Iohannes Boccaccio - Bucolicum carmen VIIIIohannes Boccaccio - Bucolicum carmen VIII. MIDAS EXPLICIT IURGIUM EGLOGA VII; INCIPIT EGLOGA VIII, CUI TITULUS EST MIDAS, COLLOCUTORES AUTEM SUNTDAMON ET PHYTIAS.¹ DAMON. Tolle pecus, Phytia: nescis quibus inscius arvis nunc sedeas. Midas si te vel forte Lupisca viderit! Errasti; dubium quis promptius ultro irruat in predam seu Servet durius actam. PHYTIAS. 5 Quid verbis laceras grandes, venerande, bubulcos? quid, Damon, suades fesso? Dum iussit egestas hunc domini servare greges, hanc pensa Minerve ducere per noctes, potuit fortasse timeri. Nunc illis armenta boum per gramina servat 10 Aufidus, et vitulos deducit ab ubere marsus. Non hostis venio; vult Midas ipse, daturus pascua, si qua fides, fontesque umbrasque recentes. DAMON. Coge pecus, dum tempus adest: ni fallor, amara qua nolis venisse dies, michi crede, futura est, 15 et promissa quidem tenues dispersa per auras in nichilum venient. Sed tu quid, stulte, putabas hos magnos habuisse greges, ni fraude parassent? Non hominum iusti quid possint ferre labores novimus, et quantum septis augere peculi? PHYTIAS. 20 Me miserum! deceptus, inops, per saxa, per estus, en iterum revocandus eras, grex anxie; nusquam comperies quo grata quies tibi prestita fetus gramine permittat leto deponere. Damon, Pana deum testor, non herbida prata nec amnes 25 exhausti natale solum patriosque recessus Archadie ut sinerem fecere, et querere campos pastoris nimium cupidi, trucis atque Lupische. Sola fides fallaxque nimis spes, alta Vesevi atque sinus Gauri virides fontesque lacusque 30 ut peterem, potuere. Tamen, dum tristis Orion alta tenet noctis prohibens cantare volucres, sta, precor, atque doce miserum quo iure Lupisca, quo Midas rapiant armentaque maxima ducant. DAMON. Nympha decus nemorum placidis residebat in arvis 35 euboicis nuper, clara viduata mitella. Hanc ardere quidem cepit, cum ferret ad urbem lac pressum Midas, pecudum et de more cadentum exuvias: cepto favit fortuna furori. Nam gravis ere domum fervens dum forte redibat, 40 cespite pro viridi prostravit munere victam. Hec huius iam capta leves e pectore curas expulit ac animos immisit fervida grandes. Cumque diem functus terras dimitteret Argus et levo tandem fato cecidisset Alexis, 45 extemplo callens hic sese miscuit altis pastorum rebus, dyrceaque semina passim omnia complevit iactans; cumque impia virtus in se discordes armasset cuspide fratres, prosiliens avidus Midas pecudesque bovesque 50 occupat insidiis, et ne sibi tuta deessent abdita, Melalcem studio coniunxit Ameto. Quos postquam miseros undis retraxit avitos in campos, lauro et flavos vincire capillos et querno fecit dextras ornare bacillo, 55 primum se divūm titulis immiscuit altis, cum pridem placido vix esset cognitus Arno. PHYTIAS. O felix iam sorte sua! Quis plura requirat? Imperat ex servo, merces conflavit in aurum. DAMON. Saxeus es, Phytia. Video, coluisse napeas 60 et nemorum faunos eque nymphasque puellas thure pio credas, qui surripit undique capros; claustraque si frangat, felicem dicis avarum. PHYTIAS. Imo equidem dico: nemo, nisi Iuppiter equus iusserit, in celsos usquam conscendet honores. DAMON. 65 Te Phytiam rebar: silve fecere Ligurgum, et superūm mentem, video, cessere subulco sulphurei colles et pascua grata Lyeo! PHYTIAS. Sum Phytias, Damon, Phytias sum pastor et archas, et calamis didici pastas mulcere capellas, 70 non mores hominum, sacra et monimenta Ligurgi. Tu miserum ridere potes: tibi grandis Apollo concessit cytharam, Pomona cadentia pomis arbuta; sic temnis summo de culmine lapsos. Sepe vices rerum verti cantabat Amintas 75 iam senior! Lacrimas mecum mors equa resolvet. DAMON. O Phytia, consiste, precor, mentemque resumme. Ante polos lyntres sulcabunt, nerea currus orbita, frondoso pandum delphyna Pelorus vertice suscipiet nantem, quam Damon amicum 80 contemnat Phytiam. Sed