[2,0] LIBER SECUNDUS.

[2,1] I. Scythia Europaea.
Asiae in Nostrum mare Tanainque uergentis, quem dixi, finis ac situs est. 
At per eundem amnem in Maeotida remeantibus, ad dextram Europe est, modo 
sinistro latere innauigantium apposita. Rhipaeis montibus proxima (et huc 
enim pertinent) cadentes assidue niues adeo inuia efficiunt, ut ultra ne 
uisum quidem incedentium admittant. Deinde est regio ditis admodum soli, 
inhabitabilis tamen; quia gryphi, saeuum et pertinax ferarum genus, aurum 
terra penitus egestum mire amant, mireque custodiunt, et sunt infesti 
attingentibus. Hominum primi sunt Scythae, Scytharumque, queis singuli 
oculi esse dicuntur, Arimaspoe: ab eis Essedones usque ad Maeotida. Huius 
flexum Buces amnis secat: Agathyrsi et Sauromatae ambiunt; quia pro 
sedibus plaustra habent, dicti Hamaxobiae. Obliqua tunc ad Bosporum 
plaga excurrens, Ponto ac Maeotide includitur. In paludem uergentia 
Satarchae tenent; in Bosporum Cimmerica oppida, Myrmecion, Panticapaeum, 
Theodosia, Hermisium; in Euxinum mare, Taurici. Super eos, sinus 
portuosus, et ideo g-Kalos g-limehn appellatus, promontoriis duobus includitur. 
Alterum g-Kriou g-metohpon uocant, Carambico, quod in Asia diximus, par et 
aduersum; Parthenion alterum. Oppidum adiacet Cherrone, a Diana (si 
creditur) conditum, et Nymphaeo specu, quod in arce ei et Nymphis sacratum 
est, maxime illustre. Subit tum ripam mare, et, donec quinque millium 
spatio absit a Maeotide, refugientia usque subsequens litora, quoad 
Satarchae, et Taurici tenent, paene insulam reddit. Quod inter paludem et 
sinum est, Taphrae nominatur; sinus, Carcinites. In eo urbs est Carcine; 
quam duo flumina, Gerrhos et Hypacaris, uno ostio effluentia, attingunt; 
uerum diuersis fontibus, et aliunde delapsi: nam Gerrhos inter Basilidas 
et Nomadas, Hypacaris per Nomadas, euoluitur. Siluae deinde sunt, quas 
maximas hae terrae ferunt; et Panticapes, qui Nomadas Georgosque 
disterminat. Terra tum longe distenta excedens, tenui radice litori 
annectitur: post spatiosa modice, paulatim se ipsa fastigat, et quasi in 
mucronem longa colligens latera, facie positi ensis allecta est. Achilles, 
infesta classe mare Ponticum ingressus, ibi ludicro certamine celebrasse 
uictoriam, et, cum ab armis quies erat, se ac suos cursu exercitauisse 
memoratur. Ideo dicta est g-dromos g-Achilleios. Tum Borysthenes gentem sui 
nominis alluit: inter Scythiae amnes amoenissimus, turbidis aliis, 
liquidissimus defluit, placidior quam caeteri, potarique pulcherrimus. 
Alit laetissima pabula, magnosque pisces, quibus et optimus sapor et nulla 
ossa sunt. Longe uenit, ignotisque ortus e fontibus, quadraginta dierum 
iter alueo stringit; tantoque spatio nauigabilis, secundum Borysthenida et 
Olbian, Graeca oppida, egreditur. Callipidas Hypanis includit. Ex grandi 
palude oritur, quam Matrem eius accolae appellant: et diu, qualis natus 
est, defluit: tandem non longe a mari, ex paruo fonte, cui Exampeo 
cognomen est, adeo amaras aquas accipit, ut ipse quoque, iam sui 
dissimilis, et non dulcis, hinc defluat. Axiaces proximus intra Callipidas 
Axiacasque descendit. Hos ab Istricis Tyra separat; surgit in Neuris: qua 
exit, sui nominis oppidum attingit: at ille, qui Scythiae populos a 
sequentibus dirimit, apertis in Germania fontibus, alio, quam desinit, 
nomine exoritur. Nam per immania magnarum gentium diu Danubius est: 
deinde, aliter eum appellantibus accolis, fit Ister; acceptisque aliquot 
amnibus, ingens iam, et eorum, qui in Nostrum mare decidunt, tantum Nilo 
minor, totidem quot ille ostiis, sed tribus tenuibus, reliquis 
nauigabilibus, effluit. Ingenia cultusque gentium differunt. Essedones 
funera parentium laeti et uictimis ac festo coitu familiarium celebrant. 
Corpora ipsa, laniata, et caesis pecorum uisceribus immixta, epulando 
consumunt. Capita ubi fabre expoliuere, auro uincta pro poculis gerunt. 
Haec sunt apud eos ipsos pietatis ultima officia. Agathyrsi ora artusque 
pingunt; ut quique maioribus praestant, ita magis uel minus; caeterum 
iisdem omnes notis, et sic ut ablui nequeant. Satarchae, auri argentique, 
maximarum pestium, ignari, uice rerum commercia exercent; atque, ob saeua 
hiemis admodum assiduae, demersis in humum sedibus, specus aut suffossa 
habitant; totum brachati corpus, et, nisi qua uident, etiam ora uestiti. 
Tauri, Iphigeniae et Orestis aduentu maxime memorati, immanes sunt 
moribus, immanemque famam habent, solere pro uictimis aduenas caedere. 
Basilidis ab Hercule et Echidna generis principia sunt, mores regii, arma 
tantum sagittae. Vagi Nomades pecorum pabula sequuntur, atque, ut illa 
durant, ita diu statam sedem agunt. Colunt Georgi exercentque agros. 
Axiacae, furari quid sit, ignorant: ideoque nec sua custodiunt, nec aliena 
contingunt. Interius habitantium ritus asperior, et incultior regio est. 
Bella caedesque amant: mosque est bellantibus, cruorem eius, quem primum 
interemerunt, ipsis e uulneribus ebibere. Ut quisque plures interemerit, 
ita apud eos habetur eximius: caeterum, expertem esse caedis, inter 
opprobria uel maximum. Ne foedera quidem incruenta sunt; sauciant se, qui 
paciscuntur; exemtumque sanguinem ubi permiscuere, degustant. Id putant 
mansurae fidei pignus certissimum. Inter epulas, quot quisque 
interfecerit, referre, laetissima et frequentissima mentio: binisque 
poculis, qui plurimos retulere, perponant. Is inter iocantes honos 
praecipuus est. Pocula, ut Essedones parentium, ita inimicissimorum 
capitibus expoliunt. Apud Anthropophagos ipsae etiam epulae uisceribus 
humanis apparantur. Geloni hostium cutibus equos seque uelant; illos 
reliqui corporis, se capitum. Melanchlaenis atra uestis, et ex ea nomen. 
