[0] INTERROGATOIRES (partim).

[1] (17 février 1310)
Item, eisdem die et loco fuerunt adducti coram eisdem dominis commissariis (excepto domino archidiacono Magalonensi, qui iam, quoad ea que dicta die restabant agenda, se excusauit) fratres subscripti, qui adducti fuisse dicebantur de Pictauia, uidelicet fratres Iterius de Lombihacho miles Lemouicensis, Petrus de Lonihis Remensis, Guillelmus de Sanzeto Lemouicensis, Helias Aymerici Lemouicensis, Galterus de Pincon Cameracensis, Aymericus Boeti Engolismensis, Guillelmus Vigerii Engolismensis, Matheus de Alueto Cameracensis, Petrus de Rupe Turonensis, Matheus de Stagno Turonensis, Helias de Chalhistrat presbyter curatus ecclesie de Relhatus Lemouicensis, Guillelmus Barbot Pictauensis, Raynardus de Bondis Parisiensis diocesium. Qui singulariter et separatim interrogati, si uolebant dictum ordinem deffendere, dixerunt et responderunt quod sic. 
Item, frater Humbertus de Reffiet Pictauensis diocesis, qui eodem modo interrogatus, respondit quod pauper homo est et non intendit defendere dictum ordinem, sed habebit ratum illud quod Magister ordinis faciet.
Item, et alii fratres subscripti cum aliis predictis de Pictauia, ut dicebatur, adducti. Qui singulariter et separatim interrogati, si uolebant dictum ordinem defendere, responderunt ut sequitur.
Frater Audebertus de Porta Pictauensis diocesis querit consilium Magistri, sub cuius obediencia est.
Frater Iohannes Bochandi Pictauensis diocesis respondit et dixit quod pauper homo est et non posset defendere, sed erit contentus de hoc quod Magister faciet.
Frater Thomas de Camino Rothomagensis diocesis respondit quod pauper homo est et non posset defendere, sed defendat Magister, si uult, quia de hoc quod ipse faciet est contentus.
Frater Iohannes le Bergonhons Lingonensis diocesis, in habitu laycali existens, dixit quod non uult defendere dictum ordinem, quia, antequam Templarii essent capti, apostitauerat bene per annum, propter quamdam mulierem.
Frater Laurencius Bacizin Pictauensis diocesis dixit quod libenter defenderet dictum ordinem, si posset, sed non habet unde, propter quod relinquit defensioni superiorum suorum.
Frater Guido de Gorso Lemouicensis diocesis dixit quod libenter defenderet, si posset, sed non habet de quo, et relinquit defensioni Magistri.
Frater Iohannes de Anonia Cameracensis diocesis dixit quod uult defendere suo posse.
Frater Stephanus de Lamon Lemouicensis diocesis dixit quod non potest defendere quamdiu est captus, sed si esset liber, defenderet suo posse.
Frater P. Raynardi Pictauensis diocesis relinquit defensioni Magistri.
Frater Guillelmus Bonamof Caturcensis diocesis relinquit defensioni maiorum ordinis.
Frater Iohannes de Bisonio Bituricensis diocesis dixit quod uult defendere suo posse.
Frater Stephanus Anglici Pictauensis diocesis relinquit defensioni Magistri ordinis, quia tempore capcionis fratrum non fuerat in dicto ordine nisi per duos annos.
Frater Aymericus Chamerlent Lemouicensis diocesis dixit quod non uult defendere, imo uult stare confessioni facte per eum coram domino Pape.
Fratres Stephanus Quintini Pictauensis, et Gerardus de la Terlanderia Engolismensis diocesium, dixerunt quod uolebarit dictum ordinem defendere pro posse suo.
Frater Iterius de Breueza Lemouicensis diocesis relinquit defensioni maiorum.
Item, eisdem die et loco fuerunt adducti coram eisdem dominis commissariis fratres suscripti, qui adducti fuisse dicebantur de Crespino Siluanectensis diocesis, qui singulariter et separatim interrogati, si uolebant dictum ordinem defendere, responderunt ut sequitur :
Frater Radulphus de Tauerniacho Parisiensis diocesis dixit quod uult defendere usque ad finem.
