[5,0]SATIRA V. AD CORNUTUM MAGISTRUM SUUM. DE VERA LIBERTATE. PERSIUS. 1 VATIBUS hic mos est, centum sibi poscere uoces, Centum ora, et linguas optare in carmina centum, Fabula seu moesto ponatur hianda tragoedo, Vulnera seu Parthi ducentis ab inguine ferrum. CORNUTUS 5 Quorsum haec? aut quantas robusti carminis offas Ingeris, ut par sit centeno gutture niti? Grande locuturi, nebulas Helicone legunto, Si quibus aut Procnes, aut si quibus olla Thyestae Feruebit, saepe insulso coenanda Glyconi. 10 Tu neque anhelanti, coquitur dum massa camino, Folle premis uentos; nec, clauso murmure raucus, Nescio quid tecum graue cornicaris ineptum; Nec stloppo tumidas intendis rumpere buccas. Verba togae sequeris, iunctura callidus acri, 15 Ore teres modico, patientes radere mores Doctus, et ingenuo culpam defigere ludo. Hinc trahe quae dicas, mensasque relinque Mycenis Cum capite et pedibus, plebeiaque prandia noris. PERSIUS. Non equidem hoc studeo bullatis ut mihi nugis 20 Pagina turgescat, dare pondus ideonea fumo. Secreti loquimur: tibi nunc, hortante Camoena, Excutienda damus praecordia; quantaque nostrae Pars tua sit, Cornute, animae, tibi, dulcis amice, Ostendisse iuuat. Pulsa, dignoscere cautus 25 Quid solidum crepet, et pictae tectoria linguae. His ego centenas ausim deposcere uoces, Ut, quantum mihi te sinuoso in pectore fixi, Voce traham pura, totumque hoc uerba resignent Quod latet arcana non enarrabile fibra. 30 Quum primum pauido custos mihi purpura cessit, Bullaque succinctis laribus donata pependit; Quum blandi comites, totaque impune Suburra Permisit sparsisse oculos iam candidus umbo; Quumque iter arnbiguum est, et uitae nescius error 35 Diducit trepidas ramosa in compita mentes: Me tibi supposui. Teneros tu suscipis annos Socratico, Cornute, sinu. Tunc, fallere solers, Apposita intortos extendit regula mores, Et premitur ratione animus, uincique labo rat, 40 Artificemque tuo ducit sub pollice uultum. Tecum etenim longos memini consumere soles, Et tecum primas epulis decerpere noctes: Unum opus, et requiem pariter disponimus ambo, Atque uerecunda laxamus seria mensa. 45 Non equidem hoc dubites, amborum foedere certo Consentire dies, et ab uno sidere duci. Nostra uel aequali suspendit tempora Libra Parca tenax ueri; seu nata fidelibus hora Diuidit in Geminos concordia fata duorum, 50 Saturnumque grauem nostro Ioue frangimus una: Nescio quod, certe est, quod me tibi temperat, astrum. Mille hominum species, et rerum discolor usus; Velle suum cuique est, nec uoto uiuitur uno. Mercibus hic Italis mutat sub sole recenti 55 Rugosum piper, et pallentis grana cumini; Hic satur irriguo mauult turgescere somno; Hic Campo indulget; hunc aiea decoquit; ille In Venerem putret: sed quum lapidosa chiragra Fregerit articulos, ueteris ramalia fagi, 60 Tum crassos transisse dies lucemque palustrem, Et sibi, iam seri, uitam ingemuere relictam. At te nocturnis iuuat impallescere chartis: Cultor enim iuuenum, purgatas inseris aures Fruge Cleanthea. Petite hinc, iuuenesque, senesque, 65 Finem animo certum, miserisque uiatica canis. — Cras hoc fiet. —Idem cras fiet.—Quid? quasi magnum Nempe diem donas? — Sed, quum lux altera uenit, Iam cras hesternum consumpsimus. Ecce aliud eras Egerit hos annos, et semper paulum erit ultra. 70 Nam quamuis prope te, quanauis temone sub uno Vertentem sese, frustra sectabere canthum, Quum rota posterior curras et in axe secundo. Libertate opus est : non bac, ut quisque Velina Publius emeruit, scabiosum tesserula far 75 Possidet. Heu steriles ueri, quibus una Quiritem Vertigo facit! Hic Dama est, non tressis agaso, Vappa, et lippus, et in tenui farragine mendax: Verterit hunc dominus : momento turbinis exit Marcus Dama. Papae! Marco spondente, recusas 80 Credere tu nummos? Marco sub iudice palles? Marcus dixit: ita est. Adsigna, Marce, tabellas. Haec mera libertas! hanc nobis pilea donant! — An quisquam est alius liber, nisi ducere uitam Cui licet ut uoluit? licet, ut uolo, uiuere: non sim 85 Liberior Bruto? — Mendose colligis, inquit Stoicus hic, aurem mordaci lotus aceto Hoc reliqunin accipio : licet illud et ut uolo tolle. — Vindicta postquam meus a praetore recessi, Cur mihi non liceat iussit quodcumque uoluntas, 90 Excepto, si quid Masuri rubrica uetauit? — Disce: sed ira cadat naso rugosaque sanna, Dum ueteres auias tibi de pulmone reuello. Non praetoris erat stultis dare tenuia rerum Officia, atque usum rapide permittere uitae. 