[6,0] GENEALOGIE DEORUM GENTILIUM SECUNDUM IOHANNEM BOCCACCIUM DE CERTALDO LIBER SEXTUS INCIPIT FELICITER. In arbore precedenti, cuius in radice ponitur Dardanus, XVI-us filius Iouis secundi, omnis eiusdem Dardani proles describitur tam in ramis quam in frondibus. Prohemium. Defecerat in faucibus Tyberis leuis cimbule impetus, ubi, dum ociosus et nouas uires et nouos expectarem pariter flatus, quadam loci ueneratione tractus, cepi adiacentia cuncta conspicere. Erat ibi uidere Laurenti ueteris Lauiniique ruinas et priscorum Latinorum cunabula; inde Longam Albam, a feta sue denominatam, siluis obsitam atque uepretis, nullum fere de se preter nomen prestantem uestigium. Ast ulterius paululum aurea olim Roma fulgebat, ueteri potius splendore quam lumine nouo. Quam dum toto intuerer animo, in mentem prisci uenere reges, uenere et proceres sublimesque duces, insignes uirtute plurima et militari disciplina, atque sanctissima paupertate spectabiles, uenere triunphi conspicui subacteque undique nationes et gloria singularis imperii, qua sola mortales ceteros superauit, et ob quam orbis totius et frena regere et uocari meruit caput. Dumque mecum mirabundus perquirerem, quisnam tante molis genitor, quis dici primus potuerit parens, Terra an Tytanus uel Neptunus potius, educere ingentia corpora consueti, Tuscus Dardanus subintrauit memoriam, eumque uictoriosi populi uetustissimum auum memini. Nec ex longinquo uidebatur litus, ex quo nauem soluerat, iturus in Asyam usque, tam inclite posteritatis semina proiecturus. Quam ob rem, ne omissa uideatur proles tanta claritate conspicua, Tusci fluminis relictis hostiis, ueterem secutus aque sulcum, ut oculata fide maiorum monimenta cognoscerem, Zephiro fauente, in litus usque Meonium contendi, ut ab inde, eo prestante, qui aquas seiunxit ab arida, tam grandis tamque admirabilis imperii per suas successiones auos uetustissimos recenserem, et in ultimum usque inclite posteritatis deducerem successores. [6,1] CAP- I : De Dardano XVI-o Iouis secundi filio, qui genuit Ericthonium. Ostensum est in precedentibus Iouem secundum Celi fuisse filium, cuius posteritas, quoniam series in precedenti uolumine fere omnis designata est, solo reseruato Dardano, in hoc libello eius sobolem describemus, eo preassumpto, quem ueteres Iouis testantur filium ex Eletra Atlantis filia, et Corithi regis coniuge susceptum, ex quo de Fastis ait Ouidius: Dardanon Eletra quis nescit Athlantide natum. Scilicet Eletram concubuisse Ioui etc. Hunc aiunt prisci inter ceteros filios Iouem precipue dilexisse. Sed quid uelit fictio paucis aduertamus. Constat autem, sententia Pauli, Dardanum Corithi regis fuisse ex Eletra coniuge filium, sed ad nobilitandam posteritatem Ioui attributum, cui etiam moribus erat conformis; nam natura mitis homo fuit et religiosus, ut idem ait Paulus. Huic Iasius fuit frater, esto sint qui addant Ytalum et Sycanum atque Candauiam sororem; et cum Coritho sola ciuitas Corithus esset de suo nomine dicta, et ea erat que hodie opinione Pauli aliquibus additis licteris uulgo Corneto uocatur, uenerunt eo mortuo de successione in discordiam fratres natu maiores, Dardanus et Iasius, qua commotus Dardanus, qui tempore potior erat, Iasium interemit. Quam ob causam cum turbatos ciues cerneret, cum parte populi nauem conscendit, et longa actus nauigatione, primo in Samotraciam, que tunc Samos erat, sedes habuit, ut testatur Virgilius dicens: Arruncos ita ferre senes, his ortus in agris Dardanus Ydeas Frigie penetrauit ad urbes Treyciamque Samum, que nunc Samotracia fertur. Hinc illum Corithi Tyrena a sede profectum etc. A Samo autem eam in Asye partem abiisse, que Hellesponto contigua est mari, et eam quam occupauit oram de suo nomine Dardaniam nuncupasse, quam apud regnauit, oppido eiusdem nominis constructo. Quod contigisse uisum est Eusebio circa XXXV Moysis annum, regnante Argiuis Steleno; qui mundi fuit annus DCCXXXVII. Ibidem autem, cum annis regnasset quinquaginta, ut idem dicit Eusebius in libro Temporum, Erictonio filio relicto superstite diem clausit. [6,2] CAP- II : De Ericthonio Dardani filio, qui genuit Troyum. Ericthonius filius fuit Dardani. Hunc Paulus arbitratur ex Candauia Dardani coniuge et sorore natum. Hic autem Dardano patri successit, et cum regnasset annis XLVII, Troio filio derelicto, defunctus est. [6,3] CAP- III : De Troyo Ericthonii filio, qui genuit Ganimedem, Ylioneum et Assaracum. Tros seu Troius filius fuit Ericthonii, ut carmine patet Ouidii: Huius Ericthonius, Tros est generatus ab illo. Hic patri succedens, cum uir esset armorum, ampliato regno, ex suo nomine regionem, que usque tunc Dardania dicebatur, appellauit Troiam. Huic bellum fuit aduersus Tantalum Frigie regem ob raptum sibi ab eo Ganimedem filium, quem preter Ylionem et Assaracum genuit, quibus superstitibus diem obiit. [6,4] CAP- IV : De Ganimede Troy filio. Ganimedes Troi regis fuit filius, speciosissimus adolescens, de quo sic Virgilius: Intextusque puer frondosa regibus Yda Veloces iaculo ceruos cursuque fatigat, Acer, anelanti similis; quem prepes ab Yda Sublimen pedibus rapuit Iouis armiger uncis; Longeui palmas nequicquam ad sydera tendunt Custodes seuitque canum latratus ad auras etc. Ouidius autem post Maronem dicit: Rex superum Frigii quondam Ganimedis amores Arsit; et inuentum est aliquid, quod Iuppiter esse, Quam quod erat, mallet. Nulla tam alite uerti Dignatur, nisi que poterat sua fulmina ferre. Nec mora, percusso mendacibus aere pennis Accipit Yliadem, qui nunc quoque pocula miscet, Inuitaque Ioui nectar Iunone ministrat etc. Fabula que de Ganimede narratur, satis bene percipi potest ex carminibus dictis, hoc addito quod Aquarii signum factus sit. Huius intentum paucis iudicio suo Fulgentius explicat dicens: Iouis pugnantis nauali certamine, existentisque in naui, cuius aquila erat insigne, bellicam predam fuisse Ganimedem. Eusebius autem, in libro Temporum, non a Ioue raptum, sed a Tantalo Frigie rege dicit, quod scriptum asserit a Phandro poeta, et ob hoc ortum bellum inter Troium et Tantalum; et hinc uidetur frustrari superior fabula. Sane secundum Leontium non frustratur. Dicit enim Tantalum ad Iouis Cretensis gratiam promerendam, quem impudicissimum cognoscebat, sub signis aquile uenantem, adolescentulum rapuisse, eumque Ioui dono dedisse. Quod autem deorum pincerna factus sit, ideo dictum est, quia inter celi ymagines figuratus forsan ad suorum solatium eam esse dicunt, quam uocamus Aquarium, in quo existente sole, terra maximis ymbribus irrigatur, quarum humidis uaporibus sydera pasci non nulli uoluere, et sic deorum pincerna factus est. Fuit autem regnante Argiuis Prito. [6,5] CAP- V : De Ylione filio Troy, qui genuit Laomedontem. Ylion, ut Omerus in Yliade, ubi omnis genologia Troianorum usque ad Hectorem et Eneam explicatur, ait, filius fuit Troili regis Troianorum. Hic, ut dicit Eusebius in libro Temporum, regnante Athenis Cicrope, Ylionem ciuitatem, illam inclitam Omeri carmine, condidit et suo nomine nuncupauit. Hec enim est, que decennalem Grecorum obsidionem passa est, et ab eis deleta. Condita autem est circa anni mundi dccc xcu. Ylioni autem unicum legimus fuisse filium Laumedontem, quem superstitem moriens dereliquit. [6,6] CAP- VI : De Laumedonte Ylionis filio, qui inter mares et feminas octo genuit filios, quorum hec sunt nomina: Antigona, Hesyona, Lampus, Clition, Icetaon, Tyton, Bucolion et Priamus. Laumedon rex Troie filius fuit Ylionis, ut scribitur in Yliade ab Omero. Hunc dicunt ueteres uoluisse Ylionem muris circundare, et cum Apolline et Neptuno conuenisse, ut ipsi muros facerent, mercede promissa et obseruandi iuramento prestito. Qui cum fecissent, nec sibi promissum seruari cernerent, omnis Troia a Neptuno aquis repleta est, et Apollo insuper misit pestem. Quam ob rem anxius Laumedon de remedio oraculum consuluit, cui responsum oportere quotannis uirginem Troianam ceto marino, scilicet monstro, exponere. Quod forte apud Troianos fiebat. Tandem Hesyoni Laumedontis filie fors contigit. Que cum in scopulo religata monstrum expectaret, aduenit Hercules, qui cum Laumedonte pactionem fecit, uidelicet si liberaret a monstro filiam, ipse sibi equos diuino semine procreatos, quos constabat Laumedontem habere, largiretur. Attamen cum Hercules uirginem liberasset, noluit Laumedon seruare promissum. Quam ob rem, seu ut aliis placet, quia dum Ylam puerum perditum quereret, a Laumedonte portu Troiano prohibitus est, et ideo cum amplioribus copiis ueniens Ylionem expugnauit, et Laumedontem occidit, et omnia eius uertit in predam. His appositis, quid sibi uelit fictio uideamus. Volunt enim apud Troianos pecuniam fuisse in sacra Neptuni atque Apollinis reseruatam, quam Laumedon iureiurando prestito se non solum eandem restituturum, sed insuper ex propria largiturum in predictis sacris, in edificationem murorum ciuitatis expendit, nec tandem petentibus pecuniam restituere uoluit. Sane adueniente postea aquarum inundatione, et post eam non satis a sole digestam, ut fit, aer infectus aquarum putredine pestem intulit; que duo quoniam ad Neptunum et Apollinem pertinere uiderentur, adinuentum est ea ob periurium a deceptis diis inmissa. Quod uirgines monstro apposite sint responso oraculi, cum sic illos deciperet persepe dyabolus, possibile puto, et hinc hystoriam habere cetera arbitror. Fuere huic filii filieque plures, quanquam solus Priamus esset in regno successor. [6,7] CAP- VII : De Antigona Laumedontis filia. Antigonam filiam fuisse Laumedontis testatur Seruius. Quam dicit, eo quod formosissima esset, ausam se pulchritudine preferre Iunoni, ob quam causam irritata Iuno eam uertit in ciconiam. Cuius figmenti talis potest ratio reddi. Dicit Leontius, quod capto ab Hercule Ylione, et occiso Laumedonte, omnes Laumedontis filii, exceptis Hesyona et Priamo, qui capti fuerunt, clam aufugerunt, quo illos fortuna detulit; Antigona autem inter arundineta Camandri latuit pluribus diebus, et hinc ego