[CCLXI] Faceta Responsio Mulieris Pugillare Vacuum Habentis.
Matrona e nostris honestissima mulier, quaerenti tabellario numquid litterarum ad maritum dare uellet, aberat enim longius Reipublicae Legatus: - 'Quomodo,' inquit, 'possum scribere, cum uir calamum detulerit secum, pugillare uacuum reliquerit?' Faceta atque honesta responsio.


[CCLXII] Ridenda De Paucitate Amicorum Dei Responsio.
Ad aegrum quemdam ciuem nostrum perfacetum, qui graui morbo diutius torquebatur, accessit Religiosus, hortandi gratia. Cum uero, inter caetera consolationis uerba, dixisset solere Deum, quos diligeret, hoc pacto castigare, et incommodis afficere: - 'Non mirum est,' inquit aegrotus, 'si tam paucos amicos habet, habiturus, si ita tractaret eos, etiam pauciores.'

[CCLXIII] De Sancti Antonii Fratre Et Laico Ac Lupo.
Religiosus, ex his quaestuariis, qui pro Sancto Antonio eleemosynam petunt, agricolae ad dandum sibi nescio quid frumenti persuasit, ea pollicitatione, ut assereret res omnes suas, et oues praesertim, per eum annum saluas atque incolumes fore. Huiusmodi rusticus promissis fidens, cum oues licentius uagari permisisset, lupus plures ex eis comedit. Qua ex re indignatus uillicus, cum anno altero quaestuarius pro frumento rediret, negauit se quicquam daturum, et simul questus est inanes suas fuisse pollicitationes. Sciscitanti causam respondit ab lupo oues suas raptas. - 'Lupus?' inquit alter, 'ho! ho! mala ea bestia est, et absque fide: caue tibi ab ea. Non enim Sanctum Antonium tantum, sed ipsum Christum, si posset, falleret.' Stultum est in his fidere quorum exercitium in fraudando consumitur.

[CCLXIV] De Mirabili Confitentis Et Confessoris Reciproca Pro Satisfactione Recompensa.
Quidam, seu serio, seu Sacerdotis eludendi causa, ad eum adiit, asserens se peccata sua confiteri uelle. Iussus dicere quae meminerit, ait nescio quid se ab altero clam furatum, sed illum multo plus eripuisse sibi. Tum Sacerdos: - 'Alterum,' inquit, 'pro altero computetur, quoniam pares in facto estis.' Addidit etiam se alium quempiam uerberasse, et se quoque ab eo uapulasse: eodem modo Sacerdos parem fuisse culpam et poenam dixit. Plura simili modo cum retulisset, semper Sacerdos alterum pro altero compensandum respondebat. Tum ille: - 'Restat nunc peccatum,' inquit, 'ingens, quod dicere uereor atque erubesco, tibi praesertim ad quem maxime spectat.' Cum hortaretur eum Sacerdos ad deponendam uerecundiam et libere profitendum crimen, et ille diutius recusasset, tandem motus exhortantis Sacerdotis uerbis: - 'Ego,' inquit, 'sororem tuam cognoui.' Tum Sacerdos: - 'Et ego matrem tuam saepius futui, itaque ut de reliquis alterum alterius culpam luat.' Ita paritas criminum peccatorem absoluit.

[CCLXV] Duorum Florentinorum Adolescentum Dicta Sale Respersa.
Adolescens quispiam Florentiae deferebat ad Arni fluuium retia quibus lauantur lanae. Huic obuius dicax puer, ridendi illius gratia: 'Ad quod cum isto rete pergis aucupium?' inquit. Tum ille: - 'Ad exitum Lupanaris uado, ut extenso ibi rete capiam matrem tuam.' E uestigio alter: - 'Heus tu,' inquit, 'pulsa locum diligentius; nam et ibi quoque reperies tuam.' Duo eodem sale respersa dicta.

[CCLXVI] Adolescentis Confusio Super Mensam Mingentis In Conuiuio.
Nobilis in Hungaria adolescens a quodam Nobiliore, quocum sibi affinitas erat, ad prandium uocatus, accessit cum famulis, equester, cum abesset longius. Cum ex equo descendisset, uiri mulieresque obuiam prodeunt, adolescentemque e uestigio (nam hora erat tardiuscula) ad triclinium conuiuio paratum deducunt. Lotis deinde manibus, in mensa inter duas formosas adolescentulas, hospitis filias, adolescens collocatur. Qui, mittendae urinae cupiditate, prae pudore tacita, neque ulla data diuertendi facultate, inter edendum, mingendi cruciatu ita uexabatur, ut ciborum cogeretur obliuisci. Cum omnes suspensum animi remissioremque in sumendo cibo uiderent, ac hortarentur ad edendum, ille, dolore motus, dextra manu subtus mensam posita, Priapum occulte exertum in alteram ocrearum, mingendi gratia, demisit. Adolescentula dextrae proxima: 'Heus! ede alacriter,' inquiens, brachiumque subito prehendens, manum extulit supra mensam uirilia tenentem mingentia, ex quo urina mensam respersit. Ad tam insolitum spectaculum risere omnes, adolescente admodum uerecundia perfuso.

