[CLXI] De Veneto Insano Quem Pharmacopola Circumforaneus Derisit.
Narrauit quoque aliam fabulam, in qua plurimum risimus. Ait pharmacopolam circumforaneum Venetias uenisse, cuius in uexillo pictus erat Priapus pluribus ligaturis distinctus. Accessit quidam Venetus, quid illa distinctio significaret, quaerens. Ille per iocum ait, membrum suum illius esse naturae, ut quum mulierem prima tantum parte cognosceret, mercatores faceret; secunda milites; tertia Duces; quarta Pontifices: et pretium pro qualibet personarum petebat. Id credens stultus, communicata re cum uxore, domum uocauit hominem, facto pretio, ut sibi filium militem faceret. Cum ad coitum cum uxore uentum esset, maritus simulans se abire, clanculum post lectum secessit. Et cum illi gignendo militi intenti essent, prosiliit fatuus, et culum sessoris uehementer premens, ut quartae quoque partis beneficio uteretur: 'Per Sancta Dei Euangelia, hic erit Papa!' inquit, putans se socium defraudasse.

[CLXII] De Veneto Qui, Teruisium Proficiscens, A Seruo In Renes Lapide Percussus Est.
Venetus, Teruisium profecturus, equo conducto uehebatur, seruo pedibus iter faciente. Inter eundem, cum equus serui crus calce percussisset, ille dolore motus, abrepto saxo, equum ulcisci cupiens, casu in renes patroni proiecit. Credidit stultus equum id egisse; cum seruus, qui tardius ex uulnere incedebat, increparetur a Domino: - 'Nequeo citius proficisci,' inquit, 'ex equi calce, qua me afflixit.' Tum ille: - 'Ne cures,' inquit, 'est uideo admodum calcitrosus; nam et mihi quoque modo calcem magnam in renes dedit.'

[CLXIII] De Vulpe A Rustico In Palea Abscondita Quae Fugabatur A Canibus.
Vulpes olim fugiens in uenatione canes, diuertit ad Rusticum, qui in area triticum terebat, rogans ut a canibus tueretur, et simul pollicita est nunquam se eius pullos gallinaceos laesuram. Annuit Rusticus conditioni, et sumptis paleis furcula Vulpem texit. Aduenit unus et item alter ex uenatoribus, Vulpem quaerens: rogitabant autem Rusticum, numquid Vulpem fugientem uidisset et iter eius. Ille uerbis Vulpem per certam uiam diffugisse, nutu uero et oculis latere sub paleis innuebat. Illi, potius ad uerba quam nutum respicientes, abierunt. Tum Rusticus, detecta Vulpe: 'Serua,' inquit, 'modo promissa, nam meis uerbis euasisti, cum dicerem te abiisse.' At illa, quae sibi timens per rimam inter paleas Rusticum contemplabatur diligenter: - 'Verba tua,' inquit, 'bona fuerunt, sed actus satis mali.' Dictum in eos qui unum uerbis, aliud re agunt.

[CLXIV] De Florentino Qui Equum Emerat.
Notus mihi Florentinus Romae empturus necessario equum, pactus est cum uenditore, qui 25 aureos pretium carius equo postulabat, se 15 daturum in praesentia, reliquorum uero se debitorem eius esse uelle. Annuit uenditor. Postridie cum residuum peteret, solutionem recusans: 'Serua conuenta,' emptor inquit. 'Pepigimus quidem ut debitor tuus sim futurus: si autem tibi satisfecissem, non futurus essem amplius debitor.'

[CLXV] Facetissimum Histrionis Gonnellae.
Gonnella, quondam histrio perfacetus, pollicitus est, ob pauculos nummos, se quemdam Ferrariensem, qui id admodum cupiebat, Diuinum esse facturum. Accersito, ut una secum in lecto cubaret, homine, uentum tacitum uentris in lecto emisit, deinde eum in interiorem lectum caput subducere iussit; quo facto, cum ille foetore motus, caputque statim exserens, 'Crepitum uentris edidisti, ut uideo,' dixisset, tum Gonnella: - 'Solue nummos, nam recte diuinasti,' inquit.