fabule locum datum puto, quia que superbia sua se, regnante patre, preferebat pulchritudine ceteris, a fortuna regnorum domina uices uertente, eo deducta sit, quo consueuere ciconie uictum querere; et sic ipsa, donec ibidem fuit, quasi in ciconiam uersa uisa est. [6,8] CAP- VIII : De Hesyona Laumedontis filia et Teucri matre. Hesyona filia fuit Laumedontis, que cum primo, ut supra dictum est, fuisset a monstro marino ab Hercule liberata, postmodum ab eodem Hercule, deiecto Ylione, et occiso Laumedonte, capta est, uel Thelamoni, quoniam primus muros conscendisset ciuitatis, in partem prede concessa est. Qui eam Salaminam detulit, et cum frustra sepius a Priamo repetita esset, Thelamoni Teucrum filium peperit. [6,9] CAP- IX : De Lampo, Clitione et Icetaone filiis Laumedontis. Lampus, Clition et Icetaon filii fuere Laumedontis, ut in Yliade dicit Omerus sic aiens: {uocabula graeca} {Que latine sonant}: Laomedon uere Tytonon genuit Priamumque Lampumque Clitionem Icetaonemque ramum Martis. Ex his tamen tribus nil preter nudum nomen habemus. [6,10] CAP- X : De Tytone Laumedontis filio, qui genuit Mennonem. Tyton, ut supra proximo Omeri carmine monstratum est, filius fuit Laumedontis. Qui cum esset forma decorus iuuenis, ut dicit Seruius, ab Aurora dilectus et raptus est, ex qua filium aiunt Mennonem suscepisse, et cum longissimam optasset uitam et obtinuisset, postremo in cicadam uersus est. Hunc autem ab Aurora raptum, nil aliud puto, nisi quia desiderio captus, auditis forsan per que sperabat imperium posse nancisci, patria dimissa, ad orientales migrauit populos, a quibus nobis aurora consurgit, et ex eis subegit plurimos, eisque imperauit. Quod autem in cicadam uersus sit, cur fingatur, non nulle possunt rationes ostendi. Prima quarum est, quia uti rore matutino, qui in aurora cadit, cicade aluntur; sic et iste sumptibus orientalium populorum, qui sub aurora sunt, alebatur. Preterea quia cicade nigre sunt, cum uirides nascantur, sic et iste qui albus natus est, agente feruore solis, eius regionis, ad quam transitum fecerat, incolarum ritu niger effectus est. Postremo quia senex audita morte Mennonis filii, et suorum desolatione in querulam senectutem lapsus sit, et inde mortuus, uti cicade faciunt, que potius conqueri quam cantare uidentur, et demum post longam querelam crepantes obeunt. [6,11] CAP- XI : De Mennone Tytonis filio. Mennon, Ouidio teste, filius fuit Tytonis ex Aurora susceptus. Hunc dicunt cum maxima orientalium populorum copia subsidio uenisse Priamo, et in pugna ab Achille occisus est. De quo fabulose dicit Ouidius, quod dum rogo impositus ureretur, oratione Aurore matris, a Ioue in auem mutatus est, et cum eo multe aues ex fauillis pyre prodisse, que cum ter pyram cum ingenti clamore circumissent, sese diuisere, et tam diu inter se decertauere, donec mortue occubuere. Quas aues Mennonias appellatas dicit Ouidius. Hec fictio a consuetudine quadam circa pyram Mennonis seruatam a suis, et a quadam contingentia mirabili sumpsit originem. Vetustissimus mos orientalium fuit, cariores amicos regi mortuo uelle cum cadauere regis comburi, et ad hoc, seu aduersum se concurrentes, ut circa Mennonis corpus factum puto, seu aliter in mortem uadunt et regio imponuntur rogo. Preterea dicit Solinus De mirabilibus mundi sic: At iuxta Ylium Mennonis stat sepulcrum, ad quod ex sempiterno ex Ethyopia cateruatim congregate aues aduolant, quas Ylienses Mennonias uocant. Cremutius autor est: has easdem anno quinto in Ethyopia cateruatim congregrari, et undique uersum, quousque qua sint, ad regiam Mennonis conuenire. Hec ille. Sunt preterea qui dicant a Mennone Susim, insigne oppidum Persie, quod Sure fluuio imminet, fuisse constructum. [6,12] CAP- XII : De Bucolione Laumedontis filio, qui genuit Esipium et Pidasum. Bucolion filius fuit Laumedontis, ut in Yliade testatur Omerus, dum dicit: {uocabula graeca} {Que latine sonant}: Bucolion autem filius fuit gloriosi Laumedontis. De hoc autem nil habemus ulterius, nisi quod genuerit filios duos, Esypium et Pidasum. [6,13] CAP- XIII : De Esypio et Pidaso filiis Bucolionis. Esypius et Pidasus filii fuere Bucolionis, ut in Yliade scribit Omerus, sic dicens: {uocabula graeca} etc. {Que latine sonant}: Que autem ad Esipium et Pidasum, quos quondam nympha Niis Auaruarea genuit laudabili Bucolioni. Hi quidem strenui iuuenes in pugna aduersus Grecos fuere, sed tandem ab Eurialo quodam Greco pugnante occisi sunt ambo, ut idem testatur Omerus. [6,14] CAP- XIV : De Priamo Laumedontis filio, qui ex Ecuba coniuge XVIIII genuit inter filios et filias, et ex aliis mulieribus inter mares et feminas genuit XXXI, ex quibus quinquaginta, nomina tantum XXXVIII cognouimus, que hec sunt: prima Creusa, II-a Cassandra, III-a Yliona, IIII-a Laodices, V-a Licastes, VI-a Medesicastes, VII-a Polixena, VIII Paris, VIIII Hector, X Helenus, XI Caon, XII Troylus, XIII Deyphobus, XIIII Polydorus, XV Polydorus, XVI Lycaon, XVII Esacus, XVIII Anthisus, XVIIII Ysus, XX Teucer, XXI Dimocoontes, XXII Echemon, XXIII Cromenon, XXIIII Gorgiton, XXV Cebrion, XXVI Phorbas, XXVII Doriclon, XXVIII Pammon, XXVIIII Anthyphon, XXX Agaton, XXXI Hyppotous, XXXII Aganon, XXXIII Lacoontes, XXXIIII Mistor, XXXV Yphates, XXXVI Thestorius, XXXVII Timootes, XXXVIII Polytes. Priamus Laumedontis regis fuit filius, adeo notus inter mortales, ut uix usquam notior alter sit. Eo quidem adhuc puero esistente ab Hercule Ylion ciuitas deleta est, et occisus Laumedon, et ipse cum multis aliis captus. Quem Hercules uicinis pretium, pro eo dantibus, illis restituit, et a redentione Priamus appellatus est, ut Seruio placet. Hunc tandem semidirutam patriam restaurasse constat, uoluntque scriptores multis eam aduersus hostiles impetus uallasse. Nam dicit Seruius eum sic egisse, ut pro rato haberetur secundum Plancum, tribus stantibus rebus, eam capi non posse: uita scilicit Troyli, Palladii conseruatione et Laumedontis sepulcro integro, quod in porta Scee fuit. Secundum autem alios longe plura ad eam capiendam oportuna Grecis fuere: ut scilicet de Eaci gente aliquis interesset, unde Pyrrus admodum puer ad bellum uocatus est; ut Rhesi regis equi tollerentur, antequam Xanti aquam gustassent; et ut Herculis interessent sagitte, quas misit Phylothetes, cum ipse non posset afferre morte preuentus. Priamus ergo Laumedonte mortuo regnauit. Cui cum cuncta pro uotis succederent, capta Ecuba filia Cipsei regis Tracie in coniuge, et ex ea multis susceptis filiis, et ex aliis mulieribus etiam quam pluribus, in tam grandem regnum suum ampliauit splendorem, ut non solum Troie rex, sed totius Asye uideretur. Sane dum Paris filius eius, pro rapta Esyona sorore Priami ab Hercule, Helenam Menelai coniugem rapuisset, et deduxisset in Troiam, nullisque posset induci suasionibus, ut illam repetentibus Grecis restitueret, eos cum mille nauibus in litus Troianum descendentes uidit, et Ylionem etiam obsidentes, et circum igne ferroque cuncta uastantes, et persepe filios suos et naturales et legitimos, et auxiliares reges occidentes, et postremo cesum uidit Hectorem et curru Achillis trahi, ad cuius redimendum cadauer dicit Omerus in Yliade circa finem, nocte Mercurio duce iuisse, et flexis genibus Achillem orasse. Esto dicat Seruius longe aliter fuisse; eum scilicet nocte ad tentorium Achillis accessisse, eumque dormientem inuenisse, adeo ut eum occidere potuisset, sed excitasse potius uoluisse, atque orasse et obtinuisse petitum, et ab Achille usque Troiam post modum prosecutum; sed hec ab Omero oppressa, ne qui laudum Achillis erat preco, uideretur dedecorum suorum recitator. Vidit preterea Priamus Palladium subtractum, equos Rhesi eductos, Troilum cesum et Paridem, et ultimo Ylium capi, et filias captiuas deduci, et igne cuncta cremari, et in regiam usque suam, post Polytem filium fugientem Neoptholemum penetrantem, et in sinu suo infelicem filium occidentem, seque obiurgantem transfodi gladio. Sane dicit Seruius de morte Priami uarie opinari. Cum dicant alii eum a Pyrro in domo regia captum, et ad tumulum usque Achillis tractum, ibique confossum et busto caput abscisum atque pilo impositum et circumlatum. Alii dicunt ad Hercei Iouis aram, ut diximus, quod opinari uidetur Virgilius. Fuerunt enim huic, ut ipsemet Achilli narrat in ultimo Yliadis libro, filii quinquaginta, inter mares et feminas, ex quibus dicit se XVIIII ex coniuge suscepisse, reliquos uero ex mulieribus aliis in atriis suis commorantibus. [6,15] CAP- XV : De Creusa prima filia Priami et Enee coniuge. Creusa filia fuit Priami ex Hecuba, ut testatur Seruius, fuit Enee coniunx ut sepius per Virgilium patet; eique filium peperit Ascanium. Hanc in excidio Ylionis ab Enea cum patre et filio fugiente perditam dicit Virgilius. Sed non nulli eam ab ipso ex pactione cum Grecis facta occisam uolunt, ne quis in sua libertate ex semine Priami superesset. Quod satis caute tetigisse uidetur Virgilius, ubi Eneam exquirentem eam describit, et illius umbram loquentem Enee inducit atque dicentem: Non ego Mirmidonum sedes Dolopumque superbas Aspiciam, aut Grais seruitum matribus ibo, Dardanis et diue Veneris nurus. Sed me magna deum genitrix his detinet oris etc. Et sic patet, postquam a nemine captam se dicit, sed detineri a matre deum, que terra est, eam ibidem mortuam derelictam atque infossam. [6,16] CAP- XVI : De Cassandra II-a Priami filia. Cassandra filia fuit Priami et Hecube, formosa uirgo. Quam cum amaret Apollo, eiusque concubitum peteret, petiit Cassandra munus, quod illi Apollo se daturum iuramento fermauit. Petiit ergo ut uates fieret, et facta est. Volens autem Apollo quod petierat, ipsa negauit. Quam ob rem turbatus Apollo, cum auferre nequiret quod dederat, egit ut nulla prestaretur fides uaticiniis suis, et sic factum est. Nam cum ex raptu Helene quid futurum esset Troianis prediceret, non solum non credita, sed a patre et fratribus sepissime uerberibus castigata est. Hec autem Corebo Migdonio iuueni desponsata