[22,0] LIBER VIGESIMUS SECUNDUS. 

[22,1] CAPUT PRIMUM. 
Eodem quoque tempore dominus Boamundus Antiochenorum princeps, et dominus 
Raimundus, cum militia in regnum ingredientes, dominum regem terruerunt, 
timentem, ne res nouas moliri attentarent; uidelicet ne rege, regno priuato, 
sibi regnum uellent uindicare. Premebatur enim solito acrius rex aegritudine sua 
et singulis diebus leprae signum magis et magis euidens prominebat. Soror autem 
domini regis, quae marchionis uxor fuerat, adhuc in sua uiduitate perseuerabat, 
ducem, ut praemisimus, exspectans. Cognoscens ergo rex illorum nobilium, et 
licet uterque esset eius consanguineus, suspectum habens aduentum, sorori 
maturat nuptias; et quamuis nobiliores et prudentiores, ditiores etiam in regno, 
tum de aduenis tum de indigenis potuissent reperiri, penes quos multo commodius, 
quantum ad regni utilitatem, illa posset locari: non satis attendens, quod: 
"Male cuncta ministrat Impetus", 
tamen causis quibusdam interuenientibus, cuidam adolescenti satis nobili, 
Guidoni uidelicet de Liziniaco, filio Hugonis Bruni, de episcopatu Pictauiensi, 
ex insperato traditur, infra paschalia, praeter morem, solemnia. Praedicti uero 
nobiles uiri, uidentes quod eorum aduentus, domino regi et suis suspectus 
habebatur, orationibus de more completis, domum reuersi sunt. Medio tamen 
tempore, dum ambo apud Tiberiadem, per aliquot dies moram facerent, ignarus de 
eorum praesentia, in ipsam urbem impetum fecit Salahadinus; nihil tamen damni 
ciuibus irrogans, iterum in fines Paneadenses se recepit; dumque ibi moram cum 
suis exercitibus haberet, exspectans ut postea patuit, naualem exercitum, quem 
tota hieme praecedente, quinquaginta galearum parari fecerat, dominus rex 
suspectam eius habens moram, nuntios mittit, qui de treuga haberent cum eo 
tractatum. Quod uerbum ille, ut dicitur, gratanter admisit; non quia de uiribus 
suis diffideret, aut nostros, quos toties eo anno confuderat, aliquatenus 
haberet formidini; sed quia ariditate nimia et propter pluuiarum inopiam, omne 
alimentorum genus, tam equis quam hominibus, in regione Damascena, per continuum 
defecerat quinquennium. Factae sunt igitur, tam per mare quam per terras, tam 
aduenis, quam indigenis et hinc inde iuramentis interpositis roboratae, 
humilibus satis quantum ad nos conditionibus induciae; quodque nunquam antea 
dicitur contigisse, paribus legibus foedus initum est, nihil praecipui nostris 
sibi in ea pactione reseruantibus. 

[22,2] CAPUT II. 
Eodem anno, aestate quae proxime secuta est, idem Salahadinus, locata Damascena 
et Bostrensi in tuto prouincia, equitum copias omnes, uersus partes dirigit 
Tripolitanas; ibique locatis castris turmas dispergit per uniuersam regionem 
militares. Comes autem cum suis in urbem Archis se contulerat, operiens si ei 
daretur opportunitas cum hostibus absque graui periculo committendi. Porro 
fratres militiae Templi, cum essent in eadem regione, in suis municipiis clausi 
tenebantur, exspectantes omni pene hora uallari obsidione; nec se 
congressionibus temere committere audebant. Identidem et fratres Hospitalis, 
timentes, in castrum suum, cui nomen erat Crach, se contulerant; arbitrantes 
satis esse, si in tanto tumultu praefatum oppidum ab iniuriis hostium possent 
uindicare. Erant ergo media hostium agmina inter praedictorum fratrum et domini 
comitis expeditiones, ita ut mutuum sibi non possent ministrare auxilium, nec 
etiam dirigere internuntios, qui de singulorum statu alterutros ualerent 
instruere. At uero Salahadinus per campestria et maxime per loca culta passim 
obambulans, et nemine se opponente, libere cuncta perlustrans, fruges partim in 
areis iam congestas, partim per agros manipulatim collectas, partim adhuc solo 
haerentes, suppositis ignibus incendit, praedas abigit, depopulatur uniuersa. 

[22,3] CAPUT III. 
Dum haec in partibus illis geruntur, ecce circa Kal. Iunias, naualis exercitus 
eius in partibus subito apparuit Berythensibus; cuius exercitus primicerii, 
postquam pro certo constitit quod Salahadinus cum domino rege foedus inierat, 
reuerentiam habentes ad leges pacis quas indixerat, timuerunt Berythensium 
finibus et infra totius regni terminos, iura foederis uiolare. Audientes quoque, 
quod eorum dominus in partibus Tripolitanis cum suis expeditionibus moram 
faceret, illuc properant, et insulam Aradum (quae urbi Antaradensi opposita est, 
uix tribus milliaribus ab ea distans) galeis in portu commode locatis, occupant. 
Hanc insulam dicitur primus habitasse et in ea urbem munitissimam sui nominis 
aedificasse Aradius Chanaan filius, nepos Noe, unde Arados dicta est. Huic ab 
oriente uicina est ciuitas iterum olim ualde nobilis, quae ex eo, quod 
praedictae ciuitati e regione opposita est, ut superius diximus, Antarados, 
hodie uero corrupta nuncupatione Tortosa dicitur; ubi apostolus Petrus Phoenicen 
circumiens, in honore Dei genitricis dicitur Basilicam fundasse modicam, quae 
multo populorum usque hodie frequentatur accessu; et ubi diuinitus, per eiusdem 
semper uirginis intercessionem, multa dicitur indigentibus fidelibus praestari 
beneficia. Hae urbes ambae Tyrensi metropoli suffraganeae, cum alia illis 
contermina, quae Maraclee, prouinciae Phoenicis dicitur portio, intelliguntur. 
Applicati ad praedictam insulam, regionem uniuersam terrore concutiunt, ibique 
mandatum domini sui operientes, domum supra portum Antaradensem incenderunt, 
damna ciuibus maiora, sed incassum inferre molientes. Interea Salahadinus 
regionem pro suo arbitrio depopulatus, classi mandat ut redeat; ipse quoque 
reuocatis agminibus, in suos se recepit fines. Paucis tamen postmodum euolutis 
diebus, inito foedere cum domino comite, interius in regionem se contulit 
Damascenorum. 

[22,4] CAPUT IV. 
Per idem tempus, cum per menses septem continuos, cum illustris memoriae domino 
Manuele, Constantinopoleos imperatore magnifico, moram nobis et Ecclesiae 
nostrae perutilem fecissemus, quarta post Pascha feria, licentiam redeundi ad 
propria per multam obtinuimus instantiam. Qui commendatis nostrae deuotioni 
legatis suis, uiris nobilibus et magnificis, in galeis quatuor, quas nobis more 
imperiali liberaliter nimis concesserat, transcursis Tenedo, Mutilene, Chio, 
Samo, Delo, Claros, Rhodo, Cypro, insulis; a laeua autem relictis Phrygia, Asia 
minore, Lycia, Lycaonia, Pamphylia, Isauria, Cilicia prouinciis, fauces Orontis 
fluminis, et Seleuciae portum, qui hodie dicitur Sancti Simeonis, IV Idus Maias 
attigimus, propitia Diuinitate, saluis rebus et corpore incolumes. Non uidetur 
tamen praetereundum, sed erit praesentis historiae articulus non modicus, quod 
dum in urbe regia moram, ut praediximus, tum ingruentis hiemis necessitate, tum 
felicissimi domini imperatoris mandato faceremus, contigit eum paterna 
prouisione, et mente quodammodo praesaga de maturo ex hac luce exitu, geminam 
sobolem suam, filium uidelicet et filiam, matrimonii legibus alterum uxori, 
alteram uiro copulare. Filio sane adhuc impuberi, uix annorum tredecim, Alexio 
nomine, aui paterni nomen referenti, illustris Francorum regis domini Ludouici 
filiam, uix annorum octo, Agnetem nomine, solemniter contulit, imperialibus 
insignibus utrique collatis, in palatio domini Constantini senioris, in ea parte 
palatii quae dicitur Trullus; ubi et sancta et uniuersalis synodus sexta, 
temporibus Constantini, filii Constantini, filii Heraclii, dicitur fuisse 
congregata. Filiam uero nuptui collocauit apud adolescentem nomine Reinerium, 
Willelmi senioris marchionis de Monteferrato filium, domini item Willelmi 
fratrem, cui nos regis nostri sororem contuleramus. Hunc, quasi annornm decem et 
septem, per suos apocrisiarios dominus imperator fecerat euocari, qui ante 
nostrum aduentum in urbem regiam diebus circiter quindecim descenderat; factaque 
mora tam in urbe quam in expeditione cum domino imperatore, redeunte quoque 
domino imperatore circa Epiphaniarum dies in urbem, mense Februario in palatio 
nouo, quod Blachernas dicitur, conuocata curia sua, cum imperiali magnificentia, 
per manum Theodosii eiusdem urbis patriarchae, eidem filiam suam nomine Mariam, 
uxorem dedit, et de nomine patris sui Ioannem appellatum, Caesarem constituit. 
Hanc filiam, Hirene uxor eius prior, imperatrix piae memoriae, quae ei de regno 
Teutonico in uxorem data fuerat, peperit; nam ex Maria, quam secundo duxit, 
solum Alexium, qui hodie imperat, suscepit. Verum si ludos Circenses, quos ciues 
illius urbis Hippodromos uocant, et uariorum gloriam spectaculorum populo per 
illos dies cum solemnitate exhibitam; si imperialem circa uestes, et proprii 
corporis indumenta in lapidibus pretiosis et margaritarum pondere et numero 
excellentiam; si palatii supellectilem auream, argenteam, numero et pondere 
infinitam; si uelorum ad ornatum dependentium pretium; si famulorum et curialium 
numerositatem scripto comprehendere tentemus; si apparatus, nuptiarum 
magnificentiam; si effusam in omnes, tam suos quam exteros immensae 
liberalitatis munificentiam, per singula uelimus prosequi, immensitate materiae 
sermo succumberet, etiamsi specialis ad hoc deputaretur tractatus. Sed nunc ad 
historiam redeamus. 
Completis ergo apud Antiochiam, iniunctis nobis ab imperiali excellentia, cum 
domino principe, et cum domino patriarcha mandatis, domino rege apud Berythum 
inuento, eoque terrestri itinere Tyrum properante, nos propitia Diuinitate, 
continua nauigatione, pridie Nonas Iulii, post annum et menses decem, ex quo ad 
synodum profecti eramus, ad Tyrensem reuersi sumus Ecclesiam. 
Anno septimo regni domini Balduini quarti, XIII Kal. Octobris piissimus et 
Christianissimus Francorum rex, uir uirtutum et immortalis memoriae dominus 
Ludouicus, onere carnis deposito, coelis intulit animam, cum electis principibus 
praemia possessurus aeterna; filio uno superstite et haerede, Philippo nomine, 
ex Ala regina, filia Theobaldi senioris, sorore domini Henrici comitis 
Trecensium, Theobaldi comitis Carnotensium, Stephani comitis Sainsorensium, 
domini Willelmi Remensis archiepiscopi: mortuus est anno regni eius 
quinquagesimo, uitae uero sexagesimo. Sequenti mense, pridie nonas Octobris, 
anno pontificatus sui uicesimo secundo, dominus Amalricus bonae memoriae 
Hierosolymorum patriarcha, uir simplex nimium, et pene inutilis, uiam uniuersae 
carnis ingressus est. In cuius loco, dominus Heraclius Caesariensis 
archiepiscopus, intra dies decem substitutus est. 

[22,5] CAPUT V. 
Eodem mense, dominus rex sororem suam, uix annorum octo, cuidam adolescenti 
Henfredo nomine, despondit. Hic tertius Henfredus, iunioris Henfredi filius fuit 
ex Stephania Philippi Neapolitani filia: qui secundus Henfredus, senioris 
Henfredi de Torono regis constabularii, cuius supra saepius fecimus mentionem, 
fuit filius; cuius auus maternus, uidelicet Philippus, dominus fuit Arabiae 
secundae, quae est Petracensis, qui locus hodie uulgo Crach et Syriae Sobal, qui 
locus hodie montis Regalis; quarum utraque est trans Iordanem. Hic postea 
conuersus, factus est magister militiae Templi. Tractante ergo et plurimum 
elaborante principe Rainaldo, matris eiusdem pueri iam puberis, tertio marito, 
celebrata sunt Hierosolymis praedicti adolescentis et sororis domini regis 
sponsalia. Commutauit praeterea patrimonium suum, quod in finibus Tyri per 
mortem aui paterni haereditario iure ad se fuerat deuolutum, Toronum uidelicet, 
et Castellum nouum et Paneadem, cum pertinentiis suis, cum domino rege certis 
conditionibus; quarum tenor in Archiuis regiis, nobis dictantibus, per officium 
nostrum, continetur introductus. 
Eodem mense, tertia mensis die, uir eminentissimus et immortalis memoriae, 
omnium principum terrae munificentissimus, dominus Manuel Constantinopolitanus 
imperator, onere carnis deposito, animam coelo reddidit; cuius memoria in 
benedictione, cuius eleemosynas et beneficia largissima enarrabit omnis Ecclesia 
sanctorum. Defunctus autem dicitur anno imperii sui quadragesimo, uitae uero 
(quantum adhuc nosse datur) quadragesimo primo. 

[22,6] CAPUT VI. 
Per idem quoque tempus dominus Boamundus, Antiochiae princeps, relicta domina 
Theodora uxore sua, domini imperatoris nepte, quamdam sibyllam, maleficiis 
utentem, ut dicitur, ecclesiastica seueritate contempta, in uxorem ducere 
praesumpsit. Per idem tempus, cum dominus Ioscelinus, regis auunculus et 
senescalcus, a domino rege missus pro quibusdam regni negotiis, in urbe 
Constantinopolitana, et dominus Balduinus de Ramis pro redemptione sua, a domino 
imperatore auxilium postulaturus, similiter in eadem ciuitate moram facerent, 
mortuo iam domino Manuele, piae recordationis imperatore, Kal. Martii detecti 
sunt quidam nobiles, uiri magni et illustres, res nouas molientes, contra 
dominum Alexium imperatorem, filium domini Manuelis, conspirasse; quos 
comprehensos, tanquam maiestatis reos, uinculis mancipari, tradi carceribus, 
licet eius quidam ex eis essent consanguinei, praecepit imperator, matris adhuc 
tutelae, iuxta patris arbitrium, suppositus. Inter quos erant, quasi totius 
factionis opifices, Manuel senioris Andronici (unde superius fecimus mentionem) 
filius; Alexius quoque Protostrator, Theodorae Calusinae neptis domini 
imperatoris, filius; item frater Logothetae, qui Canacliui utebatur officio; et 
alii quidam magnates eximii, circiter duodecim. Se et eiusdem domini imperatoris 
soror, domina Maria, factionis eiusdem conscia, cum marito marchionis filio 
(cuius superius etiam fecimus mentionem) ad ecclesiam Sanctae Sophiae nocte 
confugiens, in pendulo sortis dubiae, septis Ecclesiae conseruabatur; ubi cum 
marito contra imperatorem fratrem, eadem ecclesia armis et militibus communita, 
cum fautoribus suis, et eiusdem propositi complicibus, tentabat aliquid moliri, 
fauente sibi eiusdem ciuitatis patriarcha. Sed tandem conualescentibus 
imperatoris partibus, Latinorum maxime fretis auxilio, illa confractis uiribus 
de uita desperans, supplex per intercessores ueniam postulat; et fratri, indulta 
gratia, reconciliata est. 

