenuat neruos proximus ille meos;
  nec mihi materia est numeris leuioribus apta,
 20 aut puer aut longas compta puella comas.' 
  Questus eram, pharetra cum protinus ille soluta
  legit in exitium spicula facta meum,
  lunauitque genu sinuosum fortiter arcum,
  'quod' que 'canas, uates, accipe' dixit 'opus!'
 25 Me miserum! certas habuit puer ille sagittas. 
  uror, et in uacuo pectore regnat Amor.
  Sex mihi surgat opus numeris, in quinque residat:
  ferrea cum uestris bella ualete modis!
  cingere litorea flauentia tempora myrto,
 30 Musa, per undenos emodulanda pedes! 

  [1,2] II.
  Esse quid hoc dicam, quod tam mihi dura uidentur
  strata, neque in lecto pallia nostra sedent,
  et uacuus somno noctem, quam longa, peregi,
  lassaque uersati corporis ossa dolent?
 5 nam, puto, sentirem, siquo temptarer amore. 
  an subit et tecta callidus arte nocet?
  sic erit; haeserunt tenues in corde sagittae,
  et possessa ferus pectora uersat Amor.
  Cedimus, an subitum luctando accendimus ignem?
 10 cedamus! leue fit, quod bene fertur, onus. 
  uidi ego iactatas mota face crescere flammas
  et rursus nullo concutiente mori.
  uerbera plura ferunt, quam quos iuuat usus aratri,
  detractant prensi dum iuga prima boues.
 15 asper equus duris contunditur ora lupatis, 
  frena minus sentit, quisquis ad arma facit.
  acrius inuitos multoque ferocius urget
  quam qui seruitium ferre fatentur Amor.
  En ego confiteor! tua sum noua praeda, Cupido;
 20 porrigimus uictas ad tua iura manus. 
  nil opus est bello - ueniam pacemque rogamus;
  nec tibi laus armis uictus inermis ero.
  necte comam myrto, maternas iunge columbas;
  qui deceat, currum uitricus ipse dabit,
 25 inque dato curru, populo clamante triumphum, 
  stabis et adiunctas arte mouebis aues.
  ducentur capti iuuenes captaeque puellae;
  haec tibi magnificus pompa triumphus erit.
  ipse ego, praeda recens, factum modo uulnus habebo
 30 et noua captiua uincula mente feram. 
  Mens Bona ducetur manibus post terga retortis,
  et Pudor, et castris quidquid Amoris obest.
  omnia te metuent; ad te sua bracchia tendens
  uulgus 'io' magna uoce 'triumphe!' canet.
 35 blanditiae comites tibi erunt Errorque Furorque, 
  adsidue partes turba secuta tuas.
  his tu militibus superas hominesque deosque;
  haec tibi si demas commoda, nudus eris.
  Laeta triumphanti de summo mater Olympo
 40 plaudet et adpositas sparget in ora rosas. 
  tu pinnas gemma, gemma uariante capillos
  ibis in auratis aureus ipse rotis.
  tunc quoque non paucos, si te bene nouimus, ures;
  tunc quoque praeteriens uulnera multa dabis.
 45 non possunt, licet ipse uelis, cessare sagittae; 
  feruida uicino flamma uapore nocet.
  talis erat domita Bacchus Gangetide terra;
  tu grauis alitibus, tigribus ille fuit.
  Ergo cum possim sacri pars esse triumphi,
 50 parce tuas in me perdere, uictor, opes! 
  adspice cognati felicia Caesaris arma - 
  qua uicit, uictos protegit ille manu.

  [1,3] III.
  Iusta precor: quae me nuper praedata puella est,
  aut amet aut faciat, cur ego semper amem!
  a, nimium uolui - tantum patiatur amari;
  audierit nostras tot Cytherea preces!
 5 Accipe, per longos tibi qui deseruiat annos; 
  accipe, qui pura norit amare fide!
  si me non ueterum commendant magna parentum
  nomina, si nostri sanguinis auctor eques,
  nec meus innumeris renouatur campus aratris,
 10 temperat et sumptus parcus uterque parens - 
  at Phoebus comitesque nouem uitisque repertor
  hac faciunt, et me qui tibi donat, Amor,
  et nulli cessura fides, sine crimine mores
  nudaque simplicitas purpureusque pudor.
 15 non mihi mille placent, non sum desultor amoris: 
  tu mihi, siqua fides, cura perennis eris.
  tecum, quos dederint annos mihi fila sororum,
  uiuere contingat teque dolente mori!
  te mihi materiem felicem in carmina praebe - 
 20 prouenient causa carmina digna sua. 
  carmine nomen habent exterrita cornibus Io
  et quam fluminea lusit adulter aue,
  quaeque super pontum simulato uecta iuuenco
  uirginea tenuit cornua uara manu.
 25 nos quoque per totum pariter cantabimur orbem, 
  iunctaque semper erunt nomina nostra tuis.

  [1,4] IV.
