[7,0] DE LAUDIBUS SERENAE. Dic, mea Calliope, tanto cur tempore differs Pierio meritam serto redimire Serenam ? Vile putas donum, solitam consurgere gemmis Et Rubro radiare mari si floribus ornes 5 Reginae regina comam ? Sed floribus illis, Quos neque frigoribus Boreas nec Sirius urit Aestibus, aeterno sed ueris honore rubentes Fons Aganippea Permessius educat unda : Vnde piae pascuntur apes et prata legentes 10 Transmittunt saeclis Heliconia mella futuris. Dignius an uates alios exercuit unum Femineae uirtutis opus ? Quod sponte redempto Casta maritali successit Thessala fato Inque suos migrare uirum non abnuit annos, 15 Hoc Grai memorant. Latiis mouet ora Camenis Praescia fatorum Tanaquil, rediensque per undas Cloelia Thybrinas, et eodem flumine ducens Claudia uirgineo cunctantem crine Cybelen. Anne aliud toto molitur carminis actu 20 Maeonii mens alta senis ? Quod stagna Charybdis Armauit, quod Scylla canes, quod pocula Circe, Antiphatae uitata fames surdoque carina Remige Sirenum cantus transuecta tenaces, Lumine fraudatus Cyclops, contempta Calypso : 25 Penelopae decus est atque uni tanta paratur Scaena pudicitiae. Terrae pelagique labores Et saeui totidem bellis quot fluctibus anni Coniugii docuere fidem. Sit Claudia felix Teste dea castosque probet sub numine mores 30 Absoluens puppisque moras crimenque pudoris : Penelope trahat arte procos fallatque furentes Stamina nocturnae relegens Laertia telae : Non tamen audebunt titulis certare Serenae. Quodsi nobilitas cunctis exordia pandit 35 Laudibus atque omnes redeunt in semina causae, Quis uenerabilior sanguis, quae maior origo Quam regalis erit ? Non hoc priuata dedere Limina nec tantum poterat contingere nomen Angustis laribus : patruo te principe celsam 40 Bellipotens illustrat auus, qui signa Britanno Intulit Oceano Gaetulaque reppulit arma. Claram Scipiadum taceat Cornelia gentem Seque minus iactet Libycis dotata trophaeis. Cardine tu gemino laurus praetendis auitas : 45 Inde Caledoniis, Australibus inde parentum Cingeris exuuiis. Necdum moderamina mundi Sumpserat illa domus, cum te Lucina beatis Adderet astrorum radiis, o maxima rerum Gloria : post genitam didicit regnare Serenam. [7,50] Quid dignum memorare tuis, Hispania, terris Vox humana ualet ? Primo lauat aequore solem India : tu fessos exacta luce iugales Proluis inque tuo respirant sidera fluctu. Diues equis, frugum facilis, pretiosa metallis, 55 Principibus fecunda piis, tibi saecula debent Traianum : series his fontibus Aelia fluxit. Hinc senior, pater, hinc iuuenum diademata fratrum. Namque aliae gentes, quas foedere Roma recepit Aut armis domuit, uarios aptantur in usus 60 Imperii : Phariae segetes et Punica messis Castrorum deuota cibo ; dat Gallia robur Militis : Illyricis sudant equitatibus alae. Sola nouum Latiis uectigal Hiberia rebus Contulit Augustos. Fruges, aeraria, miles 65 Vndique conueniunt totoque ex orbe leguntur : Haec generat qui cuncta regant. Nec laude uirorum Censeri contenta fuit, nisi matribus aeque Vinceret et gemino certatim splendida sexu Flaccillam Mariamque daret pulchramque Serenam. 