[22,7] CAPUT VII. 
Eodem tempore, occasione pellicis, quam abiecta uxore legitima, Boamundus 
princeps Antiochenus superduxerat, turbatus est Orientalium Latinorum status, et 
maxime Antiochenarum partium principatus. Nam commonitus semel et secundo idem 
princeps, ut a tam manifesto adulterii commisso recederet, et uxorem ad se 
reuocaret legitimam: more peccatoris, qui cum in profundum uenerit uitiorum 
contemnere solet; obturatis auribus, uocem noluit sapienter incantantium 
exaudire, sed obstinate in peccato perseuerans, sententiam in se 
excommunicationis, merito latam, suscepit. Cui tamen non multum deferens, sed 
delictum ingeminans, tam dominum patriarcham, quam eiusdem regionis episcopos et 
alios ecclesiarum praelatos, hostiliter persequi coepit, manus in eis iniiciens 
uiolentas; et uenerabilium locorum, tam ecclesiarum quam monasteriorum, septa 
uiolans, res sacras diripiens, et eorum, nefario spiritu et ausu temerario, 
perturbans possessiones; ipsum etiam dominum patriarcham cum clero, qui ad eum 
confugerat, in quodam ecclesiae municipio, firmo tamen, armis quoque et militia 
simul et uictualibus sufficienter communito, dicitur obsidere; et frequentibus, 
more hostili, eos impugnare congressionibus. Unde quidam de magnatibus regionis 
illius, eius non ferentes insaniam, cognoscentes se plus debere Deo quam 
hominibus, ab eo mente et corpore recesserunt, eius maleficia detestantes; inter 
quos uir nobilis et potens Rainaldus, cognomento Mansuetus, in praesidium suum 
inexpugnabile et munitissimum (adiunctis sibi quibus cordi erat causa honestior, 
et timor Dei ante oculos) se recepit, in eo praebens praesulibus a propriis 
eiectis sedibus et aliis indifferenter, ob eamdem causam profugis, tutum 
refugium. Ob quod factum tota regio in tantum descendit tamque periculosum 
discrimen, ut uiris prudentibus et sensus habentibus exercitatos, procul omni 
dubio uideatur, ut nisi nobis mature diuina subuenerit clementia, hostibus, 
nostram ruinam et Christiani nominis perennem iniuriam, patere debeat introitus, 
et in eorum potestatem uniuersa redire prouincia; de quorum manibus, opitulante 
Domino, fidelium principum sollicitudine, et Christianae plebis multis laboribus 
et sumptibus, est erepta. Verus est enim Veritatis sermo, et omni acceptione 
dignus: Quia omne regnum in se diuisum desolabitur, et domus supra domum cadet 
(Matth. XII, 25). Dominus autem Hierosolymorum rex una cum domino patriarcha et 
aliis ecclesiarum praelatis, simul et laicis principibus, debitam gerentes 
sollicitudinem, conuenientes apud se, et quid in tam periculoso rerum statu 
agendum sit, summa diligentia deliberantes, licet praedicti imprudentis et 
dissoluti principis merit uideantur exigere, uim inferre dubitant, ne forte, 
hostium uiribus et rogatis auxiliis, uolens resistere, Turcis exponat regionem, 
unde eos postmodum, etiam uolens et enitens plurimum, non possit amouere. Item 
apud hominem insanum, et ad mala praecipitem, maleficiis praeoccupatum, precibus 
et salutaribus monitis locum non esse intelligentes; nam hoc esset surdo asino 
narrare fabulam, et uerba uentis dare; mittere uiros prudentes et exhortationis 
habentes gratiam, non praesumunt. Sustinent ergo malum hoc, ne deterius 
incurrant, ab eo exspectantes subsidium, qui solet conuertere in profundo maris 
positos; et dare niuem sicut lanam, mittens cristallum sicut buccellam panis; 
ut ille diuina uisitatione commonitus, et cor rediens, ad 
frugem uitae melioris se erigat, et optimi moderatoris uirtute induatur ex alto. 
Tandem uidentes nostri malum illud ingrauescere, et nullum in proximo sperantes 
remedium; iam enim non solum persona principis anathematis uinculo tenebatur 
astricta; uerum uniuersa regio, propter rapinas, incendia, quae in bonis 
uenerabilium fiebant locorum, interdicto erat supposita, ita ut praeter baptisma 
paruulorum, nullum de sacramentis ecclesiasticis populo ministraretur; coeperunt 
nostri timere amplius, uidentes rem in eum casum descendisse, in quo non sine 
uniuersorum periculo diu stare posset. Ordinant itaque de communi consilio, ut 
dominus patriarcha, dominus quoque Rainaldus de Castellione, qui aliquando 
princeps Antiochenus fuerat, huius domini Boamundi iunioris uitricus; magister 
quoque militiae Templi, frater Arnaldus de Toroge; magister quoque domus 
Hospitalis, frater Rogerus de Molins, ad partes illas properent, tentantes, si 
praeuia Dei gratia, aut ad tempus, aut in perpetuum, tantis malis aliquod 
possint inuenire et aptare remedium. Timebamus enim, ne forte a domino papa et 
transmarinis principibus, nobis ad negligentiam, uel potius ad malitiam 
imputaretur, si uicinis nostris tam misera sorte laborantibus, nullum daremus 
compassionis signum, nullum studeremus adhibere remedium. Dominus igitur 
patriarcha, assumptis ex Ecclesiarum praelatis domino Monacho Caesariensi 
electo, domino Alberto Bethlehemita episcopo, domino Rainaldo abbate montis 
Sion, domino Petro ecclesiae Dominici Sepulcri priore, prudentibus uiris et 
discretis, subsequentibus eum aliis eiusdem itineris consortibus, ad partes 
illas descendit; assumptoque sibi comite Tripolitano, eidem principi familiari 
admodum et accepto, ut eorum uerbum facilius effectui posset mancipari, apud 
Laodiciam conueniunt; tandemque tam dominum principem, quam dominum patriarcham 
seorsim conuenientes, diem utrique constituunt apud Antiochiam; ubi praetentato 
hinc inde uerbo, pacem constituunt temporalem; ita uidelicet ut, refusis tam 
domino patriarchae quam episcopis et locis uenerabilibus quaecunque amiserant, 
cesset interdictum et populis ecclesiasticorum sacramentorum restituantur 
munera. Ipse autem in propria persona, ab episcopis latam patienter ferat 
sententiam; aut si penitus quaerat absolui, pellicem abiiciat, uxore legitima 
reuocata. His ergo peractis, putantes se regionis incendium aliquantulum 
mitigasse, ad propria reuersi sunt. Princeps uero nihilominus in eisdem sordibus 
obstinatus irreuocabiliter perseuerat. Adiecit praeterea, et quod regioni 
periculosius est, eo solo quod eis factum eius dicebatur displicere, fidelium 
suorum optimos, inclytos et nobiles uiros, extra ciuitatem et omnem terram suam 
expellere; uidelicet constabularium suum, camerarium quoque, et Guiscardum de 
Insula, Bertrandum quoque filium comitis Gisleberti, et Garinum Gainart; qui ad 
dominum Rupinum Armeniorum principem magnificum de necessario declinantes, 
honestissime ab eo sunt suscepti, ita ut singulis statim daret munera ingentia 
et uictum singulis sufficientem assignaret, Eodem anno, mense Augusto, uicesima 
septima die mensis, pontificatus eius anno uicesimo tertio, dominus Alexander 
papa tertius, uiam uniuersae carnis ingressus est, et in Ecclesia Lateranensi 
sepultus; cui substitutus est dominus Lucius papa tertius, qui et Hubaldus, 
Ostiensis episcopus, natione Tuscus, patria Lucensis, uir grandaeuus admodum et 
modice litteratus. Eodem quoque tempore, uenerabilis in Christo frater noster, 
piae in Domino recordationis, dominus Raimundus, Ecclesiae Berythensium 
episcopus, idibus Septembris ex hac luce subtractus est, lucis perpetuae, 
praeuia Domini gratia, praemiis perenniter potiturus. Cui postmodum in eadem 
Ecclesia substitutus est uir honestus et litteratus magister, Odo, Ecclesiae 
nostrae archidiaconus, cui nos, in ieiuniis Decembris, et sacerdotii gradum, et 
pontificalem, auctore Domino, contulimus dignitatem. 

[22,8] CAPUT VIII. 
Per idem tempus, mortuus est Melecshalah, Noradini filius, adolescens adhuc, cui 
de omni haereditate paterna, sola manserat Halapia, cum paucis admodum 
municipiis. Hic moriens testamento nouissimo dicitur Halapiam et omnem 
haereditatem suam, ex asse, in quemdam patrui sui filium Hezedin nomine, filium 
Thebeth, Mussulae dominum contulisse. Quo defuncto, principes eius, nuntios ad 
praedictum dominum Mussulae, illustrem et magnificum Turcorum satrapam, 
dirigunt, monentes, ut non differat cum omni celeritate ad eos uenire; qui, 
suscepta legatione, festinus adueniens, auita bona et sibi iure haereditario 
debita suscepit, timens ne Salahadinus, qui praedictum patruelem suum, ex parte 
plurima exhaeredauerat, ab Aegypto rediens, hanc etiam urbem inuitis ciuibus 
uiolenter occuparet; praesertim cum quidam de maioribus, occultum ei praestarent 
fauorem. Salahadinus uero, composita usque ad completum biennium nobiscum pace 
temporali, in Aegyptum descenderat, ut sua ibidem studiosius procuraret negotia. 
Anxius enim plurimum sollicitabatur, eo quod audierat classem regis Siculi, cum 
ingenti apparatu et infinitis copiis in mare descendisse, et ad partes Aegyptias 
properandi habere propositum. Superfluam autem super eo articulo conceperat 
formidinem; nam praedicta classis in Occidentem iter arripuit, ad Baleares 
insulas, Hispaniae conterminas citeriori, quarum altera uulgari appellatione 
Maiorica, altera uero Minorica dicitur, contendens; ubi infausta nauigatione et 
sinistris acta flatibus, tota pene deperiit circa Sacuam Albenguenam; et uiginti 
millia urbes maritimas, freto intumescente, littoribus allisa. Interea, dum 
regnum pace, ut praediximus, gauderet temporali, natio quaedam Syriorum, in 
Phoenice prouincia circa iuga Libani, iuxta urbem Bibliensium habitans, plurimam 
circa sui statum passa est mutationem. Nam cum per annos pene quingentos 
cuiusdam Maronis haeresiarchae errorem fuissent secuti, ita ut ab eo dicerentur 
Maronitae, et ab Ecclesia fidelium sequestrati, seorsum sacramenta conficerent 
sua, diuina inspiratione ad cor redeuntes, languore deposito, ad patriarcham 
Antiochenum Aimericum, qui tertius Latinorum nunc eidem praeest Ecclesiae, 
accesserunt; et abiurato errore, quo diu periculose nimis detenti fuerant, ad 
unitatem Ecclesiae Catholicae reuersi sunt, fidem orthodoxam suscipientes, 
parati Romanae Ecclesiae traditiones cum omni ueneratione amplecti et obseruare. 
Erat autem huius populi turba non modica, sed quasi quadraginta millium 
dicebatur excedere quantitatem, qui per Bibliensem, Botriensem et Tripolitanum 
episcopatus, iuga Libani et montis deuexa, ut praediximus, inhabitabant; 
erantque uiri fortes et in armis strenui, nostris, in maioribus negotiis quae 
cum hostibus habebant frequentissime, ualde utiles; unde et de eorum conuersione 
ad fidei sinceritatem, maxima nostris accessit laetitia. Maronis autem error et 
sequacium eius, est et fuit, sicut et sexta synodo legitur, quae contra eos 
collecta esse dignoscitur et in qua damnationis sententiam pertulerunt; quod in 
Domino nostro Iesu Christo una tantum sit, et fuerit ab initio, et uoluntas et 
operatio. Cui articulo ab orthodoxorum Ecclesi reprobato, multa alia perniciosa 
nimis, postquam a coetu fidelium segregati sunt, adiecerunt; super quibus 
omnibus ducti poenitudine, ad Ecclesiam, ut praediximus, redierunt Catholicam, 
una cum patriarcha suo et episcopis nonnullis, qui eos sicut prius in impietate 
praecesserant, ita ad ueritatem redeuntibus, pium ducatum praestiterunt. 

[22,9] CAPUT IX. 
Porro dum ita regnum, ut praediximus, pace ad tempus inter dominum regem et 
Salahadinum inita, quadam tranquillitate frueretur, non defuerunt filii Belial 
et impietatis alumni, qui spiritum habentes inquietum, turbas in regno mouerent 
et mala intestina molirentur. Cum etiam comes Tripolitanus, quasi per continuum 
biennium circa partes Tripolitanas multiplicitate negotiorum impeditus, moram 
agens, in regnum non potuisset ascendere, accidit quod inuitante sollicitudine, 
quam pro urbe gerebat Tiberiadense, quae uxoris erat haereditas, redire 
disposuit; cumque omnem ad iter prosequendum fecisset apparatum, et iam usque 
Biblium peruenisset, praedicti uiri nequam regem nimis simplicem, maligna 
suggestione circumuenerunt, persuadentes praedictum comitem sinistra intentione 
in regnum uelle introire, ut de eius supplantatione tractaret occulte; unde 
factum est, quod eorum uerbis seductoriis, rex aurem nimis credulam praebens, 
miss legatione, regni aditum ei inconsulte nimis interdixit. Quo facto, comes, 
cui praeter meritum tanta irrogata erat iniuria, confusus et iusta succensus 
indignatione, desistens a proposito, licet inuitus, sumptibus innumeris factis 
inutiliter, Tripolim reuersus est. Erat autem praedictorum ea intentio 
seductorum, ut, absente comite, qui uir industrius erat, et ad omnia 
circumspectus, ipsi regia negotia pro libero tractarent arbitrio et regis 
infirmitatem ad suum traherent compendium. Inter quos regis mater, mulier plane 
Deo odibilis, et in extorquendo importuna; et eiusdem frater, regius 
senescalcus, cum paucis eorum sequacibus, uiris impiis, regem ad hoc proteruius 
impellebant. Quod factum postquam regni principibus innotuit, eorum qui sensus 
magis habebant exercitatos, maxime corda molestauit; timebant enim ne tanti 
principis patrocinio regnum destitutum in praeceps rueret, et iuxta Domini 
uerbum, in se ipsum diuisum desolaretur; maximeque cum rex, 
inualescente singulis diebus aegritudine, reddebatur impotentior, et ad 
procuranda regni negotia minus minusque fieret idoneus; imo uix in se ipso 
potens subsistere, totus dissolueretur. Videntes ergo regni maiores periculum, 
quod ex praedicto facto certum erat imminere, ad reuocandum comitem, et eius 
mitigandam indignationem, omnimodam impendunt operam: et tandem post multos 
circuitus et diuersa consilia, rege inuito, sed tamen permittente, praedictum 
illustrem uirum, iniurias sibi illatas prudenter dissimulantem, in regnum 
introduxerunt, pace inter eum et dominum regem plenius reformata. 

[22,10] CAPUT X. 
Dum haec itaque in nostro sic geruntur Oriente, apud Constantinopolim grandis 
circa imperium facta est permutatio, et casus accidit uniuersae Latinitati 
lugubris, et inauditam irrogans, cum enormi damno, contumeliam. Dolor enim, quem 
pridem fallax et perfida Graecia conceperat, edidit et peperit iniquitatem. 
Defuncto enim domino Manuele, inclytae recordationis imperatore felicissimo, 
successit ei, tum ex testamento patris, tum ex iure haereditario, impubes 
filius, Alexius nomine, uix annorum tredecim. Quo sub matris tutela constituto, 
dum per Alexium Protoseuasto, domini imperatoris senioris nepotem ex fratre se 
priore natu, imperialia procurarentur negotia, uisum est tam maioribus quam 
populo ciuitatis illius, opportunitatem inuenisse, ut quod aduersus nostros 
maligne conceperant, possent effectui mancipare. Regnante enim Deo amabili 
praedicto imperatore, merito fidei et strenuitatis suae, tantam Latinus populus 
apud eum repererat gratiam, ut neglectis Graeculis suis tanquam uiris mollibus 
et effeminatis, ipse tanquam uir magnanimus et strenuitate incomparabilis, solis 
Latinis grandia committeret negotia, de eorum fide merito praesumens, et 
uiribus. Et quoniam apud eum optime habebantur, et erga eos profusa liberalitate 
abundabat, ex omni orbe, ad eum, quasi ad benefactorem praecipuum, tam nobiles 
quam ignobiles concurrebant certatim. Quorum exigentibus obsequiis, magis et 
magis in nostrorum accendebatur amorem, et omnes amplius in statum promouebat 
meliorem. Unde Graecorum nobiles, et maxime eius consanguinei, sed et reliquus 
populus odium insatiabile aduersus nostros conceperant; accedente etiam ad 
indignationis cumulum, et odiorum fomitem et incentiuum ministrante, 
sacramentorum inter nos et eos differentia. Arrogantes enim supra modum, et a 
Romana Ecclesia per insolentiam separati, haereticum omnem eum reputant, qui 
eorum friuolas non sequitur traditiones; cum ipsi magis haereticorum sibi nomen 
adaptent, dum contra Romanam Ecclesiam et apostolorum Petri et Pauli fidem, 
aduersus quam portae inferi non possunt praeualere (Matth. XVI), nouas et 
pestilentes opiniones aut gignunt, aut sequuntur. Denique, his et huiusmodi, a 
multo retro tempore, simultatem hanc apud se conceperant, opportunitatem 
quaerentes, ut saltem post imperatoris obitum, inuisum Latinorum populum, tam in 
urbe quam in imperii finibus commorantem, delerent penitus, odium inexorabile 
satiantes. 