  Vir tuus est epulas nobis aditurus easdem - 
  ultima coena tuo sit, precor, illa uiro!
  ergo ego dilectam tantum conuiua puellam
  adspiciam? tangi quem iuuet, alter erit,
 5 alteriusque sinus apte subiecta fouebis? 
  iniciet collo, cum uolet, ille manum?
  desino mirari, posito quod candida uino
  Atracis ambiguos traxit in arma uiros.
  nec mihi silua domus, nec equo mea membra cohaerent - 
 10 uix a te uideor posse tenere manus! 
  Quae tibi sint facienda tamen cognosce, nec Euris
  da mea nec tepidis uerba ferenda Notis!
  ante ueni, quam uir - nec quid, si ueneris ante,
  possit agi uideo; sed tamen ante ueni.
 15 cum premet ille torum, uultu comes ipsa modesto 
  ibis, ut accumbas - clam mihi tange pedem!
  me specta nutusque meos uultumque loquacem;
  excipe furtiuas et refer ipsa notas.
  uerba superciliis sine uoce loquentia dicam;
 20 uerba leges digitis, uerba notata mero. 
  cum tibi succurret Veneris lasciuia nostrae,
  purpureas tenero pollice tange genas.
  siquid erit, de me tacita quod mente queraris,
  pendeat extrema mollis ab aure manus.
 25 cum tibi, quae faciam, mea lux, dicamue, placebunt, 
  uersetur digitis anulus usque tuis.
  tange manu mensam, tangunt quo more precantes,
  optabis merito cum mala multa uiro.
  Quod tibi miscuerit, sapias, bibat ipse, iubeto;
 30 tu puerum leuiter posce, quod ipsa uoles. 
  quae tu reddideris ego primus pocula sumam,
  et, qua tu biberis, hac ego parte bibam.
  si tibi forte dabit, quod praegustauerit ipse,
  reice libatos illius ore cibos.
 35 nec premat inpositis sinito tua colla lacertis, 
  mite nec in rigido pectore pone caput;
  nec sinus admittat digitos habilesue papillae;
  oscula praecipue nulla dedisse uelis!
  oscula si dederis, fiam manifestus amator
 40 et dicam 'mea sunt!' iniciamque manum. 
  Haec tamen adspiciam, sed quae bene pallia celant,
  illa mihi caeci causa timoris erunt.
  nec femori committe femur nec crure cohaere
  nec tenerum duro cum pede iunge pedem.
 45 multa miser timeo, quia feci multa proterue, 
  exemplique metu torqueor, ecce, mei.
  saepe mihi dominaeque meae properata uoluptas
  ueste sub iniecta dulce peregit opus.
  hoc tu non facies; sed, ne fecisse puteris,
 50 conscia de tergo pallia deme tuo. 
  uir bibat usque roga - precibus tamen oscula desint! - 
  dumque bibit, furtim si potes, adde merum.
  si bene conpositus somno uinoque iacebit,
  consilium nobis resque locusque dabunt.
 55 cum surges abitura domum, surgemus et omnes, 
  in medium turbae fac memor agmen eas.
  agmine me inuenies aut inuenieris in illo:
  quidquid ibi poteris tangere, tange, mei.
  Me miserum! monui, paucas quod prosit in horas;
 60 separor a domina nocte iubente mea. 
  nocte uir includet, lacrimis ego maestus obortis,
  qua licet, ad saeuas prosequar usque fores.
  oscula iam sumet, iam non tantum oscula sumet:
  quod mihi das furtim, iure coacta dabis.
 65 uerum inuita dato - potes hoc - similisque coactae; 
  blanditiae taceant, sitque maligna Venus.
  si mea uota ualent, illum quoque ne iuuet, opto;
  si minus, at certe te iuuet inde nihil.
  sed quaecumque tamen noctem fortuna sequetur,
 70 cras mihi constanti uoce dedisse nega! 

 [1,5] V.
  Aestus erat, mediamque dies exegerat horam;
  adposui medio membra leuanda toro.
  pars adaperta fuit, pars altera clausa fenestrae;
  quale fere siluae lumen habere solent,
 5 qualia sublucent fugiente crepuscula Phoebo, 
  aut ubi nox abiit, nec tamen orta dies.
  illa uerecundis lux est praebenda puellis,
  qua timidus latebras speret habere pudor.
  ecce, Corinna uenit, tunica uelata recincta,
 10 candida diuidua colla tegente coma - 
  qualiter in thalamos famosa Semiramis isse
  dicitur, et multis Lais amata uiris.
  Deripui tunicam - nec multum rara nocebat;
  pugnabat tunica sed tamen illa tegi.
 15 quae cum ita pugnaret, tamquam quae uincere nollet, 
  uicta est non aegre proditione sua.
  ut stetit ante oculos posito uelamine nostros,
  in toto nusquam corpore menda fuit.
  quos umeros, quales uidi tetigique lacertos!
 20 forma papillarum quam fuit apta premi! 
  quam castigato planus sub pectore uenter!
  quantum et quale latus! quam iuuenale femur!
  Singula quid referam? nil non laudabile uidi
  et nudam pressi corpus ad usque meum.
 25 Cetera quis nescit? lassi requieuimus ambo. 
  proueniant medii sic mihi saepe dies!

