[44,0] XLIV. DE SCRIPTORUM FAMA.
{GAUDIUM} -- Quid quod ipse libros scribo?
{RATIO} -- Morbus publicus, contagiosus, insanabilis! Omnes sibi usurpant scribendi officium quod paucorum est; unus hoc correptus malo multos inficit. Emulari enim pronum, imitari arduum, unde in dies crescit egrotantium numerus simulque uis egritudinis ingrauescit; quotidie plures, quotidie peius scribunt, quoniam sequi facilius quam assequi; scitum reque compertum et cum tempore clarius est illud sapientis Hebreorum: "Faciendi plures libros nullus est finis".

{GAUDIUM} -- Scribo.
{RATIO} -- Suis utinam se finibus tenerent homines rerumque ordo constaret qui mortalium temeritate confunditur! Scriberent qui sciunt et qui possunt; alii legerent uel audirent. Itane parua enim animi uoluptas intelligere est, nisi manus ad calamum presumptuosa festinet et quisquis libri particulam intellexit seu intellexisse uisus est, sibi illico libros scribere uideatur idoneus? 

III. Hereret utinam memorie unum Ciceronis nostri dictum in Tusculani sui uestibulo, ne quem lateat claro scilicet ac patenti loco positum: "Fieri enim" inquit "potest ut recte quis sentiat et id quod sentit eloqui polite non possit"; et sequitur: "Sed mandare quenquam cogitationes suas literis, qui eas nec disponere nec illustrare possit nec delectatione aliqua allicere lectorem, hominis est intemperanter abutentis et otio et litteris". Sunt quidem ciceroniana ista uerissima, sed ea iam usque adeo uulgaris abusio est, ut nemo non sibi uni dictum putet quod illi olim sacratissimo exuli, qui non de arescentibus riuulis sed de ipso ueri fonte potauerat que scribebat, dictum est et sepius repetitum: "Scribe". Cui precepto contemptores preceptorum omnium omnes obediunt, omnes scribunt. 

IV. Quod si in his qui alienos scribunt libros magni diximus esse periculi, quanti putas in his qui proprios recentesque quibus dubias atque damnatas mundo inuehunt disciplinas seu, quod in his malum est leuissimum, stilo obtundunt incondito et agresti, sic ut cui uis desit ingenii iactura saltem temporis laborque aurium tediumque non deerit? Hic uestrarum hodie, non alius, fructus inuentionum: aut inficere aut afficere, reficere autem aut nunquam aut perraro: omnes tamen adsidue libros scribunt nec ulli etati tanta uel scribentium uel disserentium copia, tanta scientium atque eloquentium fuit inopia. 

V. Horum de libris accidit, quod ibidem Cicero idem ait: "Itaque suos libros" inquit "ipsi legunt cum suis nec quisquam attingit preter eos, qui eandem scribendi licentiam sibi permitti uolunt". Quod quidem Ciceronis etate rarum fuit nunc commune est: omnes igitur attingunt, quia scilicet eandem licentiam uolunt omnes; sic se mutuo cohortantur impelluntque scribentes inania et laudantes laudemque similium falsis de laudibus aucupantes: hinc illa igitur scribentium audacia rerumque confusio, ne tu ualde tibi placeas libros scribens.

VI. {GAUDIUM} -- Scribo libros.
{RATIO} -- Melius fortassis illos legeres, optime autem in uite regulam lecta conuerteres; tunc enim est utilis notitia literarum, dum in actum transit seque ipsam rebus approbat, non uerbis; alioquin uerum sepe deprehenditur quod scriptum est: "scientiam inflare". Clare uelociterque intelligere multa simul et grandia, eademque tenaciter meminisse et ornate eloqui et artificiose scribere et pronuntiare suauiter, hec omnia nisi ad uitam referantur, quid sunt aliud quam inanis instrumenta iactantie inutilisque labor ac strepitus?

VII. {GAUDIUM} -- Libros scribo.
{RATIO} -- Forsan utilius arares campum, gregem pasceres, telam texeres, maria nauigares. Multi quos natura mechanicos fecerat, illa inuita atque obluctante philosophantur; contra aliquos philosophie aptos, natos in aruis aut pascuis, in scamnis opificum aut nautarum transtris fortuna detinuit, unde effectum, quod mirentur causarum inscii, ut in mari medio aut rure, in siluis inque officinis acria et erecta reperiantur ingenia, cum in scholis exanguia ac deiecta sint. Difficile enim uincitur natura, si uincitur.
{GAUDIUM} -- Scribo ardenter.
{RATIO} -- Quanto ardentius olim multi, quorum ardor sic extinctus est, ut scripsisse illos nisi id alii scriberent nesciretur? Nullum opus humanum semper durat et mortalis labor nichil efficit immortale.
{GAUDIUM} -- Scribo multa.
{RATIO} -- Quanto plura alii! Quis Ciceronis libros aut Varronis enumeret, quis Titi Liuii aut Plinii opera metiatur? Grecorum unus sex milia librorum edidisse traditur: o ardentem spiritum si uera res est, o longum otium ac tranquillum! Certe si unum duosue aut omnino paucos libros bene scribere multi negotium est laboris, tot unum milia scripsisse non tam facile est credere quam mirari. Summi tamen attestantur auctores, quibus non credere durum sit quique hunc numerum non auditu sibi nec uisu solo sed eorum librorum lectione compertum dicant. Quos si unum omnes legere potuisse mirabile, quanto mirabilius est scripsisse! Longum est enumerare, qui uiri apud uos, qui uero apud Grecos et que scripserint, quorum nullus ad plenum studiorum fortunatus fuit, sed horum aliqua, illorum autem magna pars, quorundam omnia periere. Tu de tuis quid presagias uideto.
{GAUDIUM} -- Scribo et ea michi interim uoluptas unica.
{RATIO} -- Si ut ingenium exerceas scribendoque aliis te doceas, si ut obliuiscaris temporum preteritique memoria presens tedium effugias, excuso; si ut scribendi morbo quidem occulto et insanabili medeare, misereor; sunt namque, si nescis, qui non scribunt nisi quia nequeunt desinere et uelut ex precipiti decurrentes nolentesque subsistere rapiuntur.
{GAUDIUM} -- Scribendi impetus ingens est.
{RATIO} -- Melancholie species infinitas ferunt: alii lapides iactant, alii libros scribunt; huic scribere furoris initium est, huic exitus.
{GAUDIUM} -- Scripsi multa et scribo.
{RATIO} -- Si poteris profuturus nichil satius; si tibi nudum nomen quesiturus, nichil uanius.
{GAUDIUM} -- Multa scripsi.
{RATIO} -- O preclaram insaniam! Et miramur si membrane solito cariores sunt!
{GAUDIUM} -- Scribo et hinc famam spero.
{RATIO} -- Dixi iam: melius forsitan arares aut foderes messem sperans; humi enim tutius quam in uento seritur. Atque fame studium et pertinax scribendi opera ut quosdam claros, sic innumerabiles stultos atque inopes in senium misit nudosque et loquaces spectaculum uulgo fecit. Ecce dum scribitis, melioribus curis idoneum tempus elabitur; extra uos rapti sopitique non aduertitis, donec sero uos senectus excitet ac paupertas.
{GAUDIUM} -- Scribo tamen fame cupidus.
{RATIO} -- Mirum studium de labore uentum querere! Certe ego uentos optare nauticum putabam.