[CCLXVII] Callida Consilia Florentinae Foeminae In Facinore Deprehensae.
Mulier, prope Florentiam, publici hospitis uxor admodum liberalis, cum quodam cuius usu tenebatur, cubabat in lecto. Accessit interim de improuiso et alter, idem quod prior facturus, quem praesentiens scalas ascendentem mulier, atque obuiam facta, acriter eum iurgare, et ulteriore aditu arcere coepit, asserens non esse tempus quo ei satisfieri posset, rogansque ut e uestigio abiret. Renitendo altercandoque cum aliquandiu tempus tereretur, superueniens uir quid sibi ea uellet concertatio quaesiuit. Foemina ad fallendum prompta: - 'Hic,' inquit, 'irato animo uult superius ingredi, ad uulnerandum quemdam qui in domum confugit, quem adhuc continui, ne tantum facinus hic patraretur.' Ille qui latebat, his auditis uerbis, sumpto animo, coepit minari, se ulturum iniuriam dictitans. Alter interim priori uim et minas intentare se simulabat. Vir stultus, quaesita causa dissentionis, onus rei componendae suscepit, et cum ambobus una collocutus, pacem composuit, soluens etiam de suo uinum, ut uxoris adulterio adderet iacturam potus. Callida profecto sunt foeminae consilia in facinore deprehensae.

[CCLXVIII] De Mortuo Viuo Ad Sepulchrum Deducto, Loquente Et Risum Mouente.
Erat Florentiae stultus, cognomine Nigniaca; haud nimium insaniens, et satis iucundus. Iuuenes quidam faceti, ioci gratia, cum uellent ei persuadere illum grauiter aegrotare, re composita, exeunti mane domo unus obuiam fit, petens numquid ei mali, cum facie esset immutata et pallida, contigisset: - 'Nequaquam,' respondit stultus. Cum paulum processisset longius, alius ex composito rogauit, an teneretur febri, cum macra esset facie et aegritudinem ostentante. Coepit addubitare stultus, uerum quod dicebatur credens. Cum prodiret timidus lento passu, tertius, ut constitutum erat, conspecto illo: 'Vultus,' ait, 'tuus indicat te febri ualida torqueri, et grauem morbum esse.' Timuit ille magis, et, represso pede, cogitabundus animo pendebat, an febricitaret. Tum superueniens quartus grauissime illum infirmari affirmauit, mirarique se dixit non illum in lecto esse, suasitque ut domum e uestigio rediret, seque socium obtulit, ut fratrem curaturum. Retrocessit stultus, tanquam magna grauatus infirmitate, et lectulum ingressus, expiranti similis uidebatur. Caeteri socii e uestigio domum prodeunt, dicentes, recte illum, qui in lecto se collocasset, fecisse. Paulo post superuenit quidam, qui se medicum profitebatur, et, tacto pulsu, testatus est aegrum paulo post ex eo morbo periturum. Deinde circumstantes lectum omnes dicebant alter alteri: - 'Iam iste incipit mori, iam pedes frigescunt, lingua balbutit, et caligant oculi,' statimque: 'Expirauit. Claudamus igitur oculos, et componamus manus, et ad sepeliendum feramus,' et: 'O quam magna iactura in istius obitu facta est! Bonus enim et amicus noster.' Et se inuicem consolabantur. 
Stultus, ut defunctus, nihil locutus, persuaserat sibi ipsi mortuum se esse. Posito in feretro, cum iuuenes illi per urbem portarent, petentibus caeteris quidnam rei esset, se Nigniacam mortuum ad sepulchrum ferre dicebant. Inter petendum, multi ad ludum concurrebant, cum omnes Nigniacam mortuum ad sepulturam deferre dicerent. Unus ex tabernariis: 'O quam mala bestia fuit, et fur pessimus,' ait, 'dignus certe suspendi laqueo!' Tum stultus cum haec audisset, erecto capite: - 'Si uiuus essem, sicut sum mortuus,' inquit, 'dicerem, furcifer, te per gulam mentiri.' Qui eum portabant, oborto risu maximo, hominem in feretro reliquere.

[CCLXIX] De Dubio Sophismate.
Disserebant ambulantes socii duo, utrum maior esset, coitusne uoluptas, anne uentris secessus. Conspecta muliere, quae congressum hominum haud aspernata fuerat: 'Percunctemur hanc,' alter ait, 'utramque rem expertam.' - 'Minime,' inquit alter, 'haec est idonea ad hanc rem iudicandam: multo enim futuit saepius quam cacauit.'

