[6,0] LIBER SEPTIMVS (SEXTVS). 
Interea ductor munitis agmine signis 
iam tutum carpebat iter, sociisque reductis 
successit paruae defessus moenibus urbis. 
hic populi satiata fames. post bella salutem 
hic licuit spectare uiris. hic ardor equorum 
pulsus aquis tristisque fames per pabula cessit. 
fouit equos olim sitiens per flumina miles, 
optatis gauisus aquis, casusque priores 
commemorans gelidis infundit corpora lymphis. 
percipiunt epulis paruas post tempora uires, 
laetificumque bibunt post tristia bella Lyaeum. 
nox terris nunc atra ruit, mundique labores 
distulit, obscuro confundens omnia caelo. 
hanc sequitur madidus curis solacia somnus 
dulcia rore ferens, tacitisque amplectitur alis. 
soluerat effuso nutantia lumina cornu 
noctis amica quies. tunc corda oblita malorum 
atque sui iacuere uirum, nimioque labore 
cetera defessis proflabant corpora membris. 
dux tamen insomnem turbato tempore noctem 
protrahit, innumeras uoluens sub pectore curas. 
concussus pietate pater, tot funera deflens, 
ingemuit lacrimasque dedit. Recinarius illic 
solamen ductoris erat sociusque laborum. 
25 hic mala mista bonis partem semperque ferebat, 
non humili cum plebe iacens, grauitatis amicus 
et uirtute potens, animam qui ponere nunquam 
pro patria timuit. nouit ferus omnia Perses 
facta uiri, Ingenium, uires, consulta, labores, 
Martis opus clarum, pacemque fidemque benignam. 
nouit in infensis quae fecit et Africa Mauris. 
nouit et ipse pater secum tolerasse labores 
saepe uirum. sic creuit amor, sic grata uoluntas 
inter utrumque manet. patrem putat ille Iohannem, 
ille putat genitum proprium de sanguine natum. 
ergo inter sese tristis narrabat uterque 
peruigil, infausti referens pia funera campi. 
dux prior haec. 'uana est hominum uigilantia certe 
non uigilante deo. propriis non uiribus ullus 
uincere bella potest. solus qui conterit hostes, 
omnipotens, qui cuncta mouet uertitque ruitque. 
non tamen excelso nimium Romana propago 
inuisa est domino, tanta inter milia pressos 
quod uoluit saluare meos. reparare ruinam 
accelerare placet, pugnam temptare repente, 
dum uictor securus adest, uictumque fugacem 
esse putat. uicti quotiens uicere superbos 
Marte uiros ! datur et paucis uictoria maior. 
consule, care, magis nostris quid competat armis'. 

[6,50] tunc placidus grauitate sua Recinarius ora 
soluit, amica duci referens consulta iubenti. 
'diuinum spectare pium est, o summe magister, 
auxilium. pugnas iterum temptare quid instas ? 
uirtus nota mouet magnaeque potentia dextrae. 
non tamen ambiguis caput obiectare periclis 
nunc opus est. hostes fecit fors saeua superbos 
audacesque iuuans. fugientum proelia semper 
frigent corda metu. mortis confracta pauore 
uirtus magna timet. belli sufferre tumultus 
paucorum est, post bella magis, quae caede recenti 
concussere uiros. sparsa est pars maxima nostra, 
sed manet incolumis. hanc, fortis, collige, ductor, 
et uires reparare iube, gentesque require 
alterna de parte ciens, quae nostra fideles 
foedera semper habent. has motis praecipe cannis 
et signis properare suis. exercitus omnis 
conueniens sic tutus erit, uenalia quippe 
inueniens quaecunque uolet. pecuaria secum 
multa trahunt gentes. uenient ad litora puppes 
et Cererem Bacchumque ferent. iam tempus apertum 
aequor habet, quassas reparabunt agmina uires, 
oblitaeque metus renouabunt proelia turmae '. 
consilium placuit : fidique magister amici 
optima dicta tenens celeres mandata ministros 
75 ferre iubet cunctis. sonipes discurrit ubique 
ductoris praecepta ferens, gentesque suosque 
praecipitanter agunt. nullus per bella repulsus 
sic potuit renouare celer fera proelia ductor, 
quiuit ut egregius uigilanti corde Johannes, 
non illum fortuna prior Mauorte secundo 
inflatum euexit, nec tunc contraria fregit, 
immotum uirtute sua. iam roscida surgens 
Oceano gelidas Aurora remouerat umbras. 
ductor ut albentem uidit consurgere lucem, 
lauit aquis geminasque manus uultusque gerentes 
puluere concretos hesterno Marte capillos, 
orauitque ferens palmis haec uerba supinis. 