Fratres Reginaldus de Parisius presbyter, Matheus de Tabulla Beluacensis, et Nicolaus de Compendio Suessionensis diocesium, dixerunt quod uolunt dictum ordinem defendere usque ad mortem.
Fratres Helias de Gostro Meldensis, Iohannes de Oratorio Suessionensis, P. de sancto Lupo Parisiensis, et Bonio de Volenis Lingonensis diocesium, dixerunt quod uolunt dictum ordinem defendere.
Acta fuerunt hec predictis die et loco, presentibus me Floriamonte Dondedei et aliis notariis supra proximo nominatis.

[2] (13 avril 1310)
Post hec, die Lune sequenti, que fuit tercia decima dies mensis Aprilis, dicti domini Baiocensis et Lemouicensis episcopi ac Magalonensis archidiaconus, una nobiscum notariis subscriptis, accesserunt apud sanctum Clodoaldum predictum, ad domum episcopalem dicti loci, in qua dictus frater Iohannes iacebat infirmus, et exposita sibi causa eorum aduentus, idem frater Iohannes, sacrosanctis Euangeliis per eum manu tactis, secundum formam suprapositam, iurauit eis dicere totam, plenam et meram ueritatem quam scit uel credit de dictis articulis a sede apostolica missis et eos contingentibus, non immiscens aliquid falsitatis ; quod eciam diceret ueritatem, tam contra ipsum ordinem quam pro ipso ordine, et quod nec prece, nec precepto, nec amore, nec timore, nec priuato odio, nec pro comodo temporali quod habuerit uel habeat, uel habere speraret, testimonium dicet. Quo iuramento sic prestito, idem frater Iohannes deposuit ut sequitur : 
Frater Iohannes de sancto Benedicto, preceptor domus Templi de Insulla Bochardi, Turonensis diocesis, et de eadem diocesi natus, in lecto egritudinis positus, etatis LX annorum uel circa, ut dixit, testis iuratus secundum formam predictam et diligenter interrogatus super articulis a sede apostolica missis super inquisicione facienda contra Templariorum ordinem ;
et primo super primis articulis in quibus agitur de abnegacione Christi uel Ihesu, etc. usque , ad articulum de spuicione super crucem, sibi diligenter expositis, dixit quod ipse fuit receptus bene sunt XL anni uel circa apud Rupellam, diocesis Xantonensis, per fratrem P. de Legione, tunc preceptorem de Rupella, nunc defunctum, qui in eius recepcione dixit sibi quod oportebat eum abnegare Dominum nostrum, non recollens si Ihesum uel Christum uel Crucifixum nominauit, sed dixit ipsi testi quod totum est unum ; cui iste testis respondit quod si negaret eum, non negaret corde sed ore, et sic negauit eum ad instigacionem recipientis.

[3] (15 avril 1310)
Post hec, in crastinum, scilicet die Mercurii sancta, que fuit xu dies mensis Aprilis, Iohannes Anglici de Hinquemeta, Londonensis diocesis, testis supraiuratus, deferens uestes de burello grisso, absque mantello et habitu ordinis Templi predicti, habens barbam rasam, etatis xxxui annorum uel circa, ut dixit, uenit ad presenciam dictorum dominorum commissariorum, ut deponeret dictum suum ; et sciendum quod die Sabati proximo precedenti dictus Iohannes proiecerat et dimiserat dictum mantellum coram predictis dominis commissariis, sicut scriptum est superius in processu. 
Requisitus autem super singulis articulis supradictis a dominis commissariis antedictis, respondit ut sequitur. Super i-xiii articulis requisitus, respondit quod ipse fuerat receptus in dicto ordine apud Rupellam Xantonensem a fratre Petro de Madit milite dicti ordinis, magistro in Pictauia, et cum imposuisset sibi mantellum supra collum, idem miles ad requisicionem fratris Guillelmi de Leodio, tunc preceptor [sic] de Rupella in cuius seruitio idem testis tunc morabatur, ut dixit idem miles, duxit ipsum testem retro quoddam altare, et precepit sibi quod negaret ter Ihesum et quod spueret super quamdam crucem oblatam ibidem ; adiciens se abnegasse Ihesum ad pre-ceptum dicti militis, ter, ore, non corde, et spuisse ter iuxta dictam crucem.
