[2,11] XI. DE VOLUPTATE.
 Graecia philosophos habuit diuersa sequentes, 
 Dum sibi quisque placens aliorum dogmata damnat, 
 Ut semel assumptam pudor est deponere partem. 
 Hi de principiis mundi uitaque beata 
 Millia uerborum studuerunt texere multa, 
 In quibus ingenio, non re, subtiliter usi 
 Plura probabilius quam uere composuerunt, 
 Errorisque sui multos habuere sequaces 
 Artifici captos dicendi commoditate, 
 Inter quos habitus non ultimus est Epicurus 
 Ex atomis perhibens mundi consistere molem. 
 Iste uoluptatem summum determinat esse 
 Perfectumque bonum, quo quisque fruendo beatus, 
 Congaudensque sibi sine sollicitudine uiuat, 
 Scilicet aut animas cum corporibus perituras, 
 Aut nullum credens meritum post fata manere. 
 Huius discipuli plures sunt Pythagoreis, 
 Socraticis plures, nec quisquam philosophorum 
 Tot propriae sectae potuit reperire sequaces. 
 Quis numerare queat regiones, oppida, uicos, 
 Urbes atque domos Epicuri dogma sequentes? 
 Sed nec ego dubitem si corporis ulla uoluptas 
 Hoc praestare potest, ut sollicitudine pulsa 
 Perpetuo gaudens aetatem ducere possim, 
 Inter delicias praebere manus Epicuro. 
 At si constiterit quod perniciosa libido 
 Corpus debilitet, mentisque retundat acumen, 
 Obtineat ratio quod sit fugienda uoluptas. 
 Primum delicias Epicuro sufficientes 
 Nonnisi sollicitus queat ipse parare magister. 
 Sed, uerbi causa, nos illi cuncta paremus 
 Commoda solliciti, gratis quibus ipse fruatur, 
 Et uideamus utrum sit luxuriando beatus; 
 Nec uero tantum demus sibi dulcia gustu, 
 Sed pascant oculos etiam pulcherrima uisu, 
 Sensibus et ceteris adsit sua cuique uoluptas: 
 Sterne, puer, lectos, loca terna parato quaternis, 
 Hunc poscit numerum genialis forma triclinum, 
 Cortinisque domum pictisque tapetibus orna, 
 Perque pauimentum redolentes spargite flores. 
 Ipse micans gemmis princeps, ostroque superbus 
 Accubet in lecto pretioso murice tecto, 
 Stragula conuiuas, seu byssina uestis adornet, 
 Turba ministrorum cultu sit amicta decenti; 
 Pone dehinc mensas, mantilia candida, mappas, 
 Confectum niuea profer similagine panem, 
 Mellitas etiam solemniter adde placentas, 
 Fulgentes calices, nitidos appone catinos, 
 Fercula diuersis condita saporibus infer; 
 Quadrupedum carnes quas cura domestica nutrit, 
 Quasque canum siluis solet exagitare latratus, 
 Omne genus uolucrum quod regia mensa frequentat, 
 Aequoreos pisces et de fluuialibus undis 
 Affer, et electos de qualibet arbore fructus, 
 Et quidquid tellus homini producit edile, 
 De uilis ut stomachi dapibus fastidia uincas; 
 Utque uoluptatem capiat subtile palatum, 
 Nec minus et uariis distendito potibus utres, 
 Caecuba non desint, nec desint uina Falerna, 
 Pocula pigmentis et melle sapora propina. 
 His pistor, pincerna, coquus, dapiferque parandus 
 Insistent opus est, et turba minor famulorum, 
 Ne si forte moras protraxerit actio segnis 
 Sit miser ante fame rex quam comedendo beatus. 
 Interea ne qua fraudetur parte uoluptas, 
 Tibicen, tubicen, citharistria, saltria, mima, 
 Cymbala, psalterium, lyra, tympana, fistula, uoces, 
 Et si quod genus est quod musica dulcius aptet, 
 Singula delectent festiuis cantibus aures. 
