[0] ACTUS PRIMUS.
OEDIPUS, ANTIGONE. 

[1]  (Oedipus) Caeci parentis regimen, ac fessi unicum  
 Lateris leuamen, nata, quam tanti est mihi 
 Genuisse uel sic, desere infaustum patrem. 
 In recta quid deflectis errantem gradum? 
5  Permitte labi : melius inueniam uiam,   
 Quam quaero ; solus, quae me ab hac uita extrahat,
 Et hoc nefandi capitis aspectu leuet
 Coelum atque terras. Quantulum hac egi manu!
 Non uideo noxae conscium nostrae diem;

[10]  Sed uideor. Hinc iam solue inhaerentem manum,   
 Et patere caecum, qua uolet, ferri pedem.
 Ibo, ibo, qua praerupta protendit iuga 
 Meus Cithaeron; qua peragrato celer 
 Per saxa monte iacuit Actaeon, suis 
15  Noua praeda canibus; qua per obscurum nemus,  
 Siluamque opacae uallis instinctas deo
Egit sorores mater, et gaudens malo, 
Vibrante fixum praetulit thyrso caput; 
Vel qua cucurrit corpus inuisum trahens 

[20] Zethi iuuencus, qua per horrentes rubos  
Tauri ferocis sanguis ostentat fugas;
Vel qua alta maria uertice immenso premit 
Inoa rupes, qua scelus fugiens sui, 
Nouumque faciens, mater insiluit freto 
25 Mersura natum seque. Felices, quibus   
Fortuna melior tam bonas matres dedit!
Est alius istis noster in siluis locus,
Qui me reposcit; hanc petam cursu incito; 
Non haesitabit gressus; huc omni duce

[30] Spoliatus ibo. Quid moror sedes meas?   
Montem, Cithaeron, redde, et hospitium mihi
Illud meum restitue, ut exspirem senex , 
Ubi debui infans. Recipe supplicium uetus 
Semper cruente, saeue, crudelis, ferox, 
35 Quum occidis, et quum parcis : olim iam tuum   
Est hoc cadauer : perage mandatum patris,
Iam et matris : animus gestit antiqua exsequi
Supplicia. Quid me, nata, pestifero tenes 
Amore uinctum? quid tenes? genitor uocat.

[40] Sequor, sequor : iam parce --- Sanguineum gerens  
Insigne regni Laius rapti furit;
Et ecce inanes manibus infestis petit 
Foditque uultus. Nata, genitorem uides? 
Ego uideo ---. Tandem spiritum inimicum exspue,
45 Desertor anime, fortis in partem tui;   
Omitte poenas languidas longae morae,
Mortemque totam recipe. Quid segnis traho 
Quod uiuo? nullum facere iam possum scelus ---
Possum miser! praedico, discede a patre;

[50] Discede, uirgo : timeo post matrem omnia.   

(Antigone) Vis nulla, genitor, a tuo nostram manum
Corpore resoluet : nemo me comitem tibi 
Eripiet unquam. Labdaci claram domum, 
Opulenta ferro regna germani petant;
55 Pars summa magni patris e regno mea est               
Pater ipse : non hunc auferet frater mihi,
Thebana rapto sceptra qui regno tenet; 
Non hunc cateruas alter Argolicas agens. 
Non si reuulso Iupiter mundo tonet, 

[60] Mediumque nostros fulmen in nexus cadat,   
Manum hanc remittam : prohibeas, genitor, licet,
Regam abnuentem; dirigam inuiti gradum. 
In plana tendis? uado : praerupta appetis? 
Non obsto, sed praecedo : quouis utere
65 Duce me; duobus omnis eligitur uia.   
Perire sine me non potes; mecum potes.  
Hic alta rupes arduo surgit iugo,
Spectatque longe spatia subiecti maris.
Vis hanc petamus? Nudus hic pendet silex ; 

[70] Hic scissa tellus faucibus ruptis hiat :  
Vis hanc petamus? Hic rapax torrens cadit, 
Partesque lapsi montis exesas rotat;
In hunc ruamus. Dum prior, quo uis, eo.
Non deprecor, non hortor. Exstingui cupis,  
75 Votumque, genitor, maximum mors est tibi?   
Si moreris, antecedo : si uiuis, sequor.
Sed flecte mentem; pectus antiquum aduoca, 
Victasque magno robore aerumnas doma. 
Resiste : tantis in malis uinci malum est.