Neuris statum singulis tempus est, quo, si uelint, in lupos, iterumque in 
eos qui fuere, mutentur. Mars omnium Deus; ei, pro simulacris, enses et 
cinctoria dedicant, hominesque pro uictimis feriunt. Terrae late patent, 
et, ob excedentia ripas suas plerumque flumina, nusquam non ad pabula 
fertiles; alicubi usque adeo steriles ad caetera, ut, qui habitant, 
lignorum egentes, ignes ossibus alant.

[2,2] II. Thracia.
His Thracia proxima est: eaque a Pontici lateris fronte usque in Illyricos 
penitus immissa, qua latera agit, Istro pelagoque contingitur. Regio nec 
coelo laeta nec solo; et, nisi qua mari proprior est, infecunda, frigida, 
eorumque, quae seruntur, maligne admodum patiens, raro usquam pomiferam 
arborem, uitem frequentius tolerat: sed nec eius quidem fructus maturat ac 
mitigat, nisi ubi frigora obiectu frondium cultores arcuere. Viros 
benignius alit; non ad speciem tamen (nam et illis asper atque indecens 
corporum habitus est), caeterum ad ferociam et numerum, ut multi 
immitesque sint, maxime ferax. Paucos amnes qui in pelagus euadunt, uerum 
celeberrimos, Hebrum, et Neston, et Strymona, emittit. Montes interior 
attollit, Haemon, et Rhodopen, et Orbelon, sacris Liberi patris, et 
coetu Maenadum, Orpheo primum initiante, celebratos. E quis Haemos in 
tantum altitudinis abit, ut Euxinum et Adriam ex summo uertice ostendat. 
Una gens, Thraces habitant, aliis aliisque praediti et nominibus et 
moribus. Quidam feri sunt, et ad mortem paratissimi, Getae utique. Id 
uaria opinio perficit. Alii redituras putant animas obeuntium: alii, etsi 
non redeant, non exstingui tamen, sed ad beatiora transire: alii, emori 
quidem, sed id melius esse quam uiuere. Itaque lugentur apud quosdam 
puerperia, natique deflentur: funera contra festa sunt, et, ueluti sacra, 
cantu lusuque celebrantur. Ne feminis quidem segnis est animus. Super 
mortuorum uirorum corpora interfici simulque sepeliri, uotum eximium 
habent: et, quia plures simul singulis nuptae sunt, cuius id sit decus, 
apud iudicaturos magno certamine affectant. Moribus datur; estque maxime 
laetum, cum in hoc contenditur, uincere. Moerent aliae uocibus, et cum 
acerbissimis planctibus efferunt. At quibus consolari eas animus est, arma 
opesque ad rogos deferunt; paratique (ut dictitant) cum fato iacentis, si 
detur in manus, uel pacisci uel decernere, ubi nec pugnae nec pecuniae 
locus sit, manent dominas proci. Nupturae uirgines non a parentibus uiris 
traduntur, sed publice aut locantur ducendae, aut ueneunt. Utrum fiat, ex 
specie et moribus causa est. Probae formosaeque in pretio sunt: caeteras 
qui habeant, mercede quaeruntur. Vini usus, quibusdam ignotus est: 
epulantibus tamen, ubi super ignes, quos circumsident, quaedam semina 
ingesta sunt, simul ebrietati hilaritas ex nidore contingit. 
In litoribus Istro proxima est Istropolis; deinde, a Milesiis deducta, 
Calatis; tum Tomoe, et portus Caria, et Tiristis promontorium; quod 
praeteruectos alter Ponti angulus accipit, aduersus Phasiaco, et, nisi 
amplior foret, similis. Fuit hic Bizone; motu terrae intercidit. Est 
portus Crunos: urbes, Dionysopolis, Odessos, Mesembria, Anchialos; et 
intimo in sin atque ubi Pontus alterum sui flexum angulo finit magno, 
Apollonia. Recta dehinc ora, nisi quod media ferme in promontorium, quod 
Thyniam uocant, exit, et, incuruis contra se litoribus obtenditur, 
urbesque sustinet, Halmydesson, et Phileas, et Phinopolim. Hactenus 
Pontus, deinde est Bosporus et Propontis: in Bosporo, Byzantium; in 
Propontide, Selymbria, Perinthos, Bithynis; amnesque, qui interfluunt, 
Erginos et Athyras: tum Rheso regnata quondam pars Thraciae, et Bisanthe 
Samiorum, et ingens aliquando Cypsela: post, locus quem Graii g-Makron g-teichos 
appellant, et in radice magnae paene insulae sedens Lysimachia. 
Terra, quae sequitur, nusquam lata, atque hic arctissima, inter 
Hellespontum Aegaeumque procurrit. Angustias Isthmon, frontem eius 
Mastusiam, totam Chersonesum appellant; ob multa memorabilem. Est in ea 
flumen Aegos, naufragio classis Atticae insigne. Est et Abydo obiacens 
Sestos, Leandri amore pernobilis. Est et regio, in qua Persarum 
exercitus, diuisas spatio pelagoque terras ausus pontibus iungere, (mirum 
atque ingens facinus!) ex Asia in Graeciam pedes et non nauigata maria 
transgressus est. Sunt Protesilai ossa consecrata delubro. Est et portus 
Coelos, Atheniensibus et Lacedaemoniis nauali acie decernentibus, 
Laconicae classis signatus excidio. Est et Cynossema, tumulus Hecubae, 
siue ex figura canis, in quam deciderat, humuli nomine accepto. Est 
Madytos: est Eleus, quae finit Hellespontum. Aegaeum statim pelagus uaste 
longum litus impellit; submotasque terras hinc ad promontorium, quod 
Sunium uocatur, magno ambitu mollique circumagit. Eius tractum legentibus, 
praeuectisque Mastusiam, sinus intrandus est, qui, alterum Chersonesi 
latus alluens, iugo facie uallis includitur, et, ex fluuio quem accipit, 
Melas dictus, duas urbes amplectitur, Alopeconnesum, et in altero Isthmi 
litore sitam Cardiam. Eximia est Aenos, ab Aenea profugo condita: circa 
Hebrum Cicones: trans eundem Doriscos, ubi Xerxen copias suas, quia numero 
non poterat, spatio mensum ferunt: deinde promontorium Serrium, et (quo 
canentem Orphea secuta narrantur etiam nemora) Zone: tum Schoenos fluuius, 
et ripis eius adiacens Maronia. Regio ulterior Diomeden tulit, immanibus 
equis mandendos solitum obiectare aduenas, et iisdem ab Hercule obiectum. 