fuerat, ut per Virgilium patet dicentem: Iuuenisque Corebus Migdonides: illis ad Troiam forte diebus Venerat insano Cassandre accensus amore Et gener auxilium Priamo Frigiisque ferebat etc. Tandem cum nondum nuptias celebrasset, capto Ylione, et ipsa infelix a Grecis capta est, ut idem dicit Virgilius: Ecce trahebatur passis Priameia uirgo Crinibus a templo Cassandra aditisque Minerue Ad celum tendens ardentia lumina frustra, lumina, nam teneras arcebant uincula palmas etc. Verum Ylione diruto, et preda inter principes diuisa, misella in sortem contigit Agamenoni. Que passa secum tempestates maris, Agamenoni, que illi fata seruarentur a coniuge, predixit, ut Seneca poeta testatur in tragedia Agamenonis. Sed more solito nil sibi creditum est; ex quo, ut in Odissea testatur Omerus, factum est, ut in conuiuio ab Egysto et Clitemestra Agamenon occideretur, et ipsa, iubente etiam Clitemestra, perimeretur. Quod autem de Apolline fictum est, ab euentu sumptum uidetur. Studuit enim uirgo, ut uaticinio instrueretur, et eo quod optime proficeret, ab Apolline diuinationis deo diligi uisa est, dictumque illi ab eo concessum, quod labore quesiuerat, et quoniam fides dictis eiusdem non prestabatur, quod figmenti superest additum est. [6,17] CAP- XVII : De Yliona IIIa Priami filia et Polymestoris regis Tracie coniuge. Yliona, ut Seruio placet, filia fuit Priami, et, ut asserit Paulus, ex Hecuba. Hec ratione ueteris ospitii, et insignis amicitie, ut dicit Seruius. Polymestori regi Tracie matrimonio iuncta est. [6,18] CAP- XVIII : De Laodice IIII-a Priami filia, Helicaonii coniuge. Laodices Priami fuit filia, et Helycaonio, filio Anthenoris regis Tracie, nupta, quam uocabant Troiani Laodicem Galoo. Hec autem testatur Omerus in Yliade dicens: {uocabula graeca} etc. {Que latine sonant}: Quam Anthinorides habebat rex Helicaon. Laodicem Priami filiarum specie optima Hanc Hecube ego filiam fuisse puto. [6,19] CAP- XIX : De Lycaste V-a Priami filia et coniuge Polidamantis. Lycastes, ut asserit Paulus, filia fuit Priami, pulchritudine insignis adeo, ut, captus ex ea Polydamas, Anthenoris et Theano sororis Hecube filius, illam ex concubina susceptam summeret in uxorem. [6,20] CAP- XX : De Medesicasti VIa Priami filia et Polyippi coniuge. Medesicastis filia fuit Priami naturalis, nec habetur ex qua matre. Que quidem nupsit Polyippo Mentoris filio, ut in Yliade testatur Omerus, ubi dicit: {uocabula graeca} etc. {Que latine sonant} : Habitabatque Pideon antequam uenirent filii Achiuorum, filiam autem Priami, notham habebat Midesicastin. Huius Midesicastis uirum, scilicet Polyippum, in certamine a Theucro, Thelamonis filio, occisum dicit Omerus. [6,21] CAP- XXI : De Polysena VII-a Priami filia. Polysena uirgo filia fuit Priami et Hecube, ut persepe testatur Euripides in tragedia, cui Titulus Polydorus. Hec inter ceteras Troianas formosior fertur; ob quam formositatem infortunio suo ab Achille dilecta est. Quo amore in mortem fortissimi iuuenis Hecuba proditorie usa est, non existimans per Achillis uulnera sanguinem innocue uirginis se fusuram. Hanc quidem post Ylionem euersum, ut Seneca tragicus testatur in Troade, Pyrrus Achillis filius ad placandos patris manes poposcit, eique post longum iurgium, sic suadente Calcante uate, concessa est. Quam ornatam ritu uirginum nuptias celebrantium ad Achillis tumulum truculentus deduxit iuuenis, et quonam ab ymagine Achillis petitam dicebant, ut dicit Euripides in prealligata tragedia, ibidem interemit. [6,22] CAP- XXII : De Paride VIII-o Priami filio, qui genuit Daphnidem et Ydeum. Paris, qui alio nomine Alexander dictus est, filius fuit Priami et Hecube. Ex quo talis ante alia recitatur hystoria. Dicit enim Tullius, ubi De diuinatione scribit, Hecube pregnanti, ea scilicet pregnatione, ex qua postea natus est Paris, per quietem uisum facem parere Troiam omnem comburentem atque dissipantem. Ob quod somnium anxius Priamus Apollinem consuluit. Qui respondit, nascituri filii opera Troiam omniam perituram. Quam ob rem Priamus Hecube nasciturum iussit exponi. Hecuba autem cum speciosissimum filium peperisset, miserta tradidit eum quibusdam, qui illum pastoribus regiis alendum traderent; et sic sub Yda a pastoribus educatus est, et cum adoleuisset Oenonis nymphe Ydee contubernio usus, duos ex ea suscepit filios; preterea cum inter quoscunque litigantes esset equissimus, in maximam iustitie famam euasit, adeo ut litigantibus de formositate Pallade, Iunone et Venere propter aureum pomum, a Discordia eis in conuiuio proiectum, in quo digniori detur erat inscriptum, a Ioue ad eum pro sententia remisse sint. Que, ut aiunt, illi se sub opacis nemorum umbris, loco, cui Mesaulon dicebatur, remotis uestibus Paridi monstrauere; eique dixit Pallas, si eam ceteris pulchriorem diceret, illi rerum omnium cognitionem daturam. Sic et Iuno regnorum et diuitiarum dominium; Venus autem pulchriorem orbis mulierem spopondit. Qua tractus concupiscentia, siluanus iudex Veneri deberi pomum iudicauit. Tandem, ut dicit Seruius, hic Paris, secundum Troica Neronis, fortissimus fuit, adeo ut in agonali certamine, quod agebatur Troie, superaret omnes, et ipsum etiam Hectorem. Qui cum iratus, quia uinceretur, in eum stringeret gladium, pastorem putans, dixit se esse germanum, quod allatis crepundiis probauit, cum adhuc sub habitu lateret pastorali. Et sic uidetur quod cognitus receptus fuerit in domum patriam. Inde compositis XX nauibus, a Priamo, sub specie legationis, ad repetendam Hesyonam in Greciam missus est. Ubi, ut aliqui uolunt, et hos inter Ouidius, ut in Epistolis eius patet, a Menelao hospitio susceptus et honoratus est. Alii uero arbitrantur eum in Greciam uenisse, absente Menelao, et ad famam pulchritudinis Helene tractus Sparten petiisse ciuitatem, et eam expugnasse anno regni Agamenonis primo, non existentibus ibi Castore et Polluce, qui ad Agamenonem perrexerant, et secum Hermionam Helene et Menelai filiam duxerant. Et sic ciuitate capta Helenam renitentem rapuisse, et omnes thesauros regios abstulisse. Quod satis eleganter tangit Virgilius, dum dicit; Me duce Dardanius Spartam expugnauit adulter etc. Et ob hoc uolunt, qui hanc opinionem tenent, Helenam post captum Ylionem meruisse a uiro recipi. Ex qua rapina bellum decennale Grecorum aduersus Troianos suscitatum est. In quod refert Omerus Paridem ab Hectore fratre increpitum descendisse semel, et singulare certamen aduersus Menelaum sumpsisse; in quo cum apertissime uinceretur, a Venere eum prelio subtractum dicit, adiciens, impulsu Minerue, Pandarum in Menelaum sagictasse, atque eum uulnerasse, et sic quod erat singulare, in uniuersale certamen deuenit. Postremo iam Hectore et Troilo peremptis ab Achille, cum ipse arcu a sagictis, quibus plurimum ualebat, Achillem fraude Hecube ad desponsandam Polyxenam in templum Tymbrei Apollinis nocte et solum euocatum occidisset, et ipse a Pyrro, Achillis filio, occisus est. Paucis quippe fictionibus hec hystoria interlita est. Quas enucleare uolentes, primo iudicium Paridis uideamus, in quo sententia Fulgentii, meo iudicio, sequenda est. Dicit enim tripartitam mortalium uitam esse, quarum prima theoretica dicitur, secunda pratica, tertia phylargica, quas nos uulgatioribus uocabulis contemplatiuam, actiuam et uoluptuosam nuncupamus. De quibus Aristotiles uti de ceteris optime facit, disserit in primo Ethycorum. Has Iuppiter, id est deus, ne uideatur aliquam reprobando arbitrium liberum cuique surripere, ad iudicium Paridis, id est cuiuscunque hominis, remittit, ut ei liceat quam maluerit approbare, et sibi sumere. Quid autem sumenti uoluptuosam sequatur, exitu Paridis demonstratur. Quod autem pugna a Venere subtractum sit, ad eius declarandam ignominiam dictum est, ut appareat, quod iners tantum uacaret uenereis. Pandarum autem a Minerua impulsum ideo dictum est, ut ostenderetur astutia Troianorum, qui uidentes deficere Paridem, ut eum morti subtraherent, non seruatis pactionibus in Menelaum fecerunt insultum. [6,23] CAP- XXIII : De Daphnide et Ydeo filiis Paridis. Daphnis et Ydeus, ut Paulus affirmat, filii fuere Paridis ex Oenone nynpha Ydea seu Pegasea, cuius amicitia usus, eos, dum pastor esset, suscepit. De quibus nil memoratu dignum comperisse memini. [6,24] CAP- XXIV : De Hectore Priami filio VIIII-o, qui genuit Astianactem. Hector pre ceteris corporea uirtute insignis, uatum omnium carminibus celebris, iuuenis fama inclita, in nouissimum usque diem forte uicturus, filius fuit Priami regis et Hecube. Hunc in coniugem sumpsisse Andromacam filiam Iectionis Thebarum Cilicie domini testatur Omerus. Ex qua, iam exorto Grecorum bello, filium suscepit nomine Astianactem, esto ipse Camandrum appellaret. Huic igitur, etsi militaris discipline plurimum inesset, tam grandis erat animi audacia et corporis robur, ut post occisum Prothesilaum, primum in litus Troianum ex Grecis e nauibus prosilientem, Troianorum aciem persepe presentia sua non solum aduersus Grecos ad subsistendum patientem faceret, sed ad insiliendum redderet audacem; et quod mirabilis erat, ipse solus sepissime Grecorum turmas aggredi ausus est, et ui disgregare falanges, adeo omne agmen cogere, ut solus esset terror Achiuis omnibus. Hic aduersus Aiacem Thelamonium, ut ait Omerus, singulari pugnauit certamine, nox tamen superueniens, non minus Ayaci grata quam sibi, diremit duellum, a quo more prisco cum discederet, gladium illi dono dedit, quo se Aiax postea interemit, et ab eo suscepit baltheum, quo ornatus ab Achille occisus est, et post currum tractus, ut ait Seruius. Tandem cum multos etiam principes Grecorum morti dedisset, Patroclum Achillis amicum et suis insignem armis occidit, Achillem existimans superasse, et armis nudatum insignibus, pompa inclitus ingenti, Troiam intrauit, sue necis irritamento gloriosus. Nec multo post cum Achille congressus, seu fessus esset Hector, seu multum preualeret Achilles, ab Achille superatus occubuit, et non solum armis ornatuque