[1,0] PROLOGUS.
Dictys, Cretensis genere, de Gnoso ciuitate, iisdem temporibus quibus et 
Atridae fuit, peritus uocis ac litterarum Phoenicum, quae a Cadmo in 
Achaiam fuerant delatae. Hic fuit socius Idomenei, Deucalionis filii, et 
Merionis, ex Molo, qui duces cum exercitu contra Ilium uenerant, a quibus 
ordinatus est, ut annales belli Troiani conscriberet. Igitur de toto hoc 
bello sex uolumina in tilias digessit phoeniceis litteris : quae iam 
reuersus senior in Cretam, praecepit moriens ut secum sepelirentur. 
Itaque, ut ille iusserat, memoratas tilias in stagnea arcula repositas 
eius tumulo condiderunt. Verum secutis temporibus, tertiodecimo anno 
Neronis imperii, in Gnoso ciuitate terrae motus facti, cum mulla, tum 
etiam sepulchrum Dictys ita patefecerunt, ut a transeuntibus arcula 
uiseretur. Pastores itaque praetereuntes quum hanc uidissent, thesaurum 
rati, sepulchro abstulerunt : et aperta ea inuenerunt tilias incognitis 
sibi litteris conscriptas : continuoque ad suum dominum, Eupraxidem 
quemdam nomine, pertulerunt : qui agnitas quaenam essent, litteras Rutilio 
Rufo illius insulae tunc consulari obtulit. Ille cum ipso Eupraxide ad 
Neronem oblata sibi transmisit, existimans quaedam in his secretiora 
contineri. Haec igitur quum Nero accepisset, aduertissetque puniras esse 
litteras, harum peritos ad se euocauit : qui quum uenissent, interpretati 
sunt omnia. Quuumque Nero cognouisset, antiqui uiri haec esse monumenta, 
qui apud Ilium fuerat, iussit in graecum sermonem ista transferri : e 
quibus Troiani belli uerior textus innotuit. Tunc Eupraxidem muneribus et 
romana ciuitate donatum ad propria remisit. Annales uerto nomine Dictys 
inscriptos in graecam bibliothecam recepit. Quorum seriem, qui sequitur 
textus, ostendit. 
L. SEPTIMIUS Q- ARADIO,  S- D-.
Ephemeridem belli Troiani, Dictys Cretensis, qui in ea militia cum 
Idomeneo meruit, conscripsit litteris punicis, quae tum Cadmo et Agenore 
auctoribus per Graeciam frequentabantur. Dein post multa saecula conlapso 
per uetustatem apud Gnoson, olim cretensis regni sedem, sepulcro eius, 
pastores quum eo deuenissent, forte inter caeteram ruinam loculum stanno 
affabre clausum offendere : ac thesaurum rati, mox dissoluunt; non aurum, 
neque aliud quidquam praedae, sed libros ex philira in lucem prodituri. At 
ubi spes frustrata est, ad Praxim dominum loci eos deferunt. Qui 
commutatos litteris atticis, nam oratio graeca fuerat, Neroni Romano 
Caesari obtulit, pro quo plurimis ab eo donatus est. Nobis quum in rnanus 
forte libelli uenissent, auidis uerae historias cupido incessit, ea uti 
erant, latine disserere : non magis confisi ingenio, quam ut otiosi animi 
desidiam discuteremus. Itaque priorum quinque uoluminum, quae bello 
contracta gestaque sunt, eumdem numerum seruauimus. Residua quinque de 
reditu Graecorum, in unum redegimus, atque ad te misimus. Tu Rufine mi, ut 
par est, faue coeptis : atque in legendo Dictym ...
 