Item, dixit quod Raynaldus capellanus ipsius ordinis in dicta domo de Rupella tradidit sibi quamdam cordulam de filo albo et precepit quod de illa cingeret se die ac nocte super camisiam suam, et asseruit idem capellanus, ut dixit idem testis, quod quoddam capud fuerat cinctum predicta cordula, sed nescit quod, nec illud uidit.
Item, dixit quod predictus miles, qui eum recepit, osculatus fuit ipsum testem, post ipsam recepcionem, in ore, presentibus fratribus qui adberant recepcioni ; postmodum idem miles, cum duxisset eum retro altare, fuit eum osculatus in pectore et inter scapulas in carne nuda.
Item, dixit predictum militem tunc precepisse eidem quod supradicta teneret secrete et super hoc recepisse iuramentum ab eo, faciendo ipsum iurare super quendam librum.
Requisitus de tempore dicte sue recepcionis et de astantibus, respondit decem annos esse uel circa quod fuerat receptus, et quod fuerant presentes iiii fratres dicti ordinis cum dicto receptore, uidelicet frater Raynaldus predictus, frater Stephanus, tunc clauiger dicti loci, frater Theobaldus Mandies miles, frater Stephanus Picardi carpentrarius dicti loci, quos omnes dixit obiisse preter preceptorem predictum.
Requisitus, si sciebat aliquas obseruancias dicti ordinis, respondit quod ieiunabant uel ieiunari debebant ui feria a festo Omnium Sanctorum uel circa usque ad Pascha, et ex tunc qui uolebant et per quemdam Quadragesimam ante Natalem Domini, et dicebant uel dicere debebant, inter diem et noctem pro uiuis et defunctis, LX Pater noster et Aue Maria, et pro singulis horis canonicis diei nouies Pater noster, ut sibi uidetur, et pro singulis horis beate Marie septies Aue Maria, ut sibi uidetur.
Requisitus, si ille qui precepit sibi quod abnegaret Ihesum et quod spueret super crucem reddidit sibi aliquam causam uel racionem. quare talia faceret, respondit quod dictus miles sibi dixit quod ita seruabatur in ordine, aliam causam nec sibi dixit nec presens testis scit.
Item, dixit quod quando fecit abnegacionem et spuicionem predictas et deosculacionem in pectore et in scapulis, nullus erat qui uideret nisi ipse testis et dictus miles eum recipiens, sed osculum horis bene uiderunt alii fratres presentes.
Item, requisitus, an hoc uidit in aliis in ordine seruari, dixit quod ipse, per iiiios annos. uel circa post suam recepcionem, uidit in dicta domo Templi de Rupella in quadam camera in fratrem recipi dicti ordinis quemdam qui uocabatur Petrus de Chatenhac Xantonensis diocesis, et fuit receptus per dictum Petrum militem et ductus per eum post imposicionem mantelli in capella retro altare, et secuti fuerunt dictum Petrum ipse testis et frater Raynotus, Stephanus clauiger et Stephanus carpentrarii supradicti, et credit quod predictus recipiens fecit fieri ab ipso recepto, sicut factum fuerat per ipsum testem, sed non poterant uidere iste testis et alii predicti, quia dictus recipiens et receptus erant retro altare.
Requisitus, si iste modus seruabatur ubique in ordine tam citra mare quam ultra, dixit quod credit quod sic, sed non uidit nisi illa de quibus supra deposuit ; de aliis contentis in predictis articulis, dixit se nichil amplius scire.
Item, super XIIII et xu articulis requisitus, respondit quod ita audiuit dici ab aliquibus secularibus ante capcionem eorum, sed nunquam uidit nec interfuit nec a fratribus dicti ordinis dici audiuit, nec recolit de nominibus secularium predictorum.
