[4,01,1] Intermissa, Venus, diu rursus bella moues? Parce precor, precor. Non sum qualis eram bonae sub regno Cinarae. Desine, dulcium [4,01,5] mater saeua Cupidinum, circa lustra decem flectere mollibus iam durum imperiis: abi, quo blandae iuuenum te reuocant preces. Tempestiuius in domum [4,01,10] Pauli purpureis ales oloribus comissabere Maximi, si torrere iecur quaeris idoneum; namque et nobilis et decens et pro sollicitis non tacitus reis [4,01,15] et centum puer artium late signa feret militiae tuae, et, quandoque potentior largi muneribus riserit aemuli, Albanos prope te lacus [4,01,20] ponet marmoream sub trabe citrea. Illic plurima naribus duces tura, lyraque et Berecyntia delectabere tibia mixtis carminibus non sine fistula; [4,01,25] illic bis pueri die numen cum teneris uirginibus tuum laudantes pede candido in morem Salium ter quatient humum. Me nec femina nec puer [4,01,30] iam nec spes animi credula mutui nec certare iuuat mero nec uincire nouis tempora floribus. Sed cur heu, Ligurine, cur manat rara meas lacrima per genas? [4,01,35] Cur facunda parum decoro inter uerba cadit lingua silentio? Nocturnis ego somniis iam captum teneo, iam uolucrem sequor te per gramina Martii [4,01,40] campi, te per aquas, dure, uolubilis. [4,02,1] Pindarum quisquis studet aemulari, Iulle, ceratis ope Daedalea nititur pinnis, uitreo daturus nomina ponto. [4,02,5] Monte decurrens uelut amnis, imbres quem super notas aluere ripas, feruet inmensusque ruit profundo Pindarus ore, laurea donandus Apollinari, [4,02,10] seu per audacis noua dithyrambos uerba deuoluit numerisque fertur lege solutis, seu deos regesque canit, deorum sanguinem, per quos cecidere iusta [4,02,15] morte Centauri, cecidit tremendae flamma Chimaerae, siue quos Elea domum reducit palma caelestis pugilemue equomue dicit et centum potiore signis [4,02,20] munere donat, flebili sponsae iuuenemue raptum plorat et uiris animumque moresque aureos educit in astra nigroque inuidet Orco. [4,02,25] Multa Dircaeum leuat aura cycnum, tendit, Antoni, quotiens in altos nubium tractus; ego apis Matinae more modoque grata carpentis thyma per laborem [4,02,30] plurimum circa nemus uuidique Tiburis ripas operosa paruus carmina fingo. Concines maiore poeta plectro Caesarem, quandoque trahet ferocis [4,02,35] per sacrum cliuum merita decorus fronde Sygambros; quo nihil maius meliusue terris fata donauere bonique diui nec dabunt, quamuis redeant in aurum [4,02,40] tempora priscum. Concines laetosque dies et urbis publicum ludum super impetrato fortis Augusti reditu forumque litibus orbum. [4,02,45] Tum meae, si quid loquar audiendum, uocis accedet bona pars, et: 'O sol pulcher, o laudande!' canam recepto Caesare felix; teque, dum procedis, io Triumphe! [4,02,50] non semel dicemus, io Triumphe! ciuitas omnis, dabimusque diuis tura benignis. Te decem tauri totidemque uaccae, me tener soluet uitulus, relicta [4,02,55] matre qui largis iuuenescit herbis in mea uota, fronte curuatos imitatus ignis tertius lunae referentis ortum, qua notam duxit niueus uideri, [4,02,60] cetera fuluus. [4,03,1] Quem tu, Melpomene, semel nascentem placido lumine uideris, illum non labor Isthmius clarabit pugilem, non equus impiger [4,03,5] curru ducet Achaico uictorem, neque res bellica Deliis ornatum foliis ducem, quod regum tumidas contuderit minas, ostendet Capitolio; [4,03,10] sed quae Tibur aquae fertile praefluunt et spissae nemorum comae fingent Aeolio carmine nobilem. Romae principis urbium dignatur suboles inter amabilis [4,03,15] uatum ponere me choros, et iam dente minus mordeor inuido. O testudinis aureae dulcem quae strepitum, Pieri, temperas, o mutis quoque piscibus [4,03,20] donatura cycni, si libeat, sonum, totum muneris hoc tui est, quod monstror digito praetereuntium Romanae fidicen