reliquo a uictore spoliatus est, uerum et curru cum baltheo ab Aiace concesso tractus circa Ylionem, Priamo etiam prospectante, est, et ad naues usque Grecorum deuectus. Quas penes seuerus iuuenis, nondum posito amici occisi dolore, nudum cadauer per dies XII insepultum seruauit, donec noctu redempturus miserabilis pater Priamus ueniret, ut scribit Omerus. Verum, eodem Omero teste, iussu Iouis ab Apolline cadauer insigne, ne corrumperetur, ante funus sacris liquoribus perlitum est. Priamo autem restitutum Yliadum lacrimis et merore publico, et solemni cerimoniarum ueterum pompa tumulatum est, eiusque cineres aurea in urna seruati. In hac hystoria nil fictum est, preter quod ab Apolline sit cadauer curatum; quod factum esse a medico iussu Achillis dicebat Leontius; et hoc non honorificentie causa, sed expectatione pecunie, qua expectabat cadauer redimi, si integrum seruaretur, uti factum est; multis enim susceptis muneribus poscenti Priamo reddidit. Huic unum tantum legisse filium memini, Astianactem scilicet; uerum iudicio aliorum plures fuere; cum dicant Eusebius et Beda, unusquisque eorum in libro quem Temporum scripsere, Hectoris filios post lapsum temporis Ylium recepisse, Heleno eis subsidium prestante, ac posteros Anthenoris ex Ylione pulsos, regnante Latinis Ascanio, Enee filio. Insuper Vincentius Gallicus hystoriographus uelle uidetur, Francorum reges hodiernos a filiis Hectoris antiquissimam originem habuisse, aiens a Francone quodam, Hectoris filio, cum in extremam Germaniam aufugisset, Sycambriam ciuitatem conditam, et tractu temporis huius Franconis successores ripas obseruantes Danubii in occiduum descendisse, et in partes Turingie consedisse, ac Marcomanno Priami filio et Samione ex posteris Anthenoris ducibus, Gratiani Cesaris Augusti tempore, transuadato Rheno, eas in partes uenisse, quas semper postea tenuere, sibique ex his ducibus reges constituere, et in posteritatem longam atque fulgidam deuenere. Quod etsi multum non credam, absit ut omnino negem, cum omnia sint possibilia apud deum. [6,25] CAP- XXV : De Astianacte Hectoris filio. Astianactes, ut sepissime in Yliade testatur Omerus, et Seneca poeta in Troade tragedia, unicus fuit Hectoris filio, ex Andromaca natus eidem post inchoatum bellum inter Troianos et Grecos, ut facile comprehenditur ex uerbis Andromace apud Virgilium, ubi Ascanium cum Enea uidit in Epyro, dum dicit: Accipe et hec, manuum tibi que monimenta mearum Sint, puer, et longum Andromace testentur amorem Coniugis Hectoree. Cape dona extrema tuorum, O michi sola mei super Astianactis ymago: Sic oculos, sic illi manus, sic ora ferebat Et nunc equali tecum pubesceret euo etc. Constat enim Ascanium hac etate fuisse adolescentulum, cum iam VIII annis uel amplius errasset cum patre; ergo si equus illi erat etate Astianactes, puer erat dum periit. Quod etiam ex tragedia Senece prealligata colligitur, ubi dum ab Ulixe quereretur in mortem, ut paruulorum mores est confugit ad matrem. Sed tandem ui agente Grecis exposcentibus redditus, antequam naues a Sygeo soluerent, ut quidam uolunt, e turri deiectus est, ut alii saxo illisus, et sic mortus, ne ulla Priami generis libera super esset posteritas. Hunc, Omero teste, Hector ut plurimum uocabat Camandrum. [6,21] CAP- XXVI : De Heleno X-o Priami regis filio. Helenus Priami fuit filius et Hecube, uaticinio insignis, ut de eo loquens testatur Virgilius, dicens: Troiugena, interpres diuum, qui numina Phebi, Qui tripodas, Clarii lauros, qui sydera sentis Et uolucrum linguas et prepetis omina penne, Fare age etc. Huic sunt qui dicant a Grecis indultum, quia captus eis oportuna ad Troiam capiendam reuelasset. Ipse tamen Ylione deiecto, Pyrro Achillis filio nauigationem prohibuit predixitque futuram pestem nauigantibus; quam ob rem non solum a Pyrro uita reseruatus est, sed ab eo in Epyrum deductus, et ibidem illi regni parte concessa, cnm Hermionam rapuisset Horesti, Andromacam olim Hectoris coniugem, quam loco uxoris tenuerat, illi iunxit coniugio. Et tandem, cum Pyrrus ab Horeste occisus fuisset in templo Apollinis, ut dicit Seruius, Molossum, Pyrri filium, quem illi Andromaca pepererat, et eius regnum seruauit. Quod etiam Virgilius in parte ostendit, dum dicit: Priamidem Helenum Graias regnare per urbes, Coniugio Eacide Pyrri sceptrisque potitum, Et patrio Andromacam iterum cessisse marito etc. Qui quidem Helenus cum regnum suum Caoniam de nomine fratris appellasset, ibidem ad instar Troie ciuitatem edificauit, in qua Eneam profugum suscepit et honorauit, et donatis muneribus interceptum dimisit. Quis tamen illi fuerit finis, non legi. [6,27] CAP- XXVII : De Caone Priami regis filio XI-o. Chaon, ut dicit Seruius, filius fuit Priami, ex qua matre non dicit. Hunc insuper ait ab Heleno in uenatione inaduertenter occisum, et ob id, quasi in perditi fratris solatium, regni portionem, que Heleno fuerat a Pyrro concessam, ab eodem Heleno Caoniam nominatam. [6,28] CAP- XXVIII : De Troilo XII-o Priami regis filio. Troilus fuit Priami regis et Hecube filius, ut satis absque testimonio notum est. Hic autem adhuc adolescentulus, ausus aduersus Achillem pugnam arripere, ab eo occisus est, scribente Virgilio: Parte alia fugiens amissis Troilus armis, Infelix puer atque impar congressus Achilli, Fertur equis curruque heret resupinus inani, Lora tenens tamen, huic ceruixque comeque trahuntur Per terram, et uersa puluis inscribitur hasta etc. [6,29] CAP- XXIX : De Deyphobo XIII-o regis Priami filio. Deyphobus filius fuit Priami ex Hecuba. Qui cum multa in hostes egisset, dum se tutum arbitraretur, occubuit. Nam inter tumultum capti Ylionis, dormiens, insidiis Helene, quam post mortem Paridis coniugem duxerat, occisus et turpiter laceratus fuit, ut apud Virgilium refert Eneas, qui illum insignia uulnerum apud Inferos seruantem describit, dicens: Atque hic Priamidem laniatum corpore toto Deyphobum uidit, lacerum crudeliter ora, Ora manusque ambas populataque tempora raptis Auribus et truncas inhonesto uulnere nares etc. Post hoc autem ipsemet Deyphobus, apud eundem Virgilium, qualiter perierit, ostendit, dicens: Sed me fata mea et scelus exitiale Lacene His mersere malis; illa hec monimenta reliquit. Namque ut supremam falsa inter gaudia noctem Egerimus, nosti, et nimium meminisse necesse est. Cum fatalis equus saltu super ardua uenit Pergama et armatum peditem grauis attulit aluo, Illa chorum simulans ouantes orgia circum Ducebat Frigias; flammam media ipsa tenebat Ingentem et summa Danaos ex arce uocabat. Tum me confectum curis somnoque grauatum Infelix habuit talamus pressitque iacentem Dulcis et alta quies placideque simillima morti. Egregia interea coniunx arma omnia tectis Emouet et fidum capiti summouerat ensem. Intra tecta uocat Menelaum et limina pandit, Scilicet id magnum sperans fore munus amanti Et famam extingui ueterum sic posse malorum. Quid moror? irrumpit thalamo comes additur una Hortator scelerum Eolides. Dii, talia Graiis Instaurate, pio sic penas ore reposco etc. [6,30] CAP- XXX : De Polydoro XIIII-o Priami filio. Polydoros ego duos fuisse Priami filios comperio. Nam unum ex Hecuba suscepisse in tragedia, que Polydorus intitulatur, plenissime asseruit Euripides, eumque dicit a Polynestore Trace occisum, quod et Virgilius et Ouidius approbant. Alterum uero ex Lathoy filia Altay suscepisse dicit Omerus in Yliade, eumque in pugna ab Achille occisum. Nos autem de primo prosequamur. Fuit ergo iste Priami filius et Hecube, quem, ut dicit Euripides, Priamus filiis ad futuros euentus prouidens, cum maximo auri pondere misit in Traciam ad Polynestorem regem antiquum hospitem et amicum atque generum suum, ut eum aleret, et cum auro seruaret. Sane cum iam in Grecos letiori uultu prospicere uideretur fortuna, cum illa Polynestor animum uertit, et auri cupidus Polydorum in litore spatiantem telis aggreditur, et frustra fidem implorantem occidit. Cadentique tumulum superingessit; sic describit Virgilius: Hunc Polydorum quondam cum pondere magno Infelix Priamus furtim mandarat alendum Treicio regi, cum iam diffideret armis Dardanie cingique urbem obsidione uideret. Ille, ut opes fracte Teucrum et fortuna recessit, Res Agamenonias uictriciaque arma secutus Fas omne abrumpit, Polydorum obtruncat et auro Vi potitur etc. Dicit etiam Virgilius Eneam profugum in id deuenisse litus, atque in eo ciuitatem fundasse, quam de suo nomine Eneam nuncupauit, et sacrum conficiens, dum frondibus aras tegere uellet, forte ignarus ad tumulum deuenit Polidori, et cum uiribus uirgulta quedam euulsisset, uidissetque sanguinem ex fracturis uirgultarum erumpere, obstupuit, et longe magis dum sanguini uoces subsequi audiuit, quas huiusmodi fuisse demonstrat Virgilius: Quid miserum, Enea, laceras, iam parce sepulto, Parce pias scelerare manus; non me tibi Troia Externum tulit, haud cruor hic de stipite manat. Heu fuge crudeles terras, fuge litus auarum, Nam Polydorus ego; hic confixum ferrea texit, Telorum seges et iaculis impleuit acutis etc. Quibus Eneas certior factus atque premonitus, celebrato ei officio funebri et litore relicto, ad ulteriora progressus est. Euripides autem et post eum Ouidius dicunt tumulum hunc ab Hecuba matre repertum. Sane et Euripidis dictum, et Virgilii, diuersis temporibus potuit esse uerum. Sed uidendum superest, quid sub fictione apposita sentiendum sit. Testatur hystoria sepulture Polydori superimpositum tumulum, cui supercreuisse uirgulta mirtea mirum non est. Consueuit quidem ociosa tullus, sponte sua, germina atque uirgulta emittere, et ea potissime, quibus habundat adiacens regio, que, habundasse mirtetis credibile, cum litoralis esset. Mirtus autem longas rectasque uermenas emittere consueuit aliquando; ex quo accidente facile dictum Polydorum et iacula, quibus confossus est, in uirgulta mirtea uersa. Excerpta autem ab Enea, iudicio meo, uolunt ostendere relata ab aliquo conscio perpetrati sceleris, ex quibus sanguis sequutus est, id est occisionis