CAPUT  VIII.  Docendi  a  clericis  laici,  unde  origo  adversitatum,  et  quomodo  Deus  has  accidere  permittat  in  hominis  commodum,  etc.  

(0258B) 
Ad  haec  etiam  sciendum  et  pro  spirituali  melle  in  vascula  cordium  vestrorum  recondendum  quia  quaecunque  in  creaturis  adversitas  vel  in  ipsa  humana  natura  habetur  vilitas,  ex  hominum  primorum  praevaricatione  accidit.  Postquam  enim  illi  praeceptum  divinum  contempserunt,  mox  et  in  semetipsis  et  in  omni  creatura  sibimet  contraria  habere  meruerunt;  in  semetipsis  quidem,  quia  illa  honestissima  beatae  immortalitatis  gloria,  in  qua  et  ipsi  conditi  sunt  et  quam  omnes  electi  quandoque  recepturi  sunt,  exuti,  inhonesta  quaedam  verecundae  carnis  indicia  in  se  senserunt,  unde  et  nudos  se  esse  erubuerunt  (Gen.  III)  , in  creaturis  vero  tot  adversa  quot  ipsae  sunt  creaturae.  (0258C) Nulla  quippe  invenitur  creatura  quae  peccanti  homini  per  aliqua  nequeat  obsistere  adversa.  Sed  haec  omnia  Deus  omnipotens  in  aliquam  utilitatem  convertit;  aut  enim  castigat  per  haec  homines,  ut  a  pravitatibus  suis  convertantur,  sicut  saepe  agitur  per  aeris  intemperiem,  per  pestilentiam  et  famem,  nec  non  per  alia  flagella;  aut  in  his  occasionem  dat  unicuique  ut  habeat  unde  qualitas  eius  probatur,  sicut  saepe  contingit  per  hos,  qui  divitiis  et  potentia  abutuntur,  seu  in  quarumdam  bestiarum  ferocitate  demonstrat  diaboli  malitiam,  ut  in  leone  et  lupo.  Nonne  in  cunctis  adversitatibus  iam  commemoratis  utilitas  magna  habetur?  (0258D) Nunquid  utile  non  erit  quod  latentes  Ecclesiae  hostes  ideo  accepta  potestate  permittuntur  dominari  ut  et  hoc  appareat  quales  ipsi  sint  et  alios  persecutione  sua,  velut  aurum  in  fornace,  probatos  efficiant?  Nunquid  utile  non  erit  quod  hostis  invisibilis  ferocitas  et  malitia  per  aliquas  bestias  feroces  demonstratur?  sicut  enim  leo  et  lupus  visibiliter  insidiantur  animalium  gregibus,  ita  et  diabolus  quaerens  quem  devoret  (I  Petr.  V,  8) et  ad  perditionem  trahat,  invisibiliter  insidiatur  cunctis  fidelibus.  Et  quomodo  vos,  qui  libros  nescitis,  aliter  malitiam  diaboli  invisibilis  agnoscere  possetis,  nisi  in  aliqua  creatura  visibili  vobisque  cognita  doceremini?  (0259A) 

Talia  ergo  de  elementorum  cunctorum  adversitate  credentes,  sentite  de  Domino,  ut  scriptum  est,  in  bonitate  (Sap.  I,  1) , qui  tam  adversa  quam  prospera  cuncta  pro  alicuius  utilitatis  vel  pietatis  dispositione  decernit  fieri  in  mundo.  Quaecunque  vero  vilitas  humanae  naturae  ex  parentibus  primis  accidit,  in  tantum  bonum  versa  est  a  Domino  ut  omnis  superbiae  morbus,  qui  hominibus  instar  angelicae  naturae  posset  oriri,  ex  hac  comprimeretur.  Denique  opus  omne  praecedens  insinuat  factori  suo  quo  modo  facere  debeat  sequens.  (0259B) Sic  et  Deo  omnipotenti  angelicae  dignitatis  factura,  ex  parte  per  superbiam  lapsa  et  per  hoc  quasi  quoddam  figuli  vas  in  terram  cadens  fracta,  ostendit  alio  modo  aliud  vas  esse  fingendum,  non  quasi  ignaro  tantae  fracturae,  sed  ut  nobis  nota  fierent  quae  facta  sunt;  ipse  quippe  praenoscens  omnia,  antequam  fiant,  insinuat  nobis  ex  praecedentibus  qualiter  futura  pensare  debeamus  quantumque  necesse  esset  mutari  sequentia,  cum  perirent  prima.  Quod  enim  vel  angelos  quosdam,  vel  homines  primos  cadere  permisit,  ad  cautelam  nostri  fecit,  ut  per  hoc  nos  instructi  nihil  de  nobis  praesumamus.  