[22,11] CAPUT XI. 
Praedicto igitur imperatore rebus humanis exempto, dum, ut praediximus, Alexius 
Protoseuasto imperium procuraret, uisum est non satis commodam adhuc ad 
complendam malitiam suam reperisse opportunitatem; nam et ipse, imperatoris 
exemplo, nostrorum consilio utebatur et auxilio, eosque sibi quantum poterat, 
reddebat familiariores; in uno tamen tam nostris quam omnibus generaliter, se 
penitus exhibebat odiosum. Quod, licet Graecorum more mollis esset supra modum, 
et carnis curam toto studio in immundis perficere satageret desideriis, auarus 
tamen erat et thesauris parcebat imperialibus, tanquam si eos proprio sudore 
comportasset. Dicebatur etiam, quod cum imperatrice, licet uiuente adhuc marito, 
sed in extremis laborante, uitam sanctimonialem esset professa, stupri habere 
consuetudinem. Arrogans praeterea, et neminem prae se ducens hominem, aliis 
inconsultis principibus, cuncta pro suo disponebat arbitrio, ita ut de caeteris, 
aeque nobilibus et uiris magnificis, nihil uideretur curare. Unde factum est, 
quod per studium et operam principum palatii, qui ei plurimum ob ea quae 
praemisimus inuidebant, euocatus est ex Ponto, cui praeerat Andronicus senior, 
domini imperatoris praedefuncti patruelis, ut ad complendam eorum malitiam 
cooperator accederet, et Alexium Protoseuasto depelleret ab administratione quam 
gestabat. Erat autem praedictus Andronicus, domini imperatoris defuncti 
patruelis, uir perfidus et nequam, conspirationum seminator, et erga imperium 
semper infidelis; unde ob multiplicia eius scelera, tempore domini imperatoris 
uincula passus fuerat, et carceres; et exigentibus meritis, ignominiose 
tractatus, uagus et profugus super terram, Orientem circumierat uniuersum; in 
ipsoque suo exsilio multa turpia commiserat, et animaduersione digna; nouissime 
tamen, uix tribus ante imperatoris obitum mensibus, reconciliatus in gratiam 
redierat. Et ne, more solito, circa urbem turbas posset excitare, et 
conspirationes moliri ut regno praeesset, missus est in Pontum sub honoris 
praetextu praesidialis. Hunc igitur, imperatoris et ipsius etiam Proteseuasto 
consanguinei, et ii maxime in quibus maiorem uidebatur habere fiduciam, 
clandestinis euocauerunt legationibus, monentes ut aduersus eum armaretur, qui 
eius filios et alios illustres quosdam, ignominiose coniecerat in uincula. Porro 
hic, ut praediximus, illustres quosdam in conspiratione deprehensos, carceri 
mancipauerat; unde ampliorem in se concitauerat inuidiam. Vocatus ergo 
praedictus Andronicus, innumeras Barbararum nationum secum trahens copias, ad 
urbem accessit, et secus Hellespontum e conspectu ciuitatis castrametatus, 
uniuersam occupauit Bithyniam; contra quem missi quidam potentes, ut eius 
resisterent moliminibus, proditorum more ad eum se contulerunt; inter quos primi 
erant et praecipui, Andronicus Angeli, princeps militiae quae contra eum directa 
fuerat, et Alexius Megaducas qui classi erat praefectus, uterque imperatoris 
consanguineus. Nec solum ii, qui ita manifeste ad eum transfugerant, partem 
nostrorum reddiderant debiliorem, uerum omnes alii, tam illustres quam ciuium 
multitudo, iam non occulte, sed in propatulo suum Andronico praestabant fauorem; 
et eius in urbem desiderabant aduentum, modis quibus poterant, ut mature 
transfretaret procurantes. 

[22,12] CAPUT XII. 
Factum est itaque quod inualescente eorum conspiratione, captus est 
Protoseuasto, et priuatus oculis et argumentis uirilibus decurtatus; unde nostri 
plurimum mente consternati, timentes ne ciuium super eos repentina fieret 
irruptio, praemoniti a quibusdam qui coniurationis habebant conscientiam; qui 
ualidiores erant, alii in galeis quadraginta quatuor, quas in portu repererant, 
Graecorum effugerunt molimina; alii in nauibus, quarum in portu maxima erat 
copia, omnem domum imponentes, mortis euaserunt discrimen. Qui autem seniores 
erant, uel infirmi reperti sunt, et ad fugam minus idonei, ii in domibus suis 
relicti, impietatis quam alii effugerant rabiem perpessi sunt. Nam parato clam 
nauigio saepedictus Andronicus uniuersas, quas secum trahebat, in urbem 
introduxit copias; quae uix ingressae, una cum ciuibus in eam urbis partem, quam 
nostri incolebant irruentes, residuum populi, qui aliis abeuntibus aut 
noluerant, aut non potuerant exire, desaeuientibus gladiis peremerunt; et licet 
pauci essent, qui ad arma possent sufficere, restiterunt tamen diu, et cruentam 
de se hostibus reliquerunt uictoriam. Immemores igitur et foederis et 
obsequiorum quae plurima imperio nostri contulerant, peremptis iis qui resistere 
posse uidebantur, ignem eorum domiciliis subiiciunt et uniuersam eorum regionem 
subito conuertunt in fauillam; mulieribus et paruulis, senibus et ualitudinariis 
incendio consumptis. Nec sufficiebat eorum impietati, in loca desaeuire profana; 
uerum ecclesias et loca, quaelibet uenerabilia succendentes, qui ad ea salutis 
causa confugerant, cum ipsis pariter sacris aedibus concremabant. Nec erat 
differentia plebeiorum et cleri, nisi quod atrocius in eos desaeuiebant, qui 
religionis et honestatis habitum praetendebant. Monachis enim et sacerdotibus 
primas irrogabant iniurias, et exquisitis perimebant cruciatibus. Inter quos 
uirum uenerabilem Ioannem nomine, sanctae Romanae Ecclesiae subdiaconum, quem 
pro negotiis Ecclesiae, dominus papa illuc direxerat, comprehendentes, in 
contumeliam Ecclesiae decollauerunt, caput eius ad caudam canis immundae 
religantes. Sed nec mortuis, quibus omnis parcere consueuerat impietas, inter 
tam detestabiles et peiores parricidis sacrilegos, tuta erat quies, quos de 
monumentis extractos per uicos et plateas, quasi illatas sentirent iniurias, 
distrahebant. Accedentes praeterea ad Xenodochium, quod dicebatur Sancti 
Ioannis, quotquot in eo repererunt languidos, gladio peremerunt. Qui autem, ex 
officio pietatis, oppressorum merito tenebantur afflictionem releuare, eorum 
uidelicet sacerdotes et monachi, hi dato pretio, grassatores et sicarios, ad 
stragem inuitabant, disquirentes secessus et domorum penetralia, ne qui in eis 
delitescerent, ut mortis discrimen declinare possent; inuentosque et uiolenter 
extractos tradebant carnificibus; quibus etiam, ne gratis operam impenderent, 
pretium sanguinis pro miserorum interfectione porrigebant. Qui autem clementius 
cum eis uidebantur operari, hi eos qui ad se confugerant et quibus spem dederant 
salutis, Turcis et aliis infidelibus populis, in perpetuam uendebant seruitutem; 
ex quibus promiscui sexus, aetatis et conditionis, plus quam quatuor millia, 
barbaris nationibus, pretio interueniente, distracta esse dicuntur. Sic ergo 
impius Graecorum populus, et genimina uiperarum (Matth. XXIII), more serpentis 
in gremio, et muris in pera, nihil tale meritos, nihilque tale uerentes, male 
remunerauerunt hospites suos; quibus tamen filias suas, neptes quoque et 
sorores, uxores dederant, et ex diutino conuictu sibi reddiderant familiares. 

[22,13] CAPUT XIII. 
Verum non omnino, tantum et a saeculis inauditum facinus impune commisisse 
dicuntur. Nam qui, ut praemisimus, in galeis exierant, et qui postmodum eos 
aliis nauibus sunt subsecuti, habentes secum multitudinem maximam et classem non 
modicam, circa urbem, satis in uicino se collegerant, rei exspectantes exitum. 
Qui, postquam plenius cognouerunt quod ii qui in ciuitate tumultum excitauerant, 
eorum succenderant regiones; uxores quoque et liberos et omnem familiam partim 
gladio, partim consumpserant incendio, iusta indignatione commoti, exarserunt in 
iram. Et cupientes uehementi feruore, ultum iri suorum sanguinem, circuierunt 
utrumque Hellesponti littus, ab ostio maris Pontici, quod ab urbe 
Constantinopolitana distat triginta milliaribus, usque ad ostium maris 
Mediterranei, quod ab eadem distat milliaribus ducentis, urbes et quaelibet 
municipia in utroque sita littore, comprehendentes uiolenter, et eorum 
habitatores ferro perimentes uniuersos; sed et monasteria, quae tam in utroque 
eiusdem maris littore, quam in insulis modicis, quae per illud mare dispersae 
sunt, sita erant, peruadentes, pseudomonachos et sacrilegos eorum sacerdotes, in 
ultionem fraterni sanguinis, gladio peremerunt, ipsa monasteria cum iis qui ad 
ea confugerant, succendentes. Ex quibus locis, infinitas auri, argenti, gemmarum 
et holosericorum dicuntur extraxisse copias; unde damnum rerum amissarum, et 
dispendia bonorum suorum multiplici fenore sibi poterant recompensare. Nam 
praeter monasteriorum diuitias innumeras et thesauros infinitos, quos a multis 
retro congesserant temporibus, ciues Constantinopolitani ingentia ibidem 
deposuerant auri et caeterarum gazarum pondera; quae omnia secum deferentes, et 
maris illius deserentes angustias, inter Seston et Abydon, urbes antiquissimas 
et maritimas, mare ingressi sunt Mediterraneum; littora Thessaliae, et mari 
adiacentium prouinciarum urbes et oppida perlustrantes diligentius, et cuncta 
incendio et rapinae tradentes, stragem innumeram operati sunt. Sed et galeas 
alias a prioribus circa Chrysopolim, urbem Macedoniae, dicuntur reperisse decem, 
aliasque in locis aliis quamplures: unde sibi classem maximam et Graecis omnino 
formidabilem, in eorum perniciem dicuntur ordinasse. Alii uero, qui stragem et 
rapinam abominabantur operari, cum uxoribus et liberis, et residuo substantiolae 
suae, naues ingressi, quarum illis multus occurrebat numerus, a praedicto 
declinantes exercitu, ad nos in Syriam descenderunt. Andronicus interea urbem 
pro uotis obtinens et nullum habens contradictorem, imperatorem cum futura 
uxore, regis Francorum filia in die festo Pentecostes, solemniter fecit 
coronari, omnem ei exhibens reuerentiam; sororem quoque et sororis maritum, 
simul et matrem imperatoris, intra septa palatii, adhuc tractans humanius; ipse 
tamen tam in urbe quam extra, quaelibet imperii negotia, pro suo libere 
disponens arbitrio; timetur tamen, ne hanc fraude palliata, personis exhibeat 
humanitatem, quousque imperio paulatim occupato et subiectis omnibus, liberius 
ostendat qualem circa eos gerat uoluntatem. Factum est autem hoc, anno ab 
Incarnatione Domini 1182, mense Aprili. 

[22,14] CAPUT XIV.
Interea, dum haec in Graecia sic geruntur, nauis quaedam mille quingentos 
peregrinos deferens, apud Damiatam, in finibus Aegypti, flatibus acta sinistris, 
confracta est; passis tamen naufragium spes erat salutis, eo quod Salahadinus 
nobiscum, tam per terras quam per mare treugam diceretur habere et pacem 
temporalem. Sed longe aliter accidit eis, quam uel pacis tenor, uel pactorum 
series exigeret. Salahadinus enim praedae uictus cupidine, et tantam 
Christianorum turbam, occasione foederis, nolens de regno suo exire liberam, 
omnes coniecit in uincula, et eorum sibi bona confiscari praecepit; missaque 
legatione ad dominum regem, contra formam pactorum, et quae pene 
impossibilitatem continebant, ab eo coepit reposcere adiiciens: Quod nisi pro 
omnibus illis ei pro uoto satisfieret, ipse nauim praedictam sibi uellet in 
compensationem detinere, et praeterea renuntiare paci, de qua inter eos 
conuenerat. Quod cum non obtinuisset eius nuntius, quoniam caluas occasiones 
magis innectebat, ut nauem sub aliquo quaesito colore detinere posset, quam 
iustas causas allegaret; soluto foedere, cogitare coepit, quomodo suo more, 
uetus exercens odium, regnum posset aggrauare. Conuocatis igitur expeditionibus 
et uniuersis tam peditum quam equitum copiis, simul et eorum multitudine, qui a 
Damasco et adiacentibus ei finibus, annis praeteritis, famis acerbitatem 
declinantes, in Aegyptum descenderant, proposuit redire Damascum, ut inde quasi 
de uicino nos amplius molestaret. Adiecit etiam, ut in ueniendo, regionem 
nostram quae est trans Iordanem, pro posse damnificaret; aut fruges succendendo, 
quae iam albae erant ad messem; aut unum uel plura de praesidiis nostris, quae 
in ea erant prouincia, uiolenter expugnando. Id autem, eo maxime dicebatur 
proposuisse intuitu, ut sibi satisfaceret, de principe Rainaldo, qui ei praeerat 
regioni, eo quod Arabes quosdam infra tempus foederis contra legem pactorum 
cepisse diceretur, et repetitos reddere negauerat. Cognito ergo per exploratores 
eius aduentu, et proposito, rex habita Hierosolymis curia generali, et super 
petitionibus Salahadini diligenti tractatu, de quorumdam consilio, cum totis 
regni uiribus, in praedictam regionem, uallem pertransiens syluestrem, in qua 
est mare Mortuum, peruenit, ut uenienti Salahadino occurreret et se opponeret 
prouinciam uastare uolenti. Porro Salahadinus transcursa cum suis expeditionibus 
solitudine, quod iter, cum multa difficultate, uix diebus uiginti confecerat, 
iamque terram habitabilem infinibus nostris, iuxta praesidium, quod dicitur mons 
Regalis, quasi ad decem milliaria castrametatus; exspectans ut de statu 
regionis, et ubinam esset rex cum suis expeditionibus, certificaretur. Rex uero 
iuxta urbem ueterem, cui nomen Petra deserti, in secunda sitam Arabia, castra 
locauerat, ab exercitu Salahadini triginta sex uix distans milliaribus; eratque 
ibi uniuersum cum eo regni robur; sed et comes Tripolitanus ibi inuitus 
detinebatur; contra cuius consilium rex illuc profectus erat, et reliquas regni 
partes inobseruatas, et absque militia dereliquerat; fauore enim praedicti 
Rainaldi principis, magis quam consideratione maioris compendii, quidam ad hoc 
regem impulerant, non multum attendentes quid interim regno uiribus destituto 
posset accidere; quod quam imprudenter factum fuerit, rei exitus subsequens 
statim declarauit. Nam qui circa Damascum, Bostrum, Baulbec et Emissam erant 
principes, uidentes regni robur abesse, et militia destitutam regionem 
uniuersam, conuocatis clam et sine tumultu copiis, Iordanem secus mare Galileae, 
quod est Tiberiadis, transeuntes, fines nostros latenter ingressi sunt; et 
percurrentes ex parte Galilaeam, peruenerunt ad locum qui est sub monte Thabor, 
cui nomen Buria, iuxta Naim urbem antiquissimam. Homines autem illarum partium 
de treuga praesumentes, quam nondum nouerant defecisse, securi nimis, minus sibi 
prouidebant: unde factum est quod, clam et de nocte super eos irruentes, locum 
ex omni parte uallauerunt, ita ut neque ad montem, qui loco imminebat, fuga non 
pateret obsessis. Luce igitur reddita, uidentes loci habitatores infinitam circa 
se hostium multitudinem, in turrim quae suburbio praeerat, certatim se 
contulerunt; quam undique circumdantes, et cum summa instantia suffodientes, 
intra quatuor horarum spatium suffossam, solo deiecerunt; ante ruinam tamen, cum 
iam rimam duceret, et casum minaretur, eos qui in eam confugerant, in deditionem 
susceperunt. Colligentes igitur pro libero et sine contradictore arbitrio, tum 
illius, tum adiacentium locorum praedam uniuersam, exceptis his qui in conflictu 
ceciderunt, pene quingentas animas secum detulerunt in uinculis. Nam quia locus 
erat frugifer et messis tempus aderat, multi ex locis finitimis metendi gratia 
illuc se contulerant, quos omnes, ut praediximus, secum sine contradictore 
deducentes, iterum Iordane transito, sani et incolumes reuersi sunt ad propria. 