[1,1] LIBER PRIMVS. CAPUT I.
Cuncti reges, qui Minois Ioue geniti, pronepotes, Graeciae imperitabant, 
ad diuidendas inter se Cretei opes, Cretam conuenere; Creteus namque ex 
Minoe, postrema sua ordinans, quidquid auri atque argenti, pecorum etiam 
fuit, nepotibus, quos filiae genuerant, ex aequo diuidendum reliquerat, 
excepto ciuitatum terrarumque imperio; haec quippe Idomeneus cum Merione, 
Deucalionis Idomeneus, alter Moli, iussu eius seorsum habuere. Conuenere 
autem Clymenae et Nauplii Palamedes, et Oeax, dicti Creteidae : item 
Menelaus, Aeropa et Plisthene genitus, a quo Anaxibia soror, quae eo 
tempore Nestori denupta erat, et Agamemnon maior frater, ut uice sua in 
diuisione uteretur, petiuerant. Sed hi non Plisthenis, ut erant, magis 
quam Atrei dicebantur; ob eam causam, quod quum Plisthenes, admodum paruus 
ipse agens in primis annis uita functus, nihil dignum ad memoriam nominis 
reliquisset, Atreus miseratione aetatis secum eos habuerat, neque minus 
quam regios educauerat. In qua diuisione singuli pro nominis celebritate 
inter se quisque magnifice transegere.

[1,2] CAPUT II.
Ad eos re cognita omnes ex origine Europae, quae in ea insula summa 
religione colitur, confluunt benigneque salutatos in templum deducunt. Ibi 
multarum hostiarum immolatione celebrata, exhibitisque epulis, largiter 
magnificeque eos habuere : itemque insecutis diebus. At reges Graeciae, 
etsi ea quae exhibebantur cum laetitia accipiebant, tamen multo magis 
templi eius magnifica pulchritudine, pretiosaque exstructione operum 
afficiebantur, inspicientes repetentesque memoria, singula, quae ex Sidone 
a Phoenice patre eius, atque nobilibus matronis transmissa magno tum 
decori erant.

[1,3] CAPUT III.
Per idem tempus Alexander Phrygius, Priami filius, cum Aenea aliisque ex 
consanguinitate comitibus, Spartae in domum Menelai hospitio receptus, 
indignissimum facinus perpetrauerat. Is namque ubi animaduertit regem 
abesse, quod erat Helena praeter caeteras Graeciae faeminas miranda 
specie, amore eius captus, ipsamque et multas opes domo eius aufert, 
Aethram etiam et Clymenam Menelai adfines, quae ob necessitudinem cum 
Helena agebant. Postquam Cretam nuncius uenit, et cuncta quae ab Alexandro 
aduersus domum Menelai commissa erant, aperuit, per omnem insulam, sicut 
in tali re fieri amat, fama in maius diuulgatur: expugnatam quippe domum 
regis, euersumque regnum, et alia in talem modum singuli disserebant.

[1,4] CAPUT IV.
Quibus cognitis Menelaus, etsi abstractio coniugis animum permouerat, 
multo amplius tamen ob iniuriam adfinium, quas supra memorauimus, 
consternabatur. At ubi animaduertit Palamedes, regem ira atque 
indignatione stupefactum, concilio excidisse, ipso naues parat, atque omni 
instrumento compositas terrae applicat. Dein pro temporo regem breuiter 
consolatus, positis etiam ex diuisione, quae in tali negotio tempus 
patiebatur, nauem ascendere facit : atque ita uentis ex sententia 
flantibus, paucis diebus Spartam peruenere. Eo iam Agamemnon et Nestor, 
omnesque qui ex origine Pelopis in Graecia regnabant, cognitis rebus 
confluxerant. Igitur postquam Menelaum aduenisse sciunt, in unum coeunt. 
Et quanquam atrocitas facti ad indignationem, ultumque iniurias rapiebat, 
tamen ex consilii sententia legantur prius ad Troiam Palamedes, Ulysses et 
Menelaus ; hisque mandatur, ut conquesti iniurias, Helenam, et quae cum ea 
abrepta erant, repeterent.