Turris, quam Diomedis uocant, signum fabulae remanet; et urbs, quam soror 
eius suo nomine nominauit, Abdera; sed ea magis id memorandum habet, quod 
Democrat physic tulit, quam quod ita condita est. Ultra Nestos fluit; 
interque eum et Strymona, urbes sunt Philippi, Apollonia, Amphipolis: 
inter Strymona et Athon, turris Calarnaea, et g-Kaprou g-lemehn, urbs Acanthos, 
et Echymnia: inter Athon et Pallenen, Cleona et Olynthos. Strymon (sicut 
diximus) amnis est; longeque ortus, et tenuis, alienis subinde aquis fit 
amplior; et, ubi non longe a mari lacum fecit, maiore quam uenerat alueo 
erumpit. Athos mons est adeo elatus, ut credatur altius etiam, quam unde 
imbres cadunt, surgere. Capit opinio fidem, quia de aris, quas in uertice 
sustinet, non abluitur cinis, sed, quo relinquitur aggere, manet. 
Caeterum, non promontorio, ut alii, uerum totus exstat, totque longe dorso 
procedit in pelagus. Qua continenti adhaeret, a Xerxe in Graios tendente 
perfossus transiugatusque est, et factus freto nauigabili peruius. Ima 
eius tenent paruae Pelasgorum coloniae. In summo fuit oppidum Acroathon, 
in quo (ut ferunt) dimidio longior, quam in aliis terris, aetas 
habitantium erat. Pallene, soli tam patentis, ut quinque urbium sedes sit 
atque ager, tota in altum abit, angusta satis unde incipit. Ibi est 
Potidaea: at, ubi laxius patet, Mende Scioneque referendae; illa ab 
Eretriis, haec ab Achiuis capto Ilio remeantibus, posita.

[2,3] III. Macedonia, Graecia, Peloponnesus, Epirus, et Illyricum.
Tum Macedonum populi, quot urbes habitant; quarum Pelle est maxime 
illustris: alumni efficiunt, Philippus Graeciae domitor, Alexander etiam 
Asiae. In litore flexus Mecybernaeus, inter promontoria Derrim et 
Canastraeum et portum qui g-Kohphos dicitur, urbes Toronen et Physcellam, 
atque (unde ipsi nomen est) Mecybernam incingit. Canastraeo promontorio 
Sena proxima est. Mercybernaeus autem in medio, qua terra dat gremium, 
modice in litora ingreditur. Caeterum, longis in altum immissis lateribus, 
ingens inde Thermaicus sinus est. In eum Axius per Macedonas, et iam per 
Thessalos Peneus excurrit. Ante Axium Thessalonice est; inter utrumque 
Cassandria, Cydna, Aloros, Icaris. A Peneo ad Sepiada, Gyrtona, Meliboea, 
Castanea; pares ad famam, nisi quod Philoctetes alumnus Meliboeam 
illuminat. Terrae interiores, claris locorum nominibus insignes, paene 
nihil ignobile ferunt. Hinc non longe est Olympus, Pelion, Ossa, montes 
Gigantum fabula belloque memorati: hic Musarum parens domusque, Piera: 
hic nouissime calcatum Graio Herculi solum, saltus Oetaeus: hic sacro 
nemore nobilia Tempe: hic Libethra, carminum fontes. 
Obiacet tum iam uaste et multum prominens Graecia; et, dum Myrtoum pelagus 
attingat, a septentrione in Meridem uecta, qua sol oritur, Aegaeis; qua 
occidit, Ioniis, fluctibus obiacet. Ac proximo spatiosa, et Hellas nomine, 
grandi fronte procedit: mox mari utroque, et Ionio magis, latera eius 
intrante, donec quatuor millia passuum pateat, media ferme prope 
inciditur. Deinde rursum terris huc se et illuc, uerum in Ionium mare 
magis, expandentibus, progressisque in altum, non tam lata quam coeperat, 
ingens tamen iterum, et quasi paene insula, extenditur, uocaturque 
Peloponnesos; ob sinus et promontoria, quis ut fibris litora eius incisa 
sunt, simul quod tenui tramite in latus effunditur, platani folio 
simillima. 
A Macedonia prima est Thessalia, deinde Magnesia, Phthiotis, Doris, 
Locris, Phocis, Boeotis, Atthis, Megaris; sed omnium Atthis clarissima. In 
Peloponneso Argolis, Laconice, Messenia, Achaia, Elis, Arcadia: ultra 
Aetolia, Acarnania, Epiros, usque in Adriam. De locis atque urbibus, quae 
mare non alluit, haec maxime memoranda sunt: in Thessalia Larissa, 
aliquando Iolcos; in Magnesia Antronia; in Phthiotide Phthia: in Doride 
Pindus, et iuxta situm Erineum: in Locride Cynos et Calliaros: in Phocide 
Delphi, et mons Parnassos, et Apollinis fanum atque oraculum: in Boeotia 
Thebae, et Cithaeron fabulis carminibusque celebratus: in Atthide Eleusin 
Cereri consecrata, et clariores, quam ut indicari egeant, Athenae: in 
Megaride, unde regioni nomen est, Megara: ut in Argolide Argos, et 
Mycenae, et templum Iunonis uetustate et religione percelebre: in Laconide 
Therapne, Lacedaemon, Amyclae, mons Taygetus: in Messenia, Messene et 
Methone: in Achaia atque Elide, quondam Pisae Oenomai, Elis etiam 
nunc, delubrumque Olympii Iouis, certamine gymnico et singulari 
sanctitate, ipso quidem tamen simulacro (quod Phidiae opus est) maxime 
nobile. Arcadiam Peloponnesiacae gentes undique incingunt. In ea sunt 
urbes Psophis, Tegea, Orchomenos; montes Pholoe, Cyllenius, Parthenius, 
Maenalus; flumina Erymanthus et Ladon: in Aetolia Naupactos, in 
Acarnania Stratos, oppida: in Epiro Dodonaei Iouis templum; et fons ideo 
sacer, quod, cum sit frigidus, et immersas faces, sicut caeteri, 
extinguish, ubi sine igne procul a, accendit. At, cum litora leguntur, a 
promontorio Sepiade per Demetrion et Halon et Pteleon et Echinon ad 
Pagaseum sinum cursus est. Ille, urbem Pagasam amplexus, amnem 
Sperchion accipit; et, quia Minyae, Colchida petentes, inde Argo nauem 
soluere, memoratur. Ab eo ad Sunium tendentibus illa praenauiganda; 
Maliacus et Opuntius, grandes sinus, et in his caesorum etiam Laconum 
tropaea Thermopylae, Opoes, Scarpha, Cnemides, Alope, Anthedon, Larymne, 
Aulis, Agamemnoniae Graiorumque classis in Troiam coniurantium statio; 
Marathon, magnarum multarumque uirtutum testis iam inde a Theseo, Persica 
maxime clade pernotus; Rhamnus parua, illustris tamen, quod in ea fanum 
est Amphiarai, et Phidiaca Nemesis; Thoricos et Brauronia, olim urbes, iam 
tantum nomina. Sunium promontorium est, finitque id litus Hellados, quod 
spectat orientem. Inde ad meridiem terra conuertitur usque ad Megaram, 
Atticae ut modo latere, ita nunc fronte, pelago adiacens. Ibi est 
Piraeeus, Atheniensium portus: Scironia saxa, saeuo quondam Scironis 
hospitio etiam nunc infamia. Megarensium tractus Isthmon attingit, (Diolco 
cognomen est) qui, quatuor millium spatio Aegaeum mare ab Ionio submouens, 
angusto tramite Helladi Peloponneson annectit. In eo est oppidum 
Cenchreae; fanum Neptuni, ludis, quod Isthmicos uocant, celebre; 
Corinthos, olim clara opibus, post clade notior, nunc Romam colonia, 
ex summa arce, quam Acrocorinthon appellant, maria utraque contuens. 