lyrae; quod spiro et placeo, si placeo, tuum est. [4,04,1] Qualem ministrum fulminis alitem, cui rex deorum regnum in auis uagas permisit expertus fidelem Iuppiter in Ganymede flauo, [4,04,5] olim iuuentas et patrius uigor nido laborum protulit inscium uernique iam nimbis remotis insolitos docuere nisus uenti pauentem, mox in ouilia [4,04,10] demisit hostem uiuidus impetus, nunc in reluctantis dracones egit amor dapis atque pugnae; qualemue laetis caprea pascuis intenta fuluae matris ab ubere [4,04,15] iam lacte depulsum leonem dente nouo peritura uidit: uidere Raeti bella sub Alpibus Drusum gerentem; Vindelici quibus mos unde deductus per omne [4,04,20] tempus Amazonia securi dextras obarmet, quaerere distuli, nec scire fas est omnia sed diu lateque uictrices cateruae consiliis iuuenis reuictae [4,04,25] sensere, quid mens rite, quid indoles nutrita faustis sub penetralibus posset, quid Augusti paternus in pueros animus Nerones. Fortes creantur fortibus et bonis; [4,04,30] est in iuuencis, est in equis patrum uirtus neque inbellem feroces progenerant aquilae columbam; doctrina sed uim promouet insitam rectique cultus pectora roborant; [4,04,35] utcumque defecere mores, indecorant bene nata culpae. Quid debeas, o Roma, Neronibus, testis Metaurum flumen et Hasdrubal deuictus et pulcher fugatis [4,04,40] ille dies Latio tenebris, qui primus alma risit adorea, dirus per urbes Afer ut Italas ceu flamma per taedas uel Eurus per Siculas equitauit undas. [4,04,45] Post hoc secundis usque laboribus Romana pubes creuit et impio uastata Poenorum tumultu fana deos habuere rectos; dixitque tandem perfidus Hannibal: [4,04,50] 'Cerui, luporum praeda rapacium, sectamur ultro, quos opimus fallere et effugere est triumphus. Gens, quae cremato fortis ab Ilio iactata Tuscis aequoribus sacra [4,04,55] natosque maturosque patres pertulit Ausonias ad urbes, duris ut ilex tonsa bipennibus nigrae feraci frondis in Algido, per damna, per caedes ab ipso [4,04,60] ducit opes animumque ferro. Non hydra secto corpore firmior uinci dolentem creuit in Herculem, monstrumue submisere Colchi maius Echioniaeue Thebae. [4,04,65] Merses profundo, pulchrior euenit; luctere, multa proruet integrum cum laude uictorem geretque proelia coniugibus loquenda. Carthagini iam non ego nuntios [4,04,70] mittam superbos; occidit, occidit spes omnis et fortuna nostri nominis Hasdrubale interempto. Nil Claudiae non perficient manus, quas et benigno numine Iuppiter [4,04,75] defendit et curae sagaces expediunt per acuta belli'. [4,05,1] Diuis orte bonis, optume Romulae custos gentis, abes iam nimium diu; maturum reditum pollicitus patrum sancto consilio redi. [4,05,5] Lucem redde tuae, dux bone, patriae; instar ueris enim uoltus ubi tuus adfulsit populo, gratior it dies et soles melius nitent. Vt mater iuuenem, quem Notus inuido [4,05,10] flatu Carpathii trans maris aequora cunctantem spatio longius annuo dulci distinet a domo, uotis omnibusque et precibus uocat, curuo nec faciem litore dimouet, [4,05,15] sic desideriis icta fedelibus quaerit patria Caesarem. Tutus bos etenim rura perambulat, nutrit rura Ceres almaque Faustitas, pacatum uolitant per mare nauitae, [4,05,20] culpari metuit fides, nullis polluitur casta domus stupris, mos et lex maculosum edomuit nefas, laudantur simili prole puerperae, culpam poena premit comes. [4,05,25] Quis Parthum paueat, quis gelidum Scythen, quis Germania quos horrida parturit fetus incolumi Caesare? Quis ferae bellum curet Hiberiae? Condit quisque diem collibus in suis [4,05,30] et uitem uiduas ducit ad arbores; hinc ad uina redit laetus et alteris te mensis adhibet deum; te multa prece, te prosequitur mero defuso pateris et Laribus tuum [4,05,35] miscet numen, uti Graecia Castoris et magni memor Herculis. 