'omnipotens genitor, uirtus et gloria rerum, 
certa salus mundique sator, qui foedere certo 
omnia disponens uertisque regisque mouendo ? 
tempora permutas, nec tu mutaris in illis. 
quattuor explicitum uoluens successibus annum, 
bis senisque diem claudens aequalibus horis, 
ordine cuncta nouas, nec tu renouaris ab ullo, 
idem auctor dominusque manens et conditor orbis. 
credo, summe pater, tua sit quod magna potestas, 
et fateor. miseras gentes sua pessima fallant 
numina quae credunt. permittis saepe probari 
ipse tuos, pietate tamen celer erigis idem. 

[6,100] appropia, fessisque tuis solacia praesta. 
erige Romanas acies, prosterne superbas 
Massylas, quae bella uolunt ; nostraeque ruinae 
festinus succurre, precor, et consule rector'. 
haec orans uultus lacrimis implebat inundans 
concussus pietate pater, Libyaeque periclum 
sollicitus pensans iterumque iterumque gemebat. 
hic pater omnipotens lacrimas et uerba dolentis 
suscipiens, Latias uoluit reualescere uires. 
adueniunt socii. Martis quos sparserat horror 
hostilisque metus. multos tunc esse magistro 
incolumes referunt, Vinci expectare sequentem. 
gaudia parua salus sociorum audita creauit 
solamenque mali. ductor tunc contrahit omnes 
aere ciens. rara trepidi cinxere corona. 
circumstant tristes, lacrimasque in pectora fundunt. 
quos bonus affatur miti cum uoce magister, 
exhortans releuansque uiros, et talibus infit. 
'non lacrimis, iuuenes, animos confringere fortes 
est opus in bello. nunquam Romana iuuentus 
frangitur aduersis. nimium cur fletis, amici ? 
en socii ueniunt mediis ex hostibus omnes 
incolumes. alios aiunt superesse docentes. 
si uiuunt socii, nihil est quod quisque sub hoste 
amisisse putet. praedam quam forte doletis 
125 nunc uobis rapuisse uiros, seruata manebit 
augeturque magis. tumidos quos cernitis hostes 
caede leui, discent grauiter, quid proelia possunt 
Romanusque uigor. tunc uestras tollere praedas 
Maurorumque simul solita uirtute iuuabit. 
soluite maerentes animos, expellite curas, 
indignosque metus uestris arcete, Latini, 
pectoribus. ueniet rebus uictoria nostris '. 
laetificans alios referebat talia ductor, 
ipse dolens uultus hilares simulabat amicis. 
spem dabat aspectu. curas nam corde premebat. 
inde petens Vinci Romanum contrahit agmen, 
disposuitque duces, numeros fortesque tribunos 
in proprios remeare locos, reparare fouendo 
quadrupedes fessos, pugnam sperare sequentem. 
corripit ipse uiam, gradiens per litoris oras, 
quo socios posset uictu reparare diurno. 
inde superna petit contemptis moenia ripis. 
urbs Laribus mediis surgit tutissima siluis 
et muris munita nouis, quos condidit ipse 
Iustinianus apex, orbis dominator Eoi 
occiduique potens, Romani gloria regni. 
huc socios ductor celeres occurrere iussit 
atque duces gentesque sibi, quas ipse fideles 
nouerat esse suis primo in certamine signis. 

