ILIADIS I. Pestis Ira. 1 Iram cane, dea (Musa), Pelide Achillis, perniciosam, quae plurimos Achiuis dolores fecit, multasque fortes animas Orco demisit heroum, ipsos autem predam diripiendam fecit canibus alitibusque omnibus (Iouis perficiebatur consilium), ex quo primum dissederunt litigantes Atridesque, rex uirorum, et diuinus Achilles. Quisnam eos deorum contentione commisit ut pugnarent? Latone et Iouis filius. Hic enim regi iratus 10 morbum per exercitum excitauit noxium, peribant autem populi, quoniam Chrysen contumelia affecerat sacerdotem Atrides. Hic enim uenerat celeres ad naues Achiuorum, redemturusque filiam, et ferens infinitum pretium liberationis, infulas habens in manibus longe iaculantis Apollinis, aureo de sceptro suspensas; et supplex orauit omnes Achiuos, Atridas uero imprimis duos, duces populorum : Atridaeque et ceteri bene ocreati Achiui, uobis quidem dii dent caelestes domros habentes exscindere Priami urbem, feliciterque domum reuerti: 20 filiam autem mihi liberate dilectam, et hoc pretium accipite. reueriti Iouis filium longe iaculantem Apollinem. Tunc ceteri quidem omnes comprobarunt Achiui, ut et reuereatur sacerdotem et splendidum accipiat pretium ; at non Atridae Agamemnoni hoc placuit animo, sed contumeliose dimisit, minacemque sermonem iniunxit: Ne te, senex, cauas ego apud naues offendam uel nunc commorantem uel posthac eo reuersum ; ne forte tibi tum non prosit sceptrum et infula dei. Hanc autem ego non liberabo, antequam ipsam et senectus inuadat 30 nostra in domo, in Argis, procul a patria, telam percurrentem et meum lectum accedentem : uerum abi, ne me irrites, saluus ut recedas. Sic dixit; timuit autem senex, et paruit mandato. lbat uero tacitus iuxta litus multum strepentis maris; et multa deinde seorsum iens precahatur senex Apollinem regem, quem pulchricoma peperit Latona : Audi me, splendidum arcum gerens, qui Chrysen tueris Cillamque sanctam, Tenedoque fortiter imperas, Smintheu! si quando tibi uenustum templum exaedificaui, 40 uel si quando tibi pingues coxas concremaui taurorum et caprarum, hoc mihi perfice uotum; expient Danai meas lacrimas tais sagittis! Sic dixit orans; eum autem audiuit Phoebus Apollo. Descendit uero ex Olympi uerticibus, iratus animo, arcum humeris gestans et uudique tectam pharetram; clangoremque dederunt sagittae in humeris irati, ipso se mouente; hic auteur ibat nocti similis. Sedebat deinde seorsum a nauibus, et sagittam immisit terribilis autem clangor factus est splendidi arcus. 50 Mulos quidem primum inuasit et canes ueloces : sedposteaipsis(honainibus)sagittammortiferamimmittens, feriebat: perpetuo autem rogi cadauermn ardebantfrequentes. Nouem dies quidem per exercitum ibant sagittte (lei : decimo autem ad concionem uocauit populum Achilles. Huit enim in in animo posuit dea candidis ulnis Iuno; curam gerebat enim Danaorum, quia morientes uidebat. Illi uero postquam couuocati in unumque congregati erant, inter cos surgens locutus est pedibus uelox Achilles: Atride, nunc nos iterum erroribus inanari actos puto retro cessuros, si modo modem effugerimus, siquidem simul bellumque domat et pestis Achiuos. Verum age iam aliquem uatem consulamus, uel sacerdotem, uel et coniectorem (etenim somnium quoque ex Ioue est), qui dicat ob quid tantopere iratus sit Phoebus Apollo; siue is nos ob uota non reddila incusat, siue oh hecatomben; si flirte agnorum nidorem caprarumque lectarum relit assecutus a nobis pestera depellere. Is igitur sic locutus resedit. Itis auteur surrexit Calchas Thestorides, augurum longe optimus, qui nouerat et pransentia et Punira et prxterita et nauibus dux fuerat Achiuorum Ilium usque, suam ob uaticinaudi artem, quam ei dederat Phoebus Apollo; qui ipsis bene cupiens concionatus est et dixit : O Achille, iubes me, Ioui cane, eloqui iram Apollinis longe iaculantis regis. igitur ego dicam : tu auteur paciscere et mihi iura uere le mihi propensurn uerbis et manibus opem