[80] (Oedipus) Unde in nefanda specimen egregium domo?   
Unde ista generi uirgo dissimilis suo?
Fortuna, credis? aliquis est ex me pius?
Non esset umquam (fata bene noui mea),
Nisi ut noceret. Ipsa se in leges nouas
85 Natura uertet, regeret in fontem citas     
Reuolutus undas amnis, et noctem afferet  
Phoebea lampas, Hesperus faciet diem.
Ut ad miserias aliquid accedat meas,
Pii quoque erimus. Unica Oedipodae est salus,

[90] Non esse saluum. Liceat ulcisci patrem    
Adhuc inultum. Dextra quid cessas iners
Exigere poenas? quidquid exactum est adhuc, 
Matri dedisti. Mitte genitoris manum, 
Animosa uirgo : funus extendis meum,
95 Longasque uiui ducis exsequias patris.  
Aliquando terra corpus inuisum tege.
Peccas honesta mente : pietatem uocas, 
Patrem insepultum trahere. Qui cogit mori 
Nolentem, in aequo est, quique properantem impedit. 

[100] Occidere est, uetare cupientem mori.   
Nec tamen in aequo est : alterum grauius reor :
Malo imperari, quam eripi mortem mihi. 
Desiste coepto, uirgo : ius uitae ac necis
Meae penes me est. Regna deserui libens ;
105 Regnum mei retineo. Si fida es comes,  
Ensem parenti trade, sed notum nece
Ensem paterna. Tradis? an nati tenent
Cum regno et illum? faciet, ubicunque est, scelus. 
Ibi sit; relinquo: natus hunc habeat meus,

[110] Sed uterque. Flammas potius et uastum aggerem  
Compone : in altos ipse me immittam rogos.
Erectam ad ignes funebrem escendam struem, 
Pectusque soluam durum, et in cineres dabo 
Hoc quidquid in me uiuit. Ubi saeuum est mare? 
115 Duc, ubi sit altis prorutum saxis iugum,                  
Ubi torta rapidus ducat Ismenos uada :
Duc, ubi ferae sint, ubi fretum, ubi praeceps locus, 
Si dux es. Illuc ire morituro placet,
Ubi sedit alta rupe semifero dolos

[120] Sphinx ore nectens : dirige huc gressus pedum,   
Hic siste patrem : dira ne sedes uacet ,
Monstrum repone maius. Hoc saxum insidens 
Obscura nostrae uerba fortunae loquar, 
Quae nemo soluat. Quisquis Assyrio loca 
125 Possessa regi scindis, et Cadmi nemus          
Serpente notum, sacra quo Dirce latet,
Supplex adoras, quisquis Eurotam bibis, 
Spartenque fratre nobilem gemino colis, 
Quique Elin et Parnason, et Boeotios 

[130] Colonus agros uberis tondes soli,   
Aduerte mentem : saeua Thebarum lues
Luctifica caecis uerba committens modis, 
Quid simile posuit? quid tam inextricabile? 
Aui gener, patrisque riualis sui,
135 Frater suorum liberum, et fratrum parens;             
Uno auia partu liberos peperit uiro,
Sibi et nepotes. Monstra quis tanta explicet? 
Ego ipse, uictae spolia qui Sphingis tuli, 
Haerebo, fati tardus interpres mei.

[140] Quid perdis ultra uerba? quid pectus ferum  
Mollire tentas precibus? hoc animo sedit,
Effundere hanc cum morte luctantem diu 
Animam, et tenebras petere : nam sceleri haec meo 
Parum alta nox est. Tartaro condi iuuat,
145 Et si quid ultra Tartarum est. Tandem libet ,   
Quod olim oportet. Morte prohiberi haud queo.
Ferrum negabis? noxias lapso uias 
Cludes? et arctis colla laqueis inseri 
Prohibebis? herbas, quae feront letum, auferes? 

[150] Quid ista tandem cura proficiet tua?      
Ubique mors est. Optime hoc cauit deus.
Eripere uitam nemo non homini potest;
At nemo mortem : mille ad hanc aditus patent. 
Nil quaero : dextra noster et nuda solet
155 Bene animus uti. Dextra, nunc toto impetu,   
Toto dolore, uiribus totis ueni.
Non destino unum uulneri nostro locum. 
Totus nocens sum : qua uoles, mortem exige. 
Effringe corpus , corque tot scelerum capax 

[160] Euelle; totos uiscerum nuda sinus.  
Fractum incitatis ictibus guttur sonet;
Laceraeue fixis unguibus uenae fluant. 
Aut dirige iras, quo soles : haec uulnera 
Rescissa multo sanguine ac tabe irriga. 
165 Hac extrahe animam, duram, inexpugnabilem.  
Et tu, parens, ubicunque poenarum arbiter
Adstas mearum (non ego hoc tantum scelus
Ulla expiari credidi poena satis 
Unquam, nec ista morte contentus fui, 