[6,150] nuntius infelix Tyriam concusserat urbem, 
proelia dira ferens et saeui funera campi. 
obstupuere quidem ; sed spes fidissima rebus 
una fuit, saluum retulit quod fama magistrum. 
coniugis interea miserae peruenit ad aures 
haec eadem pinnata ducis. stupefacta relinquit 
corda calor, subitoque tremens oppalluit ore. 
mox miseranda cadit. caelum terramque tenebris 
eripuit cum luce dolor. tunc mortis imago 
clausa diu tenuit resolutis lumina neruis. 
accurrunt famulae, dominamque leuare cadentem 
nituntur celeres, refouent et pectora palmis. 
spiritus in gelidis tenuis recalescere membris 
uix potuit. manibus teneris erecta resedit, 
nec mouet obtutus, amens et saucia luctu 
immemor atque sui. mentem mox fessa recepit 
ceu dubiam. primo luctus sic orsa dolore est. 
'cor dolet, et nullas effundunt lumina guttas. 
cur miserae nullas prorumpunt ora querelas ? 
luctibus in tantis animis dolor excidit ardens ? 
an dolor ipse magis lacrimas et uerba negauit ? 
mene peregrinam sors haec miserabilis urguens 
in Libyam duxit, pelago terraque secutam 
coniugis anna mei ? cur non per bella cucurri ? 
nunc pariter miseros caperet fors saeua sepulcri 
175 clausa : duos raperet subitus telluris hiatus. 
dulcia consertis strinxissem pectora palmis, 
mersa essemque simul corpus complexa mariti. 
dulce mori miseris : iterum comes ire per umbras 
atque utinam fatis cupide licuisset amanti ! 
ah miserande, iaces externus clausus harena, 
quem gentes tremuere ferae. uirtutis adegit 
causa mori. quidnam populo fugiente redire 
solus et innumeras uoluisti pellere turmas, 
heu nimium confise tui ! quo uersa recurram ? 
quoue ruam ? auxilium cuius captiua rogabo ? 
tu miserae requies. tecum transire profundum 
non timui secura tui, cum feruidus Auster 
iactasset trepidas fluctu surgente carinas. 
te sine per duras potero remeare procellas, 
infelix coniux, tanto uiduata marito ? 
o mihi si medios rupissent prospera luctus 
fata, trahente die tantos nec ferre labores 
passa diu ! mors saeua foret, sed Sorte recenti 
manibus ore mei fruerer sociata Iohannis '. 
Sidoniam tantis implebat luctibus urbem 
cum lacrimis miseranda gemens. ululatibus augent 
ardua tecta sonos. cunctorum lumina salsos 
effundunt fontes, gemitus pia pectora rumpunt. 
at pater alternans Athanasius ordine curas, 
sollicitus rerum patriaeque suaeque salutis 
agmina cuncta mouet latis incedere campis 
et forti properare duci. ueneranda senectus 
euigilanter agit populos. reuerentia tanti 
pulsat amorque uiri. grauitas seniumque laborque 

[6,200] uerbaque blanda iuuant, tristes mulcentia mentes. 
ergo tot impensas genitor tunc ire iubebat 
et socios urguebat agens, fortique magistro 
consilium gratus senior mandabat amicus. 
nec non egregius dispensans omnia Petrus, 
ceu foret ille senex, magno mandata parenti 
ferre iubet celeres iterumque referre ministros. 
quam reuerende puer ! Libyen cum patre tueri, 
an patris pietas animum mouet ? hoc ego quidquid 
esse putem, dicam ueritus. mirabile signum est, 
has puer ut tenero discernas pectore curas. 
iam gentes rumore tuo pauitantque tremuntque, 
deficiuntque metu, palmis oculisque timorem 
audito parui signantes nomine Petri. 
at famuli pariter cura praestantius omni 
pro rebus magnoque laborant magistro, 
pellentes dubias exire in proelia turmas. 
hortanturque uiros, flectuntque mouentque docendo. 
hic prece nunc socios, asper nunc increpat ille. 
odit amare moras angusto in tempore ciues. 