Peloponnesi oram (sicut diximus) sinus et promontoria lacerant: ab oriente 
Bucephalos, et Chersonesus, et Scyllaeon: ad meridiem, Malea, Taenaros, 
Acritas, Icthys: ad Vesperum Chelonates, et Araxos. Habitant ab Isthmo ad 
Scyllaeon Epidaurii, Aesculapii templo inclyti, et Troezenii, fide 
societatis Atticae illustres. Portus Saronicus, et Schoenitas, et Pogonus: 
oppida autem Epidaurus, Troezene, et Hermonia, his litoribus apposita 
sunt. Inter Scyllaeon et Malean, sinus Argolicus dicitur; inter Malean et 
Taenaron, Laconicus; inter Taenaron et Acritan, Asinaeus; inter Acritan et 
Ichthyn, Cyparissius. In Argolico sunt noti amnes, Erasinus atque Inachus, 
et notum oppidum, Lerne; in Laconico Gythius et Eurotas; in ipso Taenaro 
Neptuni templum, et specus, illi, quem in Ponto Acherusium diximus, facie 
et fabula similis; in Asinaeo flumen Pamissum; in Cyparissio Alpheus; 
nomen dedit urbs in litore sita, huic Cyparissae, illi Asine: Messeni 
Pyliique terras colunt; et ipsa pelago Pylos adiacet. Cyllene, Enneapolis, 
Patrae, oram illam tenent, in quam Chelonates et Araxos excurrunt: sed 
Cyllene, quod Mercurium ibi natum arbitrantur, insignis. Rhion deinde 
(maris id nomen est) anguste, et uelut freto, latus orae sequentis 
incidens inter Aetolos et Peloponnesiacos, usque ad Isthmon irrumpit. In 
eo ad septentriones spectare litora incipiunt. In his est Aegion, et 
Aegira, et Oluros, et Sicyon: at in aduersis Pagae, Creusis, Anticyra, 
Oeanthia, Cirrha; et notior aliquanto nomine Calydon, et Euenos, extra 
Rhion. In Acarnania maxine clara sunt, oppidum Leucas, flumen Achelous. In 
Epiro nihil Anbracio sinu nobilius est. Facit sinus, qui angustis 
faucibus, et quae minus mille passibus pateant, grande pelagus admittit: 
faciunt urbes, quae assidunt; Actium, Argia Amphilochis, Ambracia, 
Aecidarum regna Pyrrhique. Buthroton ultra est: deinde Ceraunii montes: ab 
his flexus in Adriam. Hoc amre, magno recessu litorum acceptum, et uaste 
quidem in latitudinem patens, qua penetrat tamen uastius, Illyricus usque 
Tergestum, caetera Gallicis Italicisque gentibus cingitur. Partheni et 
Dassaretae prima eius tenent; sequentia Taulantii, Eucheliae, Phaeaces. 
deinde sunt, quos proprie Illyricos uocant: tum Pyraei, et Liburni, et 
Istria. Urbium prima est Oricum, secunda Dyrrhachium; Epidamnos ante erat: 
Romani nomen mutauere, quia, uelut in damnum ituris, omen id uisum est. 
Ultra sunt Apollonia, Salona, Iader, Narona, Tragurium, sinus Polaticus, 
et Pola, quondam a Colchis (ut ferunt) habitata, (in quantum res 
transeunt!) nunc Romana colonia. Amnes autem Aeas et Nar, et Danubius, qui 
iam dictus est Ister: sed Aeas secundum Apolloniam, Nar inter Pyraeos 
et Liburnos, per Istros Ister, emittitur. Tergeste, intimo in sinu Adriae 
situm, finit Illyricum.

[2,4] IV. Italia.
De Italia, magis quia ordo exigit, quam quia monstrari eget, pauca 
dicentur: nota sunt omnia. Ab Alpibus incipit in altum excedere, atque, ut 
procedit, se media perpetuo iugo Apennini montis attollens, inter 
Adriaticum et Tuscum, siue (ut aliter eadem appellantur) inter Superum 
mare et Inferum, excurrit, diu solida. Verum ubi longe abit, in duo cornua 
finditur, respicitque altero Siculum pelagus, altero Ionium; tota angusta, 
et alicubi multo, quam unde coepit, angustior. Interiora eius aliae 
aliaeque gentes; sinistra parte Carni et Veneti colunt Togatam Galliam; 
tum Italici populi, Picentes, Frentani, Dauni, Apuli, Calabri, Sallentini. 