facte representatio, a qua demum occisi uoces, id est consilium sumptum non permanendi, cognita perfidia atque auaritia presidentis. [6,31] CAP- XXXI : De Polydoro XV-o et Lycaone XVI-o filiis Priami regis. Polydorus hic, alter a superiori, et Lycaon filii fuerunt Priami et Laothoy, ut satis apud Omerum Lycaon ostendit, Achilli dicens: Te precor, Achille, miserere mei, iturus enim tuus seruus sum quo miseris; te penes in conuiuio fui, dum me in uiridario cepisti, et in Lemnon transmisisti, XIIa dies abiit postquam ad Ylionem redii, et in tuas manus iterum reduxit me deus, me iuuenem uides quem genuit Laothoy filia Althay senis, qui Beletessi dominabatur. Huius autem filiam Priamus habebat et alias, ex ista autem duo nati sumus, tu autem ambos iugulabis? Certe primum inter pedestres domuisti Polydorum deo similem et percussisti lancea; nunc autem michi infortunium paras, tuas effugere manus non possum, sed hoc in animo ponas, queso, ne me interficias; non enim ex uno uentre cum Hectore sum, qui tibi socium interfecit etc. Verum Achilles, nil iuuantibus precibus, eum ignominiosis obiurgans uerbis, in Camandrum flumen impulit, et in eodem misere periit. Patet ergo ex uerbis huius, Polydorum hunc alium a primo fuisse, qui, ut testatur Omerus, plurimum diligebatur a Priamo, eo quod iunior filiorum esset, et ob id non permittebat illum in pugnam descendere; uincebat enim pedum celeritate quoscunque coetaneos, et mirabilem de se prebebat indolem. Verum die quadam, nescio Priamo, armatus descendens in hostes, incidit in Achillem, qui lancea eum percussit, et fractis obstaculis armorum, infelicem euiscerauit. Sed ipse uisceribus manu collectis, dum abiret debilitatus occubuit, nec potuit Hector, in eius salutem ueniens, eum e manibus mortis subtrahere. [6,32] CAP- XXXII : De Esacho XVII-o Priami filio. Esacus filius fuit Priami et Alysiroe Dimantis filie, ut dicit Ouidius: Quamuis est illum proles enixa Dimantis, Esacon umbrosa furtim peperisse sub Yda Fertur Alyxiroe etc. Hic ante bellum Troianum diu natus est, et mortuus paulo ante initium, ex quo talem recitatur Ouidius fabulam. Erat huic ciuitas exosa, et libens nemora colebat, et rura, contigit die una ut uideret Hesperiem uirginem capillos pectentem suos atque siccantem, et eius caperetur formositate. Quem cum uidisset Hesperies ad se accedentem, confestim fugam arripuit: hic uero dum illam feruenter sequeretur, et contigisse ut uirgo fugiens ab angue inter herbas latente morderetur, et moreretur ex morsu, acri dolore concussus in desiderium mortis incidit, et ex scopulo proximo se in mare precipitem dedit. Cuius miserta Tethis, eum mutauit in mergum, nondum sic uocitatum; ipse tamen uitam spernens, dum sepe mergeretur moriturus in undas, mergi nomen fortius est. Hunc Priamus et filii, ficto illi tumulo fleuere diu, eo quod si uita mansisset, Hectore non uidebatur futurus inferior uiribus. Eum autem ideo in mergum uersum dicit Theodontius, quia uiuus descendit ad ima, et ab aquis mortuus in altum reductus est. Ego autem puto ideo in mergum uersum creditum, seu dictum, eo quod qui nare non norunt, si in aquas cadunt antequam moriantur, et merguntur, et in altum sepius redeunt more mergi. Seu forte sic contigit ut dum in aquas cecidisset Esacus, et remansisset in fundo, mergus qui ante aquas intrauerat, tunc eas exiens euolauit, et hinc sumptum Esacum in mergum uersum. [6,33] CAP- XXXIII : De Anthipho XVIII-o et Yso XVIIII-o filiis Priami. Anthiphus et Ysus Priami fuere filii. Verum Anthyphus ex Hecuba susceptus est, cum naturalis Ysus existeret, ut autoritate constat Omeri, qui in Yliade sic de ambobus ait: {uocabula graeca} etc. {Que latine sonant}: Filios duos Priami nothum et legitimum ambobus, in uno curru existentibus, sed nothus frena regebat, Anthyphus autem transibat etc. Restat ergo quod Ysus erat Nothus, qui frena regebat. Hi tamen ambo, ut erant, ab Agamenone in pugna, una hora occisi sunt, et ob id iunctos apposui. [6,34] CAP- XXXIV : De Theucro XX-o Priami filio. Theucer, ut affirmat Barlaam, filius fuit Priami ex nympha susceptus Anthydona. Nec est hic is a quo Teucri appellantur Troiani; nam ille longe fuit antiquior, et filius Scamandri Cretensis, qui, ob penuriam frugum, relicta Creta, uenit in Frigiam, et cum Dardano et Erichthonio regnauit. Hunc tamen dicit Barlaam bello non interfuisse, cum paulo ante, dum in Bebritiis siluis uenaretur, ab ingenti urso laceratus fuisset. [6,35] CAP- XXXV : De Priami XXI-o filio. Dimocoontes filius fuit Priami, ex qua tamen matre non habetur, sed naturalem fuisse satis per Omerum apparet in Yliade dicentem de eo sic: {uocabula graeca} etc. {Que latine sonant}: Sed filium Priami nothum percussit Dimocoontem. Hic ab Ulixe occisus est in pugna, ut in testu sequitur Omeri, et hoc in uindictam Leuci socii Ulixis occisi ab Anthyphone filio Priami. [6,36] CAP- XXXVI : De Echemone XXII-o et Cromenone XXIII-o filiis Priami. Echemon et Cromenon Priami fuere filii naturales, de quibus in Yliade sic dicit Omerus: {uocabula graeca} etc. {Que latine sonant}: Postea filios Priami duos cepit Dardanidis in uno curru existentes Echemona et Cromenonem. Hos enim duos, ut satis per sequentia Omeri uerba patet, Dyomedes peremit in pugna. [6,37] CAP- XXXVII : De Gorgitione XXIIII-o Priami filio. Gorgition ex Castimira Priami fuit filius, ut in his testatur Omerus: {uocabula graeca} etc. {Que latine sonant}: Et hunc certe fefellit; hic irreprehensibilem Gogothiona filium amplum Priami per pectus percussit telo. Hunc, ut postea sequitur in textu, Priamus ex Castiamira, in esimia ciuitate propinqua Troie, suscepit. Qui postea in certamine apud Troiam a Theucro Thelamonis filio confossus occubuit. [6,38] CAP- XXXVIII : De Cebrione XXV-o Priami filio. Cebrion filius fuit Priami, ut per Omerum apparet in Yliade dicentem: {uocabula graeca} etc. {Que latine sonant}: Cebrionem nothum filium gloriosi Priami. Iste Cebrion, ut idem Omerus in Yliade dicit, in pugna penes Troyam a Patroclo saxo ictus interiit. [6,39] CAP- XXXIX : De Phorbante XXVI-o Priami filio, qui genuit Ylioneum. Phorbas filius fuit Priami et Epythesie filie Stasyppi Migdonii, ut dicit Paulus, quem adeo senem tempore belli fuisse scribit, ut potius frater quam filius Priami uideretur, et ob insitam armorum uirtutem, non obstantibus annis, etiam prohibente Priamo, in certamen sepius descendit, et tandem a Menelao gladio obtruncatus est, esto dicat Seruius, et in testem inducat Omerum, hunc Phorbantem nunquam pugnasse, quin sibi fauisset Mercurius, quod ego miror in Yliade non inuenisse, dato credibile sit non omnes, qui in certaminibus illis pugnauere, ab Omero positos. Quis autem huic fuerit finis legisse non memini. [6,40] CAP- XL : De Ylioneo Phorbantis filio. Ylioneus Phorbantis fuit filius, ut asserit Paulus, quod etiam testatur Seruius. Quantus uel qualis hic in armis fuerit apud Troiam, non legi; uerum, ut per Virgilium patet, eloquentia plurimum ualuit. Nam ipse fuit qui, secutus Eneam post Ylionis excidium, Didonem pro salute sua atque sociorum orauit et eloquio placauit, et cum iam in Ytaliam uenisset Eneas, ad Latinum regem princeps legationis fuit. [6,41] CAP- XLI : De Doriclone Priami filio XXVII-o. Doriclon, teste Omero, naturalis Priami filius fuit, dicit enim in Yliade sic: {uocabula graeca} etc. {Que latine sonant}: Aias Troianis insultans accepit, id est occidit, Doriclonem Priami nothum filium. [6,42] CAP- XLII : De Pammone XXVIII-o, Anthyphone XXVIIII-o, Agathone XXX-o, Hyppothoo XXXI-o et Aganone XXXII-o filiis Priami. Pammonem, Anthyphonem, Agathonem, Hyppothoum et Aganonem filios fuisse Priami, his carminibus in Yliade demonstrat Omerus: {uocabula graeca} etc. {Que latine sonant}: Irato sene, hic autem filios proprios clamabat iniurians Hellenum Parimque Agathonemque gloriosum, Pammonem Antiphonemque et uoce bonum Politon, Deyphobumque et Hyppotoum, et diuum Aganonem. Hos quidem omnes, ut hac in parte dicitOmerus, iturus nocte Priamus ad Achillem redempturus cadauer Hectoris, iratus clamabat ad preparandos sibi currus et alia opportuna. Ex quibus concepti matribus, seu quid ex eis post modum contigerit, nec dicit Omerus, nec alibi memoratos inuenio. [6,43] CAP- XLIII : De Lacoonte XXXIII-o Priami filio. Lacoontem filium Priami fuisse et Apollinis sacerdotem, undecunque habuerit, Papias affirmat. Ex quo quidem mentionem facit Virgilius dicens: Primus ibi ante omnes, magna comitante caterua, Laocoon ardens summa decurrit ab arce etc. Dicitque idem Virgilius, quod is percussit hasta equum paratum a Grecis, et ob id a duobus draconibus duos filios suos paruulos deuoratos, et ipse demum ab eisdem captus et circumflexus, tamen utrum fuerit occisus non satis apparet, nec aliud inde dicit. [6,44] CAP- XLIV : De Mistore XXXIIII-o Priami filio. Mistor filius fuit Priami, ut in Yliade ostendit Omerus, ubi conqueritur Priamus, quod omnes filii sui, qui optimi erant in armis, occisi sunt, et inter alios nominat istum Mistorem. [6,45] CAP- XLV : De Yphate XXXV-o et Testhorio XXXVI-o filiis Priami. Yphates et Testorius, ut dicit Paulus, filii fuerunt Priami, quos illi uno partu Periuia Ydea nynpha enixa est, quam ipse furtim iuuenis in uenatione compresserat. Cuius quidem rei testimonio utitur Omeri, esto quo libro non scripserit, addit insuper eos ineuntes una acriter pugnam apud Ylionem ab Anthiloco Nestoris filio trucidatos. [6,46] CAP- XLVI : De Thimoete XXXVII-o Priami filio. Thimoetem dicit Seruius Priami et Arisbe fuisse filium, ubi aduertendum Thimoetem, ut testatur Ephorion, uatem fuisse. Qui cum dixisset die quadam nasci puerum per quem Troia posset euerti, contigit ut, ea die que a Thimoete predicta fuerat, parerent eque Thimoetis coniunx et Hecuba; quam ob rem ad euitandum presagium Priamus Thimoetis natum filium uxoremque iussit occidi. Et hinc tractu temporis factum est, ut Thimoetes iniurie memor aduersus patrem sentiret in proditione ciuitatis. Quod satis uidetur