[22,15] CAPUT XV. 
Accidit praeterea per eosdem dies, dum adhuc rex et exercitus in Syria Sobal 
detineretur Christianus, casus periculosus admodum, et nostris perpetuo 
lugendus. Erat enim nobis in regione Suicide, trans Iordanem, a Tiberiade 
sedecim distans milliaribus, praesidium munitissimum, et, ut dicitur, 
inexpugnabile, ex quo nostris multa dicebatur prouenire utilitas; nam cum 
praedicta regio hostium magis esset contermina finibus, quam nostris; et ipsi 
eam facilius pro suo possent tractare arbitrio, et eius habitatoribus 
confidentius imperare, huius tamen praesidii beneficio multis annis obtentum 
fuerat, et obtinebatur nihilominus in praesenti, quod nostris et illis ex aequo 
diuidebatur potestas, et uectigalium par et tributorum fiebat distributio. Erat 
autem spelunca in latere cuiusdam montis sita, cui subiectum erat immane 
praecipitium; a parte uero superiori nullus omnino accessus; ex altero uero 
latere, tantum arcta nimis semita, ut per quam homini libero, et ab omni onere 
expedito, uix absque periculo iter praeberetur. Erat autem commissum fidei et 
diligentiae nobilis uiri et ditissimi Fulconis Tiberiadensis. Ad hunc locum 
accedentes praedicti hostium principes, qui Buriam, ut praemisimus, effregerant, 
et nostrum captiuauerant populum, repente ante praesidium astiterunt, et infra 
quinque dies obtinuerunt expugnatum. Super quo facto, non eadem omnium erat 
opinio; quibusdam asserentibus quod qui erant in praesidio, pecunia redempti, 
locum hostibus tradiderunt; aliis uero, quod ex latere speluncam effregerunt, 
quia lapis cretaceus erat, et facile soluebatur, et uiolenter ingressi stationem 
primam quae inferior erat, occupauerunt, dicentibus; unde postmodum eos qui 
erant in medio et in supremo coenaculo (nam ibi tres dicebantur esse mansiones) 
ad deditionem compulerunt. Compertum est autem postmodum, quod culpa 
magistratuum, qui caeteris praeerant, municipium ad hostes peruenerit; nam aliis 
resistere uolentibus, ipsi auctoritate qua praeminebant, inhibebant defensionem; 
et postmodum resignato municipio ad hostes se contulerunt. Dicebantur autem esse 
qui loco praeerant, Syri, qui apud nos effeminati et molles habentur. Unde maior 
culpa in praedictum Fulconem refunditur, qui tales loco praefecerat tam 
necessario. Exiit ergo sermo iste, et longe lateque diffusus est per regnum; 
peruenitque usque ad nostros qui erant trans Iordanem, praepedire uolentes 
transitum Salahadini, ex Aegypto ascendentis in Syriam et properantis Damascum; 
quo comperto, consternati sunt animo uniuersi, et maxime Tripolitanus comes ad 
cuius curam praedictum municipium respiciebat. Unde factum est ut qui regnum 
negligenter reliquerant, ibi negligentius se habentes, nihil Deo placitum, nihil 
regno utile operari possent; nam cum usque ad fines regionis nostrae, aduenienti 
Salahadino debuissent occurrere, et regni praepedire introitum, imprudenter 
nimis usque ad locum cui Gerba nomen, eum permiserunt accedere, ubi aquarum, 
quibus maxime sitiens eius indigebat exercitus, omnem reperit abundantiam; et 
inde missa expeditionum parte circa praesidium nostrum, cui nomen mons Regalis, 
uineta succiderunt, et alia quaedam oppidanis intulerunt damna. Quod si ad eum 
locum nostri peruenissent, eum procul dubio oportuisset in Aegyptum redire; 
trahebat enim secum infinitam imbellis populi multitudinem, quibus et aqua iam 
defecerat in utribus et panis in cistarciis, quos omnes in solitudine 
oportuisset inedia deperire; nam procedere non poterat, et cum nostris erat 
periculosum committere. Audientes ergo, quod ad praedictum iam peruenisset 
locum, iterum decreuerunt nostri ad aquas Rasel Rasit, illi occurrere; quod si 
factum fuisset, per ulteriorem solitudinem oportuisset eum iter coeptum agere, 
quod non nisi cum multa tam hominum quam iumentorum potuisset consummasse 
iactura. Quod propositum cum non fuisset effectui mancipatum, accessit ad 
praedictas sine difficultate aquas; et inde sine contradictore fines suos cum 
omni incolumitate ingressus, Damascum peruenit. Quod nostri cognoscentes, iterum 
eadem uia qua prius transierant, reuersi sunt ad propria; timentes uero, ne a 
Damasco, in quam se cum omni suo comitatu receperat, regno aliquid insidiarum et 
damni moliretur, congregatus est uniuersus regni populus ad fontem Sephoritanum, 
inter Sephorim et Nazareth; ubi habentes secum Dominicae crucis lignum, 
praesente rege et patriarcha, et aliis tam ecclesiasticis quam saecularibus 
regni principibus, de die in diem hostium exspectabant incursus. 

[22,16] CAPUT XVI. 
Salahadinus interea congregata ex uniuersis finibus suis, super ea, quam ex 
Aegypto proficiscens secum transtulerat, militia, propositum habens ut fines 
nostros ingrederetur, ad eum locum accessit, qui dicitur lingua eorum Raseline, 
quod interpretatur caput aquae. Is autem locus a nostris finibus et ab urbe 
Tiberiadense modicum distare dicitur. Ubi cum per dies aliquot moram fecisset, 
subito fines nostros ingressus est, in loco qui dicitur Cauam, inter duo 
flumina, qui a Tiberiade uix distat quatuor milliaribus, castrametatus. Quod ubi 
nostris per exploratores cognitum est, ad urbem praedictam sub omni celeritate 
exercitum dirigunt, ut militares copias, quae ad eius loci et finitimorum 
municipiorum tuitionem, Saphet uidelicet et Belueir, deputatae erant, secum 
assumerent, hostem protinus insecuturi. Porro comes Tripolitanus, uir prudens et 
in armis strenuus, et in re militari plurimam habens experientiam, duplici 
tertiana ibidem periculosissime laborabat; unde nostris, qui de eius consilio et 
prouidentia plurimum praesumebant, multa accreuit moestitia, eo quod tanti 
principis solatio, in tanto necessitatis articulo, fraudarentur. Conuocatis 
tamen ex locis finitimis auxiliaribus copiis, erectis uexillis hostem insecuti 
sunt. Salahadinus uero nostrorum audiens aduentum, transito Iordane, cum suis 
expeditionibus in partes Scytopolitanas se contulit. Est autem Scytopolis 
tertiae Palestinae metropolis, inter montes Gelboe et Iordanem, in campestribus 
et agro sita irriguo, quae alio nomine dicta est Bersan, cuius praerogatiua 
Nazarena hodie, quae in eadem dioecesi sita est, gaudet ecclesia; nam urbs 
praescripta raro hodie incolitur habitatore, ad instar modici redacta oppidi. Ad 
quem locum peruenientes hostium cunei, praesidium modicum quod ibi est in 
paludibus situm, coeperunt fortiter impugnare; sed resistentibus uiriliter 
oppidanis, uidentes quod non proficerent, uersus castrum nouum, cui nomen est 
hodie Belueir, inter praedictam urbem et Tiberiadem in montibus situm, ut 
nostris occurrerent, acies direxerunt. Nostri uero Iordanis fluenta secuti, ubi 
ad praedictum peruenerunt locum, deserentes uallem, ascenderunt in montes; multa 
tamen immensi caloris, qui supra modum proficiscentibus incubuerat, 
incommoditate fatigati; ubi noctem illam, uicinis hostibus suspectam, 
continuatis excubiis transegerunt: mane facto, descendentes in planitiem, quae 
inter praedictum oppidum et uicum, cui nomen Forbelet, hostes uiderunt 
circumpositos, in tanta multitudine, quantam uidere non consueuerant. Dicebatur 
enim a senioribus regni principibus, quod a primo Latinorum in Syriam introitu, 
nunquam tantas uidissent hostium copias. Eratque numerus expeditorum ad pugnam, 
quasi ad uiginti millia; nostri autem equites uix reputabantur septingenti. Erat 
autem Salahadino et principibus eius, una et communis intentio, nostros ex omni 
parte uallare, ut nec unus euadere posset; nam de iam dicta multitudine 
praesumentes et nostram contemnentes paucitatem, quod eis nostri possent 
resistere nullatenus arbitrabantur. Verum ei, cui non est difficile in paucis 
maiorem superare multitudinem, aliter uisum est. Nam praeuia misericordis Dei 
clementia, licet eorum respectu, nostri nulli uiderentur, tamen ordinatis iuxta 
militarem disciplinam agminibus et in hostium cuneos, solita irruentes 
animositate et hostium impetus multa sustinentes constantia, in eo conflictu 
superiores inuenti sunt; licet multi de nostris, quos nominatim tangere 
supersedemus, ignominiosissime, et cum perpetuo probro, bellicis sudoribus se 
subtraxerunt. Optime se habuerunt illa die, strenue et uiriliter decertantes, 
Balduinus Ramatensis et Balianus frater eius. Sed et Hugo iunior, domini comitis 
Tripolitani priuignus, cum acie Tiberiadensium, memoriam ea die meruit in 
benedictione celebrandam; qui, licet esset adolescentior, tamen supra illius 
aetatis uires, cum acie supradicta, cui praeerat, tres hostium cuneos uiolenter 
effregit et conuertit in fugam, ad suos, per Dei gratiam, rediens illaesus. 
Ceciderunt in eo conflictu de nostris, ex equestri ordine pauci, sed sanctorum 
adepti consortium; de popularibus uero, plures; hostium autem maior facta est 
strages; sed et de principibus eorum ceciderunt aliquot, quorum caede 
consternata pars aduersa, campum deseruere certaminis. Sed nec illud 
praetereundum est cum silentio, quod tant per eos dies praeter solitum fuit 
caloris inclementia, quod ex utroque exercitu non pauciores caumatis ceciderunt 
importunitate quam gladio. De numero autem interemptorum hostium, nihil certum 
colligere potuimus; nam, ut suorum casum nostris occultarent, eos qui in acie 
ceciderant, secum deportabant; quos sequenti nocte in castris occulte 
sepelierunt, ne eorum manifestatus interitus, nostros redderet fortiores. 
Dicimus tamen, utroque supradicto casu, de eis quasi ad mille cecidisse. Quo 
facto, uidens Salahadinus, quod praeter spem ei acciderat, et quod duriores, 
quam esset arbitratus inuenisset aduersarios, confusus, transito iterum Iordane, 
reuersus est ad propria, in eodem loco, unde egressus fuerat, denuo 
castrametatus. Nostri uero, reuocatis agminibus, ad fontem Seforitanum, unde 
prius egressi fuerant, reuersi sunt. Quo itinere quidam. Dominici Sepulcri 
canonicus, Balduinus nomine, ecclesiae eiusdem thesaurarius et uiuificae crucis 
baiulus, caloris immensitatem non ferens, delatus in lectica, sub monte Thabor, 
iuxta torrentem Cyson, exspirauit. Sed et alter quidam eiusdem ecclesiae frater 
et canonicus, Gaufridus uidelicet de Nouo uico, qui praedicto Balduino in eo 
itinere deputatus erat ad solatium, dum alienis rapitur studiis, in praedicto 
conflictu sagitta confossus interiit; Dignum est enim, ut qui gladium accipit, 
iuxta uerbum Domini, gladio debeat perire. 

[22,17] CAPUT XVII. 
Domino igitur rege cum suis expeditionibus ad locum supradictum reuerso, 
Salahadinus aegre ferens nimium, quod ita eius et suorum euacuatus esset 
conatus, iterum conuocat copias; iterum omnia percurrit argumentorum genera, 
anxie cum suis deliberans, quomodo iterum nostris recidiua posset inferre 
grauamina. Videns autem quod nulla uia commodius nostros posset opprimere, quam 
si ex pluribus partibus nostros attentaret molestare, fratri quem suorum 
procuratorem negotiorum reliquerat in Aegypto mandat et districte praecipit, 
quatenus sub celeritate classem ab Alexandri et uniuersa Aegypto dirigat in 
Syriam, significans ei propositum, quod in uotis haberet, classe recepta, 
Berythensium urbem, tam per mare quam per terras obsidione uallare; et ne regni 
populus ad eius liberationem cum rege posset accelerare, eidem praecipit ut, 
collectis equitum uiribus, quae in Aegypto erant residuae, ipse etiam ab austro 
ingrediens, omnem circa Gazam, et Ascalonam, et Darum, quae sunt regni nostri 
oppida nouissima, Aegyptiacam respicientes dioecesim, regionem depopulaturus 
ingrediatur. Haec autem eo tractabat studio, ut dum regni pars illis qui ab 
Aegypto irrumperent, tentarent occurrere, debilitatis caeteris et factis 
paucioribus, ipse urbem obsessam acrius et liberius impugnaret. Factumque est 
iuxta mentis illius conceptum et mandati formam. Nam infra paucos dies et 
classis nauium rostratarum triginta iuxta condictum adfuit; et frater quas in 
uniuersa Aegypto contrahere potuit, circa Darum introduxit copias. Ipse autem ut 
adueniente classe paratior inueniretur, in eam regionem quae uulgari 
appellatione dicitur uallis Bacar, expeditiones dirigit, constitutis 
exploratoribus super montes illos qui medii sunt inter regionem praedictam et 
agrum Berythensium, in mare prominentes, qui de aduentu galearum ipsum redderent 
instructiorem. Ipse autem, hoc interuallo, ex locis adiacentibus pedestria 
conuocabat auxilia, et quae ad futuram obsidionem arbitrabatur necessaria 
sollicitus procurabat. Nec mora, circa Augustales Kal. saepedicta classis in 
littore appulit Berythensium; quod ut praedicto Salahadino, per deputatos ad hoc 
specialiter, nuntiatum est exploratores, illico sine mora, superatis mediis 
montibus, de quibus praemisimus, uniuersas expeditiones suas demisit in 
campestria; et urbem saepe nominatam, prout diu ante destinauerat, undique 
uallat obsidione. Nostris autem qui ad Sephorum in castris erant, uarius de 
Salahadini proposito rumor ferebatur, dicentibus aliis quod urbem Berythensium 
sicut pro certo patuit, obsidere decreuisset; aliis uero asseuerantibus, quod 
circa obtinendam Halapiam, tota eius anhelabat intentio; nonnullis etiam 
astruentibus quod domino Mussulae, magnifico et potenti Turcorum satrapae, qui 
eius quaedam oppida circa Euphratem obsidere dicebatur, tentabat occurrere. 
Verum, dum hic sermo tam dubius in castris uerteretur, adfuit nuntius, uerbi 
ambiguitatem dirimens, qui urbem Berythensium procul omni dubio asserebat 
obsessam. Adfuit nihilominus et a parte australi nuntius, qui eiusdem Salahadini 
fratrem, cum ingentibus copiis, fines nostros circa Darum inuasisse, et triginta 
sex leuis armaturae milites, quos Turcopulos appellant, interfecisse, et quaedam 
succendisse suburbana nuntiaret pro certo. Quo comperto, rex habita cum 
principibus deliberatione, eligit morbo periculosiori occurrere, et urbem 
obsessam ab ingruente molestia liberare; nam ei suae sufficere non uidebantur 
copiae, ut utrumque hostem a suis finibus eodem momento posset arcere. 