Item, super xui articulo et aliis sequentibus usque ad xxiiii articulum requisitus, respondit quod ipse credit sacramenta altaris et alia ecclesiastica sacramenta, sed nescit quid alii fratres credebant uel non credebant, nec an sacerdotes dimitebant uerba canonis misse per quod conficitur corpus Christi uel non, sed post capcionem Templariorum audiuit dici a pluribus personis quod sacerdotes ordinis predicti obmitebant aliqua uerba in canone misse, sed nescit an sit uerum uel non ; dixit eciam quod ter in anno, uidelicet in festo Pasche, Pentecoste et Natalis Domini, dicti fratres communicabant de manu sacerdotis ordinis sui ; de aliis contentis in dictis articulis, dixit se nichil amplius scire.
Item, super xxiiii articulo et aliis sequentibus articulis usque ad xxx requisitus, respondit quod audiuit dici pluries a pluribus fratribus ordinis predicti, de quorum nominibus non recolit, ut dixit, quod magnus Magister ordinis poterat committere et precipere capellanis eiusdem ordinis quod absoluerent fratres confitentes peccata sua, sed si non confiterentur non audiuit dici quod possent absoluere ; de aliis contentis in dictis articulis, dixit se nichil amplius scire, nisi quod uisitatores et preceptores bene imponebant penas fratribus predicti ordinis, de comedendo ad terram super mantellos suos.
Item, super xxx° articulo et aliis sequentibus usque ad xxxiiii requisitus, respondit id quod supra et nichil plus.
Item, super xxxiiii articulo et aliis sequentibus usque ad LX requisitus, respondit quod ipse ad mandatum illius qui recepit eum iurauit super quemdam librum quod ipse dictum ordinem non exiret, et credit quod omnes alii qui recipiebantur in dicto ordine idem facerent, et ipse hoc uidit de predicto fratre Petro de Chatenhac quando fuit receptus, et quod statim reputabantur pro professis. Item, dixit quod recepciones dictorum fratrum fiebant clamdestine, scilicet ianuis fortiter clausis, et nullis presentibus nisi fratribus dicti ordinis. Requisitus qualiter scit hoc, respondit quod quia uidit de se fieri et seruari in recepcione sua et dicti fratris P. de Catenhaco, et credit quod eodem modo fiebat et seruabatur in ordine ; dixit eciam quod ex clandestina recepcione fuit uehemens suspicio contra dictum ordinem a satis longis temporibus.
Item, super XL articulo et aliis sequentibus usque ad XLVI requisitus, respondit quod nunquam audiuit dari illam licenciam, quod unus cum alio posset uel deberet se carnaliter commiscere ; immo credit quod esset grauissimum peccatum et facere et pati. Audiuit tamen dici, bene sunt decem anni, quod ultra mare aliqui fratres inter se committebant illud peccatum, non tamen credit quod hocsit de licencia Magistri nec de statuto ordinis supradicti. Requisitus a quibus hoc audiuit dici, respondit quod a quibusdam secularibus et eciam ab aliquibus fratribus dicti ordinis, qui fuerant et uenerant de ultra mare, de quorum nominibus non recordatur, ut dixit.
Item, super XLVI et aliis sequentibus articulis usque ad LXV requisitus, respondit quod ipse nescit nec uidit illud ydolum, nec illud capud, nec audiuit dici quod essent in.ordine nisi post capcionem eorum, nec eciam credit nisi quantum et prout supradixit de cordulis ; de aliis contentis in dictis articulis, dixit se [non ?] amplius scire.
Item, super LXV et aliis sequentibus articulis usque ad LXXIII articulum requisitus, respondit quod non uidit nec audiuit aliquem fratrem interfici, nec carceri mancipari, nec male tractari, nec comminaciones fieri nisi predicta faceret ; non tamen scit nec audiuit quod aliquis renuerit facere abnegacionem et spuicionem ac deosculaciones predictas per eum recognitas. Item, dixit quod de modo recepcionis sue eciam inter se non loquebantur nec audebant. Interrogatus quare, respondit quod credebat quod pro honore seculi seu pro uerecundia propria. De aliis contentis in dictis articulis, dixit se nichil amplius scire, nisi quod supra deposuit.