Fecit  ergo  Deus  in  homine  lapso  sicut  aliquis  peritissimus  medicus  facere  solet  in  homine  aegroto.  Si  enim  languoris  eius  qualitatem  agnoscens  sperat  eum  posse  sanari,  suscipit  eum  sanandum.  Tunc  si  infirmitas  exigit,  imponit  ei  emplastra,  materia  quadam  vilissima  interdum  confecta,  adeo  ut  animalium  vel  avium  stercore  misceantur,  carnibus  quoque  canum,  vel  vulturum,  seu  serpentium  agantur.  Praeterea  si  opus  est,  adustionem  medicus  addit.  (0259C) Tale  autem  medicamen  quamvis  ad  sanitatem  carnis,  sicut  qui  experti  sunt  testantur,  utilissimum  sentiatur,  causa  tamen  fetoris  et  vilitatis  suae  contegitur.  Quo  etiam  nos  mystice  instruimur  ut  omnem  vilitatem,  qua  circumdati  sumus,  similiter  contegamus  quia  non  omnia  utilia  constant  honesta.  Utrumque  igitur  medicamen  corporale,  emplastri  videlicet  et  adustionis  quamvis  vilissimum  videatur,  magnum  tamen  in  se  habet  argumentum  spiritualis  medicinae,  unde  necessaria  imitando  moralitatis  mella  colligere  potestis;  nihil  enim,  ut  ait  Scriptura,  in  terris  fit  sine  causa  (Iob  V,  6) , et  quae  naturaliter  videntur  vilia,  constant  ex  significatione  pretiosa.  (0259D) Nam  si  per  sordidum  vel  fetidum  medicamen  corpora  sanantur,  nec  qualitas  medicaminis,  sed  sanitas  exinde  procedens  pensatur,  cur  mirum  vel  incongruum  videatur,  si  Deus  omnipotens,  praescius  omnium  futurorum,  medicus  et  salvator  omnium  in  se  credentium,  simile  aliquid  in  aegrotis  animabus  fecit,  sanans  eas  vel  potius  praeveniens  earum  languorem,  ut  quidam  sapientes  medici  agunt  cum  aliquo  ignobili  antidoto?  Quod  tamen  nos  decet  contegere,  sicut  et  primi  parentes  leguntur  fecisse,  quando  se  nudos  esse  erubuerunt;  ne  nobis  confusionem,  vel  conditori  nostro,  qui  per  huiusmodi  vilitatem  humiliare  nos  decrevit,  videamur  iniuriam  facere,  et  secreta  cogitatione  eum  per  hoc  incusare  quod  nos  potentia  sua  magis  quam  ex  iustitia  tam  viles  fieri  permiserit.  (0260A) Talia  autem  de  Deo  cogitare  est  aliquatenus  contra  eum  superbire,  quidquid  enim  illud  est  quod  vel  parentes  primos  peccare  permisit  vel  nos  per  eorum  praevaricationem  vilitate  aliqua  circumdedit,  hoc  totum  pro  salutis  nostrae  causa  fecisse  credendus  est.  Et  licet  in  hoc  divinae  sapientiae  profunditas  nequeat  penitus  investigari,  quaerenda  sunt  tamen  aliqua  visibilium  rerum  argumenta,  quibus  eidem  divinae  sapientiae  intellectus  noster  doceatur  concordare,  unde  et  ea,  quae  iam  diximus  de  vilissimo  genere  medendi,  in  argumentum  sumpsimus  huius  rei.  Si  ergo  ex  medicina  vili  potest  acquiri  ulla  sanitas  corporalis,  credenda  est  etiam  eodem  modo  provenire  sanitas  spiritualis.  Omnis  namque  decor  carnalis  facile  humana  corda  allicit  ad  elationem,  sed  vilitas  reprimit  ad  humilitatem.  (0260B) Ideoque  placuit  Deo  ut  hominem  qui  in  maximum  superbiae  languorem  ex  conditionis  suae  decore  incurrit,  imposita  sibi  causa  remedii  aliqua  vilitate  perduceret  ad  humilitatis  sanitatem.  Sanitas  quippe  spiritualis  non  nisi  remedio  acquiritur  humilitatis;  humilitas  autem  humana  non  obtinetur  nisi  contritione  aliqua.  Ex  quibus  omnibus  aperte  potestis  intelligere  quia,  ut  scriptum  est:  Fidelis  Dominus  in  omnibus  verbis  suis,  et  sanctus  in  omnibus  operibus  suis  (Psal.  CXLIV,  13) , quia  talibus  remediis  superbiam  humanam  praevidit  esse  reprimendam  quique  remedia  spiritualia,  quae  multis  sunt  incognita,  ex  corporalibus  figuris  et  exemplis,  quae  omnibus  pene  sunt  nota,  docet  esse  quaerenda.