[CLXVI] Altera Facetia De Uno Qui Diuinare Volebat.
Alteri quoque, ut diuinator fieret optanti: 'Unica,' inquit, 'pillula te Diuinum reddam.' Assentienti pillulam e stercore confectam in os praebuit. Ille prae foetore uomitans: 'Stercus,' inquit, 'sapit, quod dedisti.' Tum Gonnella uerum illum diuinasse affirmauit, et pretium diuinationis poposcit.

[CLXVII] De Prodigiis Nuntiatis Eugenio Papae.
Hoc anno, mense Octobri, cum iterum Pontifex esset Florentiae, plurima prodigia nuntiata sunt, et ita certis auctoribus, ut fidem abnuere imprudentis uideatur. A Como litterae allatae ab honestissimis uiris asserentibus ea ad se delata a plurimis, qui id conspexerant, testabantur, a certo loco, qui ultra Comum est mill. passuum 5, uesperi 21. hora, uisam esse ingentem canum, qui rubeo colore uidebantur, multitudinem ad quatuor millia, iter Alemanniam uersus facere. Hanc ueluti primam aciem sequebatur boum pecudumque ingens numerus: post hos equites peditesque in turmas cohortesque diuisi, scutati plures, adeo magna manu, ut exercitum repraesentarent, quorum partim uix capita, partim sine capite conspiciebantur. Ultima acies erat hominis permagni gigantis more equo altiori insidentis, et ipse magnam iumentorum diuersi generis copiam secum ducens. Tres ferme horas eorum transitus fuit longissimo agmine, ut diuersis in locis apparerent: cuius rei plures exstant testes uiri foeminaeque, qui etiam propius conspiciendi causa accesserunt. Post solis occasum, ueluti ad alia transissent, nequaquam conspecti sunt.

[CLXVIII] Mirandum Conspiciendum.
Paucis post diebus, et ab urbe Roma allata sunt alia haud dubia fide, cum manifesta exstent uestigia. Ventorum turbine coorto, die 20. Septembris, muri castelli deserti, qui Borgetus appellatur, prope Urbem mill. passuum 6, et item ecclesia quaedam peruetusta ei loco propinqua, solo tenus deiecta sunt, ita contritis lapidibus, ut manibus hominum disturbata uiderentur. Cauponulae quae infra muros erat peregrinantium diuersorium, cum in eam plures confugissent, tectum omne sublatum, alioque haud longe in uiam translatum est absque hominum nocumento. Turris quoque ecclesiae S. Rufinae longe ab Urbe mill. passuum 10 in ora Transtiberina, mare uersus, Casale appellatum, a solo auulsa, prostrataque est. Horum causam multis mirantibus sciscitantibusque, bubulci duo, qui eo in Casali morabantur, agriculturae causa, ad Urbem ob rei nouitatem accedentes, retulerunt saepius a se uisum in syluis propinquis inambulantem Cardinalem, qui in sepulchro Adriani ex uulnere nuper decessit, Patriarcham cognominatum, ueste desuper linea, ut moris est Cardinalium, et bireto capite contecto, prout deferre consueuerat, moestum, lamentantem ac conquerentem. Eo uero tempore, quo uentorum turbo adeo repens fuit (interdiu autem erat), conspectum ab sese in aere inter uentos amplexantem eam turrim, et ab solo a se longius delatam ad terram prostrasse. Complures insuper quercus atque ilices mirae grossitudinis ab radicibus auulsas, atque alio esse delatas. Quibus rebus cum parum fides haberetur, multi cum accessissent, id pro comperto retulerunt.

[CLXIX] De Notario Florentino Falso.
Notarius quidam Florentinus, qui parum quaestus arte sua faciebat, excogitata aliquid lucrandi uersutia, adolescentem quemdam adiit, petens, numquid ei satisfactum esset de quingentis florenis, qui olim patri per quemdam iam defunctum mutui causa debebantur? Inscius ille, negauit id debitum in nominibus patris esse. Notarius id instrumento constare ab se facto asserens, iuuenem perpulit, ut nummis redempto instrumento apud Praetorem debitum peteret. Citatus filius eius, qui debitor dicebatur, negauit parentem unquam mutuo quicquam ab alio sumpsisse, cum nihil de ea re (ut mos est mercatoribus) libris suis constaret; statimque ad Notarium profectus, ut falsum hominem arguere coepit, qui, quod nunquam esset actum, scripsisset. Tum Notarius: - 'Nescis, fili, temporis illius acta,' inquit, 'cum nondum natus esses. Pater quondam tuus eam summam mutuo sumpsit, sed post paucos restituit menses. Eius rei ego contractum feci, quo liberatus est pater.' Ille, pecunia data, instrumentum redemit, et ea molestia liberatus est. Ita ab utroque nummos bella fraude contraxit.

