Iohannes Boccaccio - Bucolicum carmen XVIIohannes Boccaccio - Bucolicum carmen XVI. AGGELOS EXPLICIT PHYLOSTROPOS EGLOGA XV; INCIPIT EGLOGA XVI, CUI TITULUS EST AGGELOS, COLLOCUTORES AUTEM APPENNINUS ET AGGELOS.¹ APPENNINUS. Angele, quis, queso, pecus hoc, fortassis Apollo vallibus Amphrisi pavit, dum pastor honores perdidit ethereos? Videas, non invidus illud fascinet et pereat: metuunt mala murmura pingues! ANGELUS. 5 Appennine, reor, tibi pinguis ludit in arvo taurus, et umbroso recubant sub colle Lycei nunc paste feteque boves; sis letus et, oro, parcius ignoscas miseris: fortuna secundis invidet, et celsas excerpsit turbine fagos. APPENNINUS. 10 Peccavi, fateor. Sed tu que pascua queris cum grege tam modico? Fallor? Ter quinque capellas, nec plures, per rura trahis; consistere mecum si libet, hic poteras; vepreta hic grata capellis, hic fontes, hic antra novis iam tecta corimbis. ANGELUS. 15 Iussus in id venio, non solum Iungere parvum hic pecus hoc vestris, ast ut tibi largiar omne: nil equidem maius potuit nunc mittere pauper Cerretius. Dic, oro, senem novistis etruscum, hos inter montes et pinguia pabula, nostrum? APPENNINUS. 20 Iam vidisse senem memini, nostrisque sub antris nonnunquam duros solitum recreare labores; dumque ravennatis ciclopis staret in antro et fessus silvas ambiret sepe palustres, vidimus, atque henetûm dum venit cernere colles. 25 Sed pecus hoc claudum, servans vix pellibus ossa, quid michi? Silvano decuit misisse; videret et morbi causas, leta et medicamina morbis. Non archas siculusve fuit, non ysmarus olim, non ytalus pastor, cui tantum iuris in agris 30 alma Pales dederit. Fauni nympheque sedentes assurgunt homini; silve placidique recessus antraque pastorum, fontes, quid multa? deorum tecta patent tusco, et patuere silentia Ditis. Angele, huic potuit pecus egrum mittere noster. ANGELUS. 35 Erubuit munus tam parvum mittere tanto pastori, sueto tauros deducere regum sydereosque greges, quanquam nil sanctius usquam diligat aut optet celsis preponere silvis: si calamis, si voce canat, si forte susurro 40 murmuret ipse, sibi semper Silvanus in ore Cerretii resonat, semper Silvanus ubique, et pater et dominus, spes grandis et unica semper; teque fidemque tuam colit, Appennine, secundum. Nunc ego per dulces nuper tua cura napeas, 45 Appennine, precor, parvum ne respue munus: sunt tenues, fateor, nec multum lactis habentes, sed predulce quidem; pomisque favisque Menalce, si gustent latii, si gustes ipse parumper, prepones. Queso, parvum ne respue munus. APPENNINUS. 50 Da sordis causam; dabitur fortasse mederi. ANGELUS. Pascua sunt nobis Cerreti montis in umbra, heu! sterili nimium, nullis frondentia lucis; nec salices capris surgunt, nec surgit ybiscus. Lambere muscosas silices rarumque vetustis 55 immixtum conchis serpillum carpere cogit egra fames miseras; illis hinc squalida pellis, hinc macies tristisque color seteque cadentes; Elsa brevis fluvius post his precordia saxum fecit, et attonitas vacuavit sanguine fibras. 60 Tu pingues facili facies, ceptoque favebit consiliis herbisque suis Silvanus et undis. APPENNINUS. Invitis nobis tenet hec nunc pascua vester Cerretius. Scabris quidnam grandevus in arvis inserit aut sevit? Quid credit, solvere rastris 65 exhaustas glebas grandique labore colonûm emunctas prosit? Timeo non seva Dyones occupet insanum. Senis est dimittere mores nonnunquam iuvenum; lusit Galathea potentem viribus, enervem faciet quid lusca Dyones? ANGELUS. 