laturum. Profect.o enim suspicor uirum iratum fore (pli lote omniuw Argiuorum imperium habet, et ei obediunt Achiui. Potentior enfin rex est, quando irascitur uiuo inferiori; quainuis enfin iram quidem uel eodem die decoxerit, 'amen et postea retinet simultatem, douce perfecerit, in pectoribus suis. Tu uero die, an nie sis seruaturus. Iluneautemrespondensallocutus estpedibus uelox Achü. les:] confidens ualde die uaticinium quodeunque scis. Non enim, per Apollinem Ioui uarum, cui tu, Catcha, uota faciens Danois uaticinia aperis, non ullus me uiuo et in terra uidente Chi cauas ad noues uiolentas manus inferet 1 cunctorum Danaorum : ne tum quidem si Agameinnoncm dixeris,] qui nunc longe potentissimum Achiuorum se profi teturesse.] Ettunciamcepit animum,etdixituatesexirnius: neque hic (Apollo) ob uota incusat, neque ob hecatomben : sed causa sacerdotis, quem contumelia affecit Agamenmo, neque liberauit filiam, et non accepit pretium liberationis. Idcirco dolores (ledit longe iaculans Apollo, et adhuc dabit : neque hic prias a peste inferen da graues Parcas abstinebit, quam ille patri taro reddat mobilibus oculis praeditam puer lani] iuemtam, sine pret.io, ducaturque sacra hecatomba 1 in Chrysam : tune ipsum ita si placarinms, confidece pos siums.) 1s igitur sic locutus con edit. llfsautem surrexit Iteros Atrides late dominans Agahnemno, dolore atlectus : ira item ualde prrcordia undigae nigra plena erant, oculique ipsi igni lucenti similes erant. Calchantem primum mala meditans allocutus est : Vates malorum, non unquam mihi gratum dixisti. Semper tibi mala sunt iucunda animo ad uaticinandum : honum autem non ullum dixisti uerbum neque perfecisti et nunc inter Danaos uaticinans concionaris, quasi uero huius rei causa ipsislonge iaculans Apollo aolo res struat,] quoniam ego puelbe Chryseidis splendidum pre tium] non uolai accipere; quandoquidem longe malo illam dorai habere. Etenim Clytaemnestra prietuli, ingenua (legitimce) uxori; quoniam non ipsli est inferior, nec corpore, nec statura, nec mente, neque operibus. Verum etiam sic uolo reddere , si hoc est melius : malo ego populum saluum esse quam perire. Sed mihi pr curium statim praeparate, ut ne solus Argiuorum sine praemio sim : quippe tel minime decet. Videtis enim hoc omnes, quod mihipr,omium abit alio. Iluic autem respondit deinde pedibus celer diuinus Achilles: Atride gloriosissime, auarissime omnium, quonam modo tibi dabunt praanium magnanimi Achiui? nondum etiam ullibi scimus communia bona reposita nmulta: sedquaquidem ex urbibusdepr datisumus,eadiuisa sunt; iros autem non decet iterum collecta haec congregare. Sed tu quidem nunc banc deo permitte : atque nos Achiui tripliciter quadrupliciterque reddernus, si quando Iupiter dederit nobis urbem Troiam bene moenitam destruere. Hune auteur respondens allocutus est rex Agamemno : ne sic, fortis licet sis, deo similis Achille, falle mente : quoniam non anteuertes me neque mihi persuade bis.] An uis, ut ipse habeas prremium, uerum inc sic sedere indigentem, iubesque me hancce reddere? atqui si dabunt puer ium magnanimi Achiui, satisfacientes animo meo, ut uquale pretio sit, bene est; sin autem non dederint, ego tamen ipse auferam uel tuum uel Aiacis, ueniens, praemium, uel Ulyssis ducam ablatum; is auteur indignabitur, ad quem uenere. Verum enim uero huec deliberabimus etiam post. Nunc uero age nauem nigram deducamus in mare diuinum, intusque remiges pro re congregemus, et hecatomben imponamus, ipsamque Chryseidem pulcris genis conscendere faciam us : unus autem aliquis dux uir consiliator esto,] uel Aiax, uel Idomeneus, ici diuinus Ulysses, uel tu, Pelide, omnium stupendissime uirorum, ut nobis sagittantem Apollinem places sacris factis. Hune autem torue intuitus allocutus est pedibus uelox A chilles :] heu ! impudentia indute, Iucri studiose, quomodo aliquis tibi promtus dictis obsequatur Achiuorurn, uel liane uiam ut ineat, uel cum uiris fortiter pugnet? non