[0] Carmen contra paganos. 1 Dicite, qui colitis lucos antrumque Sibyllae Idaeumque nemus, Capitolia celsa Tonantis, Palladium Priamique Lares Vestaeque sacellum incestosque deos, nuptam cum fratre sororem, inmitem puerum, Veneris monumenta nefandae, purpurea quos sola facit praetexta sacratos, quis numquam uerum Phoebi cortina locuta est, Etruscus ludit semper quos uanus haruspex : Iuppiter hic uester, Ledae superatus amore, 10 fingeret ut cycnum, uoluit canescere pluma. Perditus ad Danain *flueret subito aureus imber, per freta Parthenopes taurus *mugiret adulter. Haec si monstra placent, nulla sacrata pudica ! Pellitur arma Iouis fugiens regnator Olympi : et quisquam supplex ueneratur templa tyranni, cum patrem uideat nato cogente fugatum ? Postremum, regitur fato si Iuppiter ipse, quid prodest miseris perituras fundere uoces ? Plangitur in templis iuuenis formonsus Adonis : 20 nuda Venus deflet, gaudet Mauortius heros, Iuppiter in medium nescit finire querellas iurgantesque deos stimulat Bellona flagello. Conuenit his ducibus, proceres, sperare salutem ? Sacratis uestras liceat conponere lites ? 25 Dicite : praefectus uester quid profuit urbi, quem Iouis ad solium raptum tractatis abisse, cum poenas scelerum tracta vix morte rependat ? Mensibus iste tribus, totam qui concitus urbem lustrauit, metas tandem peruenit ad aeui ! 30 Quae fuit haec rabies animi ? Quae insania mentis ? *Sed Ioui uestram posset turbare quietem ? Quis tibi iustitium incussit, pulcherrima Roma ? Ad saga confugeret populus quae non habet olim ? Sed fuit in terris nullus sacratior illo, quem Numa Pompilius, e multis primus aruspex, edocuit uano ritu pecudumque cruore polluere (insanum !) bustis putentibus aras. Non ipse est uinum patriae qui prodidit olim, antiquasque domus, turres ac tecta priorum 40 subuertens urbi uellet cum inferre ruinam, ornaret lauro postes, convivia daret, pollutos panes infectans ture vaporo poneret, in risum quaerens quos dedere morti, gallaribus subito membra circumdare suetus, fraude noua semper miseros profanare paratus ? Sacratus vester urbi quid praestitit, oro, qui hierum docuit sub terra quaerere Solem ? Cum sibi forte pirum fossor de rure dolasset, diceret esse deum comitem Bacchique magistrum, 50 Sarapidis cultor, Etruscis semper amicus. Fundere qui incautis studuit *contecta uenena, mille nocendi uias, totidem cum quaereret artes : perdere quos uoluit, percussit, luridus anguis, contra deum uerum frustra bellare paratus, qui tacitus semper lugeret tempora pacis nec proprium interius posset uulgare dolorem. Quis tibi, taurobolus, uestem mutare suasit, inflatus diues, subito mendicus ut esses, obsitus et pannis, modica stipe factus epaeta, 60 sub terra missus, pollutus sanguine tauri, sordidus, infectus, uestes seruare cruentas uiuere cum speras uiginti mundus in annis ? *Abieras censor *meliorem caedere uitam, hinc tua confisus possent quod facta latere, cum canibus Megales semper circumdatus esses, quem lasciva cohors (monstrum) comitaret ovantem. Sexaginta senex annis durauit, ephoebus, Saturni cultor, Bellonae semper amicus, qui cunctis Faunosque deos persuaserat esse, 70 Egeriae nymphae comites, Saturosque Panasque, nympharum Bacchique comes Triuiaeque sacerdos, quem lustrare choros ac molles sumere thyrsos cymbala quem inbuerat quatere Berecyntia mater ; *quis Galatea potens iussit Ioue prosata summo, iudicio Paridis pulchrum sortita decorem. Sacrato liceat nulli servare pudorem, frangere cum uocem soleant Megalensibus actis. Christicolas multos uoluit sic perdere demens : qui uellent sine lege mori, donaret honores 80 oblitosque sui caperet quos daemonis arte, muneribus cupiens quorundam frangere mentes aut alios facere parua mercede profanos mittereque inferias miseros sub Tartara secum. Soluere qui†s† uoluit pia foedera, leges, Leucadium fecit fundos curaret Afrorum, perdere Marcianum, sibi proconsul ut esset. Quid tibi diua Paphi custos, quid pronuba Iuno Saturnusque senex potuit praestare sacrato ? Quid tibi Neptuni promisit fuscina, demens ? 90 Reddere quas potuit sortes Tritonia uirgo ? Dic mihi, Sarapidis templum cur nocte petebas ? Quid tibi Mercurius fallax promisit eunti ? Quid prodest coluisse Lares Ianumque bifrontem ? Quid tibi Terra parens, Mater formonsa deorum ? Quid tibi sacrato placuit latrator Anubis ? Quid, *miserande, Caeres, subter Proserpina *mater, quid tibi Vulcanus claudus, pede debilis uno ? Quis te plangentem non risit, caluus ad aras Sistriferam Fariam supplex cum forte rogares ? 100 Cumque Osirim miserum lugens latrator Anubis quaereret, inuentum rursum quem perdere posset, post lacrimas ramum fractum portares oliuae ? Vidimus argento facto iuga ferre leones, lignea cum traherent iuncti stridentia plaustra dextra laeuaque istum argentea frena tenere, egregios proceres currum seruare Cybellae, quem traheret conducta manus Megalensibus actis : arboris excisae truncum portare per urbem, Attin castratum subito praedicere solem. 110 Artibus heu magicis procerum dum quaeris honores, sic, miserande, iaces paruo donatus sepulcro. Sola tamen gaudet meretrix te consule Flora, ludorum turpis genetrix uenerisque magistra, composuit templum nuper cui Symmachus heres. Omnia quae in templis positus tot monstra colebas, ipsa mola et manibus coniunx altaria supplex dum cumulat donis uotaque in limine templi solvere dis deabusque parat superisque minatur, carminibus magicis cupiens Acheronta mouere 120 praecipitem inferias miserum sub Tartara misit. Desine post hydropem talem deflere maritum, 122 de Ioue qui Latio uoluit sperare salutem !