[1,5] CAPUT V.
Legati paucis diebus ad Troiam ueniunt, neque tum Alexandrum in loco 
offendere. Eum namque properatione nauigii inconsulte usum uenti ad Cyprum 
appulere. Unde sumptis aliquot nauibus, Phoenicem delapsus, Sidoniorum 
regem, qui eum amice susceperat, noctu per insidias necat : eademque qua 
apud Lacedaomonam, cupiditate, uniuersam domum eius in scelus proprium 
conuertit. Ita omnia quae ad ostentationem regiae magnificentiae fuere, 
indigne rapta, ad naues deferri iubet. Sed ubi ex lamentatione eorum qui 
casum domini deflentes, reliqui praedae aufugerant, tumultus ortus est, 
populus omnis ad regiam concurrit. Inde quod iam Alexander, abreptis quae 
cupiebat, ascensionem properabat, pro tempore armati ad naues ueniunt; 
ortoque inter eos acri proelio, cadunt utrinque plurimi, quum obstinate hi 
regis necem defenderent, hi ne amitterent partam praedam summis opibus 
adniterentur. Incensis dein duabus nauibus, Troiani reliquas strenue 
defensas liberant, atque ita fatigatis iam proelio hostibus euadunt.

[1,6] CAPUT VI.
Interim apud Troiam, legatorum Palamedes, cuius maxime ea tempestate demi 
bellique consilium ualuit, ad Priamum adit, conductoque concilio, primum 
de Alexandri iniuria conqueritur, exponens conmunis hospitii euersionem. 
Dein monet, quantas ea res inter duo regna simultates concitatura esset, 
interiaciens memoriam discordiarum Ili et Pelopis, aliorumque qui ex 
causis similibus ad internecionem usque gentium peruenissent. Ad postremum 
belli difficultates, contraque pacis commoda adstruens, « Non se ignorare, 
ait, quantis mortalibus tam atrox facinus indignationem incuteret ; ex quo 
auctores iniuriae ab omnibus derelictos, impietatis supplicia subituros. » 
Et quum plura dicere cuperet, Priamus medium eius interrumpens sermonem, 
« Parcius, quaeso, Palamedes, inquit ; iniquum enim uidetur, insimulari eum 
qui absit : maxime quum fieri possit, uti quae criminose obiecta sunt, 
praesenti refutatione diluantur. » Haec atque alia huiusmodi inferens, 
differri querelas ad aduentum Alexandri iubet. Videbat enim, ut singuli, 
qui in eo concilio aderant, Palamedis oratione mouerentur; ut taciti uultu 
tamen admissum facinus condemnarent; quum singula miro genere orationis 
exponerentur, atque in sermone Graeci regis inesset quaedam permixta 
miserationi uis. Atque ita eo die consilium dimittitur. Sed legatos 
Antenor, uir hospitalis, et praeter caeteros boni hunestique sectator, 
domum ad se uolentes deducit.

[1,7] CAPUT VII.
Interim paucis post diebus, Alexander cum supradictis comitibus uenit, 
Helenam secum habens. Cuius aduentu in tota ciuitate quum partim exemplum 
facinoris exsecrarentur, alii iniurias in Menelaum admissas dolerent, 
nullo omnium adprobante, postremo cunctis indignantibus, tumultus ortus 
est. Queisrebus anxius Priamus filios conuocat, eosque quid super tali 
agendum negotio uideretur, consulit : qui una uoce, minime reddendam 
Helenam, respondent. Videbant quippe quantae opes cum ea aduectae essent : 
quae uniuersa, si Helena traderetur, necessario amitterent. Praeterea 
permoti forma mulierum quae cum Helena uenerant, nuptias sibi singularum 
iam animo destinauerant. Quippe qui lingua moribusque barbari, nihil pensi 
aut consulti patientes, praeda ac libidine transuersi agebantur.

[1,8] CAPUT VIII.
Igitur Priamus, relictis his, senes conducit, sententiam filiorum aperit. 
Dein cunctos, quid agendum sit, consulit. Sed priusquam ex more sententiae 
dicerentur, reguli repente concilium irrumpunt, atque inconditis moribus 
malum singulis minitantur, si aliter quam ipsis uideretur, decernerent. 
Interim omnis populus indigne admissam iniuriam, atque in hunc modum multa 
alia, cum exsecratione reclamabant. Ob quae Alexander cupidine animi 
praeceps, ueritus ne quid aduersum se a popularibus oriretur, stipatus 
armatis fratribus impetum in multitudinem facit, multosque obtruncat : 
reliqui interuentu procerum, qui in consilio fuerant, duce liberantur 
Antenore. Ita infectis rebus, populus contemptui habitus, non sine 
pernicie sua, domum discedit.