70 Te nascente ferunt per pinguia culta tumentem Diuitiis undasse Tagum : Callaecia risit Floribus et roseis formosus Duria ripis Vellere purpureo passim mutauit ouile. Cantaber Oceanus uicino litore gemmas 75 Exspuit : effossis nec pallidus Astur oberrat Montibus ; oblatum sacris natalibus aurum Vulgo uena uomit, Pyrenaeisque sub antris Ignea flumineae legere ceraunia nymphae : Quaeque relabentes undas aestumque secutae 80 In refluos uenere palam Nereides amnes Confessae plausu dominam cecinere futuris Auspicium thalamis. Alio tum paruus in axe Crescebat Stilicho uotique ignarus agebat, Debita cui longe coniunx, penitusque remoto 85 Orbe parabatur tanti concordia fati. Nec tua mortalis meruit cunabula nutrix. Vbera prima dabant gremio redolente Napaeae Ternaque te nudis innectens Gratia membris Afflauit docuitque loqui. Quacumque per herbam 90 Reptares, fluxere rosae, candentia nasci Lilia : si placido cessissent lumina somno, Purpura surgebat uiolae, factura cubile Gramineum, uernatque tori regalis imago. Omnia non audet genetrix tam magna fateri 95 Successusque suos arcani conscia uoti Spe trepidante tegit. Gestabat Honorius arto Te pater amplexu. Quotiens ad limina princeps Theodosius priuatus adhuc fraterna ueniret, Oscula libabat teque ad sua tecta ferebat [7,100] Laetior. In matrem teneris conuersa querellis : « Quid me de propriis auferre penatibus ? » Inquis : « Imperat hic semper ! » Praesagia luserat error Et dedit augurium regnis infantia linguae. Defuncto genitore tuo sublimis adoptat 105 Te patruus, magnique animo solacia luctus Restituens propius quam si genuisset amauit Defuncti fratris subolem : nec carior olim Mutua Ledaeos deuinxit cura Lacones : Addidit et proprio germana uocabula nato 110 Quaque datur fratris speciem sibi reddit adempti. Denique cum rerum summas electus habenas Susciperet, non ante suis intendit amorem Pignoribus quam te pariter fidamque sororem Litus ad Eoum terris acciret Hiberis. 115 Deseritur iam ripa Tagi Zephyrique relictis Sedibus Aurorae famulas properatur ad urbes. Incedunt geminae proles fraterna puellae : Inde Serena minor, prior hinc Thermantia natu, Expertes thalami, quarum Cythereia necdum 120 Sub iuga ceruices niueas Hymenaeus adegit. Vtraque luminibus timidum micat, utraque pulchro Excitat ore faces. Qualis Latonia uirgo Et solo Ioue nata soror cum forte reuisunt Aequorei sortem patrui (spumantia cedunt 125 Aequora castarum gressus uenerata dearum ; Non ludit Galatea procax, non improbus audet Tangere Cymothoen Triton totoque seueros Indicit mores pelago pudor ipsaque Proteus Arcet ab amplexu turpi Neptunia monstra ). 130 Tales sceptriferi uisurae tecta parentis Limen Honoriades penetrant regale sorores. Ambas ille quidem patrio complexus amore, Sed merito pietas in te procliuior ibat. Et quotiens, rerum moles ut publica cogit, 135 Tristior aut ira tumidus flagrante redibat, Cum patrem nati fugerent atque ipsa timeret Commotum Flaccilla uirum, tu sola frementem Frangere, tu blando poteras sermone mederi. Alloquiis haerere tuis, secreta fateri. 140 Prisca puellares reuerentia transilit annos. Non talem Triuiae confert laudator Homerus Alcinoo genitam, quae dum per litora uestes Explicat et famulas exercet laeta choreis, Auratam iaculata pilam post naufraga somni 145 Otia progressum foliis expauit Ulixen. Pierius labor et ueterum tibi carmina uatum Ludus erat : quos Smyrna dedit, quos Mantua libros Percurrens damnas Helenam nec parcis Elissae. Nobiliora tenent animos exempla pudicos : [7,150] Laodamia sequens remeantem rursus ad umbras Phylaciden et prona ruens Capaneia coniux Communes ardente uiro mixtura fauillas, Et grauis incumbens casto Lucretia ferro, Vulnere quae proprio facinus testata tyranni 155 Armauit patriae iustos in bella dolores Exsule Tarquinio, memorandaque concidit uno Vlta pudicitiam libertatemque cruore. Talia facta libens