enim ego Troianorum gratia ueni hastatorum trac pugnaturus, quum nullius in me noxii sint. Non enim unquam meas boues abegerunt, neque equos, neque unquam in Phthia glebosa, uirorum alumna, segetem populati sunt : quoniam ualde mufti interiacent montesque umbrosi, marequeresonans : sed te, o ualde impudens, una secuti sumus, ut tu gauderes, ultionem expetentes Menelao tibique, o canina fronte, a Troianis; quæ beneficia neque moraris neque curas: quin etiam mihi proemium ipse te ablaturum minaris, super quo multum laboraui, dederuntq. mihi filii Achiuorum. Non equidem tibi unquam aequale haheo præmium, quando Achiui] Troianorum exciderint bene habitatam urbem : uerum maiorem quidem partem impetuosi belli manus me w persequuntur; at si quando diuisio uenerit, tibi præmium multo mai us, ego uero modicumque gratumque abibo habens ad naues, postquam defessus ero pugnando. Nunc autem redibo in Phthiam, quoniam multo melius est domum ire cum nauibus recuruis; neque te puto hic, inhonoratus quum sim, opes et diuitias collecturum. Huic autem respondit inde rex uirorum Agamemno : fuge sane, si tibi animus incitatur; neque te equidem rogo causa mea manere : apud me sont et alii, qui me honorabunt, praecipue uero prouidus Iupiter. Inuisissimus uero mihi es Iouis alumnorum regum : semper enim tibi contentioque grata bellaque pugnaeque. Si ualde fortis es, deus (opinor) tibi hoc dedit. Domum reuersus cum nauibusque Luis et fuis sociis, Myrmidonibus impera, te uero ego non moror, neque curo succensentem : minabor autem tibi sic : quoniam a me aufert Chryseidem Phcebus Apollo, liant quidem ego cum nauique mea et meis sociis mittam, ego autem abducam Briseidem pulcris genis, ipse profectus ad tentorium, tuum præmium : ut bene intelii gas] quando potentior sim te, timeat uero et alius aequalem se dicere et comparari coram. Sic dixit : Pelidae autem dolor ortus est, et ipsi cor in pectoribus masculis bifariam deliberauit, utrum ipsemet, ense acuto stricto a femore, hos quidem dituoueret, at Atriden interficeret : an iram sedaret cohiberetque fnrorem. Dum file hæc agitabat in mente et in animo, trahebatque e uagina magnum ensem, uenit Pallas coelitus : demiserat enim dea candidis ulnis Iuno, ambos simul ex animo amansque curansque. Stetit autem a tergo, flauaque coma prehendit Peliden, soli apparens; alioruni uero nemo uidebat. Expauit autem Achilles et retro conuersus est; statini agnouil Palladem Mineruam; terribiles auteur ei oculi (dece)uisi sunt. Et ipsam compellans uerba alata locutus est Cur autem, ægidem tenentis Iouis filia, hue uenisti? an ut iniuriam uideas Agamemnonis Atridae? sed tibi edico, quod et perfectmn iri puto : sua superbia breui tandem animum perdet. Hunt autem rursus allocuta est dea caesiis oculis Minerua ueni ego sedatura tram iram, si forte parueris, ccelitus; demisit autem me dea candidis ulnis Iuno, ambos simul ex animo amansque curansque. Sed age, cessa a contentione, neque ensem educ manu : uerum uerbis quidem conuiciator, utcumque fuerit. Stc emm edico, quod et perfectum erit: aliquando tibi ter totidem aderunt splendida doua iniuria causa huius:tuautem cohibe te,obtemperaquenobis. liane autem respondens allocutus est pedibus uelox Achil les :] oportet quidem uestrum, dea, uerbum obseruare, quantumuis sim animo iratus : sic enim melius. Quisquis dus obtemperauerit, ualde exaudiunt et ipsmn. Dixit, et argenteo manubrio admouit manum grauem, retroque in uaginam condidit magnum ensem, nec fuit inobe diens] sermoni Minerum; heec autem ad Olympum abiit, in domos egidem tenentis Iouis ad dcos alios. Pelides autem iterurn asperis uerbis Atriden allocutus est, et nondum cessabat ab ira : Vinolente, canis oculos habens, cor uero cerui; neque unquam in bellum una cum populo armari, neque ad insidias ire cum primoribus Achiuorum ausus es animo : hoc uero tibi mors uidetur esse. Certe multo melius est per exercitum latunr Achiuorum clona auferre dus, quicunque