 Nardi laeta domus pretiosi fragret odore, 
 Balsama respirent, nec desint galbana, nec thus. 
 Post haec cum fuerint iam uiscera plena beati, 
 Balnea, tonsores, strigiles, unguenta, silotrum, 
 Queis niteat curata cutis, sint rite parata. 
 Sic color atque sonus, sic et sapor omnis, odorque, 
 Sensus corporei quibus ad momenta fruuntur, 
 Si quos obiectant usu praesente beatos 
 Efficiunt, miseros cito discedendo relinquunt; 
 Sed neque qui fruitur re quam cito scit perituram 
 Securus gaudet, nec sollicitudo beatum 
 Ulla decet, sine qua nemo fruitur perituris, 
 Nam cum defuerint, cupit insistitque fruendis; 
 Dum fruitur metuit ne se fugitiua relinquant, 
 Inque uices miserum carpunt timor atque cupido. 
 Ergo nequit uigilans non sollicitudine pungi, 
 Ansatur, et multo uino somnoque sepultus 
 Nil cupiens et nil metuens fortasse beatus 
 Esse potest, cum se non sentiat esse beatum. 
 An siquidem miser est, nisi tempore dormiat omni, 
 Dormiet aeternum, ne sit miser euigilando. 
 Ridiculum nimis hoc, illudque uidetur ineptum 
 Quid quod et ebrietas et crapula corpus onustum 
 Interius uexant, inflataque uiscera rumpunt, 
 Dum grauis immodicas stomachus non digerit escas, 
 Et male fetentes exhalat copia ructus, 
 Vixque sub hac massa pulmo respirat anhelus, 
 Lymphatumque mero cerebrum caua tempora pulsat. 
 Quae poterit, precor, esse quies in turbine tanto? 
 Quin etiam morbos parit immoderata uoluptas 
 Neruos dissoluit, uenarum cursibus obstat, 
 Et generat nimias uitiato sanguine febres, 
 Ac reddit tremulos consumptis uiribus artus. 
 Denique praecipitat breuioris tempora uitae; 
 Postremo nihil est quod sic exstinguere mentis 
 Scintillam queat et uigiles demergere sensus. 
 Contra sobrietas, mensuraque parca ciborum, 
 Luxuriaeque modus sensus conseruat alacres, 
 Et naturali confirmat robore corpus. 
 Et somnos dulces, et cuncta salubria praestat, 
 Excitat ingenium, mentis custodit acumen, 
 Multiplicatque dies, ac uitae prorogat annos. 
 Quis, rogo, uirtuti locus est, ubi tetra uoluptas 
 Regnat? Num quisquam dominante libidine prudens, 
 Aut iustus moderansue potest, seu fortis haberi? 
 Cur hominem iugulat manus importuna latronum? 
 Scilicet ut spoliis redimatur iniqua uoluptas. 
 Cur frater fratrem, cur nomina sancta parentes 
 In mortem nati uotis properantibus urgent? 
 Ut successuris contingat iniqua uoluptas. 
 Denique cunctorum scelerum fit causa uoluptas. 
 Ergo uoluptatem nec summum constat habendam 
 Nec mediocre bonum, minimum negat ipse sophista 
 Qui summum prohibet; sed nos utrumque negamus, 
 Quippe bonum natura boni nequit esse repugnans, 
 Ut uitium uitio confligere saepe uidemus, 
 At cunctis inimica bonis solet esse uoluptas, 
 Quam summum patet esse malum, quia destruit omnem 
 Virtutis speciem; uitium parit et fouet omne. 
 Quapropter stultos Epicuri respue sensus, 
 Qui cupis ad uitam quandoque uenire beatam; 
 Sperne uoluptates inimicas philosophiae, 
 In grege porcorum nisi mauis pinguis haberi 
 Illisa rigidam passurus fronte securim.