Ad dextram sunt sub Alpibus Ligures, sub Apennino Etruria; post Latium, 
Volsci, Campania, et, super Lucaniam, Bruttii. Urbium, quae procul a mari 
habitantur, opulentissimae sunt, ad sinistram Patauium Antenoris, 
Mutina et Bononia, Romanorum coloniae: ad dextram Capua a Tuscis, et Roma 
quondam a pastoribus, condita; nunc, si pro materia dicatur, alterum opus. 
At in oris proxima est a Tergeste Concordia. Interfluit Timauus, nouem 
capitibus exsurgens, uno ostio emissus: deinde Natiso non longe a mari 
ditem attingit Aquileiam. Ultra est Altinum. Superna late occupat litora 
Padus. Namque, ab imis radicibus Vesuli montis exortus, paruis se 
primum e fontibus colligit; et aliquatenus exilis ac macer, mox aliis 
amnibus adeo augescit atque alitur, ut se per septem ad postremum ostia 
effundat. Unum de eis, magnum, Padum appellant. Inde tam citus prosilit, 
ut, discussis fluctibus, diu, qualem emisit, undam agat, suumque etiam in 
mari alueum seruet; donec eum ex aduerso litore Istriae eodem impetu 
profluens Ister amnis excipiat. Hac re per ea loca nauigantibus, qua 
utrimque amnes eunt, inter marinas aquas dulcium haustus est. A Pado ad 
Anconam transitur Rauenna, Ariminum, Pisaurum, Fanestris colonia; 
flumen Metaurus, atque Aesis. Exin illa in angusto duorum promontorium ex 
diuerso coeuntium, inflexi cubiti imagine sedens, et ideo a Graiis dicta 
Ancon, inter Gallicas Italicasque gentes quasi terminus interest. Haec 
enim praegressos Piceni litora excipiunt: in quibus Numana, Potentia, 
Cluana, Cupra, urbes; castella autem Firmum, Adria, Truentinum; id et 
fluuio, qui praeterit, nomen est. Ab eo Frentani iam Matrini habent ac 
Aterni fluminis ostia; urbes Bucam et Histonium: Dauni autem Tifernum 
amnem; Cliterniam, Larinum, Teanum, oppida; montemque Garganum. Sinus est 
continuo Apulo litore incinctus, nomine Urias, modicus spatio, pleraque 
asper accessu: extra, Sipontum, uel (ut Graii dixere) Sipus; et flumen, 
quod, Canusium attingens, Aufidum appellant: post, Barium, et Gnatia, et 
Ennio ciue nobiles Rudiae: etiam in Calabria Brundisium, Valetium, 
Lupiae, Hydrus mons; tum Sallentini campi, et Sallentina litora, et urbs 
Graia, Callipolis. 
Hucusque Adria; hucusque Italiae latus alterum pertinet. Frons eius in duo 
quidem se cornua (sicut supra diximus) scindit: caeterum mare, quod inter 
utraque admittit, tenuibus promontoriis semel iterumque distinguens, non 
uno margine circuit, nec diffusum patensque, sed per sinus recipit. Primus 
Tarentinus dicitur, inter promontoria Sallentinum et Lacinium; in eoque 
sunt Tarentus, Metapontum, Heraclea, Croto, Thurium: secundus Scylaceus, 
inter promontoria Lacinium et Zephyrium; in quo est Petilia, Carcinus, 
Scylaceum, Mystiae: tertius inter Zephyrium et Bruttium, Consentiam, 
Cauloniam, Locrosque circumdat. In Bruttio sunt, Columna Rhegia, Rhegium, 
Scylla, Taurianum, et Metaurum. Hinc in Tuscum mare est flexus, et eiusdem 
terrae latus alterum. Medama, Hippo, nunc Vibon, Temesa, Clampetia, 
Blanda, Buxentium, Velia, Palinurus (olim Phrygii gubernatoris, nunc 
loci nomen), Paestanus sinus, Paestum oppidum, Silerus amnis, 
Picentia, Petrae quas Sirenes habitauere, Mineruae promontorium, omnia 
Lucaniae loca; sinus Puteolanus, Surrentum, Herculaneum, Vesuuii montis 
adspectus, Pompeii, Neapolis, Puteoli, lacus Lucrinus et Auernus, 
Baiae, Misenum (id nunc loci, aliquando Phrygii militis, nomen), 
Cumae, Liternum, Volturnus amnis, Volturnum oppidum, amoena Campaniae 
litora; Sinuessa, Liris, Minturnae, Formiae, Fundi, Tarracina, Circes 
domus aliquando Circeii, Antium, Aphrodisium, Ardea, Laurentum, Ostia, 
citra Tiberim in hoc latere sunt: ultra, Pyrgi, Minio, Castrum Nouum, 
Grauiscae, Cosa, Telamon, Populonia, Cecina, Pisae, Etrusca et loca et 
nomina; deinde Luna Ligurum, et Tigulia, et Genua, et Sabatia, et 
Albingaunum; tum Paulo et Varum flumina, ultraque ab Alpibus delapsa, sed 
Varum, quia Italiam finit, aliquanto notius. Alpes ipsae, ab his litoribus 
longe lateque diffusae, primo ad septentrionem magno gradu excurrunt; 
deinde, ubi Germaniam attigerunt, uerso impetu in orientem abeunt, 
diremtisque populis immanibus, usque in Thraciam penetrant.

[2,5] V. Gallia Narbonensis.
Gallia, Lemmano lacu et Cebennicis montibus in duo latera diuisa, atque 
altero Tuscum pelagus attingens, altero Oceanum, hinc a Varo, illinc a 
Rheno, ad Pyrenaeum usque permittitur. Pars Nostro mari apposita (fuit 
aliquando Brachata, nunc Narbonensis) est magis culta, et magis consita, 
ideoque etiam laetior. Urbium, quas habet, opulentissimae sunt, Vasio 
Vocontiorum, Vienna Allobrogum, Auenio Cauarum, Arecomicorum Nemausus, 
Tolosa Tectosagum, Secundanorum Arausio, Sextanorum Arelate, 
Septimanorumque Baeterrae. Sed antestat omnes Atacinorum Decimanorumque 
colonia, unde olim his terris auxilium fuit, nunc et nomen et decus est, 
Martius Narbo. In litoribus aliquot sunt cum aliquibus nominibus loca; 
caeterum rarae urbes, quia rari portus, et omnis plaga Austro atque Africo 
exposita est. Nicaea tangit Alpes, tangit oppidum Deciatum, tangit 
Antipolis. Deinde est Forum Iulii, Octauanorum colonia: tunc, post 
Athenopolin, et Olbiam, et Tauroenta, et Citharisten, est Lacydon 
Massiliensium portus, et in eo ipsa Massilia. Haec, a Phocaeis 
oriunda, et olim inter asperas posita, nunc, ut pacatis, ita dissimillimis 
tamen uicina gentibus, mirum quam facile et tunc sedem alienam ceperit, et 
adhuc morem suum teneat. Inter eam et Rhodanum, Maritima Auaticorum stagno 
assidet. Fossa Mariana partem eius amnis nauigabili alueo effundit. 
