[CCI] De Adolescentula Segregata A Viro.
Adolescens quidam Veronensis praestanti forma adolescentulam uxorem duxit. Is cum plus aequo indulgeret matrimonio, pallorem uultus macies ac debilitas corporis secuta est. Mater filio sollicita, ac deteriorem morbum uerita, filium rus longe ab uxore ablegabat. Illa, uiri moerens desiderio, coeuntes passeres conspicata: 'Abite' inquit, 'ne si uos socrus conspiciat, et uos alio in diuersa distrahat loca.'

[CCII] De Duorum Contentione Pro Eodem Insigni Armorum.
Genuensis onerariae nauis patronus, qui in Gallia conductus a Rege aduersus Anglicos nauigauit, gestabat scutum in quo bouis caput depictum erat. Conspicatus hunc Gallicus Nobilis, cum illud armorum insigne sibi uindicaret, orta altercatione, Gallicus Genuensem ad certamen prouocauit. Genuensis, accepta prouocatione, in campum ad certamen nullo apparatu descendit: alter multis impensis ornatissimis in campum constitutum uenit. Tum Genuensis: 'Quid est,' inquit, 'propter quod certaturi hodie inuicem sumus?' Ille: - 'Assero,' inquit, 'tua insignia mea meorumque prius quam tuorum fuisse.' Cum Genuensis quaenam sua esse diceret: - 'Caput bouis,' ait. Hic Genuensis: - 'Non est opus certamine aliquo,' inquit; 'nam hoc, quod porto, non bouis, sed uaccae est caput.' Faceto dicto inanis Gallici iactantia est elusa.

[CCIII] Facetum Medici Qui Sorte Medelas Dabat.
Mos est in urbe Roma, ut infirmi urina mittatur ad Medicum, cum uno aut duobus argenteis nummis, ut consulat sanitati. Quidam Medicus, quem ipse noui, uaria nocte remedia morbis scribebat in cedulis (quas receptas uocant). Eas omnes in sacculum ponebat. Mane cum urinae ad eum deferrentur, postulato remedio, ille manum ponebat ad sacculum, casu quae in manum incideret sumpturus, dicens, inter capiendum, petenti, uulgaribus uerbis: 'Prega Dio te la mandi buona,' id est: 'Roga Deum ut sortiaris bonam.' Misera eorum conditio, quibus non ratio sed fortuna opitulabatur.

[CCIV] Exploratio Ad Hominem Tristem Ob Pecuniam Debitam.
Deambulabat Perusinus quidam per uicum cogitabundus ac moestus, quem cum obuius interrogasset quid eum torqueret, atque ille respondisset se pecuniam debere quam nequiret exsoluere: - 'Vah,' inquit, 'stulte, relinque has cogitationes creditori.'

[CCV] De Poena Imposita Graecis Et Genuensibus Homicidis.
Quidam Genuenses habitantes Perae (ea est Genuensium ciuitas prope Constantinopolim) cum, negotiandi causa, Constantinopolim diuertissent, orta inter eos ac Graecos discordia, partim ex eis interfecti, partim uulnerati sunt. Cum peteretur ab Imperatore iustitiam de homicidis fieri, ille prompte se id facturum pollicitus, barbam Graecis, in poenam sceleris, radi iussit, quae mulcta apud eos ignominiosa habetur. Praetor Genuensium, qui erat Perae, se delusum putans, consanguineis Genuensium promisit ut ipsemet suas iniurias ulcisceretur. Sumpto itaque tempore, Constantinopolim ingressi nonnullos Graecos occiderunt ac uulnerauerunt. Ingens querela statim ad Praetorem Perae ab Imperatore defertur, poenam maleficii postulante. Ille se puniturum maleficos libere asserens, die ad poenam praestituta, captos homicidas reliquosque in publicum produci iussit, tanquam illos capite mulctaturus. Conuenerant ad famam rei tum Graeci permulti, tum populus uniuersus Perae, exspectantes poenam; sacerdotesque aderant parati cum crucibus, ueluti elaturi cadauera mortuorum. Tum Praetor, silentio per praeconem facto, omnibus maleficii reis culum radi fecit, asserens Genuenses barbam, non in facie, sed circa nates ferre. Ita rasura et faciei et culi aequata maleficii poena est.