tibi contradixerit. Populi uont« rex, quoniam hominibus nihili imperas : aliter enim, Atrida, nunc. postremo contumeliam f'ecisses Verum tibi edico et super hoc magnum iuramentom iurabo: nae per hoc sceptrum, quod quidem nunquam folia et rames producet, postquam semel truncum in montibus reliquit , neque repullulabit : circum enim ei ferrum delibrauit foliaque et corticem ; nunc autem ipsum filii Achiuorum in manibus portant iudices, qui leges per Iouem tuentur; hoc autem tibi magnum erit iuramentom certe aliquando Achillis desiderium incedet filios Achiuorum uniuersos : bis autem non poteris, dolens licet, prodesse, quando multi ab Hectore uiros credente morientes cadent: tu auteur intus animum lacerabis, iratus, quod fortissimum Achiuorum non honoraris. Sic dixitPelides; sceptrumque proiecit in terram, aureis clauis transfixum, consedit autem ipse; Atrides uero ex altera parte irascebatur. His autem Nestor suauiloquus surrexit, argutus Pyliorum orator, cuius quidem a lingua nielle dulcior fluebat sermo (cui iamduae oetates articulate loquentium hominum ahierant, qui cum ipso antea simnl nutriti sunt et nati in Pylo diuina, inter tertios auteur dons regnabat); hic illis bene cupiens concionatus est et dixit O dii, profecto magnus luctus Achiuam terram inuadit 1 Profecto laetabitur Priamus, Priamique frlii, ceterique Troiani ualde gaudebunt animo, si de uobis haec omnia audiuerint decertantibus, qui quidem consilio Damais autecellitis, et pugnando. Sed persuadeamini : ambo uero iuniores estis me. Ians enim aliquando ego et cum fortioribus, quam uobis, uins uersatus sum, et nunquam me Nice parui penderunt, Non enim unquam tales uidi uiros, neque uidebo, qualem Pirithoumque, Dryantemque, pastorem homimmi , Coeneumque, Exadiumque et similem deo Polyphemurn. [Theseumque dsgiden, similem immortalibus.] Fortissimi certe illi terrestrium nutriti sunt uirorum fortissimi quidem erant, et cum fortissimis pugnabant, Centauris monticolis, et terribiliter cos interfecerunt. Et quidem cum illis ego uersabar, e Pylo profectus, procul e Ionginqua terra: esocarant curai me ipsi; et pugnabam pro me ipso (meisuiri bus) ego; cum illis aulen nemo] eornm, qui nunc homines sunt terrestres, pugnaret Et mea quidem consilia auscultabant obtemperabantque di cto.] Verum obedite et uos, quandoquidem obedire niellas Neque tu ab isto, pra Stans licet sis, auferas poellam, uerum sine, uteiprimum dederuntpraemium filiiAchiuorum. neque tu, Pelide , uelis contendere regi contra: quia neutiquam aequalem tecum sortitus est honoretn sceptriger rex, coi Iupiter gloriam dedit. Si autem tu fortis es, deaque te generauit mater, at hic potentior est , quia pluribus imperat. Atride, tu autem depone tuam iram : uerum ego precor, in Achillem remittas iram, qui magnum omnibus propugnaculum Achiuis est belli mali. Hune aut'em respondens allocutus est rex Agamemno : cane bac omnia, senex, conuenienter dixisti. Verum hic uir uoit supra omnes esse alios; in omnes dominari uolt, omnibusque imperare, et omnibus praecipere, quæ alicui (mihi) non persuasurum cuis puto.] Si auteur ipsum bellatorem fecerunt dii semper existentes,] nuisproptereaipsi permittunt contumelias loqui? Huie autem interpellando respondit diuinus Achilles : profecto enim timidusque et nullius pretii uocarer, si tibi in omni re cessero, quamcunque dixeris : aliis salle baec impera, ne enim mihi praecipias : non enim ego amplis s me tibi obtemperaturum pu toi Aliud autem tibi dicam, tu uero in preccordiis tonde tais : manibus quidem neutiquam ego pugnabo puellae causa, neque tecum neque cum quouis alio,quum a me au redis quod dedistis:] aliarum autem rerum qux mihi sunt uelocem apud nauem nigram,] l'arum non ullam au fores abripiens,inuito me. Sin autem, age uero, fac periculum, ut cognoscant et isti : statim tibi (tuas) sanguis piger Sluet circa lanceam. Sic hi contrariis quum contendissent uerbis surrexerunt, soluerunique concionem