DE MARCO VALERIO CORVO.
[1] Marcus Valerius Coruus adolescens bello gallico, quod in agro Pomptino gestum est duce Lucio Furio 
Camillo magni Camilli filio, Gallo quodam insueta mole et armorum specie metuendo Romanorum 
aliquem prouocante, cum permissu sui ducis singulare certamen iniisset in medio duorum exercituum, 
subito ei coruus in galea stetit, ita ut quotiens Valerius gladio atque umbone, totiens coruus in faciem 
hostis impetum rostro et unguibus faceret, donec undique tremefactum Romanus Gallum humi sterneret 
mactaretque. [2] Hinc exortum Corui nomen. Mox eidem tres et uiginti annos nato consulatus primus 
ante tempus, uirtute uiri et populi gratia dispensante, obtigit; dehinc, anno uno nec amplius interiecto, 
consul iterum Volscos ad Satricum prelio uicit, oppidum euertit, predam omnem inter milites partitus: 
inde quattuor milibus deditorum ante currum actis, triumphauit. [3] Quarto post anno consul tertio sub 
initium belli samnitici, positis ad Gaurum montem castris, primus romanorum ducum nouis cum hostibus 
bello conflixit asperrimo, sic ut et Romani faterentur nunquam se cum duriori hoste certasse et Samnites, 
a suis ducibus interrogati quid ita, cum diu fortiter pugnassent, subito ad extremum in fugam uersi 
essent, responderent sibi uisos ardere oculos Romanorum: hinc se ceu monstro territos terga uertisse. 
[4] Alia cum eisdem Samnitibus ad Satriculam pugna Valerii et uictoria ingens fuit: capta hostium castra 
ac direpta, et preda omnis data militibus, et in castris et in acie cedes magna; denique hostium trepidatio 
tanta fuit ut, quamuis non tantus esset numerus cesorum, ad quadraginta tamen milia scutorum ad 
consulem referrentur et centum septuaginta signa militaria. [5] Cuius fama uictorie non uicinos tantum 
populos terruit, sed maria quoque transiuit; igitur et ab ipsa Carthagine, unde mox tanti motus 
instabant, legati Romam gratulatum missi coronam auream attulere. Valerius uictor bis, semel de 
Samnitibus triumphauit. [6] Nec multo post, grauissima illa militum seditione qui aduersus patriam arma 
conuerterant, dictator Valerius motum omnem sapientia sua et notissima militum erga se pietate ac 
familiaritate composuit, qua nulli ducum cessisse eum constat. [7] Post hec, Ausonibus bella mouentibus, 
Valerius quartum consul occurrens prelio hostes fregit atque, intra urbem Cales profugos aggressus, facili 
cepit incursu et de illis etiam triumphauit. [8] Consul quinto, suffectus Manlio Torquato, et in Etruriam 
profectus, hostes morte consulis elatos et deos ipsos pro se bellum gessisse iactantes solo sui aduentus 
sic terrore coercuit ut, quamuis omnia circum ferro atque igne uastaret, illi tamen obsessi obstinata 
damnorum patientia menibus se tenerent. [9] Vixit integris corporis atque animi uiribus et reipublice et 
rei familiaris muneribus implendis ydoneus usque post centesimum etatis annum.