[CCVI] Facetum Contra Romanos Qui Edunt 'Virtutes'.
Calendis Maii, Romani uaria leguminum genera, quae uirtutes appellant, simul coquunt mane eduntque. Franciscus Lauegnis, Mediolanensis, per iocum, cum is mos recitaretur inter socios: - 'Nequaquam mirum est,' inquit, 'Romanos a superioribus degenerasse, cum singulis annis eorum uirtutes edendo absumant.'

[CCVII] De Quodam Qui Vouit Candelam Virgini Mariae.
Cum essem in Anglia, audiui facetum dictum cuiusdam Magistri onerariae nauis, qui erat Hibernicus. Iactabatur magnis in mari fluctibus nauis, et tempestate quassabatur, adeo ut salutem omnes desperarent. Magister, si salua nauis euaderet tempestatem, cuidam ecclesiae Dei Genitricis Virginis Mariae, quae ante ob similia miracula insignis erat, uouit candelam ceream, instar mali nauis. Tum socius cum uotum culparet ut difficillimum factu, cum in tota Anglia tantum cerae non esse affirmaret ut talis candela posset confici: - 'Oho! tace,' inquit Magister, 'et quantumlibet Matri Dei pollicear, dummodo periculum euadamus, sine. Nam si saluabimur, candela parui nummuli contenta erit.'

[CCVIII] Facetum Item De Alio Qui Fecit Votum Sancto Cyriaco.
In eamdem sententiam Anconitanus quidam mercator in Sanctum Cyriacum (quem ciuitas barba promissa depictum patronum colit), iocatus est. Iactata magnis aliquando fluctibus naui, mortem ueritus domum Cyriaco infra certum tempus se daturum uouit. Eo elapso, id Antistiti ecclesiae per confessionem fassus est. Sacerdos (utile enim id sibi futurum erat) ad exsoluendum uotum hortatur. Ille se tanto onere exsoluturum pollicitus, cum saepius, et non absque reprehensione promissi nimium dilati, admoneretur, seu molestia Sacerdotis tam frequenter monentis, seu impietate motus, semel interpellatus: - 'Ohe! ne me amplius hac de re obtundas,' ait, 'nam maiorem, quam qua Cyriacus est, iam barbam decepi.'

[CCIX] Mulier Vidua Quae Cupiebat Habere Virum Prouecta Aetate.
Mulier Vidua cum diceret uicinae, se, licet iam de uita huius saeculi non curaret, cupere tamen uirum quietum prouecta aetate, societatis potius et communis uitae subsidii, quam alterius rei causa, cum potius de salute animae quam corporis lasciuia esset cogitandum: illa inuenturam se eiusmodi uirum pollicita, postridie ad Viduam redit, et se comperisse uirum testatur, in quo omnes, quas cuperet, uirtutes inessent, et illum imprimis, quod ipsa optare uideretur, mancum uirilibus esse. Tum Vidua: - 'Istum,' inquit, 'ego uirum nullo pacto uolo. Nam si Pacialis' (ita enim hominum appellauit Genitorem) 'desit, quis Mediator (pacifice enim cum uiro uiuendum est), si quando, ut fit, altercatio grauior aut discordia inuicem oriretur, constitueret inter nos pacem?'