apud nauesAchiuorme Pelides quidem ad tentoria et naues aequales abiit cumque Memetiade (Patroclo) et suis sociis : Atrides autem nauem uelocem in mare deduxit, in eamque remiges elegit uiginti, et hecatomben im posuit deo; in ea uero Chryseidem pulcras genas babentem collocauit ducens; dus autem inscendit ingeniosus Ulysses. Hi quidem deinde, cum conscendissent, innauigabant humi dis uus :] populos auteur Atrides lustrari iussit. Hi uero se lustrabant et in mare Bordes proiiciebant; sacrificabantque Apollini perfectas hecatombas tauroruin et caprarum iuxta Titus maris infructuosi : nidor autem ad nrlurn ibat circumfusus fumo. Sic Ili quidem baue operabantur per exercitum : nec Agame mue)] cessabat ab ira, quam primum minatus fuerat Achilli. Sed is Talthybiumque et Eurybaten affatus est, qui ipsi erant præcones et seduli ministri : Abite ad tentorium Pelidæ Achillis; manu prehensain adducite Briseidem pulcris genis : sin autem non dederit, ego tamen ipso auferam, ueniens cum pluribus : quod illi et acerbius erit. Sic locutus eos misit, asperumque sermonem iniunxit Hi autem inuiti iuerunt iuxta litus maris infructuosi, Myrmidonum uero ad tentoriaque et naues peruenerunt. Ilium autern inuenerunt apud que tentor ium et nauemnigram sedentem : neque hosce intuitus Iaetatus est Achilles. Hi quidem perterriti et reuerentes regem stabant, neque ipsum alloquebantur neque interrogabant. Sed is cogeouit suo in animo, dixitque: Saluete, praecones, Iouis nuntii atque etiam hominem: propius accedite: nihil alibi uos culpandi, sed Agamemno, qui uos misit Briseidis causa puelloe. 1 Verum age, generose Patrocle, educ puellarn, et ipsis trade abducendam: ipsi autem testes sunto coram dus beatis coramque mortalibus hominibus, et coram hoc rege immiti, si unquam posthac opus me fuerit ad indignam pestem arcendam a ceteris : certe enim file perniciosis arrimis furit, neque ullo modo scit cogitare et ante et retro (,futura et præ terita),] ut ipsi apud naues salui pugneut Achiui. I Sic dixit: Patroclus autern taro parait sodali. Eduxitque tentorio Briseidem pulcris genis, et tradidit abducendam; illi au tem redibantad naues Achiuo rom;] atque inuita ana cum his minier ibat. Sed Achilles lacrimans a sociis exinde sedit scorsum secedens, Titus ad maris cani, spectans in nigrum pontum; multa autem matri dilectie supplicauit manus porrigens: Mater, quandoquidem me peperisti breuis a;ui futurum, honorem saltem mihi debebat Olympius tribuere, Iupiter altitonans; nunc autern me ne tantillum quidem hon rauit:] certe enim me Atrides late dominans Agamemnr contumelia affecit : ablatum enim habet praemium, ipse aufe reps.] Sicdixit lacrimas fundeus :hune autem audiuituene randa mater,] sedens in fundo maris apud patrem senem. Cito autern ernersit e cano mari, uelut nebula; et ante ipsum consedit lacrimas fundentem, manoque ipsum demulsit et uerbum dixit et elocuta est : Fini, quid fies? quis uero tibi menteur inuasit ma;ror? eloquere, ne celes animo, ut sciamus ambo. Hanc autem grauiter suspirans allocut us est pedibus uelox Achilles :] nosti : cor tibi haec scienti omnia dicam? iuimus in Theben sacram, urbem Eetionis, hancque diripuimus et adduximus hoc omnia : et lime quidem bene diuiserunt inter se filii Achiuorum, elegerunt autem Atridæ Chryseidem pulcris genis. Chryses uero postea, sacerdos longe iaculantis Apollinis, uenit ueloces ad naues Achiuorum acre loricatorum, redemturusque filiam, ferensque infinitum pretium liberatio fis,] infulas habens in manibus longe iaculantis Apollinis 1 aureo de sceptro suspensas, et supplex orauit omnes Achi uos,] Atridas uero imprimis duos, duces populorum. Tune ceteri quidem omnes comprobarunt Achiui, reuerendumque esse sacerdotem et splendidum accipiendum pretium :] at non Atrides Agamenmoni placuit animo; sed contumeliose eum dimisit, minacemgne sermonem ini ur xit.] Iratus uero senex retro abiit; hune autem Apollo precantem exaudiuit, quoniam