 [1,6] VI.
  Ianitor - indignum! - dura religate catena,
  difficilem moto cardine pande forem!
  quod precor, exiguum est - aditu fac ianua paruo
  obliquum capiat semiadaperta latus.
 5 longus amor tales corpus tenuauit in usus 
  aptaque subducto pondere membra dedit.
  ille per excubias custodum leniter ire
  monstrat: inoffensos derigit ille pedes.
  At quondam noctem simulacraque uana timebam;
 10 mirabar, tenebris quisquis iturus erat. 
  risit, ut audirem, tenera cum matre Cupido
  et leuiter 'fies tu quoque fortis' ait.
  nec mora, uenit amor - non umbras nocte uolantis,
  non timeo strictas in mea fata manus.
 15 te nimium lentum timeo, tibi blandior uni; 
  tu, me quo possis perdere, fulmen habes.
  Adspice - uti uideas, inmitia claustra relaxa - 
  uda sit ut lacrimis ianua facta meis!
  certe ego, cum posita stares ad uerbera ueste,
 20 ad dominam pro te uerba tremente tuli. 
  ergo quae ualuit pro te quoque gratia quondam - 
  heu facinus! - pro me nunc ualet illa parum?
  redde uicem meritis! grato licet esse quod optas.
  tempora noctis eunt; excute poste seram!
 25 Excute! sic, inquam, longa releuere catena, 
  nec tibi perpetuo serua bibatur aqua!
  ferreus orantem nequiquam, ianitor, audis,
  roboribus duris ianua fulta riget.
  urbibus obsessis clausae munimina portae
 30 prosunt; in media pace quid arma times? 
  quid facies hosti, qui sic excludis amantem?
  tempora noctis eunt; excute poste seram!
  Non ego militibus uenio comitatus et armis;
  solus eram, si non saeuus adesset Amor.
 35 hunc ego, si cupiam, nusquam dimittere possum; 
  ante uel a membris diuidar ipse meis.
  ergo Amor et modicum circa mea tempora uinum
  mecum est et madidis lapsa corona comis.
  arma quis haec timeat? quis non eat obuius illis?
 40 tempora noctis eunt; excute poste seram! 
  Lentus es: an somnus, qui te male perdat, amantis
  uerba dat in uentos aure repulsa tua?
  at, memini, primo, cum te celare uolebam,
  peruigil in mediae sidera noctis eras.
 45 forsitan et tecum tua nunc requiescit amica - 
  heu, melior quanto sors tua sorte mea!
  dummodo sic, in me durae transite catenae!
  tempora noctis eunt; excute poste seram!
  Fallimur, an uerso sonuerunt cardine postes,
 50 raucaque concussae signa dedere fores? 
  fallimur - inpulsa est animoso ianua uento.
  ei mihi, quam longe spem tulit aura meam!
  si satis es raptae, Borea, memor Orithyiae,
  huc ades et surdas flamine tunde foris!
 55 urbe silent tota, uitreoque madentia rore 
  tempora noctis eunt; excute poste seram!
  Aut ego iam ferroque ignique paratior ipse,
  quem face sustineo, tecta superba petam.
  nox et Amor uinumque nihil moderabile suadent;
 60 illa pudore uacat, Liber Amorque metu. 
  omnia consumpsi, nec te precibusque minisque
  mouimus, o foribus durior ipse tuis.
  non te formosae decuit seruare puellae
  limina, sollicito carcere dignus eras.
 65 Iamque pruinosus molitur Lucifer axes, 
  inque suum miseros excitat ales opus.
  at tu, non laetis detracta corona capillis,
  dura super tota limina nocte iace!
  tu dominae, cum te proiectam mane uidebit,
 70 temporis absumpti tam male testis eris. 
  Qualiscumque uale sentique abeuntis honorem;
  lente nec admisso turpis amante, uale!
  uos quoque, crudeles rigido cum limine postes
  duraque conseruae ligna, ualete, fores!

  [1,7] VII.
  Adde manus in uincla meas - meruere catenas - 
  dum furor omnis abit, siquis amicus ades!
  nam furor in dominam temeraria bracchia mouit;
  flet mea uaesana laesa puella manu.
 5 tunc ego uel caros potui uiolare parentes 
  saeua uel in sanctos uerbera ferre deos!
  Quid? non et clipei dominus septemplicis Aiax
  strauit deprensos lata per arua greges,
  et, uindex in matre patris, malus ultor, Orestes
 10 ausus in arcanas poscere tela deas? 
  ergo ego digestos potui laniare capillos?
  nec dominam motae dedecuere comae.
  sic formosa fuit. talem Schoeneida dicam
  Maenalias arcu sollicitasse feras;
 15 talis periuri promissaque uelaque Thesei 
  fleuit praecipites Cressa tulisse Notos;
  sic, nisi uittatis quod erat Cassandra capillis,
  procubuit templo, casta Minerua, tuo.
  Quis mihi non 'demens!' quis non mihi 'barbare!' dixit?