[170] Nec me redemi parte : membratim tibi             
Volui perire), debitum tandem exige :
Nunc soluo poenas; tunc tibi inferias dedi. 
Ades, atque inertem dexteram introrsus preme, 
Magisque merge : timida tum paruo caput
175 Libauit haustu, uixque cupientes sequi   
Eduxit oculos. Haeret etiam nunc mihi
Ille animus, haeret, cum recusantem manum 
pressere uultus. Audies uerum, Oedipe :
Minus eruisti lumina audacter tua,

[180] Quam praestitisti. Nunc manum cerebro indue.   
Hac parte mortem perage, qua coepit mori.
(Antigone) Pauca, o parens magnanime, miserandae precor 
Ut uerba natae mente placata audias.
Non te ut reducam ueteris ad specimen domus, 
185 Habitumque regni flore pollentem inclito;                    
Peto; ast ut iras, tempore aut ipsa mora
Fractas, remisso pectore ac placido feras. 
Et hoc decebat roboris tanti uirum,
Non esse sub dolore, nec uictum malis

[190] Dare terga. Non est, ut putas, uirtus, pater,                 
Timere uitam, sed malis ingentibus
Obstare, nec se uertere, ac retro dare. 
Qui fata proculcauit, ac uitae bona 
Proiecit, atque abcidit, et casus suos 
195 Onerauit ipse, cui deo nullo est opus,       
Quare ille mortem cupiat, aut quare petat?
Utrumque timidi est.: nemo contemsit mori, 
Qui concupiuit. Cuius haud ultra mala 
Exire possunt, in loco tuto est situs.

[200] Quis iam deorum (uelle fac) quidquam potest  
Malis tuis adiicere? iam nec tu potes, 
Nisi hoc, ut esse te putes dignum nece. 
Non es; nec ulla pectus hoc culpa attigit. 
Et hoc magis te, genitor, insontem uoca, 
205 Quod innocens es , diis quoque inuitis. Quid est  
Quod te efferarit , quod nouos suffixerit
Stimulos dolori? quid te ad infernas agit 
Sedes? quid ex his pellit ? ut careas die? 
Cares; ut altis nobilem muris domum,  

[210] Patriamque fugias? patria tibi uiuo periit.  
Natos fugis, matremque? ab aspectu omnium
Fortuna te submouit, et quidquid potest
Auferre cuiquam mors, tibi haec uita abstulit.
Regni tumultus, turba fortunae prior
215 Abscessit a te iussa. Quem, genitor, fugis?        
(Oedipus) Me fugio; fugio conscium scelerum omnium 
Pectus, manumque hanc fugio, et hoc caelum, et deos :
Et dira fugio scelera , quae feci nocens.
Ego hoc solum, frugifera quo surgit Ceres,

[220] Premo? has ego auras ore pestifero traho?                    
Ego laticis haustu satior? aut ullo fruor
Almae parentis munere? ego castam manum 
Nefandus, incestificus, exsecrabilis 
Attrecto? ego ullos aure concipio sonos,
225 Per quos parentis nomen, aut nati audiam?        
Utinam quidem rescindere has quirem uias,
Manibusque adactis omne, qua uoces meant, 
Aditusque uerbis tramite angusto patet, 
Eruere possem, nata: iam sensum tui,

[230] Quae pars meorum es criminum, infelix pater   
Fugissem. Inhaeret ac recrudescit nefas
Subinde; et aures ingerunt, quidquid mihi 
Donastis, oculi. Cur caput tenebris graue
Non mitto ad umbras Ditis aeternas? quid hic
235 Manes meos detineo? quid terram grauo?        
Mixtusque superis erro? quid restat mali?
Regnum, parentes, liberi, uirtus quoque, 
Et ingenii solertis eximium decus
Periere : cuncta sors mihi infesta abstulit.