ualde carus erat. Misit in Argiuos malam sagittam; populi autem moriebantur alii super alios; ibantque spicula dei quoquouersus per exercitum latum Achiuorum. Nobis auteni uates] bene sciens in concione narrabat uaticinia Apollinis Statim ego primus hortabar deum placare; Atriden uero deinde ira cepit : subitoque exsurgens minax dixit uerbum, quod utique effectum est. Illam enim cum naui ueloci mobilibus oculis Achiui ad Chrysen deducunt,feruntque donaria deo; banc uero nuper a tentorio iuerunt prxcones abducentes, puellam Brisei, quam mihi dederant filii Achiuorum. Sed tu, si quidem potes, auxiliare filio optimo : profecta in Olympum, Iouem precare, si unquam aliquid uel uerbo iuuisti cor Iouis, uel etiam facto. Sape enim te patris in oedibus audiui preedicantem, quum aiebas ab atras nubes cogente Saturnio solam te inter immortales indignam perniciem auertisse, quando ipsum colligare Olympii uolebant alii, Iunoque, et Neptunus, et Pallas Minerua. Sed tu eum, quum uenisses, dea, liberasti a uinculis, statim Centimanum uocans in uastum Olympum, quem Briareum uotant dii, boulines autem omnes Ægæonem (is enim uiribus suo patre prastantior) : qui apud Saturnium consedit, gloria superbiens : hune igitur exhorruerunt beati dii, nequeIouem ligauerunt. Horumramelilimemoriam•reuocans asside et prende genua, si quo modo uelit Troianis auxeari, los autem ad puppesque et circa mare conglobare, Acliuos, dum cadantur, ut omnes fruantnr rege suo, sentiatque etiam Atrides late dominans Agamemno suam culpam, quod fortissimum Achiuorum nihil honorant. Huie autem respondit deinde Thetis lacrimas defundens heu ! dli mi , cur igitur te enutriui , malo fato partum ! O utinam apud naues sine lacrimis et illxsus sederes; quoniam tibi fatum impendet breui, nec perlonge ab est:] nunc autem simul et cito moriturus etarumnosus supra omnes] factus es : quoniam te malo fato peperi in adibus. Hoc tamen dictura uerbum Ioui gaudenti fulmine ibo ipsa in Olympum ualde niuosum, si forte obternperet. Sed tu quidem nunc, nauibus assidens uelocibus, succense Achiuis, bello autem abstine omnino. Iupiter enim ad Oceanum ad probos tEthiopes hesternus abiit ad conuiuium; clique simul omnes secuti sunt: duodecima autem die rursus ueniet in Olympuni. Et tum deinde uadam Iouis ad are fundatam domum, et ipsius genibus aduoluar, et eum permotum iri puto. Sic igitur locuta abiit; ilium autan reliquit ibi iratum in animo, de bene cincta muliere, quam ui ab inuito abstulerant. — Sed Ulysses in Chrysen peruenit, ducens sacram hecatomben. 1h autem quando portum ualde profundum intrauerant, uela quidem legerunt, posueruntque in naui nigra; malum autem receptaculo suo admorunt, rudentibus demis sum,] alacriter; ipsamque (nauem) in stationeniprotraxerunt remis.] Saxa (pro ancoris) inde eiecerunt, ac retinacula alli garant,] et ipsi quoque exierunt in Titus maris : atque hecatomben exposuerunt longe iaculanti Apollini; Chryseis autem naui exiuit pontum transeunte. flanc quidem postea ad aram ducens ingeniosus Ulysses, patri taro in manibus posuit, et ipsum allocu tus est : O Chryse, misit me rex uirorum Agamemno, filiamque tibi ut ducerem, Phaeboque sacram hecatomben sacrificarem pro Danais, ut placemus deum, qui modo Argiuis deplorabiles rerumnas immisit. Sic locutus, in manibus posuit, ille autem accepit gaudens fillam caram : hi uero confestim deo splendidam hecatomben ordine statueront rite aedificatum circa altare; manusque lauarunt deinde, et molas sustulerunt. Ifis autem Chryses alta uoce precabatur, manibus sublatis. Audi me, argenteum arcum habens, qui Chrysen tueris, Cillamque diuinam, Tenedoque potenter imperas! Iam aliquando me antea exaudisti precantem; honorasti quidem me, ualde uero afllixisti populum Achiuo• rum :] atque etiam nunc mihi hoc perfice uotum : iam nunc a Danais iniquam pestem amoue. Sic dixit orans; hune uero exaudiuit Phoebus Apollo. Ac postquam precati suntet molas proiecerunt, hostiarum