 20 ipsa nihil; pauido est lingua retenta metu. 
  sed taciti fecere tamen conuicia uultus;
  egit me lacrimis ore silente reum.
  ante meos umeris uellem cecidisse lacertos;
  utiliter potui parte carere mei.
 25 in mea uaesanas habui dispendia uires 
  et ualui poenam fortis in ipse meam.
  quid mihi uobiscum, caedis scelerumque ministrae?
  debita sacrilegae uincla subite manus!
  an, si pulsassem minimum de plebe Quiritem,
 30 plecterer - in dominam ius mihi maius erit? 
  pessima Tydides scelerum monimenta reliquit.
  ille deam primus perculit - alter ego!
  et minus ille nocens. mihi, quam profitebar amare
  laesa est; Tydides saeuus in hoste fuit.
 35 I nunc, magnificos uictor molire triumphos, 
  cinge comam lauro uotaque redde Ioui,
  quaeque tuos currus comitantum turba sequetur,
  clamet 'io! forti uicta puella uiro est!'
  ante eat effuso tristis captiua capillo,
 40 si sinerent laesae, candida tota, genae. 
  aptius impressis fuerat liuere labellis
  et collum blandi dentis habere notam.
  denique, si tumidi ritu torrentis agebar,
  caecaque me praedam fecerat ira suam,
 45 nonne satis fuerat timidae inclamasse puellae, 
  nec nimium rigidas intonuisse minas,
  aut tunicam a summa diducere turpiter ora
  ad mediam? - mediae zona tulisset opem.
  At nunc sustinui raptis a fronte capillis
 50 ferreus ingenuas ungue notare genas. 
  adstitit illa amens albo et sine sanguine uultu,
  caeduntur Pariis qualia saxa iugis.
  exanimis artus et membra trementia uidi - 
  ut cum populeas uentilat aura comas,
 55 ut leni Zephyro gracilis uibratur harundo, 
  summaue cum tepido stringitur unda Noto;
  suspensaeque diu lacrimae fluxere per ora,
  qualiter abiecta de niue manat aqua.
  tunc ego me primum coepi sentire nocentem - 
 60 sanguis erant lacrimae, quas dabat illa, meus. 
  ter tamen ante pedes uolui procumbere supplex;
  ter formidatas reppulit illa manus.
  At tu ne dubita - minuet uindicta dolorem - 
  protinus in uultus unguibus ire meos.
 65 nec nostris oculis nec nostris parce capillis: 
  quamlibet infirmas adiuuat ira manus;
  neue mei sceleris tam tristia signa supersint,
  pone recompositas in statione comas!

 [1,8] VIII.
  Est quaedam - quicumque uolet cognoscere lenam,
  audiat! - est quaedam nomine Dipsas anus.
  ex re nomen habet - nigri non illa parentem
  Memnonis in roseis sobria uidit equis.
 5 illa magas artes Aeaeaque carmina nouit 
  inque caput liquidas arte recuruat aquas;
  scit bene, quid gramen, quid torto concita rhombo
  licia, quid ualeat uirus amantis equae.
  cum uoluit, toto glomerantur nubila caelo;
 10 cum uoluit, puro fulget in orbe dies. 
  sanguine, siqua fides, stillantia sidera uidi;
  purpureus Lunae sanguine uultus erat.
  hanc ego nocturnas uersam uolitare per umbras
  suspicor et pluma corpus anile tegi.
 15 suspicor, et fama est. oculis quoque pupula duplex 
  fulminat, et gemino lumen ab orbe uenit.
  euocat antiquis proauos atauosque sepulcris
  et solidam longo carmine findit humum.
  Haec sibi proposuit thalamos temerare pudicos;
 20 nec tamen eloquio lingua nocente caret. 
  fors me sermoni testem dedit; illa monebat
  talia - me duplices occuluere fores:
  'scis here te, mea lux, iuueni placuisse beato?
  haesit et in uultu constitit usque tuo.
 25 et cur non placeas? nulli tua forma secunda est; 
  me miseram, dignus corpore cultus abest!
  tam felix esses quam formosissima, uellem - 
  non ego, te facta diuite, pauper ero.
  stella tibi oppositi nocuit contraria Martis.
 30 Mars abiit; signo nunc Venus apta suo. 
  prosit ut adueniens, en adspice! diues amator
  te cupiit; curae, quid tibi desit, habet.
  est etiam facies, qua se tibi conparet, illi;
  si te non emptam uellet, emendus erat.'
 35 Erubuit. 'decet alba quidem pudor ora, sed iste, 
  si simules, prodest; uerus obesse solet.
  cum bene deiectis gremium spectabis ocellis,
  quantum quisque ferat, respiciendus erit.
  forsitan inmundae Tatio regnante Sabinae
 40 noluerint habiles pluribus esse uiris; 
  nunc Mars externis animos exercet in armis,
  at Venus Aeneae regnat in urbe sui.
  ludunt formosae; casta est, quam nemo rogauit - 
  aut, si rusticitas non uetat, ipsa rogat.
 45 has quoque, quae frontis rugas in uertice portant, 
  excute; de rugis crimina multa cadent.