[CCLXX] De Molendinario Ab Uxore Decepto Et Quinque Ouis Refecto.
Allicietur superioribus confabulatio Mantuae inter omnes nota. Est iuxta urbis pontem mola, cuius magister Cornicula dicebatur. Is in ponte post coenam, ut aestas erat, sedens, transeuntem puellam rusticanam aetate maturam, ueluti errabundam, conspicatus, hortatur, cum hora esset tarda, et sol in occasum uergeret, ut apud uxorem diuerteret. Cum annuisset illa, accito famulo, duci eam ad uxorem iubet, darique coenam, et in certo cubiculo locari. Remisso famulo, cum intelligeret uxor uirum ad adolescentulam adiecisse animum, ea in suo lecto collocata, ipsa in idem cubiculum dormitum proficiscitur. Vir de industria ad multam noctem cum uigilasset, existimans dormitare uxorem, clam domum reuersus, cubiculum ingreditur, ignarusque doli, uxorem tacitus tacitam subagitauit. Egressus, quod egerat famulo dixit, ipsum ad idem certamen cohortatus: ipse patroni uxorem cognouit. Cornicula, ad solitum cubiculum diuertens, lectum silens intrauit, ne uxor, ut putabat, excitaretur. Mane quam primum surgens, tacitus abiit, existimans se puellam cognouisse. Hora deinde prandii, cum redisset ad domum, uxor in primis sibi quinque recentia oua ad sorbendum dedit. Admiratus uir rei nouitatem, cum quid id sibi uellet percontaretur, illa, uultu hilari, pro numero milliarium, quae ea nocte confecerat, totidem oua sibi offerre inquit. Sensit ille se suo laqueo captum, ac simulans ab se solo uxorem cognitam, tamen oua sumpsit. Accidit plerumque ut suomet dolo castigentur improbi.

[CCLXXI] Pulchrum Dictum Pulchritudinem Mentiens.
Ibant per uiam Florentiae colloquentes socii duo, quorum unus erat oblongus et corpulentus, ac facie subnigra. Is, conspecta adolescentula cum matre ambulante: 'Haec,' inquit iocandi gratia, 'iuuencula formosa est admodum ac uenusta.' Illa ad haec uerba insolentior facta: - 'Nequaquam hoc de uobis dici posset,' respondit. - 'Imo recte,' inquit alter, 'si quis, prout ego feci, uellet mentiri.'

[CCLXXII] Facetum Mulieris Responsum, Sed Parum Honestum.
Narrauit mihi quidam familiaris Hispanus dictum mulieris salsum, quod mihi uisum est nostris confabulationibus adiiciendum. Duxerat uiduam in uxorem uir quidam aetate prouectior, qui prima nocte, dum matrimonio fungeretur, percipiens uxoris cellam uberiorem quam putarat: 'Mea uxor,' inquit, 'haec tua curia amplior est numero gregis mei.' Tum mulier: - 'Hoc,' ait, 'tua culpa accidit. Nam uir meus qui obiit (misereatur Deus animae suae!) ita hanc adimplebat curiam, ut haedi persaepe extra tabulata pro loci angustia prosilire cogerentur.' Responsum salis et uenustatis plenum.

[CCLXXIII] De Dentibus Casum Minantibus Similitudo Obscena.
Episcopus mihi notus senior querebatur quosdam dentes sibi cecidisse, quosdam ita labare, ut eorum casum timeret. Tum unus e familia: 'Ne timeatis,' inquit, 'dentium casum.' Petenti causam Episcopo: - 'Quia testiculi mei,' respondit, 'iam quadraginta annis pependerunt, casuris similes, et tamen nunquam ceciderunt.'
         
[CCLXXIV] Conclusio. 
Visum est mihi eum quoque nostris confabulationibus locum adiicere, in quo plures earum, tanquam in scena, recitatae sunt. Is est Bugiale nostrum, hoc est, mendaciorum ueluti officina quaedam, olim a Secretariis institutum, iocandi gratia. Consueuimus enim, Martini Pontificis usque tempore, quemdam eligere in secretiori aula locum, in quo et noua referebantur, et uariis de rebus, tum laxandi ut plurimum animi causa, tum serio quandoque, colloquebamur. Ibi parcebatur nemini, in lacessendo ea quae non probabantur a nobis, ab ipso persaepe Pontifice initio reprehensionis sumpto: quo fiebat ut plures eo conuenirent, ueriti ne ab eis ordiremur. Erat in eo princeps fabulator Razellus Bononiensis, cuius nonnulla in confabulationes coniecimus; Antonius item Luscus, qui saepius inseritur, uir admodum facetus; Cinciusque Romanus, et ipse iocis deditus. Nos quoque plura e nostris addidimus non insulsa. Hodie, cum illi diem suum obierint, desiit Bugiale, tum temporum, tum hominum culpa, omnisque iocandi confabulandique consuetudo sublata.
Finis.