[0] CYNEGETICON. Dona cano diuum, laetas uenantibus artis, auspicio, Diana, tuo; prius omnis in armis spes fuit et nuda siluas uirtute mouebant inconsulti homines uitaque erat error in omni. 5 post alia, propiore, uia meliusque profecti te sociam, Ratio, rebus sumpsere gerendis; hinc omne auxilium uitae rectusque reluxit ordo et contiguas didicere ex artibus artis proserere, hinc demens cecidit uiolentia retro. 10 sed primum auspicium deus artibus altaque circa firmamenta dedit; tum partis quisque secutus exegere suas tetigitque industria finem. tu trepidam bello, uitam, Diana, ferino qua primam quaerebat opem, dignata repertis 15 protegere auxiliis orbemque hac soluere noxa. adsciuere tuo comites sub nomine diuae centum: omnes nemorum, umentes de fontibus omnes Naides, et Latii satyri Faunusque subibant Maenaliusque puer, domitrixque Idaea leonum 20 mater, et inculto Siluanus termite gaudens. his ego praesidibus nostram defendere sortem contra mille feras et non sine carmine iussus carmine et arma dabo et uenandi persequar artis. armorum casses, plagiique exordia, restes, 25 prima iubent tenui nascentem iungere filo limbum et quadruplicis tormento adstringere limbos: illa operum patiens, illa usus linea longi tunc ipsum e medio cassem quo nascitur ore per senos circum usque sinus laqueabis, ut omni 30 concipiat tergo, si quisquam est plurimus, hostem. at bis uicenos spatium praetendere passus rete uelim plenisque decem consurgere nodis; ingrati maiora sinus impendia sument. optuma Cinyphiae, ne quid cunctere, paludes 35 lina dabunt; bonus Aeolia de ualle Sibyllae fetus et aprico Tuscorum stuppea campo messis contiguum sorbens de flumine rorem, qua cultor Latii per opaca silentia Thybris labitur inque sinus magno uenit ore marinos. 40 at contra nostris imbellia lina Faliscis Hispanique alio spectantur Saetabis usu. uix operata suo sacra ad Bubastia lino uelatur sonipes aestiui turba Canopi: ipse in materia damnosus candor inerti 45 ostendit longe fraudem atque exterruit hostis. at pauper rigui custos Alabandius horti cannabinas nutrit siluas, quam commoda nostro armamenta operi. grauis est tutela, sed illis tu licet Haemonios includas retibus ursos. [50] tantum ne subeat uitiorum pessimus umor ante caue: non est umentibus usus in armis, nulla fides. ergo seu pressa flumina ualle inter opus clausaeque malum fecere paludes, siue improuisus caelo perfuderit imber, 55 illa uel ad flatus Helices oppande serenae uel caligineo laxanda reponite fumo. idcirco et primas linorum tangere messes ante uetant quam maturis accenderit annum ignibus et claro Plias se prompserit ortu. 60 imbiberit: tanto respondet longior usus. magnum opus et tangi, nisi cura uincitur, impar. nonne uides ueterum, quos prodit fabula rerum, semideos Dilli aggeribus temptare superbis caeli iter et matres ausi attrectare deorum, 65 quam magna mercede meo sine munere siluas impulerint? flet adhuc et porro flebit Adonin uicta Venus, ceciditque suis Ancaeus in aruis (et praedexter erat, geminisque securibus ingens) ipse deus cultorque feri Tirynthius orbis, 70 quem mare, quem tellus, quem praeceps ianua Ditis omnia temptantem, qua laus erat obuia, passa hinc decus et famae primum impetrauit honorem. exige si qua meis respondet ab artibus ergo gratia quae uires fallat collata ferinas: 75 sunt quibus immundo decerptae uulture plumae instrumentum operis fuit et non parua facultas. tantum inter niuei iungantur uellera cygni, et satis armorum est. haec clara luce coruscant terribiles species, at uulture dirus ab atro 80 turbat odor siluas meliusque alterna ualet res. sed quam clara tuis et pinguis pluma sub armis, tam mollis tactu et non sit creberruma nexu, ne reprensa suis properantem linea pennis implicet atque ipso mendosa coarguat usu. 85 hic magis in ceruos ualuit metus; ast ubi lentae interdum Libyco fucantur sandyce pennae linteaque expositis lucent anconibus arma, rarum si qua metus eludet belua falsos. nam fuit et laqueis aliquis curracibus usus: 90 ceruino iussere magis contexere neruo; fraus teget insidias habitu mentita ferino. quid qui dentatas iligno robore clausit uenator pedicas, quam dissimulantibus armis saepe habet imprudens alieni lucra laboris! 