  Penelope iuuenum uires temptabat in arcu;
  qui latus argueret, corneus arcus erat.
  labitur occulte fallitque uolubilis aetas,
 50 ut celer admissis labitur amnis aquis. 
  aera nitent usu, uestis bona quaerit haberi,
  canescunt turpi tecta relicta situ - 
  forma, nisi admittas, nullo exercente senescit.
  nec satis effectus unus et alter habent;
 55 certior e multis nec tam inuidiosa rapina est. 
  plena uenit canis de grege praeda lupis.
  Ecce, quid iste tuus praeter noua carmina uates
  donat? amatoris milia multa leges.
  ipse deus uatum palla spectabilis aurea
 60 tractat inauratae consona fila lyrae. 
  qui dabit, ille tibi magno sit maior Homero;
  crede mihi, res est ingeniosa dare.
  nec tu, siquis erit capitis mercede redemptus,
  despice; gypsati crimen inane pedis.
 65 nec te decipiant ueteres circum atria cerae. 
  tolle tuos tecum, pauper amator, auos!
  qui, quia pulcher erit, poscet sine munere noctem,
  quod det, amatorem flagitet ante suum!
  Parcius exigito pretium, dum retia tendis,
 70 ne fugiant; captos legibus ure tuis! 
  nec nocuit simulatus amor; sine, credat amari,
  et caue ne gratis hic tibi constet amor!
  saepe nega noctes. capitis modo finge dolorem,
  et modo, quae causas praebeat, Isis erit.
 75 mox recipe, ut nullum patiendi colligat usum, 
  neue relentescat saepe repulsus amor.
  surda sit oranti tua ianua, laxa ferenti;
  audiat exclusi uerba receptus amans;
  et, quasi laesa prior, nonnumquam irascere laeso - 
 80 uanescit culpa culpa repensa tua. 
  sed numquam dederis spatiosum tempus in iram:
  saepe simultates ira morata facit.
  quin etiam discant oculi lacrimare coacti,
  et faciant udas illa uel ille genas;
 85 nec, siquem falles, tu periurare timeto - 
  commodat in lusus numina surda Venus.
  seruus et ad partes sollers ancilla parentur,
  qui doceant, apte quid tibi possit emi;
  et sibi pauca rogent - multos si pauca rogabunt,
 90 postmodo de stipula grandis aceruus erit. 
  et soror et mater, nutrix quoque carpat amantem;
  fit cito per multas praeda petita manus.
  cum te deficient poscendi munera causae,
  natalem libo testificare tuum!
 95 Ne securus amet nullo riuale, caueto; 
  non bene, si tollas proelia, durat amor.
  ille uiri uideat toto uestigia lecto
  factaque lasciuis liuida colla notis.
  munera praecipue uideat, quae miserit alter.
 100 si dederit nemo, Sacra roganda Via est. 
  cum multa abstuleris, ut non tamen omnia donet,
  quod numquam reddas, commodet, ipsa roga!
  lingua iuuet mentemque tegat - blandire noceque;
  inpia sub dulci melle uenena latent.
 105 Haec si praestiteris usu mihi cognita longo, 
  nec tulerint uoces uentus et aura meas,
  saepe mihi dices uiuae bene, saepe rogabis,
  ut mea defunctae molliter ossa cubent.'
  Vox erat in cursu, cum me mea prodidit umbra,
 110 at nostrae uix se continuere manus, 
  quin albam raramque comam lacrimosaque uino
  lumina rugosas distraherentque genas.
  di tibi dent nullosque Lares inopemque senectam,
  et longas hiemes perpetuamque sitim!

 [1,9] IX.
  Militat omnis amans, et habet sua castra Cupido;
  Attice, crede mihi, militat omnis amans.
  quae bello est habilis, Veneri quoque conuenit aetas.
  turpe senex miles, turpe senilis amor.
 5 quos petiere duces animos in milite forti, 
  hos petit in socio bella puella uiro.
  peruigilant ambo; terra requiescit uterque - 
  ille fores dominae seruat, at ille ducis.
  militis officium longa est uia; mitte puellam,
 10 strenuus exempto fine sequetur amans. 
  ibit in aduersos montes duplicataque nimbo
  flumina, congestas exteret ille niues,
  nec freta pressurus tumidos causabitur Euros
  aptaque uerrendis sidera quaeret aquis.
 15 quis nisi uel miles uel amans et frigora noctis 
  et denso mixtas perferet imbre niues?
  mittitur infestos alter speculator in hostes;
  in riuale oculos alter, ut hoste, tenet.
  ille graues urbes, hic durae limen amicae
 20 obsidet; hic portas frangit, at ille fores. 
  Saepe soporatos inuadere profuit hostes
  caedere et armata uulgus inerme manu.
  sic fera Threicii ceciderunt agmina Rhesi,
 et dominum capti deseruistis equi.
 25 nempe maritorum somnis utuntur amantes, 
  et sua sopitis hostibus arma mouent.
  custodum transire manus uigilumque cateruas
  militis et miseri semper amantis opus.