ex uerbis Virgilii concipi dicentis: Pars stupet innupte donum exitiale Minerue Et molem mirantur equi; primusque Thimoetes Duci intra muros hortatur et arce locari, Siue dolo seu iam Troie sic fata ferebant etc. Alii uero uolunt Thimoetem filium non fuisse Priami, sed Arisbe uirum, ex qua Priamus filium suscepit, quem mox cum matre fecit occidi, ut supra dictum est, et Thimoetes postea tam ob mortem coniugis quam ob perpetratum in ea a Priamo adulterium, aduersus Priamum cum Grecis sensisse. [6,47] CAP- XLVII : De Polyte XXXVIII-o Priami filio, qui genuit Priamum. Polites filius fuit Priami, ut carmine Virgilii summitur, ubi dicit: Ecce autem elapsus Pyrri de cede Polytes, Unus natorum Priami etc. Nec multo post, si quis leget, aduertet facile Hecube etiam fuisse filium. Hic autem Polytes cum multa egisset in bello pro patrie defensione, tandem ciuitate capta, a Pyrro Achillis filio in sinu Priami patris, spectante Hecuba, infelix occisus est. [6,48] CAP- XLVIII : De Priamo Polytis filio. Priamus filius fuit Polytis, secundum Virgilium, in Eneida dicentem: Una acies iuuenum, ducit quam paruus ouantem Nomen aui referens Priamus, tua clara, Polyte, Progenies, actura Ytalos etc. Hunc Eneas paruulum ex excidio secum deduxerat Ascanii filii socium. [6,49] CAP- XLIX : De Assaraco Troyli regis Troye filio. Infelici Laumedontis, Troili regis filii, prole in finem usque deducta, ut ad Assaracum eiusdem Troili regis filium retro trahamus calamum necesse est, ut uetustissimos Romani nominis proauos, et Dardani prolem integram designemus. Fuit igitur Assaracus Troili regis Troie filius, ut ubi de Fastis testatur Ouidius dicens: Huius Erichthonius, Tros est generatus ab illo; Assaracum creat hic etc. Gestorum huius Assaraci nulla extant monimenta, sic omnia uetustas absorpsit, sed propagate subolis claritas non minus illum reddit illustrem, quam infortunium ingens deiecti Ylionis reddiderit. Nam uti ex audacia nimia Ylioniadum generis desolatio subsecuta est; sic ex humanitate prolis Assaraci Roma rerum domina constructa, et Cesarum familia propagata, fulgentis apud mortales glorie testimonio sempiterna. [6,50] CAP- L : De Capi filio Assaraci, qui genuit Anchisem. Capim Assaraci fuisse filium etiam ubi supra testatur Ouidius: Tros est generatus ab illo. Assaracum creat hic, Assaracusque Capim etc. Et huius Capis sicut et Assaraci facinora eque aboleuit antiquitas, in lucem tantummodo reseruato, quod Anchisem genuerit, generose successionis gentis Iulie parentem inclitum et inclite pietatis filii testimonium sempiternum. [6,51] CAP- LI : De Anchise filio Capis, qui genuit Hyppodamiam et Eneam. Anchises filius fuit Capis, ut idem Ouidius, ubi supra, genealogiam Enee continuans dicit sic: Assaracum creat hic, Assaracusque Capim; Proximus Anchises. Hunc, sunt qui dicant, ante Troianum bellum, ciuitate relicta, nemora et solitudines coluisse armentis intentum et gregibus, circa que ut plurimum fuere diuitiae antiquorum. Quibus cum apud Symoentem fluuium uacaret, a Venere dilectus est, et eius est amicitia atque concubitu usus, adeo ut ex illa susciperet Eneam filium. Constat tamen et coniugem habuisse, cum ex ea dicat Omerus filias suscepisse. Eum preterea cecum fuisse dicit Seruius, et ob id Troianorum consiliis non interfuisse. Cecitatis causam nonnulli dicunt fuisse, quia se cum Venere concubuisse iactasset, et inde ab eadem luminibus fuisse priuatum. Que iuuentutis sue, preter que dicta sunt, acta fuerint, non habentur. Capto autem Ylione et incenso, uolente eum secum trahere Enea, ut testatur Virgilius, potius quam obire uellet, constat mori dispositum. Verum dum flammulam absque lesione capiti Ascanii insidentem uidisset, capto omine fausto, filio obtemperasse legitur. Male tamen conueniunt opiniones Virgilii et Seruii, quorum alter cecum dicit, alter flammulam uidisse asserit. Abiit autem cum fugiente filio, ab Enea ipso humeris per ignes et mille uolantia tela subtractus, et nauibus usque Drepanum Sycilie oppidum deuectus est, et ibidem senio mortuus, et in monte Ericis sepultus, et hoc secundum Virgilium. Alii tamen aliter sentiunt. Nam Cato in Ytaliam usque uenisse confirmat. Sed Seruius dicit Varronem dicere, ossa Anchisis, iubente oraculo, a Dyomede diruta et asportata, demum cum multa mala perferret ab eodem Dyomede cum Palladio restituta. Quod quidem Virgilius ipse tangit, dum iratam Didonem aduersus Eneam loquentem describit atque dicentem: Anchise cineres manesue reuelli etc. quasi uelit dicere, non ego hoc feci, sicut Dyomedes. Preterea uidetur uelle Seruius hanc ob causam a Virgilio in persona Enee dictum: Iterum saluete recepti Nequicquam cineres animeque umbreque parentis etc. Quasi semel ex Troia suscepti sint, et a Dyomede iterum. Ubi tamen per hec mortuus sit, comprehendi non potest, sed uidentur uerba Seruii eo pendere, ut apud Troiam ante captam urbem obierit. Suscepisse autem Anchisem ex Venere filium, qualiter intelligam, infra ubi de Enea seruandum duxi. Quod autem ob iactationem ab ea cecatus sit, sic intelligendum existimo. Consueuere non nulli iuuenes inter precipuas felicitates suas frequentes enumerare coitus, et plurium mulierum amicitias, quasi ex hoc uelint quod eorum formositas ueniat commendanda, eo quod a multis aut desiderentur, aut suscipiantur feminis, sic et robur extollatur, quod in coitum ualentes perseuerantesque appareant; ex quo quidem crebro coitu persepe egritudines oriuntur, et plurimum uirtutes debilitantur corporee, et uisiua potissime. Nam certissimum est non nullos non solum in breuem uisum, sed in cecitatem integram ob coitum deuenisse, et precognito ob iactactiones defectu dicuntur et merito a Venere obcecati. Sic et Anchisi contigisse potuit, quia ueniens in defectum uisus ob iactatos coitus euenisse dictum sit. Sane ne uideatur Seruium a Virgilio discrepare, potuit in Anchise esse uisiuam uirtutem debilitatam adeo, ut aut non discerneret que in cospectu essent, aut non nisi ex proximo uidere posset, quos tales ueteri quadam consuetudine loquendi cecos dicimus; esto et solis radios et ignis uideant flammas; et sic potuit Anchises cecus esse, ut dicit Seruius, et flammulam uidere nepotis, ut dicit Virgilius. Huic preter Eneam fuere ex coniuge filie, ex quibus sola Yppodamia nominatur. [6,52] CAP- LII : De Yppodamia Anchisis filia. Yppodamia, ut in Yliade placet Omero, filia fuit Anchisis, et antiquior filiarum, ut appareat eum alias habuisse filias. Hec formosa plurimum fuit parentibus dilectissima, que tamen fuerit mater, non habetur. Eam tamen in coniugem tradidere Alchataoni Troiano, qui postea ab Ydomeneo Cretensi in pugna apud Troiam occisus est. De reliquis autem filiabus nec Omerus ipse, nec alter, quam ego legerim, aliquid refert. [6,53] CAP- LIII : De Enea Anchisis filio, qui genuit Iulium Ascanium et Siluium Postumum. Eneam filium fuisse Anchisis et Veneris et poete ueteres predicant et moderni. Hic autem et si plurimum extollatur Homeri carmine, tanta tamen carminis Virgilii ueneratione armis et pietate cantatur insignis, ut non solum barbaris, sed Latinis ceteris preponatur et Grecis. Sic fert fortuna rerum; habuit Achilles Omerum, et Eneas Virgilium, tanta potentes eloquentia, ut respectiue illaudati ceteri uideantur mortales, esto euo nostro tertius exurgat Scipio Africanus non minori gloria, maiori tamen iustitia delatus in ethera uersu uiri celeberrimi Francisci Petrarce, nuper Rome laurea insigniti; tanta enim facundia et lepiditate sermonis in medium trahitur, ut fere ex tenebris longi silentii in amplissimam lucem deductus uideatur. Eneas igitur, ut paulo ante scriptum est, ex Anchise et Venere apud Symeontem fluuium natus est, et iam etate prouectus Creusam Priami et Hecube filiam uxorem habuit, ex qua filium suscepit Ascanium. Et, ut quidam scribunt, Paridi eunti in Greciam et in raptu Helene socius fuit. Tandem cum iam Greci obsidione Ylionem cinxissent et illum crebris certaminibus expugnare conarentur, sepe in pugnam descendit. Sed inter alias uices semel aduersus Achillem congressus, cum esset in discrimine maximo, ut in Yliade dicit Omerus, allocutus est Neptunus deos, et deprecatus ut Eneam morti subtraherent, ne omnis Dardania proles occumberet. Quod a Iunone, que plurimum erat Troianis aduersa, ut ipse faceret concessum est. Et sic Neptuno tunc agente, Eneas e manibus Achillis subtractus est, et ut ibidem tangit Omerus, Ytalie reseruatus. Qui, et si multa clara facinora apud Troiam egerit, secundum tamen quosdam proditionis patrie macula notatus est, et inter alia trahitur in argumentum, quod incolumis cum filio et nauigiis et parte copiarum abire permissus sit, cum fere in ceteros sit seuitum. Alii tamen dicunt hoc illi permissum loco muneris, quia legatorum Grecorum ad Priamum uenientium hospes fuerit assiduus, et quia semper in consiliis Troianorum damnosum dixerit Helenam detineri, suaseritque restitui. Sed qualitercunque factum sit, Virgilius dicit, quod, capta Troia, cum ipse frustra in defensionem patrie aliquandiu laborasset, sumptis diis penatibus, sibi ab Hectore per quietem commendatis, et patre sene, et filio paruulo, matre dea monstrante uiam, deuenit ad litus, et ibi XX nauibus sumptis, cum quibus iamdudum Paris in Greciam iuerat, intrauit mare, et in Traciam traiecit, ubi a Polydoro, cuius in litore tumulum inuenit, monitus ut auarum litus fugeret, condidit ciuitatem quam de suo nomine nuncupauit Eneam. De qua Titus Liuius, libro XL Ab urbe condita dicit, Eneam ciuitatem propinquam Thessalonice ab Enea Troiano olim conditam. De qua ipse idem Titus sic: Proficiscuntur a Thessalonica Eneam ad statutum sacrificium, quod Enee conditori cum magna cerimonia quotannis faciunt etc. Et inde cum naues iterum reintrasset, oraculo uetustissimas auorum sedes petiturus, in Cretam abiit, et ibidem pulso iam Ydumeneo rege a Cretensibus, quasi ad sedes uenisset auorum, eo quod inde Theucer Scamandri filius fuerit, qui una cum Dardano imperauerat