'Longas o utinam, dux bone, ferias praestes Hesperiae!' dicimus integro sicco mane die, dicimus uuidi, [4,05,40] cum sol Oceano subest. [4,06,1] Diue, quem proles Niobea magnae uindicem linguae Tityosque raptor sensit et Troiae prope uictor altae Pthius Achilles, [4,06,5] ceteris maior, tibi miles impar, filius quamuis Thetidis marinae Dardanas turris quateret tremenda cuspide pugnax. Ille mordaci uelut icta ferro [4,06,10] pinus aut inpulsa cupressus Euro procidit late posuitque collum in puluere Teucro; ille non inclusus equo Mineruae sacra mentito male feriatos [4,06,15] troas et laetam Priami choreis falletet aulam; sed palam captis grauis, heu nefas, heu! nescios fari pueros Achiuis ureret flammis, etiam latentem [4,06,20] matris in aluo, ni tuis flexus Venerisque gratae uocibus diuom pater adnuisset rebus Aeneae potiore ductos alite muros. [4,06,25] Doctor argutae fidicen Thaliae, Phoebe, qui Xantho lauis amne crinis, Dauniae defende decus Camenae, leuis Agyieu. Spiritum Phoebus mihi, Phoebus artem [4,06,30] carminis nomenque dedit poetae. Virginum primae puerique claris patribus orti, Deliae tutela deae, fugacis lyncas et ceruos cohibentis arcu, [4,06,35] Lesbium seruate pedem meique pollicis ictum, rite Latonae puerum canentes, rite crescentem face Noctilucam, prosperam frugum celeremque pronos [4,06,40] uoluere mensis. Nupta iam dices: 'Ego dis amicum, saeculo festas referente luces, reddidi carmen docilis modorum uatis Horati.' [4,07,1] Diffugere niues, redeunt iam gramina campis arboribus comae; mutat terra uices et decrescentia ripas flumina praetereunt; [4,07,5] Gratia cum Nymphis geminisque sororibus audet ducere nuda chorus. Inmortalia ne speres, monet annus et almum quae rapit hora diem. Frigora mitescunt Zephyris, uer proterit aestas, [4,07,10] interitura simul pomifer autumnus fruges effuderit, et mox bruma recurrit iners. Damna tamen celeres reparant caelestia lunae: non ubi decidimus [4,07,15] quo pater Aeneas, quo diues Tullus et Ancus, puluis et umbra sumus. Quis scit an adiciant hodiernae crastina summae tempora di superi? Cuncta manus auidas fugient heredis, amico [4,07,20] quae dederis animo. Cum semel occideris et de te splendida Minos fecerit arbitria, non, Torquate, genus, non te facundia, non te restituet pietas; [4,07,25] infernis neque enim tenebris Diana pudicum liberat Hippolytum, nec Lethaea ualet Theseus abrumpere caro uincula Pirithoo. [4,08,1] Donarem pateras grataque commodus, Censorine, meis aera sodalibus, donarem tripodas, praemia fortium Graiorum neque tu pessuma munerum [4,08,5] ferres, diuite me scilicet artium quas aut Parrhasius protulit aut Scopas, hic saxo, liquidis ille coloribus sollers nunc hominem ponere, nunc deum. Sed non haec mihi uis, non tibi talium [4,08,10] res est aut animus deliciarum egens. Gaudes carminibus; carmina possumus donare et pretium dicere muneri. Non incisa notis marmora publicis, per quae spiritus et uita redit bonis [4,08,15] post mortem ducibus, non celeres fugae reiectaeque retrorsum Hannibalis minae, non incendia Carthaginis impiae eius, qui domita nomen ab Africa lucratus rediit, clarius indicant [4,08,20] laudes quam Calabrae Pierides, neque, si chartae sileant quod bene feceris, mercedem tuleris. Quid foret Iliae Mauortisque puer, si taciturnitas obstaret meritis inuida Romuli? [4,08,25] Ereptum Stygiis fluctibus Aeacum uirtus et fauor et lingua potentium uatum diuitibus consecrat insulis. Dignum laude irum Musa uetat mori, caelo Musa beat. Sic Iouis interest [4,08,30] optatis epulis impiger Hercules, clarum Tyndaridae sidus ab infimis quassas eripiunt aequoribus rates, ornatus uiridi tempora pampino Liber uota bonos ducit ad exitus. [4,09,1] Ne forte credas interitura quae longe sonantem natus ad Aufidum non ante uolgatas per artis uerba loquor socianda chordis: [4,09,5] non, si priores Maeonius tenet sedes Homerus, Pindaricae latent Ceaeque et Alcaei minaces Stesichoriue graues Camenae; nec siquid olim lusit Anacreon, [4,09,10] deleuit aetas; spirat adhuc amor uiuuntque commissi calores Aeoliae fidibus puellae. Non sola comptos arsit adulteri. crines et aurum uestibus inlitum [4,09,15] mirata regalisque cultus et comites Helene Lacaena primusue Teucer tela Cydonio direxit arcu; non semel Ilios uexata; non pugnauit ingens [4,09,20] Idomeneus Sthenelusue solus dicenda Musis proelia; non ferox Hector uel acer Deiphobus grauis excepit ictus pro pudicis coniugibus puerisque primus. [4,09,25] Vixere fortes ante Agamemnona multi; sed omnes inlacrimabiles urgentur ignotique longa nocte, carent quia uate sacro. Paulum sepultae distat inertiae [4,09,30] celata uirtus. Non ego te meis chartis inornatum silebo totue tuos patiar labores impune, Lolli, carpere liuidas obliuiones. Est animus tibi [4,09,35] rerumque prudens et secundis temporibus dubiisque rectus, uindex auarae fraudis et abstinens ducentis ad se cuncta pecuniae, consulque non unius anni, [4,09,40] sed quotiens bonus atque fidus iudex honestum praetulit utili, reiecit alto dona nocentium uoltu, per obstantis cateruas explicuit sua uictor arma. [4,09,45] Non possidentem multa uocaueris recte beatum; rectius occupat nomen beati, qui deorum muneribus sapienter uti duramque callet pauperiem pati [4,09,50] peiusque leto flagitium timet, non ille pro caris amicis aut patria timidus perire. [4,10,1] O crudelis adhuc et Veneris muneribus potens, insperata tuae cum ueniet pluma superbiae et, quae nunc umeris inuolitant, deciderint comae, nunc et qui color est puniceae flore prior rosae [4,10,5] mutatus Ligurinum in faciem uerterit hispidam, dices, heu, quotiens te speculo uideris alterum: 'Quae mens est hodie, cur eadem non puero fuit, uel cur his animis incolumes non redeunt genae?' [4,11,1] Est mihi nonum superantis annum plenus Albani cadus, est in horto, Phylli, nectendis apium coronis, est hederae uis [4,11,5] multa, qua crinis religata fulges, ridet argento domus, ara castis uincta uerbenis auet immolato spargier agno; cuncta festinat manus, huc et illuc [4,11,10] cursitant mixtae pueris puellae, sordidum flammae trepidant rotantes uertice fumum. Vt tamen noris quibus aduoceris gaudiis, Idus tibi sunt agendae, [4,11,15] qui dies mensem Veneris marinae findit Aprilem, iure sollemnis mihi sanctiorque paene natali proprio, quod ex hac luce Maecenas meus affluentis [4,11,20] ordinat annos. Telephum, quem tu petis, occupauit non tuae sortis iuuenem puella diues et lasciua tenetque grata compede uinctum. [4,11,25] Terret ambustus Phaethon auaras spes et exemplum graue praebet ales Pegasus terrenum equitem grauatus Bellerophontem, semper ut te digna sequare et ultra [4,11,30] quam licet sperare nefas putando disparem uites. Age iam, meorum finis amorum (non enim posthac alia calebo femina), condisce modos, amanda [4,11,35] uoce quos reddas; minuentur atrae carmine curae. [4,12,1] Iam ueris comites, quae mare temperant, impellunt animae lintea Thraciae, iam nec prata rigent, nec fluuii strepunt hiberna niue turgidi. [4,12,5] Nidum ponit, Ityn flebiliter gemens, infelix auis et Cecropiae domus aeternum obprobrium, quod male barbaras regum est ulta libidines. Dicunt in tenero gramine pinguium [4,12,10] custodes ouium carmina fistula delectantque deum, cui pecus et nigri colles Arcadiae placent. Adduxere sitim tempora, Vergili; sed pressum Calibus ducere Liberum [4,12,15] si gestis, iuuenum nobilium cliens, nardo uina merebere. Nardi paruus onyx eliciet cadum, qui nunc Sulpiciis accubat horreis, spes donare nouas largus amaraque [4,12,20] curarum eluere efficax. Ad quae si properas gaudia, cum tua uelox merce ueni; non ego te meis inmunem