Item, super LXXHI articulo requisitus, respondit quod capellani ordinis predicti bene prohibebant fratribus ne confiterentur aliis quam presbiteris de ordine Templi, non tamen audiuit quod Magister ordinis uel alii preceptores fecerunt istam inhibicionem. Requisitus a quibus capellanis audiuit fieri istam inhibicionem, dixit quod a capellanis locorum in quibus ipse testis fuit moratus, et credit quod hoc esset de statu ordinis, sed aliter nescit.
Cumque propter hore tarditatem, dictus testis non posset perficere dictum suum, dicti domini commissarii ob reuerenciam festiuitatis paschalis, non uolentes dicto negocio quo ad presens ulterius intendere, uoluerunt et concordauerunt quod idem testis ad eos reueniret in eumdem locum, die Iouis post Pascha, ad perficiendum dictum suum. Dictus uero dominus Baiocensis dicens quod ipse de mense uel ultra non posset intendere dicto negocio, cum haberet recedere tam propter concilium prouinciale Rothomagense, quod interim celebrari debebat et cui interesse oportebat, quam propter aliqua alia negocia, excusauit se usque ad regressum suum, uolens quod alii domini commissarii, in dicto negocio, procedant eius ab sericia non obstante.
Acta fuerunt hec in dicta capella per dictos dominos commissarios, predicta die Mercurii, presente me Floriamonte notario et aliis notariis suprascriptis, excepto Guillelmo Radulphi.
Post hec, die Iouis post Pascha, que fuit xxiii dies mensis Aprilis, supradicti domini commissarii, excepto domino Baiocensi excusato ut supra, conuenerunt in capella predicta, et reuenit coram eis ad perficiendum deposicionem suam, que propter hore tarditatem non poterat perfici dicta die Mercurii ante Pascha, qua dicta die Mercurii inceperant examinari eundem. Requisitus autem super LXXIIII, u et ui articulis, respondit se credere uera esse contenta in ipsis articulis, quia sic audiuerat dici a fratribus dicti ordinis, et specialiter a dicto preceptore Rupelle qui uiuus est, ut credit ; qui autem presentes fuerunt quando audiuit predicta et quo tempore, dixit se non recordari, fuerat tamen ante tempus eorum capcionis eorum fere per bienium, ut credit, et predicta dixit se audiuisse a prefato preceptore in colocutorio domus Templi de Rupella ante portam.
Item, super LXXVII et aliis sequentibus usque ad LXXXVIII requisitus, respondit se nichil scire nisi de credulitate, quia credit omnia contenta in dictis articulis esse uera quantum ad ea que confessata sunt per eundem supra in aliis articulis.
Item, super LXXXVIII et aliis sequentibus articulis usque ad xcui requisitus, respondit se credere contenta in ipsis articulis uera esse quoad illa que supra de se confessus est, aliter dixit se nescire nec causam reddere nisi de aditu dici.
Item, super xcui articulo requisitus, respondit se credere quod Magister et uisitatores et preceptores possent punire nolentes facere predicta, non tamen uidit aliquem puniri nec audiuit dici quod aliquis noluerit facere predicta confessata de se ; dixit eciam se credere quod nolentes facere illa que ipse confessus est de se fecisse fuissent puniti per eorum superiores ; aliter dixit se nescire.
Item, super xcuii articulo requisitus, respondit quod in multis domibus Templi fiebant ellemosine et hospitalitas seruabatur, non tamen ita plene et bene sicut debuissent et sicut ordinauerant alii qui bona sua relinquerant ordini pro ipsis ellemosinis faciendis et hospitalitate seruanda. Interrogatus, si ex statuto ordinis fiebant dicte ellemosine, respondit quod in domibus in quibus sunt capelle, sed non in aliis fiebant ellemosine, ter in septimana, ex statuto ordinis, ut credit, et ita uidit obseruari, ut dixit, tempore quo ipse fuit in dicto ordine. Item, dixit se uidisse in domo dicti ordinis, ciuitatis Nannatensis, quod Thomas clauiger dicte domus, frater dicti ordinis, dabat interdum porcis bonum bladum et pauperibus panem de fulfure, licet preceptor dicte domus precepisset dicto clauigero quod faceret debitam ellemosinam, et hoc dixit se audiuisse dum existeret in domo predicta.