Dardaniis, constitit. Verum et inde peste pulsus, factus certior, quia Dardanus fuisset Ytalus, Ytaliam petere disposuit, et inde in Caoniam uenit, et ab Heleno uate de futuris edoctus Syciliam petiit, et apud Drepanum, ut Virgilio placet, Anchisem perdidit. Et reascensis nauibus, tempestate in Affricam delatus est, ut ait Virgilius, cum alii negent, ubi a Didone regina susceptus cum septem iam errasset annis, cum qua aliquandiu fuit, eius amicitia usus et lecto, si in hoc Virgilio credendum est. Inde autem Superum monitu discedens iterum, uenit in Syciliam ad Acestem, et ludis Anchisi anniuersarium celebrauit magnifico sumptu, et Acesta ciuitate condita et parte suorum ibidem derelicta, dum Ytaliam peteret, Palinurum magistrum classis perdidit. Inde uenit in Bayanum sinum, et ductu Sybille descendit ad Inferos, et ad Elysios usque campos penetrauit, et comperto patre Anchise, omnem suam posteritatem eo monstrante cognouit. Inde ad superos rediens, persolutis Meseno tubicini funeralibus, Caietam nauigauit, ubi Caieta nutrice defuncta ciuitatem posuit, eamque nutricis nomine appellauit. Porro in Ytaliam, id est ad hostia Tyberis, appulit, usque quo dicit Seruius illi non defuisse Veneris uisionem. Quam cum amplius non uidisset, arbitratus est se ad predestinatum locum uenisse, et debere consistere. Ubi primo Euandri regis amicitiam habuit, et inde Latini regis Laurentum, qui illi Lauiniam filiam, Turno Rutulorum regi promissam, iuxta responsum oraculi dedit in coniugem. Quam ob causam a Turno grandi bello lacessitus est, fultus tamen auxiliis Euandri Arcadis et Tuscorum, in odium Mezentii regis Agellie, regnum obtinuit coniugis. De morte autem eius diuersimode opinati sunt antiqui, cum dicat Seruius Catonem dicere iuxta Laurolauinium, cum Enee socii predas agerent, prelium commissum, in quo Latinus occisus est ab Enea, qui tamen Eneas in ipso prelio non comparuit, Ascanius postea Mexentium interemit. Alii dicunt, quod uictor Eneas, cum sacrificaret super Numicum fluuium, lapsus est, et eius nec cadauer inuentum est. Quod Virgilius eleganter tangit, ubi Didonem morituram eum execrantem inducit atque dicentem: At bello audacis populi uexatus et armis. Finibus extorris, complexu auulsus Iuli Auxilium imploret uideatque indigna suorum Funera, nec, cum se sub leges pacis inique Tradiderit, regno aut optata luce fruatur, Sed cadat ante diem mediaque inhumatus harena. Hec precor etc. Preterea sunt qui dicant eum occisum a Turno, uoluntque a Virgilio sub artificiosa fictione describi, ubi medio in ardore certaminis ostendit Iunonem mortem Turni timere, et inde ut illum e pugna subtrahat, effigiem dicit Enee sumpsisse, in quem confestim dicit Turnum conuersum, et Eneam fugientem dicit in naues, que in Numico erant flumine, et in eas usque secutum a Turno. Quod uolunt secundum hystorie ueritatem non Iunonem fuisse in Eneam mutatam, sed ipsum Eneam, qui arma Turni fugiens ab eodem apud Numicum occisus est. Quod et in superioribus carminibus pro parte patet, nec alibi potuit tacuisse Virgilius, dum in eodem libro Venerem inducit orantem Iouem atque dicentem: Incolumem Ascanium, liceat super esse nepotem. Eneas sane ignotis iactetur in undis Et, quamcunque uiam dederit fortuna, sequatur etc. Ubi si inspiciamus, cum iam non sit amplius Eneas, Venus que huc usque de eo fuerat sollicita, orat nunc pro nepote Ascanio. Et Ouidius in maiori uolumine istud idem tenere uidetur, dum dicit: Litus adit Laurens, ubi tectus arundine serpit In freta flumineis uicina Numicius undis. Hunc iubet Enee quecunque obnoxia morti Abluere et tacito deferre sub equora cursu: Corniger exsequitur Veneris mandata, suisque Quicquid in Enea fuerat mortale, repurgat etc. Et hoc idem arbitrari uidetur Iuuenalis dum dicit: Alter aquis alter flammis ad sydera missus etc. Intelligit enim de Enea et Romulo, quia Eneas in aquis periit, ut predictum est; Romulus autem apud Capream paludem fulminibus et turbine subtractus est. Qui ambo apud Romanos precipua deitate honorati sunt. Nam et ipse Eneas, quocunque modo subtractus sit, ab indigenis deus habitus et Iuppiter indigetes appellatus est. Huius quidem hystoria aliquibus figmentis immixta est, quorum uidere rationem ordo exigit. Eneam igitur Veneris fuisse filium non equo modo ab omnibus acceptum est. Quidam enim uolunt in natiuitate Enee Venerem celi dominam fuisse, et ad eam demonstrationes futurorum successuum pertinuisse, et huius dominii opere multa Enee contigisse, que ex industria a Virgilio sub figmentis abscondita sunt, que ad presens elucidare non est incepti huius intentio. Alii uero uolunt eum natum ea hora, qua Venus in oriente matutino tempore surgit, et ideo eius dictum filium uolunt, quasi uideatur eum in lucem, dum surgeret, eduxisse. Alii uero adeo formosam fuisse matrem eius existimant, ut perdito proprio nomine Veneris nomen adepta sit. Ex quo dixisse Virgilium putant: Coniugio, Anchise, Veneris superbo. Alii autem in turpiorem declinantes opinionem, arbitrantur ideo eum Veneris dictum filium, quia non ex coniugio, sed ex concupiscibili coniunctione natus sit, summentes incongruum uideri tanti hominis incognitam matrem fore, si Anchisis extitisset coniunx, sed ad illecebrem celebris uiri notam contegendam, deam illi ueteres finxisse matrem. Ego quidem uerum puto matrem eius ob aliquid meritum Venerem cognominatam, ut quosdam arbitrari predixi, nec obstat eius uerum nomen fore incognitum; nam nec Priami, qui tantus fuit rex, nec etiam Agamenonis, nec multorum aliorum insignium regum atque uirorum. Et absit ut credam, quod spurio pastoris Priamus tam grandis rex filiam Creusam dedisset in coniugem. Quod autem Neptuni precibus ex Achillis pugna subtractus sit, non, quod aiebat Leontius, uerum credo, scilicet quod agente constellatione contigerit, quin imo potius puto, quia circa naualia, que ad Neptunum spectare uidentur, in quantum deus dicitur maris, potuerit aliquid contigisse, propter quod exigente oportunitate reuocatus Achilles Enee certamen omisit. Quod autem a Iunone Neptuno hoc permissum sit, arbitror ad futura prospexisse fingentem, eo quod Ytalico regno reseruaretur Eneas, et ob id regnorum dea salutem futuri regis curari permisit. A Polydoro autem in litore sepulto ideo monitus dicitur, quia eius infortunio inspecto cognouit, si consisteret Traces illi futuros hostes, et ideo inde fugiendum fore. Quod autem Venus usque in agrum Laurentum se lumine suo ducem illi exhibuerit, et eo ibidem existente non comparuisse ulterius, constellationi agenti in concupiscibilem appetitum attribui potest; nam tamdiu nauigando processit, quamdiu distulit inuenire quod placuit, quo inuento cessauit impellentis ducatus. Quod ad Inferos iuerit, intelligendum puto eum egisse quod olim fere familiare fuit maxime gentilium regibus, uelle scilicet ab immundis spiritibus per scelestum illud nigromantie sacrum de futuris certificari. Quod quidem in sinu Baiarum apud lacum Auernum, qui talibus erat aptissimus locus, facturus accessit, et occiso Meseno, suo sanguine litasse Inferis et cerimoniis aliis detestandis egisse, ut aliquis ex infandis spiritibus ui cantaminum prouocatus ad superos ueniens, et sumpto fantastico corpore coram comparuerit, et ad interogata responderit, et forte illi non nulla de futurorum successu predixerit. Deificatio autem sua nil aliud est quam insipientum ridenda fatuitas. Credo enim eum in Numico flumine nectum, et in mare deuolutum, et Tuscis piscibus escam fuisse seu Laurentibus. [6,54] CAP- LIV : De Ascanio Enee filio, qui genuit Iulium Siluium et Rhomam. Ascanius, ut Virgilio placet, non solum Enee filius ex Creusa susceptus fuit, sed et fuge et laborum in regno querendo socius, ut ipse per omnem Eneidam diffuse testatur. Sane Titus Liuius, cui ad ueritatem hystorie cura fuit impensior, non plene affirmat Creuse an Lauinie fuerit filius, cum dicat: Nondum maturus imperio Ascanius Enee filius erat, tamen id imperium ei ad puberem etatem incolume mansit, tantisper tutela muliebri, tanta indoles in Lauinia erat, res Latina et regnum auitum paternumque puero stetit. Haud ambigam, quis enim rem tam ueterem pro certo affirmet? Hiccine fuerit Ascanius, an maior quam hic, Creusa matre Ylio incolumi natus comesque inde paterne fuge, quem Iulum eundem Iulia gens autorem nominis sui nuncupat? Is Ascanius ubicunque et quacunque matre genitus, certe natum Enee constat etc. Hec Titus. Eusebius uero, in libro Temporum, Ascanium Creuse filium arbitratur, et alium, ex Lauinia natum, Siluium Postumum appellat. Ascanius autem apud Troiam matrem perdidit, et cum patre aduersus hostes, ut per Virgilium late patet, strenue se gessit; eique plura fuere nomina, ut Seruius asserit. Nam preter Iulum et Ylum, quibus uocatus est, ut dicit Virgilius: At puer Ascanius, cui nunc cognomen Iulo Additur, Ylus erat, dum res stetit Ylia regno etc. hic etiam Dardanus et Leondamas appellatus est ad extintorum fratrum solatium. Et sic patet Eneam alios ex Creusa preter Ascanium suscepisse filios. De nominibus tamen huius dicit Seruius sciendum hoc primum Ascanium ab Ascanio Frigie flumine dictum, ut transque sonantem Ascanium; deinde Ylum dictum a rege Illo, unde et Ylium; postea Iulum, occiso Mezentio, a prima barbe lanugine, que in tempore uictorie nascebatur. Hic tamen Ascanius, ut paululum Virgilium sequamur, adhuc paruulus futuri imperii portentum suscepit. Nam disceptantibus patre et auo de futura fuga, flammula quedam nullam inferens lesionem eidem in uertice capitis constitit, etiam parentibus illam extinguere conantibus. Demum, ut dictum est, fuge comes multos cum patre labores tulit. Et cum Eneas rebus esset absolutus mortalibus, et ipse successor regnum sumpsisset, bellum a patre inchoatum uictoria terminauit. Nam alii illum occidisse Turnum, alii Mezentium dicunt. Verum dicit Seruius secundum Catonem hystorie hoc habet fides: Eneam cum patre ad Ytaliam uenisse, et propter inuasos agros contra Latinum Turnumque pugnasse, in