Alioquin litus ignobile est, lapideum, ut uocant; in quo Herculem, contra 
Albiona et Bergion, Neptuni liberos, dimicantem, cum tela defecissent, ab 
inuocato Ioue adiutum imbre lapidum ferunt. Credas pluisse; adeo multi 
passim et late iacent.
 Rhodanus non longe ab Istri Rhenique fontibus surgit: deinde, Lemanno 
lacu acceptus, tenet impetum, seque per medium integer agens, quantus 
uenit, egreditur; et inde contra occidentem ablatus, aliquamdiu Gallias 
dirimit; post, cursu in meridiem abducto, hac intrat, accessuque aliorum 
amnium iam grandis, et subinde grandior, inter Volcas et Cauaras 
emittitur. Ultra sunt stagna Volcarum, Ledum flumen, castellum Latera, 
Mesua collis incinctus mari paene undique; ac, nisi quod angusto aggere 
continenti annectitur, insula. Tum ex Cebennis demissus, Arauris iuxta 
Agathan, secundum Baeterras Orbis, fluit. Atax, ex Pyrenaeo monte 
degressus, qua sui fontis aquis uenit, exiguus, uadusque est; et iam 
ingentis alioquin aluei tenens, nisi ubi Narbonem attingit, nusquam 
nauigabilis; sed, cum hibernis intumuit imbribus, usque eo solitus 
insurgere, ut se ipse non capiat. Lacus accipit eum, Rubresus nomine, 
spatiosus admodum, sed, qua mare admittit, tenuis aditu. Ultra est 
Leucata, litoris nomen, et Salsulae fons, non dulcibus aquis defluens, sed 
salsioribus etiam quam marinae sint: iuxta campus minuta arundine 
gracilique peruiridis, caeterum stagno subeunte suspensus. Id manifestat 
media pars eius, quae, abscissa proximis, uelut insula natat, pellique se 
atque attrahi patitur. Quin et ex iis, quae ad imum perfossa sunt, 
suffusum mare ostenditur: unde Graiis nostrisque etiam auctoribus, uerine 
ignorantia, an prudentibus etiam mendacii libidine, uisum est tradere 
posteris, in ea regione piscem e terra penitus oriri, qui ubi ex alto 
hucusque penetrauit, per ea foramina, ictu capulantium interfectus, 
extrahitur. Inde est ora Sordonum, et parua flumina, Telis et Tichis, ubi 
accreuere, persaeua: colonia Ruscino, uicus Eliberri, magnae quondam urbis 
et magnarum opum tenue uestigium. Tum inter Pyrenaei promontoria Portus 
Veneris est sinu Salso, et Ceruaria locus, finis Galliae.

[2,6] VI. Hispaniae ora citerior.
Pyrenaeus primo hinc in Britannicum procurrit oceanum; tum, in terras 
fronte conuersus, Hispaniam irrumpit; et, minore eius parte ad dextram 
exclusa, trahit perpetua latera continuus, per omnem donec prouinciam 
longo limite immissus, in ea litora, quae occidenti sunt aduersa, 
perueniat. Ipsa Hispania, nisi qua Gallias tangit, pelago undique incincta 
est: ubi illis adhaeret, maxime angusta, paulatim se in Nostrum et oceanum 
mare extendit, magisque et magis latior ad occidentem abit, ac fit ibi 
latissima; uiris, equis, ferro, plumbo, aere, argento auroque etiam 
abundans, et adeo fertilis, ut, sicubi ob penuriam aquarum effeta ac sui 
dissimilis est, linum tamen aut spartum alat. Tribus autem est distincta 
nominibus; parsque eius Tarraconensis, pars Baetica, pars Lusitania 
uocatur. Tarraconensis altero capite Gallias, altero Baeticam 
Lusitaniamque, contingens, mari latera obiicit Nostro, qua meridiem; qua 
septentrionem spectat, oceano. Illas fluuius Anas separat, et ideo Baetica 
maria utraque prospicit; ad occidentem, Atlanticum; ad meridiem Nostrum. 
Lusitania oceano tantummodo obiecta est, sed latere ad septentriones, 
frontes ad occasum.
 Urbium de mediterraneis in Tarraconensi clarissimae fuerent Pallantia et 
Numantia, nunc est Caesaraugusta; in Lusitania Emerita; in Baetica 
Astigi, Hispal, Corduba. At, si litora legas, a Ceruaria proxima est 
rupes, quae in altum Pyrenaeum extrudit; dein Tichis flumen ad Rhodam, 
Clodianum ad Emporias: tum mons Iouis, cuius partem occidenti aduersam, 
eminentia cautium, quae inter exigua spatia ut gradus subinde consurgunt, 
Scalas Hannibalis appellant. Inde ad Tarraconem parua sunt oppida, Blanda, 
Eluro, Baetulo, Barcino, Subur, Tolobi; parua flumina Baetulo iuxta Iouis 
montem, Rubricatum in Barcinonis litore; inter Subur et Tolobin, Maius. 
Tarraco urbs est in his oris maritimarum opulentissima: Tulcis eam modicus 
amnis subit; ingens Iberus Dertosam attingit. Inde se in terras pelagus 
insinuat, et, primum magno impetu admissum, mox in duos sinus promontorio 
quod Ferrariam uocant, finditur. Prior Sucronensis dicitur, maiorque, ac 
magno satis ore pelagus accipiens, et, quo magis penetratur, angustior, 
Saetabim, et Turiam, et Sucronem non magna excipit flumina; urbes 
complexus, et alias quidem, sed notissimas Valentiam, et Saguntum 
illam fide et aerumnis inclytam. Sequens Illicitanus Alonem habet, et 
Lucentiam, et, unde ei nomen est, Illicen. Hic iam terrae magis in altum 
eunt, latioremque, quam fuerat, Hispaniam faciunt. Verum ab his, quae 
dicta sunt, ad principia Baeticae, praeter Carthaginem, quam dux 
Poenorum Hasdrubal condidit, nihil referendum est. In illis oris ignobilia 
sunt oppida, et quorum mentio tantum ad ordinem facit; Virgi in sinu, quem 
Virgitanum uocant: extra, Abdera, Suel, Ex, Maenoba, Malaca, Salduba, 
Lacippo, Barbesul. Aperit deinde angustissimum pelagus, et proxima inter 
se Europae atque Africae litora montes efficiunt, (ut initio diximus) 
Columnae Herculis, Abyla et Calpe; uterque quidem, sed Calpe magis, et 
paene totus, in mare prominens. Is mirum in modum concauus, ab ea parte, 
qua spectat occasum, medium fere latus aperit: atque inde ingressis totus 
admodum peruius, prope quantum patet, specus. Sinus ultra est, in eoque 
Carteia, (ut quidam putant) aliquando Tartessos, et quam transuecti ex 
Africa Phoenices habitant, atque (unde nos sumus) Tingentera. Tum 
Mellaria, et Belo, et Besippo, usque ad Iunonis promontorium, oram Freti 
occupant. Illud iam in occidentem et oceanum obliquo iugo excurrens, atque 
ei, quod in Africa Ampelusian esse dixeramus, aduersum, qua Nostra maria 
sunt, finit Europen.