[240] Lacrimae supererant; has quoque eripuit mihi.   
Absiste : nullas animus admittit preces,
Nouamque poenam sceleribus quaerit parem. 
Et esse par quae poterit? Infanti quoque 
Decreta mors est. Fata quis tam tristia 
245 Sortitus unquam? uideram nondum diem,      
Uterique nondum solueram clusi moras ;
Et iam timebar. Protinus quosdam editos 
Nox occupauit, et nouae luci abstulit. 
Mors me antecessit. Aliquis intra uiscera 

[250] Materna letum praecoquis fati tulit :                  
Sed numquid et peccauit? Abstrusum, abditum, 
Dubiumque an essem, sceleris infandi reum
Deus egit. Illo teste damnauit parens, 
Calidoque teneros transuit ferro pedes, 
255 Et in alta nemora pabulum misit feris,            
Auibusque saeuis, quas Cithaeron noxius
Cruore saepe regio tinctas alit.
Sed quem deus damnauit, abiecit pater, 
Mors quoque refugit. Praestiti Delphis fidem 

[260] Genitorem adortus impia straui nece.             
Hoc alia pietas redimet : occidi patrem,
Sed matrem amaui. Proloqui hymenaeum pudet. 
Taedasque nostras : has quoque inuitum pati 
Te toge poenas; facinus ignotum, efferum, 
265 Inusitatum effare, quod populi horreant,   
Quod esse factum nulla non aetas negat,
Quod patricidam pudeat. In patrios toros
Tuli paterno sanguine aspersas manus, 
Scelerisque pretium maius accepi scelus. 

[270] Leue est paternum facinus : in thalamos meos   
Deducta mater, ne parum scelerum foret,
Foecunda. Nullum crimen hoc maius potest 
Natura ferre. Si quod etiamnum est tamen , 
Qui facere possent, dedimus : abieci necis 
275 Pretium paternae sceptrum, et hoc iterum manus  
Armauit alias. Optime regni mei
Fatum ipse noui : nemo sine sacro feret 
Illud cruore. Magna praesagit mala 
Paternus animus. Iacta iam sunt semina 

[280] Cladis futurae : spernitur pacti fides :  
Hic occupato cedere imperio negat;
Ius ille , et icti foederis testes deos 
Inuocat, et Argos exsul alque urbes mouet 
Graias in arma. Non leuis fessis uenit
285 Ruina Thebis : tela, flammae, uulnera  
Instant, et istis si quod est maius malum ,
Ut esse genitos nemo non ex me sciat.
(Antigone) Si nulla, genitor, causa uiuendi tibi est. 
Haec una abunde est, ut pater natos regas 

[290] Grauiter furentes. Tu impii belli minas                 
Auertere unus, tuque uecordes potes
Inhibere iuuenes, ciuibus pacem dare , 
Patriae quietem, foederi laeso fidem. 
Vitam tibi ipse si negas , multis negas. 
295 (Oedipus) Illis parentis ullus aut aequi est amor,   
Auidis cruoris, imperii, armorum, doli,
Diris , scelestis , breuiter ut dicam , meis? 
Certant in omne facinus , et pensi nihil 
Ducunt , ubi illos ira praecipites agat, 

[300] Nefasque nullum , per nefas nati, putant.   
Non patris illos tangit afflicti pudor,
Non patria; regno pectus attonitum furit. 
Selo , quo ferantur, quanta moliri parent ; 
Ideoque leti quaero maturi uiam ,
305 Morique propero, dam in domo nemo est mea   
Nocentior me ---. Nata, quid genibus meis
Fies aduoluta? quid prece indomitum domas? 
Unum hoc habet fortuna, quo possim capi, 
Inuictus aliis : sola tu affectus potes

[310] Mollire duros, sola pietatem in domo   
Docere nostra. Nil graue aut miserum est mihi ,
Quod te sciam uoluisse. Tu tantum impera. 
Hic Oedipus Aegaea tranabit freta,
Iubente te, flammasque, quas Siculo uomit
315 De monte tellus igneos uoluens globos,   
Excipiet oue, seque serpenti offeret,
Quae saeua furto nemoris Herculeo furit; 
Iubente te, praebebit alitibus iecur; 
Iubente te, uel uiuet ---.

 ACTUS SECUNDUS. 
NUNTIUS , OEDIPUS, ANTIGONE. 


[320] (Nuntius)  Exemplum in ingens regia stirpe edite,   
Thebae , pauentes arma fraterna, inuocant,
Rogantque tectis arceas patriis faces.
Non sunt minae: iam propius accessit malum. 
Nam regna repetens frater, et pactas uices,
325 In bella cunctos Graeciae populos agit;   
Septena muros castra Thebanos premunt.
Succurre; prohibe pariter et bellum et nefas. 
(Oedipus) Ego ille sum , qui scelera committi uetem 
Et abstinere sanguine a caro manus

[330] Doceam? magister iuris et amoris pii  
Ego sum? Meorum facinorum exempla appetunt :
Me nunc sequuntur ; laudo, et agnosco libens. 
Exhortor, aliquid ut patre hoc dignum gerant. 
Agite, o propago clara, generosam indolem 
335 Probate factis ; gloriam ac laudes meas  
Superate, et aliquid facite; propter quod patrem
Adhuc iuuet uixisse. Facietis, scio :
Sic estis orti. Scelere defungi haud leui, 
Haud usitato, tanta nobilitas potest.

