[1,0] Argonauticon LIBER I [1,1] Prima deum magnis canimus freta peruia natis fatidicamque ratem, Scythici quae Phasidis oras ausa sequi mediosque inter iuga concita cursus rumpere flammifero tandem consedit Olympo. [1,5] Phoebe, mone, si Cumaeae mihi conscia uatis stat casta cortina domo, si laurea digna fronte uiret, tuque o pelagi cui maior aperti fama, Caledonius postquam tua carbasa uexit Oceanus Phrygios prius indignatus Iulos, [1,10] eripe me populis et habenti nubila terrae, sancte pater, ueterumque faue ueneranda canenti facta uirum: uersam proles tua pandit Idumen, namque potest, Solymo nigrantem puluere fratrem spargentemque faces et in omni turre furentem. [1,15] ille tibi cultusque deum delubraque genti instituet, cum iam, genitor, lucebis ab omni parte poli neque erit Tyriae Cynosura carinae certior aut Grais Helice seruanda magistris. seu tu signa dabis seu te duce Graecia mittet [1,20] et Sidon Nilusque rates: nunc nostra serenus orsa iuues, haec ut Latias uox impleat urbes. Haemoniam primis Pelias frenabat ab annis, iam grauis et longus populis metus. illius amnes Ionium quicumque petunt, ille Othryn et Haemum [1,25] atque imum felix uersabat uomere Olympum. sed non ulla quies animo fratrisque pauenti progeniem diuumque minas. hunc nam fore regi exitio uatesque canunt pecudumque per aras terrifici monitus iterant; super ipsius ingens [1,30] instat fama uiri uirtusque haud laeta tyranno. ergo anteire metus iuuenemque exstinguere pergit Aesonium letique uias ac tempora uersat, sed neque bella uidet Graias neque monstra per urbes ulla: Cleonaeo iam tempora clausus hiatu [1,35] Alcides, olim Lernae defensus ab angue Arcas et ambobus iam cornua fracta iuuencis. ira maris uastique placent discrimina ponti. tum iuuenem tranquilla tuens nec fronte timendus occupat et fictis dat uultum et pondera dictis. [1,40] 'hanc mihi militiam, ueterum quae pulchrior actis, adnue daque animum. nostri de sanguine Phrixus Cretheos ut patrias audis effugerit aras. hunc ferus Aeetes, Scythiam Phasinque rigentem qui colit--heu magni Solis pudor!--, hospita uina [1,45] inter et attonitae mactat sollemnia mensae nil nostri diuumque memor. non nuntia tantum fama refert: ipsum iuuenem tam saeua gementem, ipsum ego, cum serus fessos sopor alligat artus, aspicio, lacera adsiduis namque illius umbra [1,50] questibus et magni numen maris excitat Helle. si mihi