[CCX] De Quodam Fratre Abbatissam Inpraegnante.
Abbatissam certi monasterii de Urbe, quam noui, cum amaret Frater Ordinis Minorum, petiit saepius concubitum eius. Id deneganti mulieri, eo quod uereretur ne conciperet, et exinde poenam metuenti, pollicitus est Frater quoddam breue, ut appellant, se illi daturum, quod si ad collum filo sericeo suspensum ferret, prohiberet prolem, ut eo modo secura coire cum quocumque uellet posset. Credidit illa quod optabat: Frater mulierem saepius compressit. Post tres menses, mulier grauida comperta est. Id resciscens Frater aufugit. Abbatissa se delusam conspiciens, breue illud dissoluit, aperuitque, ut uideret quid intus esset scriptum. Verba haec erant uulgaria: Asca imbarasca, non facias te supponi, et non implebis tascam. Optima ad prohibendam fecunditatem incantatio.

[CCXI] Cuiusdam Pueri Miranda Responsio In Angelottum Cardinalem.
Angelotto, Cardinali Romano, homini mordaci et ad iurgandum prompto, uerborum satis, prudentiae parum erat. Ad eum, cum Pontifex Eugenius esset Florentiae, accessit uisitandi gratia puer decennis, admodum scitus, usus paucis uerbis, oratione satis luculenta. Admiratus Angelottus pueri grauitatem suauitatemque dicendi, ac nonnulla percunctatus ad quae puer scite respondit, uersus ad astantes: 'Simili ingenio et ita docti a pueritia,' inquit, 'crescentibus annis decrescunt intellectu, et stultiores prouecta aetate euadunt.' Tum puer extemplo: - 'Doctissimus ergo profecto sapientissimusque prae caeteris uos in teneris annis esse debuistis.' Obstipuit subito faceteque responso Cardinalis, stultitiae ab illo reprehensus, quem ferme infantem uiderat.

[CCXII] De Discipulo Cerdonis Qui Subagitabat Uxorem Magistri.
Aretii discipulus cerdonis saepius domum redibat, simulans se ibi commodius calceos suere. Orta ex frequenti recessu suspicione, cerdo domum cum insperato redisset, discipulum subagitantem uxorem deprehendit, in quem conuersus cerdo: 'Pro istiusmodi sutura,' inquit, 'nedum pecunias dem tibi, sed habeto gratias malas.'

[CCXIII] Facetia Cuiusdam Adolescentulae Quae Emittebat Petum.
Nupta adolescentula ad parentes proficiscens, cum per syluam iter cum uiro faceret, conspectis nonnullis ouibus quas arietes subigebant, quaesiuit cur potius cum illis quam cum aliis coirent. Vir, iocando: - 'Quae crepitum facit ouis,' inquit, 'statim comprimitur ab ariete.' Petiit illa numquid et uiris id moris esset. Cum uir annuisset, illa statim crepitum edidit; uir ioco suo deprehensus uxorem cognouit. Cum deinde paulum uiae processissent, iterum mulier pepedit. Vir denuo matrimonio usus est. Cum iam ad finem nemoris peruenissent, foemina, tali ludo gaudens, tertio petum emisit. Tunc uir, coeundo et ambulando fessus: 'Non si cor cacares,' ait, 'te amplius subagitarem.'

[CCXIV] Quid Sit Acceptius Deo, Dicere Aut Facere?
Facetus quidam notus meus petiuit a Religioso, utrum esset Deo acceptius, dicere aut facere? Ille facere cum dixisset: - 'Ergo,' ait alter, 'plus meretur qui facit Noster Pater, quam qui dicit.'

[CCXV] De Aegyptio Hortato Ad Fidem.
Hortatus est Christianus quemdam infidelem Aegyptium, quocum sibi diutina uitae consuetudo fuerat, cum is in Italiam uenisset, ut semel interesset in ecclesia, dum Missa solemnis celebraretur. Assentitur ille, et Missae interfuit cum Christianis. Rogatus deinde in coetu, quid sibi de caerimoniis et solemnitate Officii uideretur, respondit omnia recte et ex ordine praeter unum sibi uideri facta; nullam enim caritatem in ea Missa esse seruatam, cum unus solus, reliquis esurientibus, comedisset ac bibisset, nulla portione cibi ac potus reliquis impensa.