meditor tinguere poculis, plena diues ut in domo. [4,12,25] Verum pone moras et studium lucri, nigrorumque memor, dum licet, ignium misce stultitiam consiliis breuem: dulce est desipere in loco. [4,13,1] Audiuere, Lyce, di mea uota, di audiuere, Lyce: fis anus, et tamen uis formosa uideri ludisque et bibis impudens [4,13,5] et cantu tremulo pota Cupidinem lentum sollicitas. Ille uirentis et doctae psallere Chiae pulchris excubat in genis. Importunus enim transuolat aridas [4,13,10] quercus et refugit te quia luridi dentes, te quia rugae turpant et capitis niues. Nec Coae referunt iam tibi purpurae nec cari lapides tempora, quae semel [4,13,15] notis condita fastis inclusit uolucris dies. Quo fugit Venus, heu, quoue color, decens quo motus? Quid habes illius, illius, quae spirabat amores, [4,13,20] quae me surpuerat mihi, felix post Cinaram notaque et artium gratarum facies? Sed Cinarae breuis annos fata dederunt, seruatura diu parem [4,13,25] cornicis uetulae temporibus Lycen, possent ut iuuenes uisere feruidi multo non sine risu dilapsam in cineres facem. [4,14,1] Quae cura patrum quaeue Quiritium plenis honorum muneribus tuas, Auguste, uirtutes in aeuum per titulos memoresque fastus [4,14,5] aeternet, o qua sol habitabilis inlustrat oras maxime principum? quem legis expertes Latinae Vindelici didicere nuper quid Marte posses. Milite nam tuo [4,14,10] Drusus Genaunos, inplacidum genus, Breunosque uelocis et arces Alpibus impositas tremendis deiecit acer plus uice simplici. Maior Neronum mox graue proelium [4,14,15] commisit immanisque Raetos auspiciis pepulit secundis, spectandus in certamine Martio, deuota morti pectora liberae quanti fatigaret ruinis, [4,14,20] indomitas prope qualis undas exercet Auster Pleiadum choro scindente nubes, impiger hostium uexare turmas et frementem mittere equum medios per ignis. [4,14,25] Sic tauriformis uoluitur Aufidus, qui regna Dauni praefluit Apuli, cum saeuit horrendamque cultis diluuiem meditatur agris, ut barbarorum Claudius agmina [4,14,30] ferrata uasto diruit impetu primosque et extremos metendo strauit humum sine clade uictor, te copias, te consilium et tuos praebente diuos. Nam tibi quo die [4,14,35] portus Alexandrea supplex et uacuam patefecit aulam, Fortuna lustro prospera tertio belli secundos reddidit exitus laudemque et optatum peractis [4,14,40] imperiis decus arrogauit. Te Cantaber non ante domabilis Medusque et Indus, te profugus Scythes miratur, o tutela praesens Italiae dominaeque Romae; [4,14,45] te fontium qui celat origines Nilusque et Hister, te rapidus Tigris, te beluosus qui remotis obstrepit Oceanus Britannis, te non pauentis funera Galliae [4,14,50] duraeque tellus audit Hiberiae, te caede gaudentes Sygambri compositis uenerantur armis. [4,15,1] Phoebus uolentem proelia me loqui uictas et urbes increpuit lyra, ne parua Tyrrhenum per aequor uela darem. Tua, Caesar, aetas [4,15,5] fruges et agris rettulit uberes et signa nostro restituit Ioui derepta Parthorum superbis postibus et uacuum duellis Ianum Quirini clausit et ordinem [4,15,10] rectum euaganti frena licentiae iniecit emouitque culpas et ueteres reuocauit artes per quas Latinum nomen et Italae creuere uires famaque et imperi [4,15,15] porrecta maiestas ad ortus solis ab Hesperio cubili. Custode rerum Caesare non furor ciuilis aut uis exiget otium, non ira, quae procudit enses [4,15,20] et miseras inimicat urbes. Non qui profundum Danuuium bibunt edicta rumpent Iulia, non Getae, non Seres infidique Persae, non Tanain prope flumen orti. [4,15,25] Nosque et profestis lucibus et sacris inter iocosi munera Liberi cum prole matronisque nostris rite deos prius adprecati, uirtute functos more patrum duces [4,15,30] Lydis remixto carmine tibiis Troiamque et Anchisen et almae progeniem Veneris canemus.