225 quippe dolor pietasque uirum magnique Iohannis 
pulsat amor mentes. placido modo pectore uultus 
uersat, et absentes animis auditque uidetque 
sollicitus, dominumque rogat pro nomine tanti 
proque salute ducis. pauitat secumque uolutat, 
atque animis tarn dura putans pia corda fatigat, 
quo pater ille modo, quo nunc Recinarius una. 
scilicet infando tristantur pectora casu. 
ardet adire uiam, dilectas cernere turmas, 
oscula uel plantis optans libanda magistri, 
cunctaque disponit cura bene cautus in omni. 
plaustra gemunt onerata uiis, altisque camelis 
feruet iter. ferrum resonantia concutit aera. 
omnia per latos conuectant horrea campos, 
armaque multa uiris more expendenda Latinis. 
iamque duces hinc inde ruunt fortesque tribuni, 
uietricesque ferunt aquilas, atque agmina densant. 
mittitur et sollers geminas componere partes 
Stephanides iuuenis discreta mente Johannes, 
namque inter sese duri iam semina belli 
saeuus Ifisdaias et fidus Cusina sumptis 
tunc habuere odiis. bellum iam corda futurum 
coeperat alterno succendere barbara motu, 
inuidia geminante iras. hunc ergo magister 
inter utrumque iubet placidam componere pacem 

[6,250] et sedare uiros ipsasque arcessere gentes 
subsidio rerum. nec duras flectere mentes 
aut animos alius posset placare feroces. 
hic poterat rabidas uerbis mansuescere tigres 
atque feros facili mulcens sermone leones 
serpentumque malum dictis arcere uenenum. 
distulit is lites alterna parte furentes, 
compressitque nefas et pactum gentibus auxit 
arte noua. quos saepe metus, quos ille labores 
inter utrumque tulit, tantas dum flecteret iras ! 
260 pro patria libuit tot saeua pericula ferre. 
composuit gentes, pariterque ad proelia mouit. 
conuenit ergo fremens, uariis ornatus in armis, 
innumerasque acies Maurorum in proelia ductor 
Cusina fidus agit. commotis omnia cannis 
arua gemunt. solidant latos uestigia campos. 
ille duces proprios triginta fortior armat ; 
et quamuis numero milleni quemque sequantur, 
Romanis gaudet sese tamen esse magistrum 
militibus medium, quos princeps maximus orbis 
270 ipse dedit pacis socios pugnaeque ministros. 
illis fretus erat, gentesque et bella domabat. 
uenit Ifisdaias centum cum milibus ardens, 
Arsuris et latos impleuit tarua campos ; 
sed numerus uirtute minor. tamen ornat in armis, 
275 hostiles acies uisu terrente, per hostes 
proelia dum miscent densis asperrima telis. 
auxiliumque dedit rebus famulatus Iaudas, 
cum nato comites bis senis milibus armans. 
omnia castra simul praefectus Bezina ducit 
280 conueniens, agrosque suis pecuaribus implet. 
ductor ut innumeris firmauit robora turmis, 
signa mouet, gentesque feras diffundit ut amnes, 
proelia dura petens. campis Mammensibus Austur 
rustica funereis sternebat corpora teils, 
Byzacii partem rapiens praedamque secundam. 
Antalas rursus proprium tum iunxerat agmen 
partibus aduersis, seseque in bella ferebat. 
nuntia pennatis uentos transuerberat alis, 
Syrtica castra petens, uenientis fama magistri. 
290 cuncta per ora uolat. tumidos modo territat hostes 
aspera uerba canens, tantasque ad proelia gentes 
praesidio uenisse ducis, modo concitat iras, 
dum ferus imbelles Antalas esse cateruas 
Maurorum, signis qui se iunxere Latinis, 
arte refert solita. Carcasan obuius ire 
tunc uoluit feruens. reuocat Guenfeius hostis 
consiliis uerbisque docens. haec insuper addit. 
'uincere si quaeris Romanos, maxime rector, 
accipe dicta libens, quae sint peragenda, salutis. 

[6,300] non opus est istis committere proelia terris. 
fortis adhuc miles nullis concussus et asper 
exitiis per bella furit. nec Marte furentes 
ferre quibus populis poteris nec stare Latinis 
ante famem. sed castra moue, retroque fugaces 
finge uias. sequitur nostras exercitus ingens 
quippe fugas. quaecunque uirent, attriuimus arua. 
ast illi nihil inuenient : aut spargitur hostis 
aut fame deficiet. fera tunc si proelia temptes, 
uictor eris, uictosque fames ferrumque necabit '. 