95 o felix, tantis quem primum industria rebus prodidit auctorem! deus ille an proxuma diuos mens fuit, in caecas aciem quae magna tenebras egit et ignarum perfudit lumine uulgus? dic age Pierio (fas est) Diana, ministro. [100] Arcadium stat fama senem, quem Maenalus auctor et Lacedaemoniae primum uidistis Amyclae per non adsuetas metantem retia ualles Dercylon. haut illo quisquam se iustior egit, hau fuit in terris diuum obseruantior alter: 105 ergo illum primis nemorum dea finxit in aruis auctoremque operi dignata inscribere magno iussit adire suas et pandere gentibus artes. ille etiam ualido primus uenabula dente induit et proni moderatus uulneris iram 110 omne moris excepit onus; tum stricta uerutis dentibus et gemina subiere hastilia furca et quidam totis clauserunt ensibus hastas, ne cessaret iners in uulnere massa ferino. blandimenta uagae fugies nouitatis: ibidem 115 exiguo nimioue nocent. sed lubricus errat mos et ab expertis festinant usibus omnes. quid, Macetum immensos libeat si dicere contos? quam longa exigui spicant hastilia dentes! aut contra ut tenero destrictas cortice uirgas 120 praegrauat ingenti pernix Lucania cultro! omnia tela modi melius finxere salubres, quocirca et iaculis habilem perpendimus usum: neu leue uulnus eat neu sit breuis impetus illi. ipsa arcu Lyciaque suos Diana pharetra 125 armauit comites: ne tela relinquite diuae: magnum opus et uolucres quondam fecere sagittae. disce agedum et ualidis dilectum hastilibus omnem. plurima Threiciis nutritur uallibus Hebri cornus et umbrosae Veneris per litora myrtus 130 taxique pinusque Altinatesque genestae et magis incomptos opera iuturus agrestis termes. ab Eois descendit uirga Sabaeis mater odorati multum pulcherruma turis: illa suos usus intractatumque decorem 135 (sic nemorum iussere deae) natalibus hausit arbitriis; at enim multo sunt ficta labore cetera quae siluis errant hastilia nostris: nunquam sponte sua procerus ad aethera termes exiit inque ipsa curuantur stirpe genestae. 140 ergo age luxuriam primo fetusque nocentis detrahe: frondosas grauat indulgentia siluas. post ubi proceris generosa stirpibus arbor se dederit teretisque ferent ad sidera uirgae, stringe notas circum et gemmantis exige uersus. 145 his, si quis uitium nociturus sufficit, umor ulceribus fluet et uenas durabit inertis. in quinos sublata pedes hastilia plena caede manu, dum pomiferis aduertitur annus frondibus et tepidos autumnus continet imbres. [150] sed cur exiguis tantos in partibus orbes lustramus? prima illa canum, non ulla per artis cura prior, siue indomitos uehementior hostis nudo marte premas seu bellum ex arte ministres. mille canum patriae ductique ab origine mores 155 quoique sua. magna indocilis dat proelia Medus magnaque diuersos extollit gloria Celtas. arma negant contra martemque odere Geloni, sed natura sagax: Perses in utroque paratus. sunt qui Seras alant, genus intractabilis irae; 160 at contra faciles magnique Lycaones armis. sed non Hyrcano satis est uehementia gentis tanta suae: petiere ultro fera semina siluis; dat uenus accessus et blando foedere iungit. tunc et mansuetis tuto ferus errat adulter 165 in stabulis ultroque grauem succedere tigrin ausa canis maiore tulit de sanguine fetum. sed praeceps uirtus: ipsa uenabitur aula ille tibi et pecudum multo cum sanguine crescet. pasce tamen: quaecumque domi sibi crimina fecit, 170 excutiet silua magnus pugnator adepta. at fugit aduersos idem quos repperit hostis Vmber: quanta fides, utinam, et sollertia naris, tanta foret uirtus et tantum uellet in armis! quid, freta si Morinum dubio refluentia ponto 175 ueneris atque ipsos libeat penetrare Britannos? o quanta est merces et quantum impendia supra, si non ad speciem mentiturosque decores (paruis haec una est catulis iactura Britannis), at magnum cum uenit opus promendaque uirtus 180 et uocat extremo praeceps discrimine mauors: non tunc