[340] Ferte arma : facibus petite penetrales deos, 
Frugemque flamma metite natalis soli.
Miscete cuncta : rapite in exitium omnia :
Disiicite passim moenia, in planum date.
Templis deos obruite: maculatos lares
345 Conflate : ab imo tota considat domus:  
Urbs concremetur : primus a thalamis meis
Incipiat ignis. (Antigone) Mitte uiolentum impetum 
Doloris, ac te publica exorent mala, 
Auctorque placidae liberis pacis ueni.

[350] (Oedipus) Vides modestae deditum menti senem,   
Placidaeque amantem pacis ad partes uotas?
Tumet animus ira, feruet immensum dolor, 
Maiusque, quam quod casus et iuuenum furor 
Conatur, aliquid cupio. Non satis est adhuc
355 Ciuile bellum : frater in fratrem ruat.   
Nec hoc sat est : quod debet, ut fiat nefas
De more nostro, quod meos deceat toros, 
Date arma patri. Nemo me ex his eruat 
Siluis : latebo rupis exesae cauo,

[360] Aut sepe densa corpus abstrusum tegam.   
Hinc aucupabor uerba rumoris uagi,
Et saeua fratrum bella, quod possum, audiam. 

 ACTUS TERTIUS. 
IOCASTA, ANTIGONE, NUNTIUS. 

(Iocasta) Felix Agaue, facinus horrendum, manu 
Qua fecerat, gestauit, et spolium tulit
365 Cruenta nati Maenas in partes dati.   
Fecit scelus; sed misera non ultra suum
Scelus hoc cucurrit. Hoc leue est, quod sum nocens; 
Feci nocentes. Hoc quoque etiamnum leue est; 
Peperi nocentes. Deerat aerumnis meis,

[370] Ut et hostem amarem. Bruma ter posuit niues,   
Et tertia iam falce decubuit Ceres ,
Ut exsul errat natus et patria caret , 
Profugusque regum auxilia Graiorum rogat. 
Gener est Adrasti, cuius imperio mare ,
375 Quod cingit Isthmon, regitur : hic gentes suas,   
Septemque secum regna ad auxilium trahit
Generi. Quid optem, quidue decernam, haud scio
Regnum reposcit : causa repetentis bona est; 
Mala, sic petentis. Vota quae faciam parens? 

[380] Utrimque natum uideo : nil possum pie   
Pietate salua facere : quodcumque alteri
Optabo nato, fiet alterius malo.
Sed utrumque quamuis diligam affectu pari, 
Quo causa melior, sorsque deterior trahit, 
385 Inclinat animus , semper infirmo fauens.   
Miseros magis fortuna conciliat suis.
(Nuntius) Regina, dum tu flebiles questus cies, 
Terisque tempus, tota nudatis stetit
Acies in armis : aera iam bellum cient,

[390] Aquilaque pugnam signifer mota uocat.   
Septena reges bella dispositi parant :
Animo pari Cadmea progenies subit :
Cursu citato miles hinc illinc ruit. 
Vide, ut atra nubes puluere abscondat diem;
395 Fumoque similes campus in caelum erigat      
Nebulas, equestri fracta quas tellus pede
Submittit : et, si uera metuentes uident, 
Infesta fulgent signa : subrectis adest 
Frons prima telis : aurea clarum nota 

[400] Nomen ducum uexilla praescriptum ferunt.   
I, redde amorem fratribus, pacem omnibus,
Et impia arma mater opposita impedi.
(Antigone) Perge, o parens, et concita celerem gradum; 
Compesce tela, fratribus ferrum excute.
405 Nudum inter enses pectus infestos tene;   
Aut solue bellum, mater, aut prima excipe.
(Iocasta) Ibo, ibo et armis obuium opponam caput. 
Stabo inter arma : petere qui fratrem uolet, 
Petat ante matrem : tela, qui fuerit plus, 

[410] Rogante ponat matre ; qui non est pius,   
Incipiat, a me. Feruidos iuuenes anus
Tenebo : nullum teste me fiet nefas;
Aut si aliquod et me teste committi potest, 
Non fiet unum. (Antigone) Signa collatis mitant 
415 Vicina signis; clamor hostilis fremit :   
Scelus in propinquo est; occupa, mater, preces.
Et ecce motos fletibus credas meis;
Sic agmen armis segne compositis uenit. 
Procedit acies tarda, sed properant duces. 