310 consilium infelix placuit, fossasque leuauit. 
insequitur fortis fugientia castra magister, 
ingeminans iter omne suum. iam proximus hosti 
proelia temptabat iunctis committere signis. 
sed quia ductori necdum concesserat horam, 
distulit arma deus melioribus apta triumphis. 
namque per extensos pergebant agmina campos, 
puluis et aduersi apparebat certius hostis 
haud procul esse uiris. uirtus crescebat acerbis 
mentibus, et pugnam iam iam temptare parabant, 
320 cum subito calefacta dies, nam Phoebus anhelis 
altior ibat equis, medio libratus in axe, 
uindicat umbra duas breuior quo tempore plantas. 
Africus igniuomus terrasque exurere flabris 
incipit, et populi uires furiasque resoluit. 
flamine cuncta rigent igniti corpora uenti. 
aret lingua uiris, facies rubet, altus anhelat 
pectora pulmo ciens, mittitque e naribus ignem. 
aspera subtracta feruescunt ora saliua, 
et furit exustus siccis in faucibus ardor. 
330 omnis ab internis humor fluit anxius extis, 
perfunditque cutem, quem mox exiccat iniquus 
aeris ipse calor, tepidumque a corpore sumit. 
uidit ut hoc ductor, dilato Marte Iohannes 
castra super dulces posuit sitientia fontes. 
confluit ad gelidas ardens exercitus undas, 
incumbuntque siti. quo more canalibus horti 
innumerae densantur apes, cum sole sub alto 
iam sese e pastu referunt, riuoque fluenti 
mellificum bibit agmen aquas, sic igne perustum 
340 per ripas ruit omne genus. non frena retardant 
cornipedes domitos ; non quae super ora camelos 
uincula rara tenent. mistum genus omne bibebat 
undiuagos latices. ardent sitiuntque bibentes. 
hic genibus fixis, manibus bibit ille cauatis, 
pronus aquas alius lambit de flumine lingua. 
ille cadum potans, pateram tenet alter et urnam. 
flumina iam minuunt. ipsas impressat harenas 
belliger ore, super foedant quas saepe mouendo 
quadrupedes, mistasque fimo nec respuit undas 

[6,350] turba siti feruens. miseros sic flatus agebat. 
Syrtica castra tamen, nimio turbata pauore, 
saeua sub alternis urebat flamma periclis. 
namque super uento grauior timor ipse fatigans 
ingeminansque sitim gentes pellebat amaras 
ire procul, retinet sed uictos Africus igne 
impediens populos. captiuos comprimit Afros 
horrida mors, miseros praedo urguet, flamma retardat, 
lancea terga ferit miserorum, pectora turbat 
Africus igne calens. campis prostrata cadebat 
turba gemens. moritur uariis per deuia fatis. 
hic uenti flammis, hic saeui uulnere ferri, 
hic ab utroque cadit. gladiis nam corpora fundunt, 
halitus in summo tenuis quibus ore remansit. 
iam grauior flatus ueniens Maurusia turbat 
corpora, morte premens. misti per prata cadebant 
fessi quadrupedes. uitam sors saeua negabat. 
sed tamen infensas urguens timor ire cateruas 
per deserta iubet. nec iam sua castra locare 
permittit terror, sed longas pellit ad oras 
Massylas gentes. bis quinos Africus ignes 
auxerat igniuagis exurens cuncta procellis. 
tot fugiens hostes acies inimica diebus 
se procul a fessis posuit terrore Latinis. 
ductoris iussu hostes explorare tribunus 
375 Caecilides, numero pariter comitante feroci 
uictorum, egreditur, quibus hic uirtute placebat. 
forma uiri magno fuerat iam nota magistro, 
non minor Herculeis prosternens uiribus hostes. 
hic leuitate celer, nimia uirtute tremendus, 
consilio maturus erat. Maurusia quamquam 
obsidione uias gens aspera clauserat omnes, 
ille tamen melior cautis percusserat armis 
saepe feras gentes. tremuit prostratus Ilaguas 
Marte uirum, tremuit Frexes et Naffur anhelus. 