ceruices retro egerunt primum, et iugularunt et excoriarunt femoraque exsecuerunt, adipeque cooperuerunt, eau duplicantes, super ipsis autem frusta cruda posuerunt. Adolebatque super lignis fissis senex, insupernigrum uinum libabat : iuuenes uero prope ilium tenebant uerua quinque cuspidum manibus.] Tum ubi femora exusta erant, et uiscera gustarant,] minutatim secuerunt cetera et uerubus transfix c. runt,] assaruntque scite, extraxeruntque igni omnia. Atque ubi cessarant ab opere, appararantque conuiuium, conuiuati suit; neque quicquam animus indiguit cibo æquo. Porto ubi potus et cibi desiderium exuerant, pueri quidem crateras coronabant uino, distribueruntque omnibus, auspicati poculis. llli uero per totum diem cantu deum placabant, pulcrum canentes paeana, iuuenes Achiuorum, celebrantes sagittantem Apollincm : Ille autem animo dele ctabatur audiens.] Quando uero sol occidit et tenebrae super uenere,] tune dormiuerunt iuxta retinacula nauis. Quand() autem mane genita apparuit roseis digitis Aurora, tune deinde reuehebantur ad exercitum latum Achiuorum; bisque secundum uentum misit sagittans Apollo. Illi uero malum erexerunt, uelaque alba panderunt : uentus autern flatu impleuit medium uelum, fluctusque carinam purpureus uaine cn•cumsonabat, naui eunte : mec uero currebat per fluctum conficiens iter. Ac postquam uenerant ad exercitum latum Achiuorum, nauem quidem hi nigram in eontinentem subduxerunt alte super arenas, phalangasque longas subtenderunt: ipsi auteur sparsi sunt per tentoriaque nauesque. Verum iram fouit, nauibus adsidens uelocibus, generosus Pelei filins, pedibus uelox Achilles; neque unquam in concionem prodiit clarantem uirus, neque unquam in bellum: sed macerabat carum (suuns) cor, illic manens, desiderabat autem clamoremgne pugnamque. At quando iam ex illo duodecima erat aurora, tune uero ad Olympum ihant dii semper existantes omnes simul, Iupiterque praibat. Thetis auteur non est oblita mandatorum] filii sui, sed bec. emersit ex unda maris, matutinaque conscendit magnum coelum Olympumque; inuenit auteur late sonantem Saturnium seorsum sedentera ab aliis] in su mmo uertice multa cacumina habentis Oly tupi. Atque ante ipsum consedit et prehendit genua sinistrâ; dextrâ autem inferius mentum attingens supplicans allocuta est Iouem Saturnium regem: Iupiter pater, si unquam reuera te inter immortales iuui uel dicto uel re, hoc mihi perfice uotum: honora mihi filium, qui breuissime uitae pre ceteris extitit; sed ipsum nunc rex uirorum Agamemno contumelia affecit : ablatum enim habetpremium , ipse abri piens.] At tu ipsum ulciscere, Olympie sapientissime Iupiter; tamdiu auteur in Troianis pone uictoriam, donec Achiui filium meum honorarint, auxerintque eum honore. Sic dixit; banc autem nihil allocutus estnubes cogens Iu piter,] sed tacitusdiu sedit; Thetis uero, ita ut prenderat ge nua,] sic tenebat inherens, et rogabat secundo iterum : Vere iam mihi promitte et annue, uel abnue; quoniam non tibi inest timor : ut bene sein], quantum ego inter omnes inhonoratissima dea sim. flanc auteur grauiter suspirans allocutus estnubes cogens Iupiter: ] sane perniciosum (acinus, quum me increpare im pellïs] Iunonem, quando me irritauerit contumeliosis uerbis. alla auteur et sic mecum semper inter immortales deos rixatur, atque me dicit in pugna Troianis auxiliari. Sed tu quidem nunc retro abscede, ne te uideat Iuno : mihi autem hier; erunt cure, ut perficiam. Verum age ians tibi capite annuam, ut fidem habeas : hoc enim ex me inter immortales maximum signum; non enim meum est reuocabile, neque fallax, neque infectum, quodcunque capite annuero. Dixit, et nigris superciliis annuit Saturnius : ambrosiae autem tome concusse sunt regis capite ab immortali; magnumque tremefecit Olympum. Illi sic deliberata re discesserunt: bec quidem deinde in mare desiliit profundum de splendido Olympo, I upiter autem reditsuam in domum. Dii uero simul omnes assurrexerunt] ex