[1,9] CAPUT IX.
Dein secuta die rex hortatu Hecubae ad Helenam adit, eamque benigne 
salutans, animum bonum uti gereret hortatur; quae cuiusque erset, 
requirit. Tum illa Alexandri se adfinem respondit, magisque ad Priamum et 
Hecubam, quam ad Plisthenis filios genere pertinere, repetens originem 
omnem maiorum. Danaum enim atque Agenorem, et sui et Priami generis 
auctores esse. Namque ex Pleiona, Danai filia et Atlante, Electram natam, 
quam ex Ioue grauidam Dardanum genuisse, ex quo Tros, et deinceps insecuti 
reges llii. Agenoris porro Taygetam; eam ex Ioue habuisse Lacedaemonem, ex 
quo Amiclam natum, et ex eo Argalum patrem Oebali, quem Tyndari, ex quo 
ipsa genita uideretur, patrem constaret. Repetebat etiam cum Hecuba 
materni generis adfinitatem. Agenoris quippe Phineum et Phoenicem, et inde 
patres Hecubae et Ledae consanguinitate originem diuisisse. Postquam 
memoriter cuncta retexuit, ad postremum flens orare, ne se, quae semel in 
fldem illorum recepta esse, prodendam putarent. Ea secum domo Menelai 
apportata quae propria fuissent, nihil praeterea ablatum. Sed utrum 
immodico amore Alexandri, an poenarum metu, quas ob desertam domum a 
coniuge metuebat, ita sibi consulere maluerit, parum constabat.

[1,10] CAPUT X.
Igitur Hecuba, cognita uoluntate, simul ob generis coniunctionem, complexa 
Helenam, ne proderetur, summis opibus adnitebatur : quum iam Priamus et 
reliqui reguli non amplius differendos legatos dicerent, neque resistendum 
popularium uoluntati; solo omnium Deiphobo Hecubae assenso : quem non 
aliter atque Alexandrum, Helenae desiderium a recto consilio praepediebat. 
Itaque quum obstinate Hecuba nunc Priamum, modo filios deprecaretur, modo 
complexu eius nulla rations diuelli posset, omnes qui aderant in 
uoluntatem suam transduxit. Ita ad postremum bonum publicum materna gratia 
corruptum est. Dein postero die Menelaus cum suis in concionem uenit, 
coniugem, et quae cum ea abrepta essent, repetens. Tunc Priamus inter 
regulos medius adstans, facto silentio, optionem Helenae, quae ob id in 
conspectu popularium uenerat, offert, si ei uideretur, dornum ed suos 
regredi. Quam ferunt dixisse, neque se patriam regredi uelle, neque sibi 
cum Menelai matrimonio conuenire. Ita reguli habentes Helenam, non sine 
exultatione ex concione discedunt.

[1,11] CAPUT XI.
His actis, Ulisses contestandi magis gratia, quam aliquid ex oratione 
profuturus, cuncta quae ab Alexandro contra Graeciam indigne commissa 
essent, retexuit. Ob quae ultionem breui testatus est. Dein Menelaus ira 
percitus atroci uultu exitium minatus, concilium dimittit. Quae ubi ad 
Priamidas perlata sunt, confirmant inter se clam, uti per dolum legatos 
circumueniant. Credebant quippe, quod non frustra eos habuit, si legati 
imperfecto negotio reuertissent, fore uti aduersum se grande proelium 
concitaretur. Igitur Antenor, cuius de sanctitate morum supra memorauimus, 
Priamum conuenit, coniurationemque factam conqueritur: filios quippe eius 
non legatis, sed aduersus se insidias parare : neque id se passurum. Dein 
non multo post legatis rem aperit. Ita exploratis omnibus, adhibito 
praesidio, quum primum opportunum uisum est, inuiolatos eos dimittit,