Vandalicae gentis timuit tunc ille tyrannus. 
diligit hunc fortem nimium pater ipse magister. 
ipse laborantem propriis prospexit in armis 
saepe uirum. captos suscepit Marte rebelies 
illius e manibus. nouit Romana iuuentus 
fortia facta uiri, tantis gauisa tropaeis. 
ergo missus abit. Vinci populator iniquus 
arua tenens uicina mari, securus et errans 
omnia submissis urebat praedia flammis. 
ceperat ille suas noctis per opaca latebras, 
sollicitaeque celer successit moenibus urbis 
hostes per medios. tanta est fiducia ferri. 
non ignota cano. timuit non ille periclum 
pro patria superare sua. sic iussa magistri 
perficere et tantos potuit sufferre labores. 

[6,400] ingreditur portas, hostis secreta requirit, 
circuit hostiles digressus in ordine fossas, 
cognoscitque locos per amica silentia lustrans. 
hinc redit ad socios. magnum petit inde magistrum. 
iamque per innumeras euaserat ipse cateruas 
praedonum impauidus. postquam tentoria longe 
Marmaridum uidit, saeuaeque pericula gentis 
non superesse suis, et passim comperit hostes 
deuastare locos, animus consurgit in iram, 
et sociis sic orsus ait. 'si dicta feremus 
410 sola duci, non plena fides est. nam loca tantum, 
quae teneant fossae, cuncti nos scire fatemur. 
consilium gentis summo perferre magistro 
utilitas haec rebus erit perfecta Latinis. 
tempus adest, socii, rarus iam rapiamus ab hoste, 
dum locus est, qui cuncta duci manifesta resoluant 
Carcasan arcana sui '. nec plura locuto 
obuius ecce uenit Varinnus, belliger ille 
terribilis quondam nostris stipante caterua. 
hic pinnatus erat. non quem placauerat ante 
420 ensipotens Solumuth. generis tamen asper uterque 
sanguine proximior sese per bella ferebat. 
hunc ubi prospiciens contra Liberatus euntem 
uidit et erectis temptantem proelia dextris, 
irruit ipse prior, turmasque inuadit equestres. 
inde ferum Veuman ualido per pectora pilo 
transadigit, Marzinque neci nigrumque Lamaldan 
et Zeias dedit ense graui, fortemque Tifilan 
et Burcanta Nathunque ferit Sarzunque Tilinque 
ensiferumque Nican, comites quis mittit ad umbras 
430 terribilem Asan et uibrantem missile Dextrum. 
audacem Petrus Tafaran confixerat hasta, 
quem petit infensis luctantem Iammada telis. 
hunc tamen exceptum Petrus mucrone peremit, 
uerticis alta rotans truncatis tempora uenis. 
Stephanus Altisan, Tarah ferit ense Iugurtham, 
Muriferum Priscus Ielidassenque Carosus, 
Siluutis Zembrum, Grorgius conficit Auspur, 
uulnere perfodiens contortae cuspidis inguen. 
uicta phalanx uersum dederat Maurusia dorsum. 
440 uictorum sequitur pubes ueloxque tribunus. 
surgit ad aethereos nubes densissima campos, 
puluere facta fugae. duro sonat ungula cornu, 
et latet aspersis campus coopertus harenis. 
cornipedum fodiens densis calcaribus armos 
hostis uterque uolat. sequitur tunc agmina puluis, 
significatque uias. dirupto carcere uentus 
non aliter teneras flatu conuoluit harenas, 
cum tumidus Boreas, Scythica iam liber ab aula, 
perfurit in campos, turbo uolat horridus ante 

[6,450] contortus uirtute Noti, gyroque coactus 
uertit harenosas conturbans aequora terras. 
iamque secutus erat miles fugitiua per agros 
agmina Marte furens, bellatricesque cateruas 
spargebat tepido fundens per gramina ferro. 
despicit ipse tamen dedignaturque tribunus 
sternere caede uiros, uiuos sed prendere certans 
ueloci uolitabat equo, pilumque retorquens 
grandia percussis iactabat corpora membris. 
quattuor electos rapiens ex agmine Mauros 
460 uinxit, et implicitis praestrinxit brachia nodis, 
seruauitque uiros, magno secreta magistro 
qui referant linguisque suis arcana resoluant. 