[CLXX] De Monacho Qui Misit Per Foramen Tabulae Priapum.
In Piceno est oppidum Esis nomine. In eo Monachus quidam, qui Lupus uocabatur, amabat uirginem adolescentiorem. Cui cum multis uerbis coitum suasisset, cessit illa tandem precibus; sed cum uerita esset ne nimio dolore transfoderetur, paululumque haesitaret, Monachus tabulam ligneam, per cuius foramen telum mitteretur, intermediam se positurum dixit. Dehinc tabula abiegna, quae pertenuis erat, quaesita ac paulum perforata, ad puellam clanculum adiit, missoque per foramen Priapo, qui adhuc dormiebat, cum puellam deosculari suauiter coepisset, sublatis uestibus cibum concupitum quaerebat. Virga uero, suauitate oris et inferioris partis tactu expergefacta, coepit admodum et praeter mensuram foraminis tumescere, adeo ut ualde constricta teneretur. Res ita in arcto erat, ut neque ingredi, neque egredi absque magno dolore posset. Versa in dolorem uoluptate, clamare et gemere Monachus coepit nimio uexatus cruciatu. Exterrita puella, cum osculo solari hominem uellet, et rem optatam perficere, in doloris leuamen, tormentum augebat; nam cum ea ex re uirga tumentior fieret, eo arctius torquebatur. Cruciabatur miser, petens aquam frigidam, qua abluto telo tumor ille resideret. Virgo, quae domesticos timeret, aquam petere non audebat. Tandem hominis clamore doloreque percita, aquam aduexit. Ea perfuso inguine, et ea parte quae tabulae inserta erat, paululum tumor abiit. Monachus, cum iam strepitum quemdam domi fieri persentiret, abeundi cupidus, e tabula membrum deduxit, maiori ex parte decoriatum. Medicum cum morbo quaesisset, fabula palam facta est. Si caeteris tanto sua uitia constarent, plures fierent continentiores.

[CLXXI] Horribile De Puero Qui Infantulos Comedebat.
Inseram his nostris confabulationibus rem nefandam horrendamque, nullis antea saeculis auditam, quam ego quoque fabulosam existimabam, quoad litteris cuiusdam Regii Secretarii certior factus sum, uerum esse quod fatebatur. Sententia particulae litterarum his ferme uerbis explicabatur: 'Rem monstro similem accessisse prope Neapolim decem millibus passuum, in montibus Summae, quod est castrum eo loci situm. Puer Lombardus tredecim annorum captus est, et ad Praetorem perductus, qui iam duos infantulos trium annorum comederat. Seducebat eos blanditiis in speluncam quamdam, atque ibi suspensos in frusta partiebatur, partim crudas a recenti caede carnes edens, partim igni coctas. Fassus est se plures alios comedisse, idque se agere, quoniam sapidiores reliquis carnibus uiderentur; seque denuo comesturum, si posset. Cum dubitaretur insania ne hoc faceret, consulte ad caetera respondit, ut feritate, non dementia factum constaret.'

[CLXXII] De Equite Florentino Qui, Fingens Se Iturum Foras, Inscia Coniuge In Cubiculo Latuit.
Eques Florentinus podagrosus, cuius nomen honoris causa reticeo, habebat uxorem, quae in dispensatorem domus oculos coniecerat. Id uiro cum esset perspectum, ac die festo simulasset se foras iturum, in cubiculo, inscia uxore, latuit. Illa e uestigio uirum abesse rata, dispensatore clanculum accersito: 'Volo,' inquit, post aliqua primi congressus uerba, 'ut ludum aliquem inter nos ineamus.' Cum ille annueret: 'Simulemus,' ait mulier, 'bellum inter nos esse, et pacem postea faciemus.' Altero modum quaerente: - 'Luctemur paululum,' inquit, 'et cum me ad terram prostraueris, telum inferas in meum uulnus, tuncque mutuis osculis pacem constituemus.' Placuit illi, cum semper pacem audisset laudari ab omnibus, pax tam suauis futura. Cum uero recumbentes ad pacem se pararent, tum uir e latebra egrediens: 'Centum iam ego diebus meis,' inquit, 'paces perfeci. Hanc ego unam tantum dirimam, praeter consuetudinem meam.' Ita pace infecta abierunt.