[1,12] CAPUT XII.
Dum haec apud Troiam aguntur, disseminata iam per uniuersam Graeciam fama, 
omnes Pelopidae in unum conueniunt, atque interposita iurisiurandi 
religione, ni Helena cum abreptis redderetur, bellum se Priamo inlaturos 
confirmant. Legati Laoedaemonam redeunt; de Helena eiusque uoluntate 
narrant. Dein Priami filiorumque eius aduersum se dicta gestaque; grande 
praeconium fidei erga legatos Antenoris praeferentes. Quae ubi accepere, 
decernunt uti singuli in suis locis atque imperiis opes belli parent. 
Igitur ex concilii sententia, opportunus locus ad conueniendum, et in quo 
de apparatu belli ageretur, Argi Diomedis regnum deligitur.

[1,13] CAPUT XIII.
Ita ubi tempus uisum est, primus omnium ingenti nomine uirtutis atque 
corporis Aiax Telamonius aduenit, cum eo Teucer frater. Dein haud multo 
post Idomeneus et Meriones, summa inter se iuncti concordia. Eorum ego 
secutus comitatum, ea quidem quae antea apud Troiam gesta sunt, ab Ulisse 
cognita quam diligentissime retuli : et reliqua quae deinceps insecuta 
sunt, quoniam ipso interfui, quam uerissime potero exponam. Igitur post 
eos quos supra memorauimus, Nestor cum Antilocho et Thrasymede, quos 
Anaxibia susceperat, superuenit. Eos Peneleus insecutus cum Clonio et 
Arcesilao consanguineis. Dein Prothoenor et Leitus, Boeotiae principes. 
Itemque Schedius et Epistrophus, Phocenses; Ascalaphus et Ialmenus, 
Orchomenii. Tum Diores et Meges ex Phyleo genitus, Thoas ex Andraemone, 
Eurypylus Euemonis, Ormenius, et Leonteus.

[1,14] CAPUT XIV.
Post quos Achilles Pelei et Thetidis, quae ex Chirone dicebatur. Hic in 
primis adulescentiae annis, procerus, decora facie, studio rerum 
bellicarum omnes iam tum uirtuteque et gloria superabat. Neque tamen 
aberat ab eo uis quaedam inconsulta et effera morum impatientia. Cum eo 
Patroclus et Phoenix; alter propter coniunctionem amicitiae, alter custos 
atque rector eius. Tlepolemus dein Herculis : eum insecuti sunt Phidippus 
et Antiphus, insignes armorum specie, auo Hercule. Post eos Protesilaus 
Iphicli, cum Podarce fratre. Affuit et Eumelus Pheraeus, cuius pater 
Admetus quondam uicaria morte coniugis fata propria protulerat. Podalirius 
et Machaon, Triccenses, Aesculapio geniti, adsciti ad id bellum ob 
solertiam medicinae artis. Dein Paeantis Philoetcta, qui comes Herculis, 
post discessum eius ad deos sagittas diuinas industriae praemium 
consecutus est. Nireus pulcher, ex Athenis Menestheus, et Aiax Oilei ex 
Locride. Ex Argis Amphilochus et Sthenelus; Amphiarai Amphilochus, Capanei 
alter : cum his Euryalus Mecistei. Dein ex Aetolia Thessandrus Polynicis. 
Postremo omnium Demophoon atque Acamas fuere, cuncti ex origine Pelopis. 
Sed eos quos memorauimus, plures alii ex suis quisque regionibus, partim 
ex rerum comitibus, alii ipsius regni participes insecuti sunt : quorum 
nomina singillatim exponero haud necessarium uisum est.