[2,7] VII. Mediterranei maris insulae.
Gades insula, quae egressis Fretum obuia est, admonet ante reliquas 
dicere, quam in Oceani litora Terrarumque circuitum, ut initio promisimus, 
oratio excedat. Paucae sunt in Maeotide (inde enim uidetur commodissimum 
incipere), neque omnes tamen incoluntur: tam nec pabula quidem large 
ferunt. Hac re habitantibus caro magnorum piscium, sole siccata, et in 
pollinem usque contusa, pro farre est. Paucae et in Ponto; Leuce 
Borysthenis ostio obiecta, parua admodum, et, quia ibi Achilles situs est, 
Achillea cognomine: non longe a Colis Aria, quae, Marti consecrata, (ut 
fabulis traditur) tulit aues, cum summa clade aduenientium, pennas quasi 
tela iaculatas. Sex sunt inter Istri ostia: ex his Peuce notissima et 
maxima. Thynias, Mariandynorum finibus proxima, urbem habet, quam, quia 
Bithyni incolunt, Bithynida appellant. Contra Thracium Bosporum duae 
paruae paruoque distantes spatio, et aliquando creditae dictaeque 
concurrere, et Cyaneae uocantur et Symplegades. In Propontide tantum 
Proconnesos habitatur. Extra Hellespontum, earum, quae Asiaticis 
regionibus adiacent, clarissimae sunt, Tenedos, Sigeis aduersa 
litoribus, et, quo dicentur ordine, ad promontorium Tauri montis 
expositae, quas quondam dici putauere g-Makarohn siue quod fortunati admodum 
coeli solique sunt, siue quod eas suo suorumque regno Macar occupauerat: 
in Troade Lesbos, et in ea quinque olim oppida, Antissa, Pyrrha, 
Eresos, Methymna, Mitylene: in Ionia Chios et Samos: in Caria Cos: in 
Lycia Rhodos: in illis singulae sunt iisdem nominibus urbes: in Rhodo tres 
quondam erant, Lindos, Camiros, Ialysos. Quae contra Tauri promontorium 
importance nauigantibus obiacent, Chelidoniae nominantur. In sinu quem 
maximum Asia recipit prope media, Cypros, ad Ortum occasumque se 
immittens, recto iugo inter Cilician Syriasque porrigitur; ingens, ut quae 
aliquando nouem regna ceperit, et nunc aliquot urbes ferat, quarum 
clarissimae Salamis et Paphos, et (quo primum ex mari Venerem egressam 
accolae affirmant) Palaepaphos. Arados in Phoenice est parua, et, quantum 
patet, tota oppidum; frequens tamen, quia etiam super aliena tecta sedem 
ponerre licet. Parua et Canopos, Nili ostio, quod Canopicum uocant, obuia 
est. Menelai gubernator Canopus, ibi forte moriens, nomen insulae, illa 
ostio dedit. Pharos nunc Alexandriae ponte coniungitur, olim (ut Homerico 
carmine proditum est) ab eisdem oris cursu diei totius abducta: et, si ita 
res fuit, uideri potest coniectantibus in tantum mutatae causas Nilum 
praebuisse, dum limum subinde, et praecipue cum exundaret, litori 
annectens, auget terras, spatiumque augescentium in uicina uada promouet. 
In Africa, contra maiorem Syrtim, Euteltos: contra minoris promontoria, 
Meninx et Cercinna: contra Carthaginis sinum, Tarichiae et Aegates, Romana 
clade memorabiles. Plures Europae litoribus sunt appositae: in Aegaeo 
mari, prope Thraciam, Thasos, Imbros, Samothrace, Scandile, Polygaeos, 
Sciathos, Halonesos; et (quam aliquando, omnibus, qui mares erant, caesis, 
tantum feminae tenuisse dicuntur) Atho monti Lemnos aduersa. Pagaseus 
sinus Scyron prospicit, Cicynethon amplectitur. Euboea ad meridiem 
promontorium Geraeston et Capharea, ad septentrionem Cenaeum extrudit; et, 
nusquam lata, duum millium spatium habet, ubi arctissima est; ceterum 
longa, totique Boeotiae apposita, angusto freto distat a litore: Euripon 
uocant, rapidum mare, et alterno cursu, septies die ac septies nocte, 
fluctibus inuicem uersis, adeo immodice fluens, ut uentos etiam ac plena 
uentis nauigia frustretur. Aliquot in ea sunt oppida, Styra, Eretria, 
Pyrrha, Nesos, Oechalia; uerum opulentissimae Carystos et Chalcis. In 
Atthide Helene est, nota stupro Helenae; et Salamis, excidio classis 
Persicae notior: circa Peloponneson, etiam nunc in Aegaeo, Pityusa, et 
Aegina Epidaurico litori proxima, Troezenio Calauria, inter ignobiles 
alias, leto Demosthenis nobilis; in Myrtoo Cythera contra Malean, Oenussa 
et Theganusa contra Acritan; in Ionio Prote, Asteria, Cephalenia, Neritos, 
Same, Zacynthos, Dulichium; et, inter non ignobiles, Ulyssis nomine Ithaca 
maxime illustris: in Epiro Echinades, et olim Plotae, nunc Strophades: 
contra Ambracium sinum Leucadia, et uicina Adriatico mari Corcyra. 