[CLXXIII] De Quodam Volente Se Videri Summae Castitatis, In Adulterio Comprehenso
Quidam ciuis noster, qui se castum summaeque religionis uideri uolebat, semel deprehensus a socio in coitu inhonesto, acriter ab illo reprehensus est, quod castitatem praedicans, in id facinus laberetur. Tum alter: - 'Oh! Oh!' inquit, 'non propter luxuriam, ut forsan putas, sed ad domandam macerandamque hanc miseram carnem, et ad purgandos renes, hoc ago.' Ita et isti pessimi hypocritae quibus omnia oppleta sunt faciunt, qui semper eorum ambitionem et scelera sub aliquo honesti uelamento contegi uolunt.

[CLXXIV] Ad Idem.
Eremita, qui Pisis morabatur, tempore Petri Gambacurtae, meretricem noctu in suam cellulam deduxit, uigesiesque ea nocte mulierem cognouit, semper cum moueret clunes, ut crimen fugeret luxuriae, uulgaribus uerbis dicens: ' Domati, carne catiuella,' hoc est: 'Doma te, miserrima caro.' Quod cum retulisset meretrix, ille urbe pulsus est.

[CLXXV] De Paupere Qui Nauicula Victum Quaerebat.
Pauperculus, qui nauicula ad flumen transportandis hominibus uictum quaerebat, cum neminem una die transuexisset, seroque moestus domum rediret, apparuit longe quidam clamitans, ut ueheretur. Ille, lucellum sperans, cum redisset, laetus hominem traduxit. Cum pecuniam peteret, ille enixe iurans nullos sibi nummos adesse, se sapientiam illi pro nummis daturum pollicetur: - 'Quid?' nauta inquit, 'num familia mea esuriens sapientia pro cibo pasci potest?' - 'Hoc solo,' alter ait, 'tibi satis possum facere.' Ille subiratus, petens quaenam haec esset sapientia: - 'Ut nunquam,' ait, 'quempiam transportes de caetero, nisi prius pecunia recepta; tum ut nunquam dicas uxori cuiquam maius genitale membrum quam tibi esse.' His auditis, moestus domum rediit. Uxor quid quaestus fecisset ad emendum panem cum percontaretur, uir pro lucro sapientiam se reportasse affirmat, remque narrans ordine, traditam sapientiam refert. Mulier, cum ad genitale aurem erexisset: 'Numquid, mi uir,' inquit, 'non omnes aequa mensura estis?' - 'Vah!' respondit, 'magna est inter nos differentia. Nam Sacerdos noster dimidio ferme nos omnes excedit,' et brachium extendens mensuram descripsit. Illa statim in Sacerdotem accensa, nunquam destitit quoad, uir an uere dixisset, quam primum experiretur. Ita, sapientia in stultitiam uersa, docuit reticenda nobis esse quae sunt nocitura.

[CLXXVI] De Quodam Insulso Mediolanensi Qui In Scriptis Porrexit Peccata Sua Sacerdoti.
Mediolanensis quidam, siue stultus, siue hypocrita, siue obliuiosus, cum libellum quemdam pergrandem suorum erratorum scripsisset, profectus est semel ad uirum doctissimum inque ea re admodum peritum, Antonium Raudenensem Mediolanensem, ex Ordine Minorum, ut ei peccata sua confiteretur, libelloque porrecto, rogauit ut eum legeret, qui contineret confessionem suam. Vir scitus et prudens, qui eam lectionem plurimi temporis esse uideret, stultitia hominis cognita, paucis illum uerbosum interrogans: 'Ab omnibus te,' inquit, 'quae in hoc codice continentur, absoluo.' Cum alter, quam sibi poenitentiam iniungeret, rogaret: - 'Ut per mensem hunc,' inquit, 'tuum libellum septies in die legas.' Cum id a se fieri posse negaret, perstitit Confessor in sententia. Ita fatui uerbositas responso superata est.