  Mars dubius nec certa Venus; uictique resurgunt,
 30 quosque neges umquam posse iacere, cadunt. 
  Ergo desidiam quicumque uocabat amorem,
  desinat. ingenii est experientis amor.
  ardet in abducta Briseide magnus Achilles - 
  dum licet, Argeas frangite, Troes, opes!
 35 Hector ab Andromaches conplexibus ibat ad arma, 
  et, galeam capiti quae daret, uxor erat.
  summa ducum, Atrides, uisa Priameide fertur
  Maenadis effusis obstipuisse comis.
  Mars quoque deprensus fabrilia uincula sensit;
 40 notior in caelo fabula nulla fuit. 
  ipse ego segnis eram discinctaque in otia natus;
  mollierant animos lectus et umbra meos.
  inpulit ignauum formosae cura puellae
  iussit et in castris aera merere suis.
 45 inde uides agilem nocturnaque bella gerentem. 
  qui nolet fieri desidiosus, amet!

 [1,10] X.
  Qualis ab Eurota Phrygiis auecta carinis
  coniugibus belli causa duobus erat,
  qualis erat Lede, quam plumis abditus albis
  callidus in falsa lusit adulter aue,
 5 qualis Amymone siccis errauit in agris, 
  cum premeret summi uerticis urna comas - 
  talis eras; aquilamque in te taurumque timebam,
  et quidquid magno de Ioue fecit amor.
  Nunc timor omnis abest, animique resanuit error,
 10 nec facies oculos iam capit ista meos. 
  cur sim mutatus, quaeris? quia munera poscis.
  haec te non patitur causa placere mihi.
  donec eras simplex, animum cum corpore amaui;
  nunc mentis uitio laesa figura tua est.
 15 et puer est et nudus Amor; sine sordibus annos 
  et nullas uestes, ut sit apertus, habet.
  quid puerum Veneris pretio prostare iubetis?
  quo pretium condat, non habet ille sinum!
  nec Venus apta feris Veneris nec filius armis - 
 20 non decet inbelles aera merere deos. 
  Stat meretrix certo cuiuis mercabilis aere,
  et miseras iusso corpore quaerit opes;
  deuouet imperium tamen haec lenonis auari
  et, quod uos facitis sponte, coacta facit.
 25 Sumite in exemplum pecudes ratione carentes; 
  turpe erit, ingenium mitius esse feris.
  non equa munus equum, non taurum uacca poposcit;
  non aries placitam munere captat ouem.
  sola uiro mulier spoliis exultat ademptis,
 30 sola locat noctes, sola licenda uenit, 
  et uendit quod utrumque iuuat quod uterque petebat,
  et pretium, quanti gaudeat ipsa, facit.
  quae Venus ex aequo uentura est grata duobus,
  altera cur illam uendit et alter emit?
 35 cur mihi sit damno, tibi sit lucrosa uoluptas, 
  quam socio motu femina uirque ferunt?
  Non bene conducti uendunt periuria testes,
  non bene selecti iudicis arca patet.
  turpe reos empta miseros defendere lingua;
 40 quod faciat magni, turpe tribunal, opes; 
  turpe tori reditu census augere paternos,
  et faciem lucro prostituisse suam.
  gratia pro rebus merito debetur inemptis;
  pro male conducto gratia nulla toro.
 45 omnia conductor soluit; mercede soluta 
  non manet officio debitor ille tuo.
  parcite, formosae, pretium pro nocte pacisci;
  non habet euentus sordida praeda bonos.
  non fuit armillas tanti pepigisse Sabinas,
 50 ut premerent sacrae uirginis arma caput; 
  e quibus exierat, traiecit uiscera ferro
  filius, et poenae causa monile fuit.
  Nec tamen indignum est a diuite praemia posci;
  munera poscenti quod dare possit, habet.
 55 carpite de plenis pendentes uitibus uuas; 
  praebeat Alcinoi poma benignus ager!
  officium pauper numeret studiumque fidemque;
  quod quis habet, dominae conferat omne suae.
  est quoque carminibus meritas celebrare puellas
 60 dos mea; quam uolui, nota fit arte mea. 
  scindentur uestes, gemmae frangentur et aurum;
  carmina quam tribuent, fama perennis erit.
  nec dare, sed pretium posci dedignor et odi;
  quod nego poscenti, desine uelle, dabo!

 [1,11] XI.
  Colligere incertos et in ordine ponere crines
  docta neque ancillas inter habenda Nape,
  inque ministeriis furtiuae cognita noctis
  utilis et dandis ingeniosa notis
 5 saepe uenire ad me dubitantem hortata Corinnam, 
  saepe laboranti fida reperta mihi - 
  accipe et ad dominam peraratas mane tabellas
  perfer et obstantes sedula pelle moras!
  nec silicum uenae nec durum in pectore ferrum,
 10 nec tibi simplicitas ordine maior adest. 
  credibile est et te sensisse Cupidinis arcus - 
  in me militiae signa tuere tuae!
  si quaeret quid agam, spe noctis uiuere dices;
  cetera fert blanda cera notata manu.