non tu uirtute minore, Sed fato meliore legis. Iam nubilis aetas 160 Principe sollicito uotis erexerat aulam Incertis, quem tanta tori fortuna maneret. Antiquos loquitur Musarum pagina reges, Quod dura sub lege procos certare iuberent, Empturos thalamum dubii discrimine leti, 165 Et sua crudeles gauderent pignora mortis Ambitione peti. Curru Pisaea marino Fugit praeda Pelops : nam perfidus obice regis Prodidit Oenomai deceptus Myrtilus axem. Hippomenes trepidus cursu ferroque secutam 170 Aurato uolucrem flexit Schoeneida pomo. Herculeas uidit fluuio luctante palaestras Moenibus ex altis Calydon pretiumque labori Deianira fuit, cum pectore uictor anhelo Alcides fremeret retroque Acheloius iret 175 Decolor : attonitae stringebant uulnera Nymphae ; Saucia truncato pallebant flumina cornu. Te non Hesperidum pomis, non amne subacto, Non socerum fallente rota, sed iudice dignus Augusto uariis Stilicho spectatus in armis 180 Accipit et regni dotes uirtute parauit. Saepe duces meritis bello tribuere coronas : Hunc cingit muralis honos : hunc ciuica quercus Nexuit : hunc domitis ambit rostrata carinis. Solus, militiae mira mercede, iugalem 185 Promeruit Stilicho, socero referente coronam. Agnouit patrui similem Thermantia curam ; Nupsit et illa duci ; sed longe fata sororis Inferiora tuis. Alio tibi numine taedas Accendit Romana Salus magnisque coronis 190 Coniugium fit causa tuum. Dilectus equorum, Quos Phrygiae matres Argaeaque gramina pastae Semine Cappadocum sacris praesaepibus edunt, Primus honos. Gemino mox idem e germine duxit Agmina commissosque labor sic gessit honores, 195 Vt semper merito princeps cum magna dedisset, Deberet maiora tamen. Si bellica nubes Ingrueret, quamuis annis et iure minori Cedere grandaeuos equitum peditumque magistros Adspiceres totumque palam permittere Martem, [7,200] Nec gradus aetatisque pudor senioribus obstat, Ne iuueni parere uelint. Ceu flamine molli Tranquillisque fretis clauum sibi quisque regendum Vindicat ; incumbat si turbidus Auster et unda Pulset utrumque latus, posito certamine nautae 205 Contenti meliore manu seseque pauere Confessi (finem studiis fecere procellae) : Haud aliter Stilicho, fremuit cum Thracia belli Tempestas, cunctis pariter cedentibus unus Eligitur ductor : suffragia quippe peregit 210 Iudex uera timor : uictus ratione salutis Ambitus et pulsus iacuit formidine liuor. Quis tibi tunc per membra tremor quantaeque cadebant Vbertim lacrimae, cum saeua uocantibus arma Iam lituis madido respectans lumina uultu 215 Optares reducem galeaeque inserta minaci Oscula cristati raperes festina mariti ! Gaudia quae rursus, cum post uictricia tandem Classica sidereas ferratum pectus in ulnas Exciperes, castae tuto per dulcia noctis 220 Otia pugnarum seriem narrare iuberes ! Non illo nitidos umquam bellante capillos Comere, non solitos gemmarum sumere cultus : Numinibus uotisque uacas et supplice crine Verris humum : teritur neglectae gratia formae 225 Cum proprio reditura uiro. Nec deside cura Segnis marcet amor : laudem prudentia belli Feminea pro parte subit. Dum gentibus ille Confligit, uigili tu prospicis omnia sensu, Ne quid in absentem uirtutibus obuia semper 230 Audeat inuidiae rabies neu feruor iniquus, Ne qua procul positis furto subsederit armis Calliditas nocitura domi. Tu sedula quondam Rufino meditante nefas, cum quaereret artes In ducis exitium coniuratosque foueret 235 Contra pila Getas, motus rimata latentes Mandatis tremebunda uirum scriptisque monebas.