Item, super XCVIII-C articulis requisitus, respondit se nichil scire, uidit tamen quod per litteras apostolicas multi uexabantur a, fratribus dicti ordinis et aliqua extorquebant obtentu dictarum litterarum ab eis, et uidit, ut dixit, quod dominus Guaufredus de sancto Britone, episcopus quondam Xantonensis, fuit conquestus fratri Guaufredo de Vicheyo uisitatori dicti ordinis de fratre Martino preceptore de Epans eiusdem diocesis, quem asserebat idem episcopus extorsisse indebite ab eius subditis ultra quingentas libras, et petebat a dicto uisitatore quod faceret eum cessare a dictis extorsionibus et reddere sic extorta, sed dictus uisitator surda aure pertransiuit et dissimulauit predicta, de quo dictus episcopus fuit ualde turbatus. Interrogatus de tempore quo fuerunt predicta, dixit quod decem anni erant, et quod dictus episcopus parum uixerat post predicta. Requisitus quot annis fuerat ipse testis in ordine Templi antequam predicta audiuisset, respondit quod per quadriennium, de quibus fuerat moratus per duos annos in dicto loco des Enspans ut donatus, sed nondum indutus, et per alios duos in domo de Rupella ut frater dicti ordinis. Requisitus de loco in quo dictus episcopus predicta dixerat dicto uisitatori, respondit quod apud castrum Bernardi Xantonensis diocesis.
Item, super CI-CVI articulis requisitus, respondit quod clam consueuerunt tenere sua capitula, eciam excluso predicatore qui aliquando predicabat in dictis capitulis, et se audiuisse dici quod predicta capitula tenebantur circa auroram, sed non interfuerat in dictis capitulis, ut dixit, nec uidit nec audiuit dici quod familiares expellerentur extra claustras domus, non tamen audebant appropinquare ad hostia domus, in quo capitulum tenebatur, et firmabant ita hostia ecclesie uel domus in quibus tenebant capitulum, quod nullus posset intrare, sed non alia hostia domus. De contentis in cu articulo dixit se nichil scire ; contenta uero in cui articulo dixit uera esse. Requisitus, si fuerat in aliqua domo dicti ordinis ubi capitulum teneretur, respondit quod non, postquam fuit receptus in fratrem dicti ordinis, sed ante recepcionem suam, dum erat familiaris dictorum fratrum, fuerat in dicta domo de Rupella, ubi fratres tenebant suum capitulum, et ibi uidit, ut dixit, que supra deposuit de dicta clausura hostiorum.
Item, super cuii et cuiii articulis requisitus, respondit se nichil scire de Magistro quod absolueret uel absoluere posset, sed fratres presbiteri dicti ordinis predictas absoluciones faciebant.
Item, super cuiiii et cx articulis requisitus, respondit se nichil scire.
Item, super cxi articulo requisitus, respondit se nichil scire, nisi de presbiteris prout supra deposuit.
Item, super cxii et xiii articulis requisitus, respondit se credere contenta in dictis articulis esse uera. Requisitus de causa, respondit . quod sic audiuerat dici a fratribus dicti ordinis.
Item, super cxiiii articulo requisitus, respondit se credere quod longo tempore durauerunt in dicto ordine dicti errores confessati per eum, et se audiuisse dici a fratribus dicti ordinis quod in dicto ordine erant aliqua que indulgebant corectione et indiguerant, triginta anni erant elapsi de tempore tamen, loco et personis et a quibus audiuit predicta, respondit se non recordari.
Item, super CXV, CXVI et CXVII articulis requisitus, respondit se credere uera esse contenta in ipsis articulis, nec uidit, ut dixit, aliquam emendacionem in erroribus supra confessatis per eum.
Item, super CXVIII articulo requisitus, respondit quod multi exierant dictum ordinem, nescit tamen ex qua causa, et quod ipse testis exiuisset dictum ordinem uii anni sunt elapsi, et credit eciam quod quingenti alii et ultra fecissent idem ante eorum capcionem per aliqua tempora, nisi ob timorem ordinis retracti fuissent. ...