[22,18] CAPUT XVIII. 
Conuocatis igitur expeditionibus et translato uniuerso exercitu, rex usque Tyrum 
peruenit. Classem quoque nihilominus quam tum in Acconensi, tum in Tyrensi portu 
reperit parari praecipiens, subito et praeter spem omnium, intra dies septem, 
armatam optime, et uiris fortibus instructam galearum triginta trium ordinauit. 
Interim tamen, dum haec apud nos studiose nimis et uotis ardentibus 
praeparantur, Salahadinus, urbem, ut praediximus, obsidens, quantas poterat 
molestias, utroque circa id desudante exercitu, ciuibus inferebat; nam ordinatis 
circa urbem legionibus et sibi uicissim suceedentibus agminibus, tantas per 
triduum continuum obsessis intulit angustias ut, negata requie, nec ad 
refectionem corporis necessariam ferias indulgeret aliquas. Machinas tamen seu 
iaculatorias, seu alterius generis, quibus solent ab hostibus expugnari 
praesidia, nullas secum detulerat, aut quia absque eorum adminiculo urbem subito 
et sine difficultate se arbitrabatur posse effringere, et obtinere uiolenter; 
aut quia nostrorum celerem exspectans aduentum, tantam operam inutiliter 
consumere recusabat; quod tamen absque machinis poterat, diligenti studio et 
tota percurrebat sollicitudine. Nam, ut praediximus, infinitam multitudinem sibi 
per uices alternatim succedentem, seriatim circa urbem collocauerat, quae tantam 
in eos, qui in muris erant et turribus, et ad tuitionem urbis desudabant, 
sagittarum immittebant multitudinem, quod instar grandinis et urbem replerent et 
moenia. Nec solum eo modo obsessos ab urbis tuitione nitebantur arcere, uerum et 
fossores, qui ad hoc specialiter ut murum suffoderent, uocati fuerant, uiolenter 
laborabant intromittere, ut antemuralia murosque effringendo et aditus 
patefecerent, quibus armatorum copiae, inuitis ciuibus ingrederentur; et ut ipsi 
liberius huic studio operam possent impendere, alii, ut praemisimus, arcubus 
instabant et balistis, et infinita telorum immissione; et tanta instabant 
proteruia, quod uix sine mortis periculo, qui intus erant, digitum audebant 
exerere. Ciues tamen, licet pauci essent admodum, praefecti tamen urbis et 
episcopi maxime, quorum multa in eo facto merito commendatur uirtus et 
constantia, monitis et exhortationibus acquiescentes, his omnibus argumentis, 
argumenta obiiciebant contraria, et nullam resistendi artem relinquebant 
intentatam. Nam et contra exteriores sagittarios, tela et sagittas, arte non 
dispari uel studio retorquebant, unde hostibus dispendia longe multipliciora 
inferebant, et causas mortis illis irrogabant frequentius, qui cum maiore 
proteruia uidebantur instare. Et his qui murum nitebantur suffodere, arte 
occurrebant eadem, ita ut ipso opere desudantibus plerumque aut mortem 
inferrent, aut fodiendi auferrent instrumenta. Ne solum qui per terras 
aduenerant, has tantas ciuibus obsessis inferebant molestias; uerum et qui 
nauigio accesserant, non minus proterue, non minus hostiliter obsessis 
instabant. Ipse autem Salahadinus non longe ab urbe in colle constitutus, et 
propria praesentia, et exhortationis uerbo suos ad instantiam animabat; eaque 
tenus profecit, quod quidam de principibus eius Choelinus nomine, scalas 
moenibus applicandas decerneret, et uiolenter ingrediendum esse denuntiaret. 
Turpe etenim ei uidebatur et ignominiosum, quod tantae, tantorum uirorum 
multitudini, populus tam modicus posset uel auderet resistere. In quo proposito 
dum perseueraret attentius; et alios ad id ipsum tum uerbo tum exemplo animaret, 
subito sagitta iuxta oculum in facie percussus, et se et alios reuocauit ab 
opere incoepto; cumque per triduum pene continuum, ita urbem impugnasset, 
uidentes quod non proficerent, qui per mare aduenerant, de mandato Salahadini in 
galeas se recipientes, circa noctis initium tertiae clam et de nocte reuersi 
sunt. Salahadinus quoque, reuocatis agminibus, ab urbe discedens aliquantulum, 
per campestria quae urbi praedictae adiacent, turmas coepit diuidere, turres 
quae erant in adiacentibus suburbanis funditus deiici praecipiens; sed nec 
pomeriis et uinetis, quae in circuitu urbis erant plurima, parcentes, in securi 
et ascia cuncta deiecerunt. Ut autem in obsidione liberius tutiusque perseuerare 
posset, uiarum quasdam difficultates et angustias quae inter urbem praedictam et 
Sidonem positae, per quas nostro exercitui ad urbis liberationem accedere 
uolenti, de necessitate futurus erat transitus, non solum a suis pedestribus 
turbis occupari fecerat; uerum ubi erant maiores angustiae, siccis lapidibus 
absque coemento, usque in ipsum mare fecerat deduci maceriam; ut utroque 
impedimento nostrae retardatae legiones, eo minus libere ad eum possent 
accedere, ipseque interim non desineret urbem molestare. Cumque firmum fixumque 
prius diceretur habere propositum, ab urbis obsidione, nisi ea uiolenter 
effracta, non discedere, mutata uoluntate, ut praediximus, reditum accelerauit 
ad propria. Cuius rei causa fuisse dicitur, quod quemdam litterarum baiulum, 
quae in urbem ab solidandos animos obsessorum, a quibusdam dirigebantur 
fidelibus, casu ceperant, qui obseruabant transitus; quem ante Salahadinum 
deductum, grauissimis quaestionibus subiecerunt. Ubi tum ex eius confessione 
uiolenter extorta, tum ex litterarum tenore cognoscentes, quod nostrorum uterque 
paratus erat exercitus, et infra triduum procul omni dubio adfuturus, mutato 
proposito, soluerunt, ut praedictum est, obsidionem. Classis tamen nostra usque 
ad locum peruenit destinatum; sed urbem reperiens liberam, in portus unde prius 
exierat, non multo interiecto tempore, reuersa est. Rex autem et uniuersus 
exercitus eius, cognito quod hostes ab urbe discessissent obsessa, cum apud 
Tyrum per dies aliquot moram fecisset, reuocatis expeditionibus, Sephorim 
reuersus est. 

[22,19] CAPUT XIX. 
Salahadinus interea, sicut erat uir uigilantissimus et toto mentis ardore ad 
dilatandam nominis sui gloriam et regni incrementum anhelabat, nostrorum uires 
quasi pro nihilo ducens et ad maiora suspirans, ad partes transire disposuit 
orientales. Id tamen, nondum pro certo liquet utrum proprio ductus spiritu, et 
solita praeceps magnanimitate, sit aggressus; an a principibus illius regionis 
euocatus, rem adeo difficilem, et quae supra uires uidebatur, attentauerit. 
Quacunque ergo fiducia, ingentes equitum collegit copias, et compositis pro 
locorum et temporum opportunitate sarcinis, et quae ad tantum iter conficiendum 
sufficere posse uidebantur, necessariis, uersus Euphratem properat. Apud nos 
autem sermo diuulgabatur frequens, quod uersus Halapiam contenderet, ut eam sibi 
uindicare niteretur. Ea enim sola, cum paucis oppidis adiacentibus sibi, de tota 
Noradini haereditate supererat, quae nondum in eius peruenerat ditionem. Mortuo 
enim Noradini filio, frater Cotebedini domini Mussulae, fratre permittente, ad 
quem iure haereditario, defuncto praedicto adolescente, deuoluta fuerat, 
possidebat. Credebatur ergo, sicuti et erat uerisimile, quod ut eam urbem 
obtineret, ad partes illas festinasset. Sed sicut rei patefecit exitus, longe 
sublimiora mente conceperat. Relicta enim post se urbe praedicta, et Euphrate 
transmisso, Mesopotamiae urbes splendidissimas, Edessam, Carram, et alias 
quamplures cum oppidis suffraganeis, et uniuersam pene regionem, quae sub 
potestate praedicti principis, domini uidelicet Mussulae, prius iacuerat, tam 
uiribus quam munerum interuentione, intra paucos dies sibi uindicauit. Corruptis 
enim multa liberalitate regionum magnatibus, qui domino saepedicto fidelitate 
tenebantur astricti, receptisque eorum municipiis, in suum obsequium omnes 
conuerterat, ita ut saepedictus magnus et nobilis princeps suorum penitus 
destitutus auxilio, ei occurrere, aut resistere non posse diceretur, sed etiam 
publice dicebatur, quod corruptis eius domesticis et familiaribus, potum ei 
mortiferum, unde uix postmodum euasit, propinasset: unde liberius usque 
Mussulam, cum suis expeditionibus iam peruenisse (fama referente) credebatur. 
Varius tamen super eo facto apud nos disseminabatur sermo, dicentibus aliis, 
quod prospere incederet et omnia illi suppeterent ad uotum; aliis e diuerso 
asserentibus, quod per maiores illarum regionum principes, contra illius 
insolentiam conuenientes, eius male tractatus esset exercitus. 

[22,20] CAPUT XX. 
Rex igitur et regni nostri principes, uidentes regionem hostium, uiribus 
destitutam militaribus, arbitrati, sicut et merito uideri poterat, quod nocendi 
hostibus optata pateret occasio: eoque amplius indignati, quod tantam eius qui 
abierat, notabant superbiam, quod contemptis regni uiribus, ut regna sibi 
uindicaret extera, proficiscens, cum rege nec treugam nec foedus inierat; 
communicato consilio, collectis regni uiribus, assumpto sibi uiuificae crucis 
ligno pretioso, domino quoque patriarcha eos prosequente, hostium fines ingressi 
sunt, regionem pro uiribus depopulaturi. Pertranseuntes ergo Traconitidem 
regionem, quae Bostrensis dioeceseos pars est non modica, Syriam minorem, cuius 
caput est Damascus, ingressi, et ad orientalem eius plagam contendentes, locum 
celebrem et famosum, Zora nomine, multis refertum habitatoribus, qui a Damascena 
non multum distat urbe, uiolenter effregerunt; et inde regionem perlustrantes ex 
parte plurima, loca suburbana quae uulgo Casalia dicuntur, suppositis ignibus et 
aliis, quibus poterant, nocendi artibus deiecerunt. Regionis autem habitatores, 
praecognito nostrorum aduentu, cum gregibus et armentis, cum liberis et uxoribus 
ad loca se contulerant munitiora. Unde factum est, ut praedae et manubiarum aut 
nihil, aut modicum secum nostri reportauerint; fruges tamen et caetera uitae 
necessaria, quae illi abeuntes secum transferre non poterant, nostri uel 
incendio, uel aliis quibus id modis fieri poterat; consumpserunt. Redeuntes uero 
depopulando uniuersa quae occurrebant, iuxta nobilem illius regionis metropolim, 
Bostrum nomine, quae uulgari appellatione dicitur Bosseret, habuerunt transitum. 
Ubi cum de effringendo eiusdem ciuitatis suburbio, inter nostros tractatus 
haberetur, uidentes quod id subito fieri non posset, sed moram exigeret 
diuturniorem, quam tamen non dabat aquarum inopia, ad redeundum se praeparant, 
sibi et equis et iumentis omnibus sitis formidantes importunitatem. Est enim 
regio praedicta, arens prorsus et inaquosa; fontes, riuos et flumina non habens 
penitus; hibernis enim mensibus lacunis solent aquas colligere pluuiales, et eas 
tota conseruare diligentia, ad usus necessarios per annum integrum, calore 
solis, et assiduitate limi cui superiacent, factas insipidas. Has etiam aduentu 
nostrorum praecognito, effractis lacubus, aut emiserant, aut immissis 
corruperant immunditiis, ne pertransiens exercitus moram ibi posset nectere; sed 
neque depopulationem quantam uellent exercere, temporis patiebatur pars illa; 
iam enim fruges, et caetera illa quae incendium solet consumere, congesserant in 
horrea, quae in specubus subterraneis regio illa habere consueuit; quas etiam 
terra coopertas et arte occultatas multa, difficile erat inuenire; sed etsi quid 
reperiebatur in areis, id exutum stramine et mundatum a palea, non facile 
admittebat incendium, graui solitudine ignem non admittente. Vixque aliud areis 
damnum poterant inferre, quam ut fruges dispergerent; et ad opus equorum, 
abeuntes secum deferrent. Multi tamen artem nocendi quaerentes, aliunde 
stramina, aliunde paleas frugibus immiscebant iam purgatis, ut facilius 
admittere possent incendia. Residuum autem militiae, quam in eadem regione 
Salahadinus abiens dereliquerat, quoniam de uiribus non praesumebant eatenus ut 
cum nostris auderent congredi, uel eis de proximo ministrare impedimentum, 
gregatim de remoto sequebantur, ut circa abeuntis exercitus posteriora, aliquid 
possent latenter moliri. Sed neque sic nostris impedimentum ministrare 
potuerunt, aut laedere totum uel partem exercitus. 