[420] (Iocasta) Quis me procellae turbine insanae uehens   
Volucer per auras uentus aetherias aget?
Quae Sphinx, uel atra nube subtexens diem 
Stymphalis, auidis praepetem pennis feret?
Aut quae per altas aeris rapiet uias
425 Harpyia, saeui regis obseruans famem ,   
Et inter acies proiiciet raptam duas?
(Nuntius). Vadit furenti similis, aut etiam furit. 
Sagitta qualis Parthica uelox manu 
Excussa fertur; qualis insano ratis

[430] Premente uento rapitur; aut qualis cadit   
Delapsa caelo stella, cum stringens polum
Rectam citatis ignibus rumpit uiam ; 
Attonita cursu fugit, et binas statim 
Diduxit acies. Victa materna prece 
435 Haesere bella, iamque in alternam necem   
Illinc et hinc miscere cupientes manum,
Librata dextra tela suspensa tenent. 
Paci fauetur : omnium ferrum latet 
Cessatque tectum; uibrat in fratrum manu. 

[440] Laniata canas mater ostendit comas;   
Rogat abnuentes : irrigat fletugenas.
Negare matri, qui diu dubitat, potest. 

ACTUS QUARTUS. 
IOCASTA, POLYNICES, ETEOCLES. 

(Iocasta) In me arma et ignes uertite : in me omnis ruat 
Unam iuuentus, quaeque ab Inachio uenit
445 Animosa muro, quaeque Thebana ferox  
Descendit arce : ciuis atque hostis simul
Hunc petite uentrem, qui dedit fratres uiro. 
Mea membra passim spargite ac diuellite:
Ego utrumque peperi. Ponitis ferrum ocius ?

[450] An dico et ex quo ? Dexteras matri date;   
Date, dum piae sunt. Error inuitos adhuc
Fecit nocentes : omne Fortunae fuit 
Peccantis in nos crimen : hoc primum nefas 
Inter scientes geritur. In uestra manu est, 
455 Utrum uetitis. Sancta si pietas placet,   
Donate matrem pace : si placuit scelus,
Maius paratum est : media se opponit parens. 
Proinde bellum tollite, aut belli moram. 
Sollicita nunc cui mater alterna prece

[460] Verba admouebo ? misera quem amplectar prius?       
In utramque partem ducor affectu pari.
Hic abfuit : sed pacta si fratrum ualent,
Nunc alter aberit. Ergo iam numquam duos,
Nisi sic, uidebo ? iunge complexus prior,
465 Qui tot labores totque perpessus mala,   
Longo parentem fessus exsilio uides.
Accede propius : clude uagina impium 
Ensem , et trementem iamque cupientem excuti
Hastam solo defige : maternum tuo

[470] Coire pectus pectori clypeus uetat;   
Hunc quoque repone. Vinculo frontem exue, 
Tegimenque capitis triste belligeri leua,
Et ora matri redde. Quo uultus refers , 
Acieque pauida fratris obseruas manum? 
475 Affusa totum corpus amplexu tegam :   
Tuo cruori per meum fiet uia.
Quid dubius haeres? an times matris fidem? 
(Polynices) Timeo : nihil iam iura naturae ualent. 
Post ista fratrum exempla, ne matri quidem 

[480] Fides habenda est. (Iocasta) Redde iam capulo manum ,   
Adstringe galeam, laeua se clypeo ingerat;
Dum frater exarmatur, armatus mane. 
Tu pone ferrum, causa qui es ferri prior. 
Si pacis odium est, furere si bello placet,
485 Inducias te mater exiguas rogat,                        
Ferat ut reuerso post fugam nato oscula ,
Vel prima, uel suprema. Dum pacem peto, 
Audite inermes : ille te, tu illum times :
Ego utrumque, sed pro utroque. Quid strictum abnuis

[490] Recondere ensem? qualibet gaude mora;                   
Id gerere bellum cupitis, in quo est optimum
Vinci: uereris fratris infesti dolos? 
Quoties necesse est fallere, aut falli a suis; 
Patiare potius ipse, quam facias, scelus.
495 Sed ne uerere : mater insidias et hinc,   
Et rursus illinc abiget. Exoro, an patri
Inuideo uestro? ueni, ut arcerem nefas, 
An ut uiderem propius? hic ferrum abdidit 
Reclinis hastae , et arma defixa incubat.