[CLXXVII] De Quodam Qui Visitando Affines Uxoris Volebat A Socio Commendari.
Desponsauerat uxorem quidam haud satis firma ualetudine, et minime opulentus. Accersitus aestate ad coenam ab uxoris parentibus, duxit secum amicum quemdam, rogans, ut semper uerbis augeret ea quae ab se dicerentur. Laudante socru tunicam qua uestitus erat, se aliam multo pulchriorem gener habere dixit. Tum socius praeter eam alteram etiam duplo pretiosiorem illi esse asseuerauit. Rogante socero ecquas possessiones haberet, se praedium extra oppidum possidere ait, quod uictum suppeditaret: - 'Non meministi,' inquit socius, 'et alterius praedii, quod illo multo est elegantius, ex quo plurimos nummos contrahis?' Deinde ad singula quae ab illo iactabantur, socius duplum conferebat. Cum uero parum quid ederet, socerque hortaretur ad cibum: - 'Non bene me,' inquit, 'aestate habeo.' Hic socius, ut solitam iactantiam seruaret: - 'Plus multo quam dicat est,' inquit; 'nam aestate male se habet, et multo peius hieme.' His uerbis cum risissent omnes leuissimi hominis iactantiam ad falsam laudem quaesitam, stultitiae praemium tulit.

[CLXXVIII] De Pasquino Quodam Senensi Qui Imposuit Cuidam Ex Statu Ut Creparet.
Pasquinus Senensis, uir dicax ac iocosus, mutato statu ciuitatis, cum exul a patria Ferrariam se contulisset, accessit ad eum uisendi gratia ciuis quidam Senensis, haud magni uir pretii, qui ex Venetiis Senas redibat. Comiter a Pasquino susceptus, cum inter loquendum suam ille operam, si quid in eius gratiam agere posset, Senis polliceretur, et aliquid se posse ad iactantiam ostendens, subderet: 'Ego sum de corpore praesentis Status,' tum Pasquinus: - 'Utinam cito crepet id corpus,' inquit, 'ut tu tuique similes ex eo quam primum egrediantur!' Facete iactantiam hominis castigauit.

[CLXXIX] 
De Doctore Qui Litterali Sermone Loquebatur In Auibus Capiendis Et Indoctus Erat.
Doctor Mediolanensis, indoctus, atque insulsus, hominem qui ad capiendas aues cum noctua proficiscebatur, rogauit, ut se, qui id uidere cupiebat, ad capturam auium secum duceret. Annuit auceps, et hominem frondibus contectum iuxta noctuam statuit, ea conditione ne uerbum faceret, ne aues terrerentur. Cum auiculae plures conuenissent, stultus ille e uestigio clamauit auiculas multas adesse, ut rete contraheret. Illae audita uoce diffugerunt. Increpatus acriter ab aucupe, silentium est pollicitus; aues cum iterum conuenissent, e uestigio stultus uerbis Latinis, 'Aues permultae sunt!' inquit, existimans quae ab eo Latine dicebantur, aues minime intellecturas. Rursus fugientibus auibus, cum auceps captura frustraretur, hominem acerrime, quod locutus esset, obiurgauit. Tum alter: - 'Numquid Latine sciunt,' inquit, 'aues?' Existimauit Doctor ille, non ad sonum, sed ad sensum uerborum, tanquam ab se intellectam uocem, aues diffugisse.

[CLXXX] De Muliere Se Credente Ad Laudem Trahi, Confitendo Latiorem Vuluam Habere.
Subigebatur ab adultero mulier Senensis. Hic cum post coitum in eius contumeliam dixisset, se nunquam in alia latiorem uuluam reperisse, illa existimans id sibi laudi esse: - 'Ex gratia tua hoc,' inquit, 'dicis, non meo merito: utinam mihi ea, quam profers, adesset copia! nam multo propterea me nobiliorem, et maiori existimandam reputarem.'