[22,21] CAPUT XXI. 
Transcursa igitur regione, et ea quantum eis nocere dabatur damnificata, 
redeuntes, in ea eiusdem prouinciae parte, cui Suite nomen est, substiterunt. 
Haec autem est regio, in qua praesidium situm est, quod a nostris paulo ante, ut 
praediximus, hostes dum in Syria Sobal moram facerent, fraudulenter eripuerant. 
Est autem regio commoditatibus uini, frumenti et olei, simul et salubritate 
commendabilis et amoenitate praecipua; de qua fuisse traditur Baldad ille Iob 
amicus, qui ab ea cognominatus est Suites. Ad hanc ergo peruenientes, honestum 
iudicant, et ita fieri oportere decernunt, ut praedictum municipium obsideant; 
et quam nobis intulerant, in eiusdem captione fraudulenta, hostes iniuriam, 
locum recipiendo, si eis concedatur diuinitus, resarciant. Iuxta ergo condictum, 
ante locum castra locant supra nominatum, omnem adhibentes operam et studium, ut 
ii, qui intus erant, ad deditionem compellerentur. Et quoniam locus erat 
munitissimus et situs eius huiusmodi, quod ei nullatenus, nisi a parte 
superiori, noceri posset, ibique non alias quam si rupes usque ad ipsam 
habitationem incideretur; decernunt a parte superiori caesores lapidum, eisque 
quotquot haberent ministros necessarios, simul et operum custodes, ut tute et 
sine irruentium periculo laborare possent, collocare. Erat enim spelunca in 
altissimo montis latere posita, non habens nisi cum multa difficultate accessum, 
in quo uix pediti iter esse poterat expedito, nam inferius, usque in profundum 
subiectae uallis, ingens est et horribile praecipitium; ex latere autem, ad eam 
accedebatur itinere unius pedis uix habente latitudinem. Erant autem in eadem 
spelunca mansiones tres, sibi inuicem superpositae, in quibus mutuus per quasdam 
scalas ligneas, et per quaedam angusta foramina interius ascensus erat et 
descensus. Sic ergo ea sola qua eis noceri poterat uia, aggressi sunt speluncam 
desuper, ut praemisimus, incidere, tentantes si ad primam et superiorem 
speluncae habitationem, incidendo sic possent penetrare. Erat igitur in eo omnis 
nostrorum intentio, et totus in eo labor impendebatur. Ordinatis enim ad id 
operis exsequendum artificibus, quotquot erant necessarii, et cooperatoribus 
ministris, qui lapides incisos et lapidum fragmenta, per praeceps in uallem 
subiectam deuoluerent, ut sine intermissione opus procederet, uicarias tam 
interdiu quam de nocte constituebant successiones, ut defatigatis prioribus, 
noui recentesque uenirent, qui operis possent et scirent portare pondus. 
Proficiebat ergo labor impendio, tum ex frequentia et feruore eorum qui 
praedicto instabant operi, tum ex quadam habilitate quam ex se praebebat saxi, 
quod incidebatur, materia. Erat enim lapis cretaceus, et ad frangendum facilis; 
nisi quod uenas durissimi silicis interpolatim habebat immistas, quae saepius et 
ferrea laederent instrumenta; et iis qui in opere feruebant, aliquoties 
ministrarent impedimentum. Porro quidquid fragmentorum, ut locus expediretur, in 
uallem subiectam, ut praediximus, deuoluebatur, totum id qui in spelunca erant 
obsessi, contemplabantur de proximo; unde eis timor incutiebatur amplior, 
tanquam qui singulis exspectabant horis, ut incisione perfecta ad eos uiolenter 
introiretur. Noster autem bipertitus erat exercitus; nam pars eius, ut 
praediximus, in monte supremo, in quo erant spelunca, castra locauerat, ut eos 
qui erant in opere solliciti, ab hostium protegerent insidiis; pars uero 
inferius residebat in plano, quibus id specialiter erat propositi, ut obsessis 
introitum negarent et exitum. Hi etiam nonnunquam per illam arctam, unde 
praemisimus, semitam, ad inferiorem eiusdem speluncae stationem accedentes, eos 
qui intus erant, licet non proficerent, assultibus molestare nitebantur. Erant 
autem intus uiri fortes et bellicosi, tam uictualium quam armorum habentes 
copiam, quasi ad septuaginta; quos tanquam uirtute probatos, de quorum fide et 
constantia praesumebat plurimum Salahadinus, abiens intus dimiserat, eorum 
diligentiae commendans municipium. Et iam eo usque uentum erat, quod qui in 
spelunca erant, prae frequenti et pene continua malleorum percussione, intus 
quiescere non poterant; uidebatur enim, ad omnem ictuum ingeminationem, spelunca 
tremiscere et uniuersa concuti; ita ut iam non timerent, quod nostri ad eos 
irrumperent uiolenter, sed quod tota spelunca, repetitione malleorum fatigata, 
subito corruens, uniuersos opprimeret. Denique quod eis subsidium ministraretur, 
omnino sperare non licebat; nam prius nouerant, ad partes remotissimas, et unde 
facile redire non poterat, demigrasse Salahadinum, et militares secum duxisse 
copias. Unde factum est, quod postquam obsidionem tribus uel modico amplius 
septimanis perpessi fuerant, missa legatione ad dominum regem, per interuentum 
domini comitis Tripolitani obtinent, ut resignato praesidio, cum armis, quae 
ipsi intulerant, et propria supellectile, liber eis usque Bostrum indulgeretur 
transitus. Sic ergo illis abeuntibus, recepto praesidio, confusionem, quam ex 
eodem prius uidebantur induisse, auctore Domino, et per eius superabundantem 
gratiam, diluimus. Porro tam domino regi, quam aliis principibus curae fuit non 
modicae, statim, sicut expediens uidebatur, ut locum resignatum et armis 
communirent, et uictualibus; et uiris fidelibus, de quorum fide non dubitaretur 
et industria, committerent. Quo cum omni diligentia completo, noster ad propria 
reuersus est exercitus. Factum est autem hoc, anno ab Incarnatione Domini 1182, 
die mensis Octobris. 

[22,22] CAPUT XXII. 
Modico autem, post hoc, interiecto temporis interuallo, id est Decembre proxime 
subsecuto, uidentes nostri quod Salahadinus non redierat, et adhuc maioribus 
negotiis impeditus, circa partes Mussulae detineretur occupatus; nolentes 
opportunitatem amittere, quam idem de sua absentia ministrabat, iterum 
conuenientes, communicato regni consilio, apud Caesaream urbem maritimam 
condicunt unanimiter, et communi decernunt uoluntate, ut collectis regni uiribus 
et praeparatis ad dies quindecim, tam ad usus hominum quam iumentorum 
necessariis, fines hostium iterum egrediantur, porrectam occasionem non 
neglecturi. Facta ergo expeditione occulta, in qua solos equites secum 
habuerunt, ab hostium finibus Bostro adiacentibus, sicut ab initio condictum 
fuerat praedam in gregibus et armentis, nec non a mancipiis quampluribus, secum 
traxerunt, cum omni incolumitate redeuntes ad propria. Cui negotio, quoniam a 
partibus Tiberiadensibus et profectum habuerunt, et ad easdem partes regressum, 
dominus comes Tripolitanus praefuit. Quinta decima uero demum die, rex cum 
uniuersis regni principibus, equitumque ac peditum copiis, quas regnum pro 
tempore ministrare potuit, assumpta secum cruce Dominica, iuxta Tiberiadem, 
secus mare Galileae, in loco cui nomen Castelletum, adfuit, et exinde, per 
locum, cui nomen uadum Iacob, fluuium pertransiens, hostium regionem ingressus 
est. Unde progrediens exercitus, Libanum a sinistris deserens, et loca planiora 
secutus, prius locum cui nomen Bettegene, cum adiacentibus uiculis, partim 
incendio, partim ruina deiecerunt funditus, uniuersa eius bona, modis uariis 
tradentes exterminio. Consequenter uero continuato itinere, ad locum 
peruenerunt, cui nomen Daria, quae ab urbe Damascena uix quatuor aut quinque 
distat milliaribus, quam etiam cum adiacentibus uiculis eodem modo depopulati 
sunt. Regionis autem incolae, partim ad iuga Libani se contulerant, partim 
confugerant Damascum. Unde in tota regione, uix unum de hostibus ualuerunt 
comprehendere; de nostris tamen quosdam qui pabulatum egressi, incaute se 
habebant, amisimus. Egressi enim ab urbe Damascena equites nonnulli, de equorum 
uelocitate fidentes, exercitum eminus aliquando praeibant, aliquando 
subsequebantur, exspectantes, si nocendi tempus aut locum inuenirent; qui in 
nostros, de quibus praediximus, irruentes, more hostili in eos uersati sunt, 
uniuersos obtruncantes. Ciues autem Damasceni ab urbe egressi, iunctis agminibus 
circ pomeria, quae urbi adiacent plurima, conglobati, nostrorum cohortes eminus 
contemplabantur, procedere non audentes. Factumque est ita, quod neque nostri in 
eos, neque ipsi in nostras expeditiones attentauerunt irruere; sed abeuntibus 
nostris, ipsi in urbem se receperunt. Nostri uero regione, ut praedictum est, 
decursa et damno illato, ut praediximus, sine difficultate et impedimento, 
reuersi sunt ad propria, domino rege Tyrum, ut ibi Dominicae Natiuitatis 
nobiscum solemnia celebraret properante

[22,23] CAPUT XXIII. 
Interea de Salahadino, rumor incertus ferebatur, dicentibus aliis, quod in 
Mesopotamia circa partes Mussulae multum proficeret, et sibi regionem subiugaret 
uniuersam. Aliis autem dicentibus, quod uniuersi Orientalis tractus principes 
conuenerunt, ut eum ab illis regionibus expellerent uiolenter; et eas partes, 
quas ipse dolis et interuentu pecuniae sibi uindicauerat, ab eo reuocarent. 
Nobis autem ualde suspectus erat eius profectus; et ne maius susciperet 
incrementum, eramus plurimum solliciti, timentes ne multiplicatis uiribus ad nos 
rediret fortior. Unde factum est, quod subsequente Februario, conuenerunt regni 
principes uniuersi, apud Hierosolymam, de rerum statu, qui praesens erat, 
consilium habituri. Multum enim, ut praedictum est, de eius reditu timebatur: 
unde et anxie magis omnia resistendi argumenta, se nitebantur attollere. Factum 
est igitur post multas deliberationum partes, quod de uniuersorum placuit 
consilio, ut census de uniuersis regni finibus colligeretur, unde necessitatis 
tempore, equitum peditumque copias habere possemus; ut rediens praedictus 
hostis, nos ad resistendum paratos inueniret. Rex enim et alii principes, in 
tantam descenderant egestatem, quod ad complenda debita munia, omnino erant 
insufficientes. Collecta est ergo de publico pecunia, cuius descriptionis quis 
fuerit modus, ex rescripti, quod super eo negotio factum est, serie, plenius 
innotescet, quod sic habet: Haec est forma colligendi census, qui de communi 
omnium principum, tam ecclesiasticorum quam saecularium, et de assensu uniuersae 
plebis regni Hierosolymorum, pro communi utilitate eiusdem regni, contra 
imminentes necessitates, colligi debet. Decretum est publice, quod in qualibet 
ciuitate regni, quatuor eligantur uiri prudentes et fide digni qui et ipsi 
iuramento corporaliter praestito, quod in praesenti negotio bona fide debent 
uersari, primum pro se debent dare, deinde alios ad id ipsum compellere, de 
singulis centum Bizantiis, quos habent, uel eorum ualens, siue in rebus penes se 
constitutis, siue in debitis quae sibi debentur, Bizantium unum; de redditibus 
uero, de singulis centum Bizantiis, Bizantios duos. Debent autem circa alios 
compellendos ita se habere, quod unumquemque de ciuibus, seu habitatoribus 
ciuitatum, uel locorum quibus praesunt, iuxt id quod eis uidebitur bona fide, 
quod eorum substantia ualeat, unicuique secundum possibilitatem suam iniungere 
secrete, quid ad praedictam collationem soluat. Quod si ille cui iniunctum est 
quantum debeat dare, dixerit, se grauatum esse, et supra uires ei iniunctum 
esse, afferet iuxta propriam conscientiam quantum ei uidebitur, quod sua mobilia 
ualeant, et praestito iuramento, quod amplius non debeat dare, iuxta dictam 
conditionem recedet quietus. Illi autem quatuor tenebuntur ex debito iuramenti 
secretum tenere, quidquid a ciuibus eis oblatum fuerit, siue magnum, siue 
paruum; et diuitias siue paupertatem eorum tenebuntur ex iuramento non detegere. 
Hoc autem debent obseruare in his omnibus, qui habent ualens centum Byzantiorum, 
cuiuscunque linguae, cuiuscunque nationis, cuiuscunque fidei, non habita 
differentia sexus, et siue sint uiri, siue sint feminae, omnes huic legi 
subiacebunt. Si uero praedicti quatuor selecti, qui ad hoc deputati sunt, 
cognouerint pro certo, quod alicuius substantia non ualeat centum Byzantios, 
accipiant super eum Foagium, id est pro foco, Byzantium unum; quod si non 
potuerint integrum, accipient dimidium; et si dimidium non potuerint, accipient 
Rabuinum, secundum quod bona fide uidebitur eis faciendum. Huic autem conditioni 
subiacebunt omnes illi cuiuscunque nationis, linguae, et fidei, et sexus sint, 
quorum mobilia non ualent centum Byzantios. Decretum est etiam, quod singulae 
Ecclesiae, et singula monasteria, et barones omnes, quotquot sunt, et uauassores 
etiam, de singulis centum Byzantiis quos habent in redditibus, sicut et alii, de 
regno quicunque redditus habent, debent dare duos Byzantios; solidarii uero de 
singulis centum Byzantiis, Byzantium unum. Quicunque uero casalia habent, 
tenentur iurare, quod de singulis focis quos habent in uillis et casalibus suis 
praeter supradicta, bona fide dabunt unum Byzantium; ita quod si casale focos 
habuit centum, centum inde Byzantios persoluere, rusticos compellat. Erit autem 
postmodum domini casalis, inter rusticos eiusdem loci, praedictos Byzantios 
congruis portionibus diuidere, ita ut iuxta possibilitatem suam ad solutionem 
praedictam, unusquisque compellatur; ne ditiores leuius transeant, uel grauentur 
pauperiores. Idem autem erit, etsi plures uel pauciores habeat casale focos. 
Hanc autem pecuniam sic collectam de singulis urbibus, quae sunt a Ca�pha, citra 
uersus Hierosolymam, illi qui, ut praediximus, praeerunt singulis urbibus et 
castellis, deferent Hierosolymam; et eam tradent sub certo numero et pondere, 
his qui Hierosolymis ad hoc opus praesunt et ipsi consignatam et seorsum, sicuti 
de singulis ciuitatibus uel locis aliis recipient, in saccis singulis 
sigillatam, praesente domino patriarcha, uel eius nuntio, praesente quoque 
priore Dominici Sepulcri, praesente quoque castellano urbis eiusdem debent 
collocare in arcam, quae erit in thesauro Sanctae Crucis, quae habebit tres 
seras, et claues totidem, quarum primam habebit dominus patriarcha, secundam 
prior Sepulcri, et tertiam castellanus, et quatuor praedicti ciues, qui ad 
colligendam pecuniam sunt deputati. A Ca�pha uero usque Berythum, qui urbibus 
praeerunt, collectam pecuniam similiter deferent ad Acconensem ciuitatem, et ibi 
tradetur sicuti de singulis ciuitatibus et castellis deferetur, sub certo numero 
et pondere illis quatuor qui in eadem ciuitate colligendae praesunt pecuniae, et 
reponetur in singulis saccis inscriptis et sigillatis in arcam, quae habebit 
seras tres, et totidem claues; quarum primam habebit dominus Tyrensis 
archiepiscopus, secundam Ioscelinus regius senescalcus, tertiam uero praedicti 
quatuor ciues, qui ad hoc opus urbi praesunt Acconensi. Recipient autem 
praedictum monetam isti, praesentibus dictis dominis qui claues habebunt. Haec 
autem sic collecta pecunia, expendi non debet in minutis regni negotiis, sed in 
descensione terrae tantummodo; et quandiu haec pecunia supererit, cessare 
debebunt tam ab ecclesiis, quam a ciuitatibus exactiones, quae uulgo Taliae 
appellantur; fietque semel; et non reputabitur pro consuetudine inposterum. 