tu modo respice verum: huius quippe fuit mos semper vertere vultus, quodque velit validis se nolle infingere signis. Hinc, servus, pratis viridi contectus in herba, serpere et incautas cauda vincire capellas 85 atque edos morsu solitus lacerare tenellos; sed postquam vires auxit, compressa cathella, insurgens coram, tauro qui ludat in ervo persimilis cornu, celsas infringere pinus, sternere prevalidas quercus silvasque boatu 90 terribili complere, leves pervertere septas cepit, et horrendus rabie leo vertere magnas in circum bubulas ursosque arcere frementes. Quis putet? Et Bavio subtraxit subdolus hyrcos pregnantesque boves, et pingues carmine tauros 95 eduxit stabulis, rauco latrante Melampo. Quot faunos quondam, nymphas quot lusit agrestes, quot satyros ficto calamis per devia cantu! Seque Mecenatem magnumque deumque vocari gliscit, et invitas dum servat rupe Camenas, 100 ascreum putat esse senem silvasque movere castalias et plectra dei sacrasque sorores. Quis queat insanos ausus, quis dicere sevas et nemorum pecorumque simul iuvenumque ruinas quas dedit, et pariter secum trux inde Lupisca? 105 Hec siliquas porcis et gramina subtrahit agnis, emungit miseras turpi squalore iuvencas ac matrum parvos subducit ab ubere natos, terque die pecudes premit et ter vellere nudat, si possit, tristique levem consistere lunam 110 carmine compellit celo, et sibi fascinat edos. Nec vacat hec somno; virides ambire per agros nocte etiam videas, et magnos vertice Gauri enumerare greges. Quid multa? Hec omnia radit. Ac ut nulla sinat silvis intacta vel agris, 115 arte nova pueros annosa per antra canentes in venerem rapit illa suam, nudatque sequentes. PHYTIAS. Fur Midas igitur, mechus scelerumque satelles! O facinus! Meretrix anus est et avara Lupisca! Que nuper glandes oleasque legebat in agris, 120 nunc celum violat verbis et fascinat agnos. Quid tunc Melalces? tacuit? quid dixit Ametus? DAMON. Assensere: Dei sic ira et crimen inultum permisit miseri laqueo pereuntis Alexis. PHYTIAS. Heu! trepidans horresco solum suspectaque divis 125 pascua. Quid faciam? Minui post verba videntur nempe greges; dominam noverunt prata Lupiscam. Ast ego quid merui? Nolebam vertere vepres in lauros, fateor, neque celsum extollere Olympum degeneres calamis, divos cantare subulcos. 130 Hoc tam grande malum? Non rebar. Lusus et insons distrahor hinc pauper: videat Pan, deprecor, equum. E quercu veteri nuper michi garrula cornix hos cecinit lapsus; vetuit sed dira cupido noscere, et in dubios deduxit ab aggere campos. 135 Nec Coridon dudum silvis cantare solebat sic letis, dum tantus erat sub tegmine lauri. DAMON. Non Coridon, miserande, tibi, non fistula nota qua steriles, vobis blandus, cantabat amores; sensi ego quam tenues conflaret gucture versus 140 et modulos stipula, laqueos dum poneret arvis. PHYTIAS. Quid faciam, Damon? fugiam, dic, litus ineptum? DAMON. Summe quod in tristi veteres cecinere bubulci. PHYTIAS. Malo rudes habitare casas nemorosaque tesqua, parrasii lambant malo iam saxa Lycei 145 he pecudes, quam pingue solum stimphalidis agri tot plenum curis. Mecum cantabit Amiclas rupe sub exigua tutus, cantabit et ingens Silvanus placida componet pace furentes, ylice sub prisca, bilem stolidamque dyonem. DAMON. 150 Nil melius: pecudes pridem dum forte lavarem, omnis erat varia plenus vertigine gurges; hinc sensi monitus venturi turbinis iras, et Mide casum pariter pecorisque ruinam: et repetet glandes veteres oleasque Lupisca. 155 Sunt in secessu nobis florentia rura et gratum nymphis antrum, quod fronde recenti sternet amica tibi Glaucis, mellisque parabit inde favum: venias; quas conspicis, arbitror, umbras, ante locum teneas, protendent arbuta longas. PHYTIAS. 160 Tende igitur, veniam: teneat sua prata Lupisca. Adnotatio 1. De hac ecloga pauca ipse Boccaccio in epistula XXIII fratri Martino de Signa inscripta explanavit. Retro