[35] At nunc adulescentuli nostri deducuntur in scholas istorum, qui
rhetores vocantur, quos paulo ante Ciceronis tempora extitisse nec
placuisse maioribus nostris ex eo manifestum est, quod a Crasso et Domitio
censoribus claudere, ut ait Cicero, "ludum impudentiae" iussi sunt. Sed ut
dicere institueram, deducuntur in scholas, [in] quibus non facile dixerim
utrumne locus ipse an condiscipuli an genus studiorum plus mali ingeniis
adferant. Nam in loco nihil reverentiae est, in quem nemo nisi aeque
imperitus intret; in condiscipulis nihil profectus, cum pueri inter pueros
et adulescentuli inter adulescentulos pari securitate et dicant et
audiantur; ipsae vero exercitationes magna ex parte contrariae. Nempe enim
duo genera materiarum apud rhetoras tractantur, suasoriae et controversiae.
Ex his suasoriae quidem etsi tamquam plane leviores et minus prudentiae
exigentes pueris delegantur, controversiae robustioribus adsignantur, --
quales, per fidem, et quam incredibiliter compositae! sequitur autem, ut
materiae abhorrenti a veritate declamatio quoque adhibeatur. Sic fit ut
tyrannicidarum praemia aut vitiatarum electiones aut pestilentiae remedia
aut incesta matrum aut quidquid in schola cotidie agitur, in foro vel raro
vel numquam, ingentibus verbis persequantur: cum ad veros iudices ventum .
. .