 15 Dum loquor, hora fugit. uacuae bene redde tabellas, 
  uerum continuo fac tamen illa legat.
  adspicias oculos mando frontemque legentis;
  et tacito uultu scire futura licet.
  nec mora, perlectis rescribat multa, iubeto;
 20 odi, cum late splendida cera uacat. 
  conprimat ordinibus uersus, oculosque moretur
  margine in extremo littera rasa meos.
  Quid digitos opus est graphio lassare tenendo?
  hoc habeat scriptum tota tabella 'ueni!'
 25 non ego uictrices lauro redimire tabellas 
  nec Veneris media ponere in aede morer.
  subscribam: 'VENERI FIDAS SIBI NASO MINISTRAS
  DEDICAT, AT NUPER VILE FUISTIS ACER.'

 [1,12] XII.
  Flete meos casus - tristes rediere tabellae
  infelix hodie littera posse negat.
  omina sunt aliquid; modo cum discedere uellet,
  ad limen digitos restitit icta Nape.
 5 missa foras iterum limen transire memento 
  cautius atque alte sobria ferre pedem!
  Ite hinc, difficiles, funebria ligna, tabellae,
  tuque, negaturis cera referta notis! - 
  quam, puto, de longae collectam flore cicutae
 10 melle sub infami Corsica misit apis. 
  at tamquam minio penitus medicata rubebas - 
  ille color uere sanguinolentus erat.
  proiectae triuiis iaceatis, inutile lignum,
  uosque rotae frangat praetereuntis onus!
 15 illum etiam, qui uos ex arbore uertit in usum, 
  conuincam puras non habuisse manus.
  praebuit illa arbor misero suspendia collo,
  carnifici diras praebuit illa cruces;
  illa dedit turpes raucis bubonibus umbras,
 20 uulturis in ramis et strigis oua tulit. 
  his ego commisi nostros insanus amores
  molliaque ad dominam uerba ferenda dedi?
  aptius hae capiant uadimonia garrula cerae,
  quas aliquis duro cognitor ore legat;
 25 inter ephemeridas melius tabulasque iacerent, 
  in quibus absumptas fleret auarus opes.
  Ergo ego uos rebus duplices pro nomine sensi.
  auspicii numerus non erat ipse boni.
  quid precer iratus, nisi uos cariosa senectus
 30 rodat, et inmundo cera sit alba situ? 

 [1,13] XIII.
  Iam super oceanum uenit a seniore marito
  flaua pruinoso quae uehit axe diem.
  'Quo properas, Aurora? mane! - sic Memnonis umbris
  annua sollemni caede parentet auis!
 5 nunc iuuat in teneris dominae iacuisse lacertis; 
  si quando, lateri nunc bene iuncta meo est.
  nunc etiam somni pingues et frigidus aer,
  et liquidum tenui gutture cantat auis.
  quo properas, ingrata uiris, ingrata puellis?
 10 roscida purpurea supprime lora manu! 
  Ante tuos ortus melius sua sidera seruat
  nauita nec media nescius errat aqua;
  te surgit quamuis lassus ueniente uiator,
  et miles saeuas aptat ad arma manus.
 15 prima bidente uides oneratos arua colentes; 
  prima uocas tardos sub iuga panda boues.
  tu pueros somno fraudas tradisque magistris,
  ut subeant tenerae uerbera saeua manus;
  atque eadem sponsum incautos ante atria mittis,
 20 unius ut uerbi grandia damna ferant. 
  nec tu consulto, nec tu iucunda diserto;
  cogitur ad lites surgere uterque nouas.
  tu, cum feminei possint cessare labores,
  lanificam reuocas ad sua pensa manum.
 25 Omnia perpeterer - sed surgere mane puellas, 
  quis nisi cui non est ulla puella ferat?
  optaui quotiens, ne nox tibi cedere uellet,
  ne fugerent uultus sidera mota tuos!
  optaui quotiens, aut uentus frangeret axem,
 30 aut caderet spissa nube retentus equus! 
  [quid, si Cephalio numquam flagraret amore?
  an putat ignotam nequitiam esse suam?
  inuida, quo properas? quod erat tibi filius ater,
  materni fuerat pectoris ille color.
 35 Tithono uellem de te narrare liceret; 
  fabula non caelo turpior ulla foret.
  illum dum refugis, longo quia grandior aeuo,
  surgis ad inuisas a sene mane rotas.
  at si, quem mauis, Cephalum conplexa teneres,
 40 clamares: "lente currite, noctis equi!" 
  Cur ego plectar amans, si uir tibi marcet ab annis?
  num me nupsisti conciliante seni?
  adspice, quot somnos iuueni donarit amato
  Luna! - neque illius forma secunda tuae.
 45 ipse deum genitor, ne te tam saepe uideret, 
  commisit noctes in sua uota duas.'
  Iurgia finieram. scires audisse: rubebat - 
  nec tamen adsueto tardius orta dies!
 
[1,14] XIV.
  Dicebam 'medicare tuos desiste capillos!'
  tingere quam possis, iam tibi nulla coma est.
  at si passa fores, quid erat spatiosius illis?
  contigerant imum, qua patet usque, latus.