egregios tantum admirere Molossos, comparat his uersuta suas Athamania - - - Acorusque Pheraeque et clandestinus Acarnan: sicut Acarnanes subierunt proelia furto, 185 sic canis illa suos taciturna superuenit hostis. at clangore citat quos nondum conspicit apros Aetola quaecumque canis de stirpe: malignum officium, siue illa metus conuicia rupit seu frustra nimius properat fauor. et tamen illud 190 ne uanum totas genus aspernere per artis: mirum quam celeres et quantum nare merentur, tum non est uicti quoi concessere labori. idcirco uariis miscebo gentibus usum: quondam inconsultis mater dabit Vmbrica Gallis 195 sensum agilem, traxere animos de patre Gelonae Hyrcano et uanae tantum Calydonia linguae exibit uitium patre emendata Molosso. scilicet ex omni florem uirtute capessunt et sequitur natura fauens. at te leue si qua [200] tangit opus pauidosque iuuat compellere dorcas aut uersuta sequi leporis uestigia parui, Petroniost haec fama cani, uolucresque Sycambros et pictam macula Vertraham delige flaua: ocior adfectu mentis pennaque cucurrit, 205 sed premit inuentas, non inuentura latentis illa feras, quae Petroniis bene gloria constat. quod si maturo pressantes gaudia lusu dissimulare feras tacitique accedere possent, illis omne decus, quod nunc, metagontes, habetis, 210 constaret: silua sed uirtus irrita damnost. at uestrum non uile genus, non patria, uulgo Sparte quos et Creta suos promittit alumnos: sed primum celsa lorum ceruice ferentem, Glympice, te siluis egit Boeotius Hagnon, 215 Hagnon Astylides, Hagnon, quem plurima semper gratia per nostros unum testabitur usus. hic trepidas artis et uix nouitate sedentes uidit qua propior peteret uia nec sibi turbam contraxit comitem nec uasa tenentia longe: 220 unus praesidium atque operi spes magna petito adsumptus metagon lustrat per nota ferarum pascua, per fontes, per quas triuere latebras. primae lucis opus: tum signa uapore ferino intemerata legens si quast qua fallitur eius 225 turba loci, maiore secat spatia extera gyro; atque hic egressu iam tum sine fraude reperto incubuit, spatiis qualis permissa Lechaeis Thessalium quadriga decus, quam gloria patrum excitat et primae spes ambitiosa coronae. 230 sed ne qua ex nimio redeat iactura fauore, lex dicta officiis: neu uoce lacesseret hostem neue leuem praedam aut propioris pignora lucri amplexus primos nequiquam effunderet actus; iam uero impensum melior fortuna laborem 235 cum sequitur iuxtaque domus quaesita ferarum, et sciat occultos et signis arguat hostes: (aut effecta leui testatur gaudia cauda aut ipsa infodiens uncis uestigia plantis mandit humum celsisue adprensat naribus auras); 240 et tamen, ut ne prima fauentem pignora fallant, circum omnem aspretis medius qua clauditur orbis ferre pedem accessusque abitusque notare ferarum admonet et, si forte loco spes prima fefellit, rusum opus incubuit spatiis; at, prospera si res, 245 intacto repetet prima ad uestigia gyro. ergo ubi plena suo rediit uictoria fine, in partem praedae ueniat comes et sua norit praemia: sic operi iuuet inseruisse benigne. hoc ingens meritumst, haec ultima palma tropaei, [250] Hagnon magne, tibi diuum concessa fauore: ergo semper eris, dum carmina dumque manebunt siluarum dotes atque arma Diania terris. hic et semiferam thoum de sanguine prolem finxit. non alio maior sub pectore uirtus, 255 siue in lora uoces seu nudi ad pignera martis. thoes commissos (clarissima fama) leones et subiere astu et paruis domuere lacertis; nam genus exiguum et pudeat, quam informe, fateri, uulpina species: tamen huic exacta uoluntas. 