[CCXVI] De Episcopo Hispano Qui Comedit Perdices Pro Piscibus.
Episcopus Hispanus iter faciens die Veneris ad hospitium diuertit, missoque seruo qui pisces emeret, hic non reperiri eos uenales, sed duas perdices patrono retulit. Ille eas emi et simul coqui, ac in mensam deferri iussit. Admiratus seruus, qui eas emptas pro die Dominico crederet, quaesiuit ab Episcopo, num eas esset esurus, cum tali die carnes essent prohibitae. Tum Episcopus: 'Pro piscibus,' inquit, 'utar.' Multoque id magis admiranti responsum: 'An nescis,' ait, 'me Sacerdotem esse? Quid est maius, ex pane corpus Christi facere, an ex perdicibus pisces?' Factoque crucis signo, cum eas in pisces uerti imperasset, pro piscibus usus est.

[CCXVII] De Fatuo Dormiente Cum Archiepiscopo Coloniensi, Qui Dixit Eum Quadrupedem.
Archiepiscopus Coloniensis defunctus habebat in deliciis fatuum, qui secum in lecto cubabat. Cum aliquando Monialis eodem in lecto iaceret, sensit fatuus, qui in inferiori parte iacebat, plures solito esse in lecto pedes. Tacto uno pede, quaesiuit, cuiusnam is pes esset. Suum esse respondit Archiepiscopus. Cum alterum, deinde tertium, quartumque tetigisset, omnes Archiepiscopus respondit suos esse. Tum ille festinus surgens ad fenestram prodiit, magna uoce exclamans: 'Accurrite omnes ad uidendum nouum et insuetum monstrum. Noster enim Archiepiscopus quadrupes factus est!' Ita patroni turpitudinem detexit. Insanior est certo fatuo, qui fatuis delectatur.

[CCXVIII] Facetum Martini Pontificis In Oratorem Molestum.
Petebat a Pontifice Martino V. Orator Ducis Mediolani nescio quid instantius, quod ille concedere nolebat. Cum Orator importunius instaret, sequebatur petendo Pontificem usque ad cubiculi fores. Tum ille ut se ea molestia eximeret, posita ad genas manu: 'Ho! dentes summe doleo,' inquit, relictoque Oratore cubiculum ingressus est.

[CCXIX] De Quodam Qui Damnabat Vitam Cardinalis Angelotti.
Damnabat quidam multis uerbis uitam et mores Angelotti Cardinalis defuncti. Fuit enim rapax et uiolentus, ut cui nulla esset conscientia. Tum ex adstantibus unus: 'Opinor,' inquit, 'Diabolum iam uorasse et cacasse eum saepius ob scelera sua.' Alter, uir facetissimus: - 'Adeo mala caro eius fuit,' inquit, 'ut nullus Daemon, quantumuis bono stomacho, illam prae nausea comedere auderet.'

[CCXX] De Fatuo Qui Militem Florentinum Irridebat.
Erat olim Florentiae Equestris ordinis uir nobis notus, statura admodum paruus, et barba utebatur paulum prolixa. Quidam fatuus eum irridere coepit, et in staturam ac barbam iocari, quoties in ipsum in uia incidisset, adeo importune, aliquando ut molestus esset. Hoc Equitis sentiens uxor, fatuum ad se uocatum optimo cibo farsit, uestemque dedit, rogans ne amplius illuderet uiro. Promisit ille, et cum offenderet aliquando hominem, tacitus praeteribat. Hoc admirati adstantes ad loquendum irritabant: simul quaerentes cur nil, ut antea, loqueretur. Tum ille, digito ad os posito: - 'Obturauit,' inquit, 'os meum, ut amplius nequeam loqui.' Optimus ergo ad conciliandam beneuolentiam opifex est cibus.