[1,15] CAPUT XV.
Igitur ubi omnes Argos conuenere, Diomedes hospitio cunctos recipit, 
necessariaque praebet. Dein Agamemnon grande auri pondus Mycenis 
adportatum per singulos dispertiens, promptiores animos omnium ad bellum, 
quod parabatur, facit. Tum communi consilio super conditione proelii, 
iusiurandum interponi hoc modo placuit : Calchas Thestoris filius, 
praescius futurorum, porcum marem in forum medium adferri iubet; quem in 
duas partes exsectum, orienti occidentique diuidit, atque singulos nudatis 
gladiis per medium transire iubet. Dein mucronibus sanguine eius oblitis, 
adhibitis etiam aliis ad eam rem necessariis, inimicitias sibi cum Priamo 
per religionem confirmant: neque prius se bellum deserturos, quam Ilium 
atque omne regnum eruissent. Quibus perfectis, pure lauti, Martem atque 
Concordiam multis immolationibus sibi adhospitauere.

[1,16] CAPUT XVI.
Dein in templo Iunonis Argiuae rectorem omnium declarari placuit. Igitur 
singuli in tabellis, quas ad deligendum belli principem, quem cuique 
uideretur acceperant, punicis litteris nomen Agamemnonis designant. Ita 
consensu omnium, secundo rumore, summam belli atque exercitus in se 
suscipit : quod ei et propter germanum, cuius gratia bellum id parabatur, 
et propter magnam opum uim, quibus praeter caeteros Graeciae reges magnus 
atque clarus habebatur, merito occiderat. Dein duces praefectosque nauium 
Achillem, Aiacem et Phoenicem destinant. Praeponuntur etiam campestri 
exercitui Palamedes cum Diomede et Ulisse, ita ut inter se diurnas, 
uigiliarumque uices dispertiant. His peractis, ad parandas opes atque 
instrumenta militiae, singuli sua in regna discedunt. Interim belli studio 
ardebat omnis Graecia: arma, tela, equi, naues, atque haec omnia toto 
biennio praeparantur : quum iuuentus partim sua sponte, alii aequalium ad 
gloriam aemulatione munia militiae festinarent. Sed inter haec, summa 
curan uis magna nauium praecipue fabricatur : scilicet ne multa millia 
exercituum undique uersum in unum collecta, incuria nauigandi tardarentur.

[1,17] CAPUT XVII.
Igitur peracto biennio ad Aulida Boeotiae, nam is locus delectus fuerat, 
singuli reges pro facultate opum regnique, instructas classes praemittunt. 
Ex quibus primus Agamemnon ex Mycenis naues C,  aliisque LX, quas ex 
diuersis ciuitatibus quae sub eo erant, contraxerat, Agapenorem praeficit, 
Nestor XC nauium instructam classem, Menelaus ex omni Lacedaemona naues LX 
: Menestheus ex Athenis L : Elephenor ex Euboea XXX : Aiax Telamonius 
Salamina XII : Diomedes Argis LXXX nauium classem : Ascalaphus et Ialmenus 
Orchomenii naues XXX : Oileus Aiax XL : item ex omni Boeotia Arcesilaus, 
Prothoenor, Peneleus, Leitus, Clonius naues L : XL ex Phocide Schedius et 
Epistrophus : dein Thalpius et Diores cum Amphimacho et Polyxeno Elide 
aliisque ciuitatibus regionis eius, naues XL :Thoas ex Aetolia XL : Meges 
ex Dulichio et ex insulis Echinadibus, XL : Idomeneus cum Merione ex omni 
Creta classem nauium LXXX : ex Ithaca Ulisses XII : XL Protheus Magnes : 
Tlepolemus Rhodo aliisque circa eam insulis VIII : XI Eumelus Pheris : 
Achilles ex Argo Pelasgico L : III Nireus ex Syme : Podarces et 
Protesilaus ex Phylaca aliisque quibus praeerant locis, naues XL : XXX 
Podalirius et Machaon ; Philotecta Methona aliisque ciuitatibus naues VII 
: Eurypylus Ormenius XL : XXII Guneus Perrhaebis : Leonteus et Polypoetes 
ex suis regionibus XL : XXX ex insulis congregatis cum Antipho Phidippus : 
Thessandrus quem Polynicis supra memorauimus, Thebis naues L : Calchas 
Acarnania XX : Mopsus Colophona XX : Epios ex insulis Cycladibus XXX. 
Easque magna ui frumenti aliarumque necessariorum cibi replent. Quippe ita 
ab Agamemnone mandatum acceperant; scilicet ne tanta uis militum 
necessariorum penuria fatigaretur.