[22,24] CAPUT XXIV. 
Interea uir impiger, et per omnia strenuum principem agens, Salahadinus, in 
Mesopotamia Syriae regiones occupat, et praecipui nominis sibi uiolenter 
uindicat ciuitates; inter quas egregiam metropolim Amidam, quae et populi 
numerositate, et murorum ualidissimo ambitu, simulque loci situ, uidebatur 
inexpugnabilis, obsidet, obsessam expugnat et expugnatam tradit ex compacto 
cuidam Turcorum principi, Noradino nomine, filio Carassalem; cuius obsequiis et 
auxilio fretus, liberam in partibus illis moram egerat et subegerat regionem. 
Vere demum proxime subsecuto, reuocatis expeditionibus et uniuersa regione apud 
fideles suos in tuto collocata, remenso Euphrate in Coelesyriam reuertitur, 
circa Halapiam disponens exercitum, et urbem modis omnibus satagens molestare. 
Qui autem eidem urbi praeerat, uidens quod frater eius, qui se multo erat 
fortior et potentior, uidelicet Mussulae dominus, eumdem Salahadinum non 
potuerat a suis finibus arcuisse, sed eo inuito omnes trans Euphratem subegerat 
prouincias, timens ne simile sibi aliqui contingeret, missa clam legatione, 
absque Halapiensium conscientia, cum Salahadino paciscitur, ut reddita sibi 
Semar, et quibusdam aliis oppidis. quorum nomina non tenemus, ipse Halapiam 
eidem resignaret. Quam legationem Salahadinus cum omni iucunditate suscipiens, 
quia nihil auidius ab initio sui principatus affectauerat, quam ut Halapiam, 
quasi totius regni robur, sibi modo quocunque uindicaret, grato concurrens 
assensu, conditionem amplectitur; et tradita ciuitate praenominata, cum 
adiacentibus pertinentiis, recepit Halapiam, in Nonis Iuniis. Hic primum nostros 
geminatus corripuit timor; nam quod maxime uerebantur, acciderat. Visum enim 
erat ab initio nostris, quod si saepe nominatam urbem suo posset adiungere 
principatui, omnis nostrorum regio undique uideretur, et quasi per circuitum, 
eius potentia et uiribus quasi obsidione uallata; unde rumore comperto, nostri 
in uaria se attollunt argumenta, elaborantes circa urbium et oppidorum, maxime 
{quae} in confinibus hostium posita erant, munitionem; praecipue autem, circa 
Berythensium urbem, quae huiusmodi opera plurimum uidebatur indigere. Sed et 
princeps Antiochenus de tanti hostis uicinitate sollicitus, uidens sibi duriorem 
oppositum aduersarium, cum modico comitatu, ne terram suam militaribus copiis 
relinqueret destitutam, assumpto secum comite Tripolitano regem adiit, qui per 
eos dies in urbe Acconensi moram faciebat. Ubi in praesentia regni principum, 
contra praedictum Salahadinum auxilium postulans, iuxta uotum meruit exaudiri. 
Designati sunt enim et in optatum subsidium, de regni militia promiscuae 
conditionis, quasi equites trecenti; qui eum ad partes Antiochenas secuti, dum 
in eius parati erant militare obsequio, infra modicum tempus, sumpta ab eodem 
licentia, reuersi sunt. Ipse uero cum praedicto Salahadino pace temporali 
composita, uisus est aliquam tranquillitatem assecutus. Utque minus 
sollicitudinis haberet, magisque circa fines Antiochenas inuigilare posset, et 
curam impendere propensiorem, Tarsum primae Ciliciae metropolim, quam a Graecis 
receperat, Rupino Armeniorum satrapae potentissimo, qui eiusdem regionis urbes 
reliquas possidebat, multarum pecuniarum tradidit interuentu; consulte id 
faciens: nam, cum esset ab eo remota nimis, et praedicti Rupini terra in medio 
constituta, non nisi cum difficultate, et infinitis sumptibus eius curam 
princeps gerere poterat, quod praedicto nobili uiro erat facile. Salahadinus 
autem, in ea regione rebus pro uoto compositis, Damascum cum suis legionibus se 
transtulit. Unde etiam priore multo uehementior nostros formido corripuit; eoque 
periculosior, quo de eius proposito per exploratores nullatenus certificari 
poterant. Aliis enim uidebatur, quod aduocato nauali exercitu, Berythensium 
urbem, sicut anno proxime praeterito fecerat, moliretur obsidere; alii uero 
nitebantur asserere, quod in montanis, qui Tyrensi prominent ciuitati; praesidia 
duo, Toronum et Castellum nouum eius esset propositum expugnare; aliis uero 
uidebatur, quod regionem trans Iordanem, uidelicet Syriam Sobal, cordi haberet 
depopulari, et oppida quae in ea regione sunt, euertere. Nonnulli etiam erant 
qui persuadere nitebantur, quod diuturnis longisque expeditionibus fatigatus, 
pace ad tempus impetrata, propositum haberet in Aegyptum descendere, ut 
fatigatos exercitus repararet et sumptus iterum ad futuras expeditiones 
colligeret necessarios. Inter haec igitur tam ambigua, rex et regni principes 
uniuersi, cum multa formidine tenebantur suspensi. Unde collectis regni uiribus 
apud fontem Seforitanum, ubi conuenire de prisca consuetudine solent exercitus 
residentes, rei euentum praestolabantur. Vocatisque tam principe Antiocheno, 
quam Tripolitano comite, uires et subsidia corrogabant, undecunque de die in 
diem exspectantes, ut in aliquas regni partes subitus irrumperet, et legiones 
induceret solito multipliciores. 

[22,25] CAPUT XXV. 
Dum igitur noster, apud fontem Seforitanum, ita suspensus detineretur exercitus, 
contigit regem apud Nazareth febre repentina grauissime laborare; morbo quoque 
elephantioso, quo ab initio regni sui, et a primis adolescentiae auspiciis 
molestari coeperat, praeter solitum ingrauescente, lumen amiserat, et corporis 
extremitatibus laesis et computrescentibus omnino, pedes manusque ei suum 
denegabant officium; regiam tamen dignitatem et administrationem nihilominus 
(licet a nonnullis ei suggereretur, ut cederet, et de bonis regiis sibi 
tranquillam seorsum eligenti uitam, honeste prouideret) hactenus detrectauerat 
deponere. Licet enim corpore debilis esset et impotens, forti tamen pollebat 
animo, et ad dissimulandam aegritudinem et supportandam regiam sollicitudinem 
supra uires enitebatur. Febre igitur, ut praemisimus, est correptus; et de uita 
desperans, conuocatis ad se suis principibus, praesente matre et domino 
patriarcha, Guidonem de Luziniano sororis suae maritum, comitem Ioppensem et 
Ascalonitanum, de quo in superioribus saepissimam fecimus mentionem, regni 
constituit procuratorem, salua sibi regia dignitate, retentaque sibi sola 
Hierosolyma cum reditu decem millium aureorum, annuatim soluendorum; reliquarum 
regni partium generalem et liberam ei contulit administrationem, praecipiens 
fidelibus suis et generaliter principibus omnibus, ut eius uasalli fierent, et 
ei manualiter exhiberent fidelitatem; quod et factum est. Iurasse tamen prius de 
mandato domini regis perhibetur, quod eo uiuente non aspiraret ad coronam; et 
quod de uniuersis ciuitatibus et castellis quae rex inpraesentiarum possidebat, 
nihil transferret in alium, uel a fisco alienaret. Creditur autem id studiose, 
et de multa industria eidem iniunctum fuisse, et ad id firmiter obseruandum 
iurisiurandi religione in praesentia uniuersorum principum obligatum fuisse, eo 
quod singulis eorum, fere de maioribus regni membris, portiones promiserat non 
modicas, ut ad id obtinendum quod petebat, eorum suffragiis iuuaretur et studio; 
quibus, ut promissa compleret, simili uinculo, dicebatur astrictus. Nos uero id 
asserendo dicere non conuenit, quia pro recto compertum non habemus; ita tamen 
fama frequente diuulgabatur in populo. Erant tamen nonnulli, quibus haec mutatio 
non multum placuit, quorum alii familiaribus studiis et ex causis occultis ad id 
ut displiceret procliues se dabant; alii publicam agentes causam et de regni 
statu anxie solliciti, publice contestabantur, praedictum comitem, tantae 
administrationis imparem oneri, ad procuranda regni negotia non posse sufficere; 
alii uero, quibus de eius promotione spes suberat, ut suas meliores possent 
facere conditiones, utiliter factum asserebant. Eratque murmur, et uox dissona 
plurimum in populo, iuxta id quod prouerbialiter dici solet: Quot homines, tot 
sententiae. Verumtamen hac diu desiderata et iniuncta sibi pro uotis 
administratione, qua in primis satis inconsiderate uisus est gloriari, non diu 
laetatus est, sicut in sequentibus dicetur. Inconsiderate autem onus huiusmodi 
praefatum sibi assumpsisse comitem, ea diximus ratione, quod non satis 
diligenter uires suas cum eo quod iniungebatur munere compensauit. Impar enim et 
uiribus et prudentia, pondus importabile humeris imposuit, parabola non satis 
edoctus euangelica, qua suggeritur ei qui turrim uult aedificare, ut sedens 
prius computet sumptus, et discutiat diligenter utrum pares cum assumpto 
proposito uires habeat, ne deficiens audiat: Iste homo coepit aedificare, et non 
potuit consummare.

[22,26] CAPUT XXVI. 
His ergo apud nos se ita habentibus, exercitu quoque nostro apud Sephorim in 
unum, ex parte plurima, congregato, saepedictus Salahadinus, post multam 
deliberationem, accitis sibi uiribus de regione quae trans Euphraten est, 
conuocatis quas undecunque potuit asciscere equitum copiis, in multitudine graui 
et ad unguem armata, nouissimum fines nostros ingressus est. Subito enim 
transcursa Auranitide regione, secus mare Tiberiadis, in campestribus Iordanis, 
eo loco cui nomen est Cauan, cum suis legionibus apparuit, in partes uarias 
distributo exercitu; unde profectus, secus Iordanis fluenta uersus Scythopolim 
properat. Scythopolis autem, ut saepe dictum est, ea est quae hodie dicitur 
Bethsan, olim uniuersae metropolis Galilaeae; cuius nobilitatis argumenta, ex 
aedificiorum ruina pristinorum, et multo marmore, quod in effractis aedificiis 
inuenitur, est colligere; nunc uero ad nihilum redacta, raro incolitur 
habitatore, solo oppidulo, quod in paludibus situm est, paucorum habitationi 
reseruato. Hi uero, licet armis et uictualibus pro suo numero, et loci 
capacitate satis abundarent, de praesidii tamen munitione diffidentes, antequam 
hostilis omnino accederet exercitus, castrum deseruerant, relictis impedimentis 
omnibus, Tiberiadem se transferentes. Unde factum est quod hostes ad praedictum 
accedentes locum et uacuum reperientes, eum pro arbitrio tractauerunt: quidquid 
armorum, quidquid uictus, quidquid utilium denique intus erat, secum deferentes. 
Unde profecti, diuisoque procedentes exercitu, pars quaedam circa fontem, cui 
nomen Tubania, qui ad radices montis Gelboe oritur, secus urbem antiquitus 
nobilem, quae dicta est Iezrael, nunc autem uulgari appellatione dicitur paruum 
Gerinum, castra locauerunt, commoditatem aquarum secuti. Nostri autem qui apud 
fontem Sephoritanum (de quo saepissimam in his tractatibus nostris fecimus 
mentionem) adhuc detinebantur in castris, exspectantes suspensi, ex quanam parte 
hostiles in nostram regionem uellent irrumpere legiones; cognitoque quod 
campestria Bethsaniam tenerent, et multiformiter partitis legionibus iam 
occupassent illas partes, correptis armis unanimiter, uiuificae crucis lignum 
regiaque uexilla secuti, transcursis montibus, in quibus sita est Nazareth, 
Domini ciuitas, descenderunt in campum magnum, cui nomen uetus Esdrelon. Unde 
ordinatis aciebus, et iuxta militarem disciplinam modo competenti dispositis, 
uersus fontem Tubaniae, ubi saepe dictus Salahadinus, cum ingenti egregiorum et 
selectorum militum manu secus aquas se locauerat, cuneos dirigunt; quasi 
propositum habentes, hostibus expulsis, aquarum sibi uindicare commoditatem. Quo 
peruenientes, rati sunt, quod non sine difficultate et periculosis 
congressionibus aquas possent obtinere; subito Salahadinus castra soluens, ex 
insperato fontem deserit inferiusque uersus Bethsan, fontis eiusdem fluenta 
sequens, uix unius milliarii spatio a nostris semotus, castrametatus est. Porro, 
antequam nostri ad eum peruenissent locum hostes turmatim se diuidentes a 
maioribus copiis, regionem adiacentem circuire, et more hostili tractare iam 
inceperant; ex quibus quidam uicum supra nominatum, uidelicet paruum Gerinum, 
confregerant, cuncta quae in eo repererant, tradentes exterminio; de loci tamen 
habitatoribus paucos, aut nullos reperire potuerunt; nam hostium aduentu 
praecognito, ad loca munitiora se contulerant. Quidam autem eum locum, qui 
uulgari appellatione dicitur Forbelet, adeuntes, uicum effregerunt, cuncta quae 
illis se dabant obuiam tractantes hostiliter; alii uero uias secuti publicas, 
quibus ad nostrum, ex partibus diuersis, tam equites quam pedites properabant 
exercitum, transeuntibus multiplicia inferebant pericula; ita ut non sine 
discrimine et mortis dispendio, ad nostrum alicunde perueniretur exercitum. 
Nonnulli uero ex eisdem, in montem Thabor (quod prius fuerat inauditum) 
ascenderunt; et monasterium Graecorum, quod dicitur Sancti Eliae, pro libero 
tractantes arbitrio, ipsum etiam maius coenobium effringere tentauerunt; sed 
receperant se infra septa monasterii, quae muro et turribus erant uallata, tam 
monachi quam eorum uniuersa familia, et de uiculis nonnulli finitimis; qui eos 
qui in montem ascenderant hostes, ab uniuerso monasterii ambitu uiriliter 
abegerunt. Ascenderunt etiam, nihilominus ex eodem comitatu, in eum montem, 
super quem Nazarena sita est ciuitas; ita ut de prominentibus collibus uniuersam 
infra se positam respicerent ciuitatem; qui tantae fuerunt formidini mulieribus 
et paruulis, senibus, aut debilibus qui in urbe erant relicti, ut dum certatim 
in maiorem ecclesiam inueniendae gratia salutis se conferre niterentur, multi a 
turba praefocati interiisse dicerentur. Armipotentium enim magna pars ciuium, 
aut castra secuti erant et expeditionem publicam; aut ad urbes maritimas, maxime 
Ptoloma�dam, cum suis se transtulerant famulis. 