Varinnum prensis rapuit uirtute capillis 
et suspendit equo. tremuit dextraque pependit 
infelix Nasamon. quem protinus ille remissum 
strauit humi, ueloxque super fera pectora sedit, 
descendens leuitate sua, tortisque lacertis 
aspera per geminas substrinxit uincula palmas. 
ducitur hinc uinctus, manibus post terga reuinctis, 
470 cum sociis Varinnus atrox, uultuque remisso 
ductoris stetit ante pedes. tunc omnis in illum 
turba coit currens studio Romana tuendi, 
Massylique duces cupidi condiscere causas 
et, quae sit manifesta fides. uictorque referre 
Caecilides sic iussus ait. 'tua maxima seruans 
optime iussa ducum, Christo pugnante cucurri 
per medios hostes et castra feralia uidi, 
quae fixere uiri miseris Vincensibus aruis. 
ingressus trepidam bellis cingentibus urbem 
480 condolui. illic magna tamen miracula uidi. 
namque iacent nullis circumdata moenia muris, 
praesidio munita dei. non turribus illam 
ardua pinnati defendunt culmina tecti. 
mansuescit gentes uerbi uirtute sacerdos. 
sic parat indociles caelestis gratia mentes. 
ille potest monitis rabidos lenire leones 
et placare feras. mansuescunt corda luporum, 
atque auidis teneros non laedunt morsibus agnos. 
hortaturque simul, iubeas properare sequendo 
490 proelia Romanis confidens prospera rebus, 
si uenias : lacrimis non desinet ille precando 
pro populis armisque tuis castrisque Latinis 
exorans iugiter, nostros ut conterat hostes 
omnipotens, humilesque tua uirtute superbos. 
hos ego digressus nimio sudore rebelles 
detinui, qui cuncta tibi secreta resoluant 
gentis iniqua suae, doceantque ex ordine mentem '. 
finierat dictis, quae gesserat, acta tribunus. 
at ductor uinctos iam dudum lumine toruo 

[6,500] despiciens iratus ait. 'qui mentibus ausus ? 
dicite, furciferi. quae uos sors dira coëgit 
hinc Libycos bellis iterum remeare per agros, 
et uetitas temptare uias, solitisque rapinis 
Poenorum spoliare domos gentesque Latinas ? 
Carcasan uicisse putat ? quem tempore certo 
subiciet post bella deus, uinctumque uidebit 
plebs Romana suis captiuatumque sub armis. 
ante tubam memora, quis mentem terror adegit 
insidias uestrosque dolos fraudesque tuorum '? 
tunc Nasamon pinnatus ait. 'me cuncta fateri 
iussio dura premit. mortem licet ipsa minentur 
uerba mihi meritam, narrans tamen omnia dicam. 
Carcasan nostris dux est fortissimus armis. 
huius in auspicio nostri spes maxima regni est, 
et manifesta manet. cecinit sic gentibus Ammon 
fatidicus, nostris donans per proelia Mauris 
Byzacii campos, Carcasan ire superbum 
per Libycos populos et pacem reddere mundo. 
Ammonis his dictis gentes Bellona coëgit 
innumeras uestros iterum remeare per agros, 
ipse quidem ductor tecum committere pugnam 
iam uoluit. uertens animos Guenfeius hostis 
distulit arma uiri mentemque a Marte reflexit, 
consilio sed ualde graui. tu quippe fugaces 
525 quos populos nunc rere, magis non terror acerbus 
hos agitat uictosue pauent. ut uestra fatiget 
castra fames, finxere fugam, uobisque labores 
arte parant. gentes nostras ne crede fugaces, 
si ueniat princeps totumque exhauriat orbem 
secum ad bella mouens. nec Maximianus apertas 
bis potuit conferre manus, cum sceptra teneret 
Romani princeps populi, uictorque per omnes 
Poenorum gentes bellis transiret acerbis. 
at modo, cum donet responsis certior Ammon 
prospera bella suis, Laguantan cedere signis 
aut fugisse putas ? uelles hoc, ductor acerbe. 
sed non sic tua fata uolent '. tunc uerba furentis 
indignans saeuire diu, sic ora resoluit. 
'ut magis hos nostros teneatis certius agros '. 
sic ait et quinque erectis iubet ordine lignis 
stipite suspendi morientum colla bicorni. 
542 iussu praecipiti celeres fecere ministri.