Hae Thracum Graiorumque terris obiacent. At interius Melos, Olearos, 
Aegilia, Cothon, Ios, Thia, Thera, Gyaros, Hippuris, Dionysia, Cynthos, 
Chalcia, Icaria, Cinara Nisyros, Lebinthos, Calymnia, Syme. Hae, quia 
dispersae sunt, Sporades: ab eis Sicinos, Siphnos, Seriphos, Rhenea, 
Paros, Myconos, Syros, Tenos, Naxos, Delos, Andros, quia in orbem 
iacent, Cyclades dictae. Super eas, iam in medio mari, ingens, et centum 
quondam urbibus habitata, Crete, ad orientem promontorium Samonium, ad 
occidentem g-Kriou g-metohpon immittit; nisi maior esset, Cypri similis; 
multis famigerata fabulis, aduentu Europae, Pasiphaes et Ariadnae 
amoribus, Minotauri feritate fatoque, Daedali operibus et fuga, Tali 
statione atque morte; maxime tamen eo, quod ibi sepulti Iouis paene clarum 
uestigium sepulcrum est, cui nomen eius insculptum esse accolae ostendunt. 
Urbium notissimae, Gnossos, Gortyna, Lyctos, Lycastos, Holopyxos, Panacra, 
Cydonia, Marathusa, Dictynna. Inter colles, quod ibi nutritum Iouem 
accepimus, fama Idaei montis excellit. Iuxta est Astypalaea, Naumachos, 
Zephyre, Chryse, Gaudos, et quas g-Musagorous, numero tres, uno tamen 
uocabulo appellant; atque, unde Carpathio mari cognomen est, Carpathos. In 
Adria Apsoros, Dyscelados, Absyrtis, Issa, Pityia, Hydria, Electrides, 
nigra Corcyra, Tragurium, Diomedia, Aestria, Sason, atque, ut Alexandriae, 
ita Brundisio adiacens Pharos. 
Sicilia, (ut ferunt) aliquando continens, et agro Bruttio annexa, post 
freto maris Siculi abscissa est. Id angustum et anceps, alterno cursu, 
modo in Tuscum, modo in Ionium pelagus perfluit; atrox, saeuum, et Scyllae 
Charybdisque saeuis nominibus inclytum. Scylla saxum est, Charybdis mare, 
utrumque noxium appulsis. Ipsa ingens, et tribus promontoriis in diuersa 
procurrens, Graecae literae imaginem, quae Delta dicitur, efficit. 
Pachynum uocatur, quod Graeciam spectat; Lilybaeum, quod Africam; Peloris, 
quod, in Italiam uergens, Scyllae aduersum est. Causa nominis, Pelorus 
gubernator ab Hannibale ibidem conditus; quem idem uir, profugus ex 
Africa, ac per ea loca Syriam petens, quia procul intuenti uidebantur 
continua esse litora, et non peruium pelagus, proditum se arbitratus, 
occiderat. Ab eo ad Pachynum ora quae extenditur, Ionium mare attigens, 
haec fert illustria, Messanam, Tauromenium, Catinam, Megarida, Syracusa, 
et in iis mirabilem Arethusam. Fons est, in quo uisuntur iacta in Alpheum 
amnem, ut diximus, Peloponnesiaco litori infusum; unde ille creditur, non 
se sociare pelago, sed subter maria terrasque depressus, huc agere alueum, 
atque hic se rursus extollere. Inter Pachynum et Lilybaeum, Acragas est, 
et Heraclea, et Thermae: inter Lilybaeum et Pelorida, Panormus, et Himera: 
interius uero Leontini, et Centuripinum, et Hybla, aliaeque complures: 
famam habet, ob Cereris templum, Enna. Praecipui montium Eryx, maxime 
memoratus ob delubrum Veneris ab Aenea conditum; Aetna, quae Cyclopas olim 
tulit, nunc assiduis ignibus flagrat. De amnibus, Himera referendus, quia 
in media admodum ortus, in diuersa decurrit, scindensque eam utrimque, 
alio ore in Libycum, alio in Tuscum mare deuenit. Circa Siciliam, in 
Siculo freto, est Aeaee, quam Calypso habitasse dicitur; Africam uersus, 
Gaulos, Melita, Cossura; propius Italiam, Galata, et illae septem, quas 
Aeoli appellant, Osteodes, Lipara, Heraclea, Didyme, Phoenicusa, ac, sicut 
Aetna, perpetuo flagrantes igne Hiera et Strongyle. Sed Pithecusa, 
Leucothea, Aenaria, Phitonia, Capreae, Prochyta, Pontiae, Pandateria, 
Sinonia, Palmaria, Italico lateri, citra Tiberina Ostia, obiacent. Ultra 
aliquot sunt paruae, Dianium, Igilium, Carbania, Urgo, Ilua, Capraria: 
duae grandes, fretoque diuisae, Corsica et Sardinia; quarum Corsica, 
Etrusco litori proprior, intra latera tenuis et longa, praeterquam ubi 
Aleria et Mariana coloniae sunt, a barbaris colitur: Sardinia, Africum 
pelagus attingens, nisi quod in occidentem quam in orientem angustius 
spectat, par et quadrata undique, et nusquam non aliquanto est spatiosor, 
quam ubi longissima est Corsica; caeterum fertilis, et soli quam coeli 
melioris, atque, ut fecunda, ita paene pestilens. In ea antiquissimi 
populorum sunt Ilienses; urbium antiquissimae Calaris et Sulci. 
At in Gallia, quas referre conueniat, solae sunt Stoechades, ab ora 
Ligurum ad Massiliam usque dispersae. Baleares in Hispania, contra 
Tarraconensia litora sitae, non longe inter se distant, et ex spatio suo 
cognominibus acceptis, maiores, minoresque perhibentur. Castella sunt in 
minoribus, Iamno et Mago; in maioribus, Palma et Pollentia coloniae. 
Ebusos, e regione promontorii, quod in Sucronensi sinu Ferrariam uocant, 
eodem nomine urbem habet; frumentis tantum non fecunda, at alia largior, 
et omnium animalium, quae nocent, adeo expers, ut nec ea quidem, quae de 
agrestibus mitia sunt, aut generet, aut, si inuecta sunt, sustineat. 
Contra est Colubraria, cuius meminisse succurrit, quod cum scateat multo 
ac malefico genere serpentium, et sit ideo inhabitabilis, tamen ingressis 
eam, intra id spatium, quod Ebusitana humo circumsignauerunt, sine 
pernicie et rata est; iisdem illis serpentibus, qui solent obuios 
appetere, adspectum eius pulueris, aliud uelut uirus, procul et cum pauore 
fugientibus.