[30] Transeo prima discentium elementa, in quibus et ipsis parum laboratur:
nec in auctoribus cognoscendis nec in evolvenda antiquitate nec in notitiam
vel rerum vel hominum vel temporum satis operae insumitur. Sed expetuntur
quos rhetoras vocant; quorum professio quando primum in hanc urbem
introducta sit quamque nullam apud maiores nostros auctoritatem habuerit,
statim dicturus referam necesse est animum ad eam disciplinam, qua usos
esse eos oratores accepimus, quorum infinitus labor et cotidiana meditatio
et in omni genere studiorum assiduae exercitationes ipsorum etiam
continentur libris. Notus est vobis utique Ciceronis liber, qui Brutus
inscribitur, in cuius extrema parte (nam prior commemorationem veterum
oratorum habet) sua initia, suos gradus, suae eloquentiae velut quandam
educationem refert: se apud Q. Nucium ius civile didicisse, apud Philonem
Academicum, apud Diodotum Stoicum omnis philosophiae partis penitus
hausisse; neque iis doctoribus contentum, quorum ei copia in urbe
contigerat, Achaiam quoque et Asiam peragrasse, ut omnem omnium artium
varietatem complecteretur. Itaque hercule in libris Ciceronis deprehendere
licet, non geometriae, non musicae, non grammaticae, non denique ullius
ingenuae artis scientiam ei defuisse. Ille dialecticae subtilitatem, ille
moralis partis utilitatem, ille rerum motus causasque cognoverat. Ita est
enim, optimi viri, ita: ex multa eruditione et plurimis artibus et omnium
rerum scientia exundat et exuberat illa admirabilis eloquentia; neque
oratoris vis et facultas, sicut ceterarum rerum, angustis et brevibus
terminis cluditur, sed is est orator, qui de omni quaestione pulchre et
ornate et ad persuadendum apte dicere pro dignitate rerum, ad utilitatem
temporum, cum voluptate audientium possit.