260 at non est alius quem tanta ad munia fetus exercere uelis, aut te tua culpa refellet inter opus, quom sera cadit prudentia damno. iunge pares ergo et maiorum pignore signa feturam prodantque tibi metagonta parentes, 265 qui genuere sua pecus hoc inmane iuuenta. et primum expertos animi, quae gratia primast, in uenerem iungam. tum sortis cura secunda, ne renuat species aut quem detractet honorem. sint celsi uultus, sint hirtae frontibus aures, 270 os magnum, et patulis agitatos naribus ignes spirent, adstricti succingant ilia uentres, cauda breuis longumque latus discretaque collo caesaries neu pexa nimis neu frigoris illa impatiens; ualidis tum surgat pectus ab armis, 275 quod magnos capiat motus magnisque supersit. effuge qui lata pandit uestigia planta: mollis in officio. siccis ego dura lacertis crura uelim et solidos haec in certamina calces. sed frustra longus properat labor, abdita si non 280 altas in latebras unique inclusa marito femina: nec patres ueneris sub tempore magnos illa neque emeritae seruat fastigia laudis. primi complexus, dulcissuma prima uoluptas (hunc ueneri dedit impatiens natura furorem), 285 si tenuit custos et mater adultera non est. da requiem grauidae solitosque remitte labores: uix oneri super illa suo. tum deinde monebo, ne matrem indocilis natorum turba fatiget, percensere notis iamque inde excernere prauos. 290 signa dabunt ipsi. teneris uix artibus haeret ille tuos olim non defecturus honores, iamque illum impatiens aequae uehementia sortis extulit: adfectat materna regna sub aluo, ubera tota tenet, a tergo liber aperto, 295 dum tepida indulget terris clementia mundi; uerum ubi Caurino perstrinxit frigore uesper, irreptat turbaque potens operitur inerti. illius et manibus uires sit cura futuras perpensare: leuis deducet pondere fratres: [300] nec me pignoribus, nec te mea carmina fallent. protinus et cultus alios et debita fetae blandimenta feres curaque sequere merentem: illa perinde suos, ut erit, de lacte minores ad longam praestabit opem. tum denique, fetae 305 cum desunt operi, fregitque industria matres, transeat in catulos omnis tutela relictos. lacte nouam pubem facilique tuebere maza, nec luxus alios auidaeque impendia uitae noscant: haec magno redit indulgentia damno. 310 nec mirum: humanos non est magis altera sensus, tollit ni ratio et uitiis adeuntibus obstat. haec illast Pharios quae fregit noxia reges, dum seruata cauis potant Mareotica gemmis nardiferumque metunt Gangen uitiisque ministrant. 315 sic et Achaemenio cecidisti, Lydia, Cyro: atqui diues eras ac fluminis aurea uenis. scilicet ad summam ne quid restaret habendi, tu quoque luxuriae fictas dum colligis artes et sequeris demens alienam, Graecia, culpam, 320 o quantum et quotiens decoris frustrata paterni! at qualis nostris, quam simplex mensa Camillis! qui tibi cultus erat post tot, Serrane, triumphos! ergo illi ex habitu uirtutisque indole priscae imposuere orbi Romam caput, actaque ab illis 325 ad caelum uirtus summosque tetendit honores. scilicet exiguis magna sub imagine rebus prospicies, quae sit ratio, et quo fine regendae. idcirco imperium catulis unusque magister additur: ille dapes poenamque operamque moramque 330 temperet, hunc spectet siluas domitura iuuentus. nec uile arbitrium est: quoicumque haec regna dicantur, ille tibi egregia iuuenis de pube legendus, utrumque et prudens et sumptis impiger armis. quod nisi et accessus et agendi tempora belli 335 nouerit et socios tutabitur hoste minores, aut cedent aut illa tamen uictoria damnost. ergo in opus uigila factusque ades omnibus armis: (arma acuere uirum); tegat imas fascia suras; is uitulina, suis et tergore fuluo 340 i canaque e maele galeri, ima Toletano praecingant ilia cultro terribilemque manu uibrata falarica dextra det sonitum et curuae rumpant non peruia falces. haec tua militia est. quin et Mauortia bello 345 uulnera et errantis per tot diuertia morbos causasque adfectusque canum tua cura tuerist. stat Fatum supra totumque auidissimus Orcus pascitur et nigris orbem circumsonat alis. scilicet ad magnum maior ducenda laborem [350] cura, nec expertos fallet deus: huic quoque nostrae est aliud, quod praestet opus, placabile numen. nec longe auxilium, licet alti uulneris orae abstiterint atroque cadant cum sanguine fibrae: inde rape ex ipso qui uulnus fecerit hoste 355 uirosam eluuiem lacerique per ulceris ora sparge manu, uenas dum sucus comprimat acer: mortis enim patuere uiae. tum pura monebo circum labra sequi tenuique includere filo. At si pernicies