95 Sambucam citius caloni aptaueris alto. Stat contra ratio, et secretam gannit in aurem, Ne liceat facere id, quod quis uitiabit agendo. Publica lex hominum naturaque continet hoc fas, Ut teneat uetitos inscitia debilis actus. 100 Diluis helleborum, certo compescere puncto Nescius examen : uetat hoc natura medendi. Nauem si poscat sibi peronatus arator, Luciferi rudis, exclamet Melicerta perisse Frontem de rebus. Tibi recto uiuere talo 105 Ars dedit? et ueri speciem dignoscere calles, Ne qua subaerato inendosum tinniat auro? Quaeque sequenda forent, quaeque euitanda uicissim, Illa prius creta, mox haec carbone notasti? Es modicus uoti, presso lare, dulcis amicis? 110 Iam nunc adstringas, iam nunc granaria laxes, Inque luto fixum possis transcendere nummum, Nec glutto sorbere saliuam Mercurialem? Haec mea sunt, teneo, quum uere dixeris, esto Liberque ac sapiens, praetoribus ac Ioue dextro. 115 Sin tu, quum fueris nostrae paulo ante farinas, Pelliculam ueterem retines, et, fronte politus, Astutam uapido seruas sub pectore uulpem, Quae dederam supra, repeto funemque reduro. Nil tibi concessit ratio : digitum exere, peccas. 120 Et quid tam paruum est? sed nullo thure litabis, Haereat in stultis breuis ut semuncia recti. Haec miscere nefas: nec, quum sis caetera fossor, Tres tantum ad numeros satyri moueare Bathylli. « Liber ego! » Unde datum hoc sumis, tot subdite rebus? 125 An dominum ignoras, nisi quem uindicta relaxat? I, puer, et strigiles Cripini ad balnea defer. Si increpuit : Cessas, nugator? seruitium acre Te nihil impellit; nec quidquam extrinsecus intrat, Quod neruos agitet. Sed si intus, et in iecore aegro 130 Nascantur domini; qui tu impunitior exis, Atque hic quem ad strigiles scutica et metus egit herilis? Mane piger stertis : — Surge, inquit Auaritia: eia! Surge. Negas; instat: Surge, inquit.— Non queo.— Surge. — En quid agam? — Rogitas? saperdas aduehe Ponto, 135 Castoreum, stuppas, ebenum, thus, lubrica Coa; Tolle recens primus piper e sitiente camelo; Verte aliquid, iura. — Sed Iupiter audiet. — Eheu! Baro, regustatum digito terebrare salinum Contentus perages, si uiuere cum Ioue tendis. 140 Iam pueris pellem, succinctus, et oenophorum aptas: « Ocius ad nauem. » Nil obstat quin trabe uasta aegaeum rapias, nisi solers Luxuria ante Seductum moneat: « Quo deinde, insane, ruis? quo? Quid tibi uis? calido sub pectore mascula bilis 145 Intumuit, quam non exstinxerit urna cicutae? Tun’ mare transilias? tibi, torta cannabe fulto, Coena sit in transtro; Veientanumque rubellum Exhalet, uapida laesum pice, sessilis obba? Quid petis? ut nummi, quos hic quincunce modesto 150 Nutrieras, peragant auidos sudare deunces? Indulge Genio; carpamus dulcia: nostrum est Quod uiuis : cinis, et manes, et fabula fies. Viue memor lethi: fugit hora; hoc, quod loquor, inde est. En quid agis? duplici in diuersum scinderis hamo: 155 Hunccine, an hunc sequeris? subeas alternus oportet Ancipiti obsequio dominos, alternus oberres. Nec tu, quum obstiteris semel, instantique negaris Parere imperio, rupi iam uincula, dicas. Nam et luctata canis nodum abripit: attamen illi, 160 Quum fugit, a collo trahitur pars longa catenae. « Daue, cito, hoc credas iubeo, finire dolores Praeteritos meditor (crudum Chaerestratus unguem Arrodens ait haec). An siccis dedecus obstem Cognatis? an rem patriam, rumore sinistro, 165 Limen ad obscoenum frangam, dum Chrysidis udas Ebrius ante fores exstincta cum face canto? — Euge, puer, sapias! Dis depellentibus agnam Percute. — Sed censen’, plorabit, Daue, relicta? — Nugaris: solea, puer, obiurgabere rubra. 170 Ne trepidare uelis atque arctos rodere casses. Nunc ferus et uiolens; at si uocet, haud mora, dicas: Quidnarn igitur faciam? Nenunc, quum accersat, et ultro Supplicet, accedam? Si totus et integer illinc Exieras, nec nunc.» Hic, hic, quem quaerimus, hic est; 175 Non in festuca, lictor quam iactat ineptus. Ius habet ille sui palpo, quem ducit hiantem Cretata Ambitio? « Vigila, et cicer ingere large Rixanti populo, nostra ut Floralia possint Aprici meminisse senes. » Quid pulchrius? — At quum 180 Herodis uenere dies, unctaque fenestra Dispositae pinguem nebulam uomuere lucernae, Portantes uiolas, rubrumque amplexa catinum Cauda natat thynni, tumet alba fidelia uino; Labra moues tacitus, recutitaque sabbata palles. 185 Tum nigri lemures, ouoque pericula rupto; Tum grandes Galli, et cum sistro lusca sacerdos, Incussere deos inflantes corpora, si non Praedictum ter mane caput gustaueris alli. Dixeris haec inter uaricosos centuriones 190 Continuo crassum ridet Vulfenius ingens, Et centum Graecos curto centusse licetur.