 5 quid, quod erant tenues, et quos ornare timeres? 
  uela colorati qualia Seres habent,
  uel pede quod gracili deducit aranea filum,
  cum leue deserta sub trabe nectit opus.
  nec tamen ater erat nec erat tamen aureus ille,
 10 sed, quamuis neuter, mixtus uterque color - 
  qualem cliuosae madidis in uallibus Idae
  ardua derepto cortice cedrus habet.
  Adde, quod et dociles et centum flexibus apti
  et tibi nullius causa doloris erant.
 15 non acus abrupit, non uallum pectinis illos. 
  ornatrix tuto corpore semper erat;
  ante meos saepe est oculos ornata nec umquam
  bracchia derepta saucia fecit acu.
  saepe etiam nondum digestis mane capillis
 20 purpureo iacuit semisupina toro. 
  tum quoque erat neclecta decens, ut Threcia Bacche,
  cum temere in uiridi gramine lassa iacet.
  Cum graciles essent tamen et lanuginis instar,
  heu, male uexatae quanta tulere comae!
 25 quam se praebuerunt ferro patienter et igni, 
  ut fieret torto nexilis orbe sinus!
  clamabam: 'scelus est istos, scelus urere crines!
  sponte decent; capiti, ferrea, parce tuo!
  uim procul hinc remoue! non est, qui debeat uri;
 30 erudit admotas ipse capillus acus.' 
  Formosae periere comae - quas uellet Apollo,
  quas uellet capiti Bacchus inesse suo!
  illis contulerim, quas quondam nuda Dione
  pingitur umenti sustinuisse manu.
 35 quid male dispositos quereris periisse capillos? 
  quid speculum maesta ponis, inepta, manu?
  non bene consuetis a te spectaris ocellis;
  ut placeas, debes inmemor esse tui.
  non te cantatae laeserunt paelicis herbae,
 40 non anus Haemonia perfida lauit aqua; 
  nec tibi uis morbi nocuit - procul omen abesto! - 
  nec minuit densas inuida lingua comas.
  facta manu culpaque tua dispendia sentis;
  ipsa dabas capiti mixta uenena tuo.
 45 Nunc tibi captiuos mittet Germania crines; 
  tuta triumphatae munere gentis eris.
  o quam saepe comas aliquo mirante rubebis,
  et dices: 'empta nunc ego merce probor,
  nescio quam pro me laudat nunc iste Sygambram.
 50 fama tamen memini cum fuit ista mea.' 
  Me miserum! lacrimas male continet oraque dextra
  protegit ingenuas picta rubore genas.
  sustinet antiquos gremio spectatque capillos,
  ei mihi, non illo munera digna loco!
 55 Collige cum uultu mentem! reparabile damnum est. 
  postmodo natiua conspiciere coma.

 [1,15] XV.
  Quid mihi Liuor edax, ignauos obicis annos,
  ingeniique uocas carmen inertis opus;
  non me more patrum, dum strenua sustinet aetas,
  praemia militiae puluerulenta sequi,
 5 nec me uerbosas leges ediscere nec me 
  ingrato uocem prostituisse foro?
  Mortale est, quod quaeris, opus. mihi fama perennis
  quaeritur, in toto semper ut orbe canar.
  uiuet Maeonides, Tenedos dum stabit et Ide,
 10 dum rapidas Simois in mare uoluet aquas; 
  uiuet et Ascraeus, dum mustis uua tumebit,
  dum cadet incurua falce resecta Ceres.
  Battiades semper toto cantabitur orbe;
  quamuis ingenio non ualet, arte ualet.
 15 nulla Sophocleo ueniet iactura cothurno; 
  cum sole et luna semper Aratus erit;
  dum fallax seruus, durus pater, inproba lena
  uiuent et meretrix blanda, Menandros erit;
  Ennius arte carens animosique Accius oris
 20 casurum nullo tempore nomen habent. 
  Varronem primamque ratem quae nesciet aetas,
  aureaque Aesonio terga petita duci?
  carmina sublimis tunc sunt peritura Lucreti,
  exitio terras cum dabit una dies;
 25 Tityrus et segetes Aeneiaque arma legentur, 
  Roma triumphati dum caput orbis erit;
  donec erunt ignes arcusque Cupidinis arma,
  discentur numeri, culte Tibulle, tui;
  Gallus et Hesperiis et Gallus notus Eois,
 30 et sua cum Gallo nota Lycoris erit. 
  Ergo, cum silices, cum dens patientis aratri
  depereant aeuo, carmina morte carent.
  cedant carminibus reges regumque triumphi,
  cedat et auriferi ripa benigna Tagi!
 35 uilia miretur uulgus; mihi flauus Apollo 
  pocula Castalia plena ministret aqua,
  sustineamque coma metuentem frigora myrtum,
  atque a sollicito multus amante legar!
  pascitur in uiuis Liuor; post fata quiescit,
 40 cum suus ex merito quemque tuetur honos. 
  ergo etiam cum me supremus adederit ignis,
  uiuam, parsque mei multa superstes erit.