[22,27] CAPUT XXVII. 
Sic igitur qui a maiore hostium se diuiserant exercitu, longe lateque per 
uniuersam regionem dispersi, uolentibus ad nostras accedere legiones dura et 
grauissima inferebant pericula; quo terrore, iam nemo uel commerciorum gratia, 
uel auxiliarium more ad castra nostrorum audebat accedere: unde subito fames 
exorta est in exercitu. Nam, ut expeditius hostibus occurrerent, absque oneribus 
et impedimentis, nostrae illuc se transtulerunt acies, sperantes quod infra 
biduum, aut triduum saltem res esset finem habitura. Indigebant autem maxime 
pedites, et praesertim qui ab ora maritima instantissime uocati fuerant, Pisani, 
Ianuenses, Veneti, Longobardi, qui relictis nauibus et transfretandi apparatu 
(instabat enim transitus, Octobre iam pene mediante) simul cum peregrinis quos 
referendos susceperant, nostris se adiunxerant castris. Hi autem omnes, uix ad 
arma ferenda sufficientes, quia castrorum locus a mari quasi uiginti distabat 
milliaribus, nihil omnino uictualium intulerant. Mittuntur igitur legati ad 
urbes finitimas, qui earum praefectos, pro mittendis cibariis sub omni 
celeritate sollicitent; qui debita diligentia, regiae parentes iussioni, 
certatim et sine dilatione, quanta possunt, illuc dirigunt uictualia. Quorum 
pars maxima ad castra perueniens, opulentiam intulit pro loco et tempore 
sufficientem; pars uero quaedam incautius delata, ad manus hostium peruenit, 
multam inferens commoditatem; nam et ipsi nihilominus inopia premebantur. 
Praemissi fuerant sane de nostris equites nonnulli, quibus id erat muneris 
specialiter iniunctum, ut iis qui cum alimentis ad exercitum accedebant, tutum 
procurarent accessum, qui quos repererunt sibi obuiam, cum incolumitate 
perduxerunt ad castra; quibus autem hi tales non fuerunt praesidio, manus 
hostium incurrentes, aut gladio interempti sunt, aut hostibus perpetuo seruire 
compulsi. Hic sane si nostra peccata, nobis Deum passa fuissent esse propitium, 
uidebatur robur hostium facile in ruinam uerti potuisse et intolerabilem 
superbiam descendisse in lubricum. Nunquam enim legitur tantam ex uniuerso 
Orientali tractu conuenisse, tam equitum quam peditum multitudinem; nec ab 
aliquibus traditur senioribus adeo armatam in unum coiisse manum, ex priuati 
regni uiribus. Erant enim eis equites ad mille trecentos; peditum uero armatorum 
egregie, quindecim millium summam dicebatur numerus excedere. Praeterea magni et 
admirabiles praeerant exercitui duces, illustres genere et armorum experientia 
praeclari: dominus Raimundus comes Tripolitanus; dominus Henricus dux Louaniae, 
nobilis de imperio Teutonicorum princeps; Radulfus de Maleine, inclytus de 
Aquitania uir, exceptis regni principibus, qui erant, Guido comes Ioppensis, 
Rainaldus de Castellione, dominus terrae ultra Iordanem, qui aliquando fuit 
princeps Antiochenus, Balduinus de Ramis, Balianus Neapolitanus frater eius, 
Rainaldus Sidoniensis, Galtherus-Caesariensis, Ioscelinus regius senescalcus. Ex 
his omnibus uidebatur satis probabile, hostes nostros, inconsiderate nimis 
transisse Iordanem, et nostris finibus insedisse; sed peccatis nostris id 
merentibus, effusa est contentio super principes, ita ut in 
publicis negotiis, quae tantam uidebantur exigere diligentiam, non solum 
negligenter, uerum etiam malitiose dicerentur uersati. Nam qui negotia 
praesentia uidebantur maxime promouere potuisse, hi, ut dicitur, comitis 
Ioppensis odio, cui regni curam nudius tertius rex commiserat, indigne ferentes, 
quod homini incognito, indiscreto et penitus inutili tantorum negotiorum summam 
in tantis periculis, et tantae necessitatis articulo commisisset. Unde factum 
est quod per octo dies continuos, castra hostium circa se posita, et uix a 
nostris distantia spatio unius milliarii, patienter nimis, imo probrose, quod 
nusquam alibi in regno accidisse legitur, passi sunt moram facere, et in 
regionem pro libero arbitrio desaeuire uniuersam. Mittebantur qui aderant uiri 
simplices, et malitiae principum nostrorum expertes, quidnam esset, quod tanta 
opportunitate oblata non fieret cum hostibus congressio, neque de conflictu 
quidquam ordinaretur. Praetendebant tamen occasionem, ubi de his in publico 
tractabatur, quod Salahadinus hostilium princeps legionum, in loco resideret 
scopulis obsito, ita quod ad eum, non sine periculo graui, nostrae possent acies 
accedere; praeterea et cohortes haberet ualidas, quasi in circuitu dispositas, 
quae in nostros propositum haberent undique irruere, si cum Salahadino nostrae 
tentarent acies congredi. Dicebatur a quibusdam, quia uere sic erat, et iuste a 
principibus sic allegabatur; alii uero asserebant, quia color quaesitus erat et 
fraudulenter fabricabatur belli fuga, ne comiti ascriberetur si quid prosperum 
in eo facto accideret, et sub eius ducatu rem bene gessisse uiderentur. Haec tam 
multipliciter a pluribus dicta, ita conscripsimus, nihil assertiue ponentes, 
tanquam qui rei ueritatem non sumus plenius assecuti. Certum est tamen, quod 
septem aut octo diebus continuis, circa Iordanem in finibus nostris hostes moram 
egerunt liberam, nostris quotidie impune damna irrogantes multiplicia. Octaua 
tandem die, siue nona potius, reuocatis expeditionibus suis, ad propri reuersus 
est indemnis. Nostri uero ad fontem iterum se contulerunt Sephoritanum, non 
penitus, quin adhuc rediret, securi. Accidit autem per eosdem dies, quibus ad 
fontem Tubaniam noster exercitus detinebatur, quiddam memoria dignum. Nam, cum 
hactenus tam fons supra nominatus quam qui ex eo riuus profluit, pisces aut 
nullos, aut rarissimos habere crederetur, illis diebus tantam dicitur copiam 
ministrasse, quae uniuerso exercitui sufficere posset. 

[22,28] CAPUT XXVIII. 
Accidit porro non multum ab eorum opinione secus; nam uix euoluto unius mensis 
spatio, renouatis uiribus, bella parat recidiua, reuocat cohortes, congregat 
legiones, comportat machinas, et eorum omnium quae urbes obsidentibus usum 
solent praestare necessarium, curam gerit diligentem. Quibus rite dispositis, 
transcursis Basan et Galaad; Ammonitarum quoque et Moab, quae sunt ultra 
Iordanem regionibus, urbem cui nomen pristinum Petra deserti, modernum uero 
Crach, obsidere disponit. Quo per exploratores praecognito, Rainaldus de 
Castellione, qui regionis illius tanquam haereditatis uxoriae curam gerebat, 
trahens secum militiam, quae ad castri tuitionem sufficere posse uidebatur, ad 
partes illas citus pertransiit. Erat autem ei ibidem et aliud negotium. Nam 
Henfredus tertius, iunioris Henfredi filius, senioris Henfredi qui cognominatus 
est de Torono, regii constabularii ex filio nepos, praedicti Rainaldi priuignus, 
domini regis sororem iuniorem, quam quadriennio pene ante desponsauerat, 
ducturus erat illis diebus in uxorem. Vix ergo ad locum peruenerat supra 
nominatum, uixque nuptiarum compleuerant solemnia, cum ecce eadem die, ut 
dicitur, Salahadinus cum innumerabili adfuit multitudine, machinas et tormenta 
iaculatoria, quibus obsessa solent flagellari praesidia, secum deferens; et 
castris circumpositis locum obsidione uallauit. Fuit autem praedicta ciuitas in 
monte sita sublimi admodum, et uallibus ambitu profundis; iacuitque multis 
temporibus confracta, redacta penitus in solitudinem. Tandem uero regnante 
domino Fulcone Latinorum Orientalium rege tertio, Paganus quidam qui 
cognominatus est Pincerna, regionis ultra Iordanem dominus, in eodem monte, in 
quo ciuitas sita fuerat, praesidium fundauit, in ea montis parte, qua idem mons 
minus cliuosus est, et quae plano exterius adiacenti magis est contermina. Qui 
uero successerunt ei, Mauritius uidelicet nepos eius et Philippus Neapolitanus, 
locum praedictum uallo et turribus reddiderunt insigniorem. Extra praedictum 
autem praesidium, ubi olim ciuitas aedificata fuerat, suburbium nunc erat, in 
quo eius loci habitatores quasi satis tuta sibi posuerant domicilia. Nam ab 
oriente erat eis oppidum, quasi pro munitione summa, ex reliquis uero partibus 
totus mons, ut praedictum est, imis uallibus cingebatur: ita ut, si uel modico 
muro esset praecinctus, nullius hostilitatis formidaret accessus; duobus enim 
tantum locis, ad montis fastigium ascendendi patet opportunitas, qui a paucis 
facile contra hostium ingentes copias possunt defendi, reliquae uero partes 
omnino dicuntur imperuiae. Videns ergo princeps Rainaldus, quod hostes 
aduenerant, proposuit, improuide satis, sicut iis uidetur qui circa huiusmodi 
sensum habent exercitatum, locum exteriorem et suburbium praesidio adiacens, 
tueri; inhibuitque habitatoribus loci, res suas in praesidium transferre 
uolentibus, et suae prouidere saluti, ne sua desererent domicilia, nec aliquid 
de suis friuolis praesumerent asportare. Sed, dum tam equites quam peditum 
manipuli circ hoc essent solliciti, et ad impediendum hostium ascensus 
desudarent, uicit hostium multitudo; et illis in fugam uersis, qui eis iter 
praepedire moliebantur, montem obtinuerunt, ferro iter aperientes uniuersum; ita 
ut paulo minus cum nostris in praesidium se recipere certantibus, hostes 
uiolentum habuerint ingressum; ita ut nisi unius equitis, cui nomen Iuenus erat, 
restitisset miranda probitas, qui iam de hostibus accesserant, per pontem et 
portam ponti conterminam, liberum suis et sine difficultate uindicassent 
introitum. Sic ergo miseri ciues, imprudenti rectoris consilio, rerum suarum 
passi sunt dispendium, hostibus eorum lares obtinentibus, cum utensilibus 
omnimodis et supellectile uniuersa. Qui autem in praesidium se receperant, 
timentes hostium impetum, imprudenter nimis et inconsiderate penitus, pontem, 
qui super uallum erat unicus, quo iis qui obsessi erant, introitus patebat et 
exitus, deiecerunt. Erant autem intus promiscuae conditionis et sexus turba 
plurima et inutilis, quae obsessis potius oneri erant quam utilitati, histrionum 
uidelicet, tibicinum et psaltriarum, quae ex omni regione ad diem nuptiarum 
conuenerant; quibus praeter spem accidit; nam dum ludicra quaererent et 
lasciuiam nuptialem, Martios inuenerunt congressus, et longe suis studiis 
dissimiles praeliorum occupationes. Contulerant se praeterea in locum praedictum 
ex locis suburbanis. Suriani cum uxoribus et paruulis, locumque repleuerant. Ita 
ut discurrere uolentibus, prae turbis non pateret uia libera; essentque uiris 
expeditioribus, et defensionis studio dantibus operam oneri et impedimento. 
Victualibus tamen dicebatur locus abundare; sed armorum non erat tanta copia, 
quantam loci tuitio uidebatur exigere. 

[22,29] CAPUT XXIX. 
Rex uero interea uidens, quod in supradicto negotio apud fontem Tubaniacum comes 
Ioppensis, cui, ut praemisimus, regni commiserat administrationem, minus strenue 
minusque prudenter se gesserat; quodque eius imprudentia et omnimoda 
insufficientia regni status pene lapsus fuerat, saniore usus consilio, reuocat 
ad se suam quam illi commiserat administrationem. Dicuntur et aliae subesse 
causae. Nam, ut praediximus, ubi curam regni ei commiserat, urbem Hierosolymam 
cum decem millibus aureorum persoluendorum annuatim, pro expensis familiaribus, 
sibi retinuerat; postmodum, facti poenitens, pro Hierosolyma Tyrum eisdem 
conditionibus, eo quod munitissima totius regni esset ciuitas et suis 
commoditatibus aptior uideretur, sibi uoluit permutari. Quam eius petitionem, 
quoniam comes aegre uisus est suscepisse, rex praedictam dicitur mutasse 
sententiam. Factumque est merito ut, qui in modico erga eum qui sibi uniuersa 
contulerat, noluit esse liberalis, ab uniuersa summa rerum decideret. Nec solum 
regni cura et administrationis honor ei subtractus est, uerum etiam successionis 
spes est eidem penitus amputata. Nam de communi principum consilio, maxime 
domini Boamundi principis Antiochenorum, domini quoque Raimundi Tripolitani 
comitis, Rainaldi Sidoniensis, Balduini Ramatensis, Baliani fratris eius, 
praesente ipso et contradicere non audente, suggerente hoc et ad id penitus 
hortante matre, Balduinus, adhuc puerulus, uix annorum quinque, prosequente eum 
uniuersae plebis suffragio, cleri quoque qui praesens erat assensu, in ecclesia 
Dominicae Resurrectionis, regia decoratus est unctione, et solemniter coronatus; 
statimque sine dilatione exhibitae sunt eidem puero, uniuersorum baronum cum 
solita iuramentorum forma manualiter fidelitates, honorque et gloria regiae 
debita maiestati, cum omni plenitudine sunt depensa; solus tamen Ioppensis 
comes, ut ei suum exhiberet hominium, a nemine est inuitatus: quod factum 
prudentioribus, sicut erat procul dubio, conceptae simultatis, imo manifesti 
odii, euidens uisum est argumentum, sicut ex post facto liquebit manifestius. 
Verum super hoc tantae mutationis articulo uaria erat et multiplex uirorum 
prudentium opinio, dicentibus aliis, quod in hac pueri promotione nihil 
compendii regno, nihil utilitatis rebus accessisset publicis: nam uterque regum, 
alter morbo, alter aetate praepediente, prorsus erat inutilis; magisque 
uideretur expediens, si de communi consilio procerum, alicui uiribus strenuo, 
consilio pollenti, regiorum cura negotiorum, et reipublicae committeretur 
administratio; aliis autem uidebatur, quod de puero factum erat, etsi non 
poterat usquequaque utile iudicari, iu eo tamen publicae uidebatur consultum 
esse utilitati, quod praedicto comiti ad regni successionem anhelanti, uiro, ut 
dicebant, insufficienti, succedendi spes erat praecisa: in quo futurorum materia 
scandalorum, et periculosae seditionis quae post regis obitum timebatur, fomes, 
finem accepisse sperabatur. Omnibus tamen mens una erat et desiderium, ut 
gerendis publicis, maximeque educendis et reducendis exercitibus, contra hostium 
solito uehementiorem instantiam, praeficeretur procurator; idque soli comiti 
Tripolitano conuenire, eumque solum ad praedicta posse sufficere, pene omnium 
una erat sententia. Factum est autem hoc, anno ab Incarnatione Domini 1183, 
indictionis I, mense Nouembre, uicesima die mensis. 

[22,30] CAPUT XXX. 
At uero Salahadinus interim, dum haec Hierosolymis sic aguntur, obsessam urbem 
cura nihilominus propensiore et totis uiribus fatigabat, iis qui intus erant 
obsessi, requiem importuna denegans instantia. Octo enim erectis machinis, sex 
ab interiori parte, ubi antiqua fuerat ciuitas, duabus uero ab exteriore, in eo 
loco, qui uulgari appellatione dicitur Obelet, castrum tanta importunitate non 
minus nocte quam interdiu, immissis mirae magnitudinis molaribus flagellabat, 
quod uel manum exerere, uel respicere per cancellos, aut aliquo defensionis uti 
genere nemo illorum qui intus erant, praesumerent attentare; eoque uentum erat, 
quod eis prae nimio terrore confusis, nec audentibus comparere, hostes ad 
praedam, quam miseri ciues in uallum, quod praesidio conterminum suberat, 
introduxerant, immissi funibus * impune occiderent, et diuisa membratim animalia 
sibi extraherent ad cibum indemnes, omnino aduersitatis nihil ab oppidanis 
perpessi. Sed et qui in exercitu hostium erant, coquorum uel pistorum habentes 
officium, quique rerum uenalium procurabant forum, hi in domibus ciuium omni 
commoditate refertis officinas locauerant suas, libere suis professionibus 
utentes. Repererant sane in eis frumenti, hordei, uini et olei pro uotis 
abundantiam, quibus, inuitis eorum dominis, uiolenter utebantur. Porro qui in 
praesidio erant, et ipsi machinam aliquando tentauerunt erigere; sed tanto 
artificio saxa dirigebant contorta, qui machinis praeerant exterioribus, quod 
prae assiduis ictibus et mortis formidine, quam singuli lapidum immissorum 
intentare uidebantur, nostri a proposito deficientes, satius iudicabant, 
patienter quidquid inferebatur portare, quam ad illud defensionis genus cum 
mortis se attollere periculo. Nec solum qui egrediebantur de abditis, accedentes 
ad propugnacula, ut uel tela uel lapides in hostes iacularentur, uel ut 
obsidentes inspicerent legiones, tanto erant expositi periculo, terroreque 
quatiebantur ad desperationem compellente; uerum et qui erant in conclauibus 
intimis, et qui ad loca secretiora se contulerant, accedentium fragore molarium 
et sonitu perterriti, uidebantur quasi audire tonitrua, exspectantes quasi 
fulminum ictus, et suspensi semper, ne confracta super eos ruerent aedificia. 
Sollicitus erat rex interea, et tota procurabat diligentia quomodo subueniretur 
obsessis; quomodo eis desideratum maturaretur subsidium. Assumpto igitur secum 
uiuificae crucis ligno salutari, et regni uiribus ex omni parte congregatis, ad 
partes illas properat, opem laturus obsessis; perueniensque ad mare Salis, quod 
alio nomine dicitur lacus Asphaltes, secus locum cui nomen Segor, qui hodie 
uulgari appellatione dicitur Palmer, post multas deliberationes, uniuerso 
exercitui ducem ac praeceptorem, comitem instituit Tripolitanum. Salahadinus 
uero, cognito per exploratores, quod Christianus in proximo esset exercitus, et 
quod Tripolitanus comes praefectus esset legionibus, depositis machinis, et 
indicto suis reditu, obsidionem, qua per mensem continuum, locum afflixerat 
praedictum, soluit ad propria reuersus. Rex tamen nihilominus cum omni exercitu 
ad locum perueniens destinatum, optatam ciuibus intulit consolationem; 
indictoque reditu et reuocatis agminibus, sospes Hierosolymam reuersus est.