angusto pascitur ore, 360 contra pande uiam fallentisque argue causas morborum: in uitio facilis med; sed tacta impositis mulcent p (id satis) aut nigrae circum picis unguine signant; quodsi destricto leuis est in uulnere noxa, 365 ipse habet auxilium ualidae natale saliuae. illa grauis labes et curis altior illis, cum uitium causae totis egere latentes corporibus seraque aperitur noxia summa. inde emissa lues et per contagia morbi 370 uenere in uulgum fusaque exercitus ingens aequali sub labe ruit, nec uiribus ullis aut merito ueniast aut spes exire precanti. quod siue a Stygia letum Proserpina nocte extulit et Furiis commissam ulciscitur iram, 375 seu uitium ex alto spiratque uaporibus aether pestiferis, seu terra suos populatur honores: fontem auerte mali. trans altas ducere calles admoneo latumque fuga superabitis amnem. hoc primum effugium leti: tunc ficta ualebunt 380 auxilia et nostra quidam redit usus ab arte. sed uarii motus nec in omnibus una potestas: disce uices et quae tutelast proxima tempta. pluruma per catulos rabies inuictaque tardis praecipitat letale malum: sit tutius ergo 385 antire auxiliis et primas uincere causas. namque subit, nodis qua lingua tenacibus haeret, (uermiculum dixere) mala atque incondita pestis. ille ubi salsa siti praecepit uiscera longe, aestiuos uibrans accensis febribus ignes, 390 moliturque fugas et sedem spernit amaram. scilicet hoc motu stimulisque potentibus acti in furias uertere canes. ergo insita ferro iam teneris elementa mali causasque recidunt. nec longa in facto medicinast ulcere: purum 395 sparge salem et tenui permulce uulnus oliuo: ante relata suas quam nox bene compleat umbras, ecce aderit factique oblitus uulneris ultro blanditur mensis cereremque efflagitat ore. quid, priscas artes inuentaque simplicis aeui, [400] si referam? non illa metus solacia falsi tam longam traxere fidem. collaribus ergo sunt qui lucifugae cristas inducere maelis iussere aut sacris conserta monilia conchis et uiuum lapidem et circa Melitensia nectunt 405 curalia et magicis adiutas cantibus herbas. ac sic offectus oculique uenena maligni uicit tutela pax impetrata deorum. at si deformis lacerum dulcedine corpus persequitur scabies, longi uia pessima leti: 410 in primo accessu tristis medicina, sed una pernicies redimenda anima, quae prima sequaci sparsa malost, ne dira trahant contagia uulgus. quodsi dat spatium clemens et promonet ortu morbus, disce uias et qua sinit artibus exi. 415 tunc et odorato medicata bitumina uino Hipponiasque pices neglectaeque unguen amurcae miscuit et summam complectitur ignis in unam. inde lauant aegros: atque ira coercita morbi laxatusque rigor. quae te ne cura timentem 420 differat, et pluuias et Cauri frigora uitent; duc magis, ut nudis incumbunt uallibus aestus, a uento clarique faces ad solis, ut omne exsudent uitium subeatque latentibus ultro quae facta est medicina uadis. nec non tamen illum 425 spumosi catulos mergentem litoris aestu respicit et facilis Paean adiuuit in artes. o rerum prudens quantam experientia uulgo materiem largita boni, si uincere curent desidiam et gratos agitando prendere finis! 430 est in Trinacria specus ingens rupe cauique introsum reditus, circum atrae moenia siluae alta premunt ruptique ambustis faucibus amnes; Vulcano condicta domus. quam subter eunti stagna sedent uenis oleoque madentia uiuo. 435 huc defecta mala uidi pecuaria tabe saepe trahi uictosque malo grauiore magistros. "te primum, Vulcane, loci, pacemque precamur, incola sancte, tuam: da fessis ultima rebus auxilia et, meriti si nulla est noxia tanti, 440 tot miserare animas liceatque attingere fontis, sancte, tuos" ter quisque uocant, ter pinguia libant tura foco, struitur ramis felicibus ara. hic (dictu mirum atque alias ignobile monstrum) aduersis specibus ruptoque e pectore montis 445 uenit ouans Austris et multo flumine flammae emicat ipse: manu ramum pallente sacerdos termiteum quatiens "procul hinc extorribus ire edico praesente deo, praesentibus aris, quis scelus aut manibus sumptum aut in pectore motum