sedibus, sui patris in occursum; nec ullus sustinuit] expectare uenientem, sed obuii steterunt omnes. Sic bic quidem illic resedit in solio; neque eum Iuno ignorauit, conspicata, quod cum ipso contulerat consilia argenteos pedes habens Thetis, tilla marini senis. Statim conuiens Ioyau Saturnium allocuta est. Quis uero tecum, dolose, deorum contulit consilia:' semper tibi gratum est, a me seorsum agentem, clandestina medi tantem statuere : neque aliquod unquam mi hi] lubens ausus es dicere uerbum quod cogitaueris. Huieaute_n respondit deinde pater hominumque deorum que:] Iuno, ne uero omnia mea spera consilia te scituram : difficilia tibi erunt, uxor quamuis mea sis. Sed quod quidem par fuerit te audire, nullus inde neque deorum prior hoc sciet, neque hominum : quod autem ego seorsum a dus uoluero animo concipere, ne tu lræc singula interroga neu perscrutare. Huicautemrespondit deinde magnos oculos habens uene randa Iuno :] seuerissime Saturnie, quale hoc uerbum dixisti ! Et ualde te pridem neque interrogo nec perscrutor; sed perquietus ea consultas, quaecunque uis : nunc autem uehementer timeo in animo, ne te seduxerit argenteos pedes habens Thetis, tilla marini serais. Matutina enim tibi assedit et prehendit genua; cui te suspicor annuisse certum, ut Achillem honores, perdas autem multos ad naues Achiuorum. flanc auteur respondens allocutus est nubes cogens Iupi ter :] improba, semper quidem suspicaris, nec te lateo : agere tamen nihil poteris, sed ab animo aliena magis mihi cris : hoc autem tibi et acerbius erit. Si uero ita hoc est ut suspicor, mihi erit gratum. Verum tacita sede, meoque obedi uerbo; ne tibi non prosint, quotquot dii sunt in Olympo, propius accedentes, quando tibi inuictas maous iniecero. Sic, dixit: timuit autem magnis oculis ueneranda Iuno; et tacita sedit, inflectens suuna cor; ingemuerunt auteur per domum Iouis dii ecelestes. His uero Vulcanus inclytus artifex incepit concionari, matri dilectae gratifcans, candidas ulnas habenti Iunoni Profecto pestifera farta hæc erunt, nec ampli us tolerabilia , si iam uos mortalium gratia contenditis hoc modo, interque deos tumultum agitatis; neque ulla conuiuii boni erit uoluptas, quoniam peiora uincunt. Matrem autem ego admoneo, et ipsam licet intelligentem , patri taro obsequium prxstare Ioui , ut ne iterum iurget pater, et nobis conuiuium contuebet. Si enim uelit Olympius fulminator ex sedibus deturbare.... file enim longe potentissimus est. At tu hune uerbis demulceto mollibus; statim deinde placidus Olympius erit nobis. Sic igitur dixit; et surgens poculum duplex matri dilectae in manibus posuit, et ipsam allocutus est : Tolera, mater mea, et sustine, dolens licet, ne te, caca quanquam mihi es, his in oculis uideam uerberatam : tune uero non potero, dolens quantumuis, iuuare : difficilis enim Olympius ad resistendum. Iam enim me et alias auxiliari aggressum deiecit, pede prehensum, de limine diuino. Totum uero diem ferebar, unaque cum sole occidents decidi in Lemno : parum autem amplius anima inerat : ibi me Sinties uiri statim exceperunt cadentem. Sic dixit; risit autem dea candidas ulnas habens Iulia : . ridensque a filio accepit manu poculum. Atque ille ceteris dus a dextra exorsus omnibus infundebat, dulce nectar a cratere hauiiens. Immensus autem excitatus est risus beatis dus, ut uiderunt Vulcanum per edes properantem. Sic tune totum diem usque ad solem occidentem conuiuabantur, nec quicquam animus indigebat dapihus r quis,] non cithara perpulcra, quam tenebat Apollo, Musisque, qua canebant alternantes uoce pillera. Sed postquam occidit splendida lux solis, hi quidem decubituri abierunt domum unusquisque, ubi cuique domum perinclytus utroque pede infirmus, Vulcanus, fecerat sollertibus præcordiis. Iupiter autem ad suum lectum abiit Olympius fulgurator, ubi pridem dormiebat, quando ipsum dulcis somnus inuade. ret:] illic dormiuit, quum ascendisset; iuxtaque aureum so lium habens Iuno.