quo prelio periit Latinus. Turnum postea ad Mezentium confugisse, eiusque fretum auxilio bella renouasse, quibus Eneas Turnusque pariter rapti sunt. Migrasse postea in Ascanium et Mezentium bella, sed eos singulari certamine dimicasse, et occiso Mezentio Ascanium Iulium ceptum uocari, ut paulo ante dictum est. Hic autem, ut ait Eusebius, cum XXX regnasset annis apud Lauinium, Albam condidit et Siluium Postumum fratrem suum summa pietate educauit. Alii amplius hoc recitant, asserentes eum ab amicis redargutum. quod Lauiniam nouercam, que ob timorem eius, mortuo Enea confugerat in siluas, in exilium detinere uideretur, quam ipse reuocauit, eique paternum restituit regnum, cum ipse iam ad Albam transitum facere disposuisset. Ipse tamen procreauit filium, quem, eo quod casu in siluis natus sit, Iulium Siluium appellauit, a quo familiam Iuliam ortam non nulli uolunt. Tandem cum inter Lauinium et Albam, quam condidit, XXXVIII regnasset annis, in mortem ueniens, quia filium propter etatem paruulam regendis ciuibus non cerneret aptum, Siluium Postumum fratrem suum regni reliquit heredem. [6,55] CAP- LV : De Iulio Siluio, Ascanii filio. Iulius Siluius, secundum Titum Liuium, filius fuit Ascanii, et quia in siluis casu natus sit, Siluius cognominatus est, et ab eo Iulia gens processit, cum patre Ascanio in regno successerit. Eusebius tamen in libro Temporum eum Ascanii fuisse filium dicit, sed quoniam eo moriente paruus esset, nec regno uideretur ydoneus, Siluio Postumo, fratri suo, regni successionem reliquit. [6,56] CAP- LVI : De Rhoma Ascanii filia. Rhoma filia fuit Ascanii, ut scribit Solinus De mirabilibus mundi, dicens: Agathodem scribere nomen urbis Rome ab hac Roma Ascanii filia et Enee nepte initium habuisse, cum scriberet Heraclides, quod cum, capta Troia, quidam Achiui. ubi nunc Roma est, deuenissent, et ibidem captiue. cui Rhoma nomen erat, consilio sedes sumpsisse, et ab eadem locum denominasse. [6,57] CAP- LVII : De Siluio Postumo Enee filio, qui genuit Eneam Siluium. Siluius Postumus, secundum Virgilium Enee ex Lauinia fuit filius, de quo sic scribit idem Virgilius: Ille, uides, pura iuuenis qui nititur hasta, Proxima sorte tenet lucis loca, primus ad auras Ethereas Ytalo commixtus sanguine surget, Siluius, Albanum nomen, tua postuma proles, Quem tibi longeuo serum Lauinia coniunx Educet siluis regem regumque parentem, Unde genus Longa nostrum dominabitur Alba etc. Hic, ut satis Virgilii carmen ostendit, post mortem Enee natus est, et ideo Postumus, quod est generale nomen nascentium post humatum patrem. Siluius autem, ut placet multis, dictus est, eo quod Lauinia, mortuo patre Latino atque Enea uiro, et occupato ab Ascanio regno, eius metuens imperium in siluas pregnans secessit, et ibidem latuit atque peperit, et ideo natum in siluis Siluium appellauit. Sane ut supra dictum est, Ascanius reuocata nouerca in patrium regnum, fratrem Siluium fraterna educauit affectione, et cum moreretur, existente Iulio Siluio paruulo adhuc, eundem Siluium fratrem suum regni reliquit heredem. Qui Eneam Siluium genuit. Porro Britones eorum puto barbariem nobilitare cupientes, huic filium unum addunt, dicentes eum Brutum quendam etiam genuisse ex nepte Lauinie matris sue, cuius in natiuitate aiunt mathematicum predixisse, quia occideret utrumque parentem; ex quo factum est, ut partu suo moreretur mater, et ipse tandem cum adoleuisset, in uenatione patrem inaduertenter occidit. Quam ob causam pulsus Ytalia aiunt eum in Leogreciam insulam Grecie abiisse, et responso accepit sibi deberi extremi occidui insulam. Qui Pandrasii regis Greci filia in coniugem sumpta, cum sociis per triennium nauigans una cum Corniueo Troiano, superato Gopherio Aquitanorum rege, Albionam insulam, quam incolebant Gigantes, superasse, eamque ex suo nomine Britaniam nuncupasse et a Corniueo Cornubiam, et inde aiunt eum Brutum alium genuisse cognomento Viridescutum, et hinc alium insule regem genitum, et inde alium, et in innumerabilem procedunt prolem. Que quoniam michi nec uera nec uerisimilia uisa sunt, omittenda censui. Postumus autem, cum annis XXXVIII regnasset, Enea Siluio superstite filio derelicto, diem obiit. [6,58] CAP- LVIII : De Enea Siluio, Siluii Postumi filio, qui genuit Latinum Siluium. Eneas Siluius, Siluii Postumi, tercii Latinorum regis filius, patri successit. De quo quidem Virgilius meminit dicens: Et qui te nomine reddet Siluius Eneas, pariter pietate uel armis Egregius, si unquam regnandam acceperit Albam. Hic Latinum Siluium genuit, et cum annis XXXI regnasset, expirauit. [6,59] CAP- LIX : De Latino Siluio, Enee Siluii filio, qui genuit Albam Siluium. Latinus Siluius, ut dicit Titus Liuius, Enee Siluii fuit filius, et mortuo patre Albanis imperauit, et ab eo colonie deducte sunt eorum, qui Prisci Latini nuncupati sunt. Cumque annis quinquaginta regnasset, genuissetque Albam Siluium, quem liquit superstitem, diem obiit. Eusebius uero in libro Temporum dicit se apud aliam hystoriam inuenire Latinum Siluium quintum apud Albam regnasse, eumque filium fuisse Lauinie et Melampodis, et uterinum fratrem Siluii Postumi. Qui Latinus in ordine regum hic ponitur quartus. [6,60] CAP- LX : De Alba Siluio, Latini Siluii filio, qui genuit Athim Siluium. Alba Siluius Latini Siluii fuit filius, et patri successit in regno. Cumque regnasset annis XXXVIIII, Athi relicto filio, rebus humanis subtractus est. [6,61] CAP- LXI : De Athi Siluio filio Albe, qui genuit Capim Siluium. Athis Siluius Albe fuit filius, quem Eusebius aliquando Egiptium Siluium uocat. Hic cum annis XXIIII regnasset, Capi filio derelicto, diem clausit. [6,62] CAP- LXII : De Capi Siluio filio Athis, qui genuit Carpentum Siluium. Capis Siluius Athis fuit filius. Sunt qui uelint ab hoc Capuam olim insignem Campanie ciuitatem conditam; qui cum annis XXVIII regnasset, Carpento filio moriens regnum liquit. [6,63] CAP- LXIII : De Carpento Siluio filio Capis, qui genuit Tyberinum Siluium. Carpentus Siluius filius fuit Capis, et cum annis XIII regnasset, Tyberino filio derelicto, decessit. [6,64] CAP- LXIV : De Tyberino Siluio Carpenti filio, qui genuit Agrippam Siluium. Tyberinus Siluius Carpenti fuit filius, et Agrippam Siluium genuit. Cumque annis VIII imperasset Albanis, amnem quem ante Albulam uocitabant incole, terminum inter Latinos et Etruscos traiciens, in eum cecidit et mortus est. Quam ob rem in hodiernum usque, ueteri abolito nomine, a demerso rege Tyberis nuncupatus est fluuius. [6,65] CAP- LXV : De Agrippa filio Tyberini, qui genuit Romulum Siluium. Agrippa Siluius a Tyberino genitus, summerso patri successit in regno, et cum XL regnasset annis, moriens Romulum filium regni reliquit heredem. [6,66] CAP- LXVI : De Romulo Siluio Agrippe filio, qui genuit Iulium Siluium et Auentinum Siluium. Romulus seu Aremulus Siluius Agrippe fuit filius. Hic autem presidia Albanorum inter montes posuit, ubi postea Roma condita est, quod ea tempestate impie factum existimatum est, et ob id existimauere illius eui homines eum iuste fulmine ictum atque exanimatum, cum iam XVIIII regnasset annis, et ex eo Iulius et Auentinus filii fuere superstites. [6,67] CAP- LXVII : De Iulio Siluio Romuli filio. Iulius Siluius, ut scribit Eusebius, minor natu fuit Romuli filius, et proauus Iulii Proculi, qui cum Romulo Romam transmigrauit, et ibidem fundauit familiam Iuliam, ex qua Cesares effluxere. [6,68] CAP- LXVIII : De Auentino Siluio Romuli Siluii filio, qui genuit Procam Siluium. Auentinus Siluius Romuli Siluii filius fuit, eique fulminato successit in regno; et cum XXXVII regnasset annis, Proca relicto filio, mortuus est; et eo in monte Rome, qui postea de suo nomine semper Auentinus uocitatus est, sepultus. [6,69] CAP- LXIX : De Proca Siluio filio Auentini, qui genuit Amulium et Numitorem. Procas, secundum Titum Liuium, Auentini filius fuit, et loco patris regnauit annis XXIII, Numitorique filio moriens regnum liquit. [6,70] CAP- LXX : De Amulio Proce filio. Amulius, teste Tito Liuio, minor natu fuit ex filiis Proce. Hic per uim et nephas Numitori, qui tempore potior erat, regnum surripuit. Dicit Plinius De uiris illustribus, Procam patrem eorum liquisse, ut ambo annuis uicibus regnarent, et cum ad Amulium peruenisset regnum, fratri, transacto anno, restituere noluit, quin imo cum Numitori pepercisset, Lausum filium eius interemit, et Rheam eiusdem filiam ad subtrahendam spem prolis, sub specie honoris, Veste perpetuam eius uirginitatem dicauit. Sed cum iam septem regnasset annis, Rhea geminos peperit, quos ipse in Tyberim deici iussit, et Rheam uiuam infodi. Verum nequeuntibus ministris ad alueum fluminis, eo quod pridianis ymbribus tumuisset, deuenire, illos in ripa posuere, qui a Faustolo pastore comperti et nutriti, cum adoleuissent Amulium interfecere, et Numitori auo regnum reddidere. [6,71] CAP- LXXI : De Numitore filio Proce, qui genuit Lausum et Yliam et Rheam. Numitor filius fuit Proce, et, ut iam dictum est, a fratre proiectus e regno, qui dum rure priuatus senesceret a nepotibus Romulo et Remulo, occiso Amulio, in regnum restitutus est. Quid inde ex eo successerit, non habemus. [6,72] CAP- LXXII : De Lauso Numitoris filio. Lausus, ut predictum est, Numitoris fuit filius, et ab Amulio patruo impie trucidatus occubuit. [6,73] CAP- LXXIII : De Ylia Numitoris filia, que peperit Romulum et Rhemulum. Ylia, que et Rhea Numitoris fuit filia, et ab Amulio inter uestales uirgines trusa. Que, ut ait Ouidius, dum aquam pro sacris quereret obdormiuit, et in somnis illi uisum est a Marte opprimi, et sic geminos concepisse, quos cum peperisset, uiua infossa est legis imperio. Fictio quod secum Mars concubuerit, ubi de Romulo et Remulo declarabitur. Et quoniam qui ex Iulio Siluio nati sunt ordine non habemus, genealogie posterorum Dardani finem facere necesse est. Hoc uno apposito, quod ab his natus sit orbis et urbis fulgor, Gaius Iulius Cesar dictator. Genealogie deorum gentilium liber VI-us explicit feliciter.