est" [450] inclamat: cecidere animi et trepidantia membra. o quisquis misero fas umquam in supplice fregit, quis pretio fratrum meliorisque ausus amici sollicitare caput patriosue lacessere diuos, illum agat infandae comes huc audacia culpae: 455 discet commissa quantum deus ultor in ira pone sequens ualeat. sed cui bona pectore mens est obsequitur deo, deus illam molliter aram lambit et ipse, suos ubi contigit ignis honores, defugit a sacris rursumque reconditur antro: 460 huic fas auxilium et Vulcania tangere dona. nec mora, si medias exedit noxia fibras, his laue praesidiis adfectaque corpora mulce: regnantem excuties morbum. deus auctor, et ipsa artem aluit natura suam. quae robore pestis 465 acrior aut leto propior uia? sed tamen illi hinc uenit auxilium ualida uehementius ira. quod primam si fallet opem dimissa facultas, at tu praecipitem qua spes est proxima labem adgredere: in subito subita et medicina tumultu. 470 stringendae nares et na ligamina ferro armorum, geminaque cruor ducendus ab aure: hinc uitium, hinc illa est auidae uehementia pesti. ilicet auxiliis fessum solabere corpus subsiduasque fraces defusaque Massica prisco 475 sparge cado: Liber tenuis e pectore curas exigit, et morbo Liber medicina furenti. quid dicam tussis, quid inertis damna ueterni aut incuruatae siquast tutela podagrae? mille tenent pestes curaque potentia maior. 480 mitte age (non opibus tanta est fiducia nostris), mitte, anime: ex alto ducendum numen Olympo, supplicibus uocanda sacris tutela deorum. idcirco aeriis molimur compita lucis spicatasque faces sacrum ad nemorale Dianae 485 sistimus et solito catuli uelantur honore, ipsaque per flores medio in discrimine luci strauere arma sacris et pace uacantia festa. tum cadus et uiridi fumantia liba feretro praeueniunt teneraque extrudens cornua fronte 490 haedus et ad ramos etiamnum haerentia poma, lustralis de more sacri, quo tota iuuentus lustraturque deae proque anno reddit honorem. ergo impetrato respondet multa fauore ad partis, qua poscis opem; seu uincere siluas 495 seu tibi fatorum labes exire minasque cura prior, tua magna fides tutelaque uirgo. restat equos finire notis, quos arma Dianae admittant: non omne meas genus audet in artis. est uitium ex animo, sunt quos imbellia fallant [500] corpora, praeueniens quondam est incommoda uirtus. consule, Penei qualis perfunditur amne Thessalus aut patriae quem conspexere Mycenae glaucum: nempe ingens, nempe ardua fundet in auras crura. quis Eleas potior lustrauit harenas? 505 ne tamen hoc attingat opus: iactantior illi uirtus quam siluas durumque lacessere martem. nec saeuos miratur equos terrena Syene scilicet, et Parthis inter sua mollia rura mansit honor; ueniat Caudini saxa Taburni 510 Garganumue trucem aut Ligurinas desuper Alpes; ante opus excussis cadet unguibus. et tamen illi est animus fingetque meas se iussus in artes: sed iuxta uitium posuit deus. at tibi contra Callaecis lustratur quis scruposa Pyr, 515 non tamen Hispano martem temptare m ausim: muricibus uix ora tenacia ferr concedunt. at tota leui Nasam fingit equos: ipsis Numidae soluer audax et patiens operum g 520 centum actus spatiis atque eluctabitur iram. nec magni cultus: sterilis quodcumque remisit terra sui tenuesque satis producere riui. sic et Strymonio facilis tutela Bisaltae: possent Aetnaeas utinam se ferre per arces, 525 qui ludus Siculis. quid tum, si turpia colla aut tenuis dorso curuatur spina? per illos cantatus Graiis Acragas uictaeque fragosum Nebroden liquere ferae: (o quantus in armis ille meis quoius dociles pecuaria fetus 530 sufficient) quis Chaonios contendere contra ausit, uix merita quos signat Achaia palma? spadices uix Pellaei ualuere Cerauni; at tibi deuotae magnum pecuaria Cyrrhae, Phoebe, decus meruere, leuis seu iungere currus 535 usus, seu nostras agere in sacraria tensas. uenanti melius pugnat color: optima nigr ra illi badiosque legnt et a - - - rum fessas imitantur terga fauillas. tum Italiae (sic di uoluere) parentes 540 et terras omni praecepimus usu 541 collustrat prata !