65 Absit; nulla seni talis nunc cura, doletque obsequio quondam nimiumque vacasse Liquoris. Sed quid vis faciat, patrios ni spectet in agros? Nil gregis est illi, nec sunt sibi pascua, si sit; torpendum est igitur seu vomere vertere glebas. APPENNINUS. 75 Angele, iam nosti, non omnia novimus omnes: teque latet, video, quoniam persepe remotum Cerretium dudum vel viva voce vocarit Silvanus, carosque greges tacitosque recessus quos ligurum saltus, quos servant pascua ruris 80 Anseris antiqui, quos servant pinguis et ingens Euganeus venetûmque palus prestare paratus. Que cupias maiora, precor? Venere sicani dicteique duces, cyprii magnique quirites et satyri faunique omnes nympheque deeque 85 hunc inter fedas undas audire canentem; Panque deus calamos posuit stupefactus amicos: et pauper noster longum sprevisse videtur! Quid, si tantus amor, quid, si reverentia tangit, negligit oblatum? Veniat, durosque relinquat 90 agrestes patriisque sinat dare semina sulcis. ANGELUS. Ignaros quotiens, heu! fallit ceca voluptas! Dixisti nuper: "Non omnia novimus omnes", et merito. Nostro seva si rusticus Amon peste boves mediis pingues consumpsit in arvis, 95 pectoris ardentis multum sibi cessit Apollo. Quem tacitum mitemque vides et rura colentem, noluit Egonis nuper describere dulces pellibus is pecudum quos ipse canebat amores, dum maiora legit, dum se maioribus aptum 100 extimat. Et dudum, dum fervidus omnia campis sol raperet, sacra Cereri consedimus ambo ylice sub viridi; tunc primus verba facesso, convenioque senem: – Dic, – inquam – cernere concas has putres sterilique solo decerpere credis? 105 Quid non Silvanum sequeris iam sepe vocatus? – Ille diu corilos tacitus prospexit, et inde: – Omnia qui profert nil dat, michi maximus Egon iam dixit. Midas pridem, dum fortior etas, iusserat illud idem: cuius dum credulus intro 110 festinus silvas, Gaurum Baiasque saluto fontibus insignes, et pascua credo parari, non tauris, parvo pecori parvoque subulco, hospes suscipior placidi Stilbonis in antrum. Ast Midas patitur; nec tandem pabula dantur, 115 nec vocor ut veniam sumpturus prandia secum. Miror et indignor pariter, mecumque revolvo: – Quid nunc, si lucos intrassem iniussus apricos, aut si maturis tenuissem messibus apros, vel si vinetis olidos crescentibus hyrcos 120 liquissem? Nullis veniebam candidus undis, postquam despicior sic accersitus et insons. Pascua sint Mide que spectat lata Vesevus, meque meus tenuis letum prospectet agellus.– Flecto gradum volucer repetens vestigia retro. 125 Menalios persepe lupos ursosque coegit in laqueos exire suos sudoribus Archas, post hec captivos nemori solvebat aperto, iam satur. Heu! votis misere sic angimur omnes, et si succedant satis est: hinc linquimus ultro. 130 Quid, si Silvanus faceret? Non dulcius esset, queso, mori? Tentare deos stultissima res est. Pan nobis pregrande dedit, nec spernere munus est animus: paucis contentor munere Panis. Silvestres corili pascunt, dat pocula rivus, 135 dant quercus umbras, dant somnos aggere frondes, cetera si desint, lapposaque vellera tegmen corporis effeti, quibus insita dulcis et ingens libertas, que, sera tamen, respexit inertem. – Conticui. Quis iure queat prevertere dictum? 140 Tu tamen interea parvum iam suscipe munus. APPENNINUS. Sat dictum. Fiat, sit nostrum. Claudicet esto, nam pregnans video, prolem sperasse iuvabit et cepisse novam. Surgunt ex montibus altis sydera; sis mecum. Nostro hoc tu iungito, Solon. EXPLICIT AGGELOS EGLOGA XV ET ULTIMA. IOHANNIS BOCCACCII DE CERTALDO AD APPENNINIGENAM SUUM BUCCOLICUM CARMEN EXPLICIT FELICITER. Adnotatio 1. De hac ecloga pauca ipse Boccaccio in epistula XXIII fratri Martino de Signa inscripta explanavit. Retro