[1,18] CAPUT XVIII.
Igitur inter tantum classium apparatum equi atque currus bellici, pro 
locorum conditionem multi, sed pedestres milites pars maxima; ob eam 
causam, quia per omnem Graeciam multo maiore egestate pabuli, equitatus 
usus prohibetur. Praeterea fuere multi, qui ob artis peritiam necessarii 
nautico apparatui credebantur. Per idem tempus Lycius Sarpedon, neque 
pretio, neque gratia Phalidis Sidoniorum regis inlici quiuit, ut 
societatem militiae nostrae aduersus Troianos sequeretur. Quippe quem iam 
Priamus donis amplioribus, iisque postea duplicatis fidissimum sibi 
retinuerat. Omnium autem classium numerus, quem ex diuersis Graeciae 
regnis contractum supra exposuimus, totot quinquennio praeparatus 
instructusque est. Ita quum nulla iam res profectionem nisi absentia 
militis retardaret, cuncti duces ueluti signo dato una atque eodem tempore 
Aulida confluunt.

[1,19] CAPUT XIX.
Interim in ipsa nauigandi festinatione Agamemnon, quem a cuntis regem 
omnium declaratum supra docuimus, longius paulo ab exercitu progressus, 
forte conspicit circa lucum Dianae pascentem capream, imprudensque 
religionis quae in eo loco erat, iaculo transfigit : neque multo post, 
irane caelesti, an ob mutationem aeris corporibus pertentatis, lues 
inuadit : atque interim in dies magie magisque saeuiens multa millia 
fatigare, et promiscue per pecora atque exercitum grassari : prorsus 
nullus funeri modus, neque requier; uti quidquid malo obuium fuerat, 
uastabatur. Quibus rebus sollicitis ducibus mulier quaedam Deo plena 
Dianae iram fatur: eam namque ob necem capreae, qua maxime laetabatur, 
sacrilegli poenas ab exercitu expetere: nec leniri, priusquam auctor tanti 
sceleris filiam natu maximam uicariam uictimam immolauisset. Quae uox ut 
ad exercitum uenit, omnes duces Agamemnonem adeunt : eumque primo orare, 
recusantemque ad postremum cogere, uti malo obuiam properaret. Sed ubi 
obstinate renuere uident, nec ulla ui queunt flectere, plurimis conuciis 
insecuti, ad postremum regio honore spoliauere : ac ne tanta uis exercitus 
sine rectore effusius, ac sine modo militiae uagaretur, praeficiunt ante 
omnes Palamedem, dein Diomedem et Aiacem Telamonium, quartumque Idomeneum. 
Ita per aequationem muneris atque partium, quadripertitur exercitus.

[1,20] CAPUT XX.
Neque interim ullus finis uastitatis, quum Ulisses simulata ex peruicacia 
Agamemnonis iracundia, et ob id domuitionem confirmans, magnum atque 
insperabile cunctis remedium excogitauit. Profectus namque Mycenas, nullo 
consilii participe, falsas litteras tanquam ab Agamemnone ad Clytemestram 
perfert, quarum sententia haec erat: Iphigeniam, nam eo maior natu erat, 
desponsam Achilli : eumque non prius ad Troiam profecturum, quam promissi 
fides impleretur; ob quae festinaret, eamque et quae nuptiis usui essent, 
mature mittere. Praeterea multa pro negotio locutus, ementito argumento 
fidem fecerat. Quae ubi accepit Clytemestra, cum propter gratiam Helenae, 
tum maxime, quod tam celeberrimi nominis uiro filia traderetur, laeta 
Iphigeniam Ulissi committit. Isque confecto negotio, paucis diebus ad 
exercitum reuetitur, atque ex improuiso in luco Dianae cum uirgine 
conspicitur. Quibus cognitis, Agamemnon affectione paternae pietatis 
motus, ac ne tam inlicito immolationis sceleri interesset, fugam parat. 
Eum, re cognita, Nestor, longam exorsus orationem, ad postremum 
persuadendi genere, in quo praeter caeteros Graeciae uiros iucundus 
acceptusque erat, a proposito cohihuit.

[1,21] CAPUT XXI.
Interim uirginem Ulisses et Menelaus cum Calchante, quibus id negotium 
datum erat, remotis procul omnibus, sacrificio adornant : quum ecce dies 
foedari, et coelum nubilo tegi coepit : dein repente tonitrua, corusca 
fulmina, praeterea terrae marisque ingens motus, atque ad postremum 
confusione aeris ereptum lumen. Neque multo post imbrium atque grandinis 
uis magna praecipitata. Inter quae tam tetra, nulla requie tempestatis, 
Menelaus cum his qui sacrificium curabant, metu atque hesitatione diuersus 
agebatur : terreri quippe primo subita caeli permutatione, idque signum 
diuinum credere : dein, ne coeptum omitteret, detrimento militum 
commoueri. Igitur inter tantam animi dubitationem, uox quaedam luco 
emissa, aspernari numen sacrificii genus, et ob id abstinendum a corpore 
uirginis; misereri namque eius deam : caeterum pro tanto facinore, satis 
poenarum Agamemnoni ab coniuge eius post Troianam uictoriam comparatum : 
itaque curarent id, quod in uicem uirginis oblatum animaduerterent, 
immolare. Dein coepere uenti atque fulmina, aliaque quae in magno coeli 
motu oriri solent, consenescere.

[1,22] CAPUT XXII.
Sed cum haec in luco aguntur, Achilles litteras seorsum missas sibi a 
Clytemestra, cum auri magno pondere accepit, in quibus ei filiam atque 
omnem domum suam commendauerat. Quae postquam, et Ulissis consilium 
patefactum est, omissis omnibus, propere ad lucum pergit, magna uoce 
Menelaum, et qui cum eo erant, inclamans, ab inquietudine Iphigeniae 
cohiberent sese, comminatus perniciem, ni paruissent. Mox attonitis his 
atque obstupefactis, ipse superuenit, reformatoque iam die uirginem 
abstrahit. Interim deliberantibus cunctis quidnam et ubi esset, quod 
immolari iuberetur, cerua forma corporis admiranda, ante ipsam aram 
intrepida consistit. Eam praedictam hostiam rati, oblatamque diuinitus 
comprehendere, moxque immolant. Quibus peractis sedata lues, instarque 
aestiui temporis reseratum est caelum. Caeterum uirginem Achilles, atque 
hi, qui sacrificio praefuere, clam omnes regi Scytharum, qui eo tempore 
aderat, commendauere.

[1,23] CAPUT XXIII.
At ubi duces sedatam uim mali animaduertunt, uentorumque flatus nauigandi 
prosperos, atque aestiuam maris faciem, omnes laeti Agamemnonem adeunt, 
eumque interitu filiae permaestum consolati, honore regni rursus 
concelebrant. Quae res pergrata atque accepta per exercitum fuit. Eum 
quippe optimum consultorem sui, non secus, quam parentem miles omnis 
percolebat. Sed Agamemnon siue eorum, quae praecesserant, satis prudens, 
seu humanarum rerum necessitatem animo reputans, et ob id aduersus 
infortunia firmissimus, dissimulato quod ei acciderat, honorem suscipit, 
atque eo die duces omnes ad se in conuiuium deducit. Dein haud multis post 
diebus, exercitus ordinatus per duces, quum opportunum iam tempus 
nauigandi ingrueret, ascendit naues repletas multis rebus pretiosissimis, 
quae ab incolis regionis eius offerebantur. Caeterum frumenta, uinum, 
aliaque cibi necessaria Anius et eius filiae praebuere, quae Oenotropae et 
diuinae religions antistites memorabantur. Hoc modo ex Aulide nauigatum est.