[500] Ad te preces nunc, nate, maternas feram ,   
Sed ante lacrimas. Teneo longo tempore
Petita uotis ora. Te, profugum solo 
Patrio, penates regis externi tegunt :
Te maria tot diuersa, tot casus uagum 
505 Egere : non te duxit in thalamos parens   
Comitata primos, nec sua festas manu
Ornauit aedes, nec sua laetas faces 
Vitta reuinxit : dona non auro graues 
Gazas socer, non arua, non urbes dedit; 

[510] Dotale bellum est. Hostium es factus gener,   
Patria remotus, hospes alieni laris,  . 
Externa consecutus, expulsas tuis, 
Sine crimine exsul. Ne quid e fatis tibi 
Deesset paternis, hoc quoque ex illis habes , 
515 Errasse thalamis. Nate, post multos mihi   
Remisse soles, rate, sollicitae metus
Et spes parentis, cuius aspectum deos 
Semper rogaui, cum tuus reditus mihi
Tantum esset erepturus aduentu tuo,

[520] Quantum daturas, quando pro te desinam,   
Dixi, timere? dixit irridens deus ,
Ipsum timebis. Nempe, nisi bellum foret, 
Ego te carerem : nempe, si tu non fores, 
Bello carerem. Triste conspectus datur 
525 Pretium tui durumque; sed matri placet   
Hinc modo recedant arma, dum nullum nefas
Mars saeuus audet. Hoc quoque est magnum nefas, 
Tam prope fuisse. Stupeo , et exsanguis tremo, 
Cum stare fratres hinc et hinc uideo duos

[530] Sceleris sub ictu : membra quassantur metu.   
Quam paene mater maius aspexi nefas ,
Quam quod miser uidere non potuit pater !
Licet timore facinoris tanti uacem, 
Videamque iam nil tale. sum infelix tamen, 
535 Quod paene uidi. Per decem mensium graues   
Uteri labores, perque pietate inclitas
Precor sorores, et per irati sibi
Genas parentis, scelere quas nullo nocens, 
Erroris a se dira supplicia exigens ,

[540] Hausit, nefandas moenibus patriis faces   
Auerte; signa bellici retro agminis
Flecte. Ut recedas, magna pars sceleris tamen 
Vestri peracta est : uidit hostili grege 
Campos repleri patria, fulgentes procul
545 Armis cateruas : uidit equitatu leui  
Cadmea frangi prata, et excelsos rotis
Volitare proceres ; igne flagrantes trabes 
Fumare , cineri quae petunt nostras domos ; 
Fratresque (facinus quod nouum et Thebis fuit) 

[550] In se ruentes. Tutus hoc exercitus ,   
Et populus omnis, et utraque hoc uidit soror,
Genitrixque uidit : nam pater debet sibi,
Quod ista non spectauit. Occurrat tibi 
Nunc Oedipus, quo iudice , erroris quoque 
555 Poenae petuntur. Ne, precor, ferro erue   
Patriam ac penates ; neue, quas regere expetis,
Euerte Thebas. Quis tenet mentem furor ? 
Patriam petendo perdis : ut fiat tua,
Vis esse nullam? Quin tuae causae nocet

[560] Ipsum hoc, quod armis uris infestis solum,   
Segetesque adultas sternis, et totos fugam
Edis per agros : nemo sic uastat sua. 
Quae corripi igne, quae meti gladio iubes, 
Aliena credis? Rex sit e uobis uter, 
565 Manente regno, quaerite. Haec telis petes         
Flammisque tecta? poteris has Amphionis
Quassare moles? nulla quas struxit manus , 
Stridente tardum machina ducens onus; 
Sed conuocatus uocis et citharae sono

[570] Per se ipse turres uenit in summas lapis.        
Haec saxa franges uictor? hinc spolia auferes ,
Vinctosque duces patris aequales tui ? 
Matres ab ipso coniugum raptas sinu 
Saeuus catena miles imposita trahet ? 
575 Ut adulta uirgo mixta captiuo gregi   
Thebana nuribus munis Argolicis eat?
An et ipsa palmas uincta post tergum datas 
Mater triumphi praeda fraterni uehar? 
Potesne ciues laetus exitio datos

[580] Videre passim ? moenibus caris potes   
Hostem admouere ? sanguine et flamma potes
Implere Thebas ? tam ferum et durum geris 
Saeuumque in iras pectus, et nondum imperas! 
Quid sceptra facient? pone uesanos, precor, 
585 Animi tumores, teque pietati refer.                 
(Polynices) Ut profugus errem semper? ut patria arcear,
Opemque gentis hospes externae sequar? 
Quid paterer aliud, si fefelissem fidem, 
Si peierassem? fraudis alienae dabo

[590] Poenas; at ille praemium scelerum feret?   
Iubes abire : matris imperio obsequor ;
Da, quo reuertar. Regia frater mea 
Habitet superbus ; parua me abscondat casa :
Hanc da repulso : liceat exiguo lare
595 Pensare regnum. Coniugi donum datus         
Arbitria thalami dura felicis feram,
Humilisque socerum lixa dominantem sequar ? 
In seruitutem cadere de regno, graue est.
(Iocasta) Si regna quaeris, nec potest sceptro manus

[600] Vacare saeuo, multa, quae possunt peti   
In orbe toto, quaelibet tellus dabit.
Hinc nota Baccho Tmolus attollit iuga, 
Qua lata terris spatia frugiferis iacent, 
Et qua trahens opulenta Pactolus uada 
605 Inundat auro rura : nec laetis minus   
Maeandros aruis flectit errantes aquas,
Rapidusque campos fertiles Hebrus secat. 
Hinc grata Cereri Gargara, et diues solum 
Quod Xanthus ambit niuibus Idaeis tumens :

[610] Hinc, qua relinquit nomen, Ionii maris   
Fauces Abydo Sestos opposita premit;
Aut, qua latus iam propius Orienti dedit, 
Tutamque crebris portubus Lyciam uidet :
Haec regna ferro quaere: in hos populos ferat
615 Socer arma fortis : has paret sceptro tuo         
Tradatque gentes. Hoc adhuc regnum puta
Tenere patrem. Melius exsilium est tibi, 
Quam reditus iste : crimine alieno exsulas, 
Tuo redibis. Melius istis uiribus

[620] Noua regna nullo scelere maculata appetes.  
Quin ipse frater, arma comitatus tua, 
Tibi militabit. Vade, et id bellum gere, 
In quo pater materque pugnanti tibi 
Fauere possint : regna cum scelere omnibus 
625 Sunt exsiliis grauiora. Nunc belli mala  
Propone, dubias Martis incerti uices.
Licet omne tecum Graeciae robur trahas, 
Licet arma longe miles ac late explicet, 
Fortuna belli semper ancipiti in loco est, 

[630] Quodcumque Mars decernit : exaequat duos,   
Licet impares sint, gladius ; et spes et metus
Fors caeca uersat. Praemium incertum petis, 
Certum scelus. Fauisse fac uotis deos 
Omnes tuis : cessere, et auersi fugam
635 Petiere ciues : clade funesta iacent :   
Obtexit agros miles. Exsultes licet,
Victorque fratris spolia deiecti geras, 
Frangenda palma est. Quale tu id bellum putas, 
In quo exsecrandum uictor admittit nefas ,

[640] Si gaudet? Hunc, quem uincere infelix cupis,   
Cum uiceris, lugebis. Infaustas, age,
Dimitte pugnas : libera patriam metu, 
Luctu parentes. (Polynices) Sceleris et fraudis suae
Poenas nefandus frater ut nullas ferat?
645 (Iocasta) Ne metue : poenas, et quidem soluet graues;  
Regnabit. (Polynices) Haecne est poena? (Iocasta) Si dubitas, auo 
Patrique crede : Cadmus hoc dicet tibi,
Cadmique proles. Sceptra Thebarum fuit 
Impune nulli gerere ; nec quisquam fide

[650] Rupta tenebat illa. Iam numeres, licet ,   
Fratrem inter istos. (Polynices) Numero : et est tanti mihi
Cum regibus iacere. (Eteocles) Te turbae exsulum 
Adscribo. (Polynices) Regna, dummodo inuisus tuis. 
(Eteocles) Regnare non uult, esse qui inuisus timet.
655 Simul ista mundi conditor posuit deus,   
Odium atque regnum. Regis hoc magni reor,
Odia ipsa premere. Multa dominantem uetat 
Amor suorum ; plus in iratos licet.
Qui uult amari, languida regnat manu.

[660] (Polynices) Inuisa nunquam imperia retinentur diu.   
(Eteocles) Praecepta melius imperii reges dabunt ;
Exsilia tu dispone. Pro regno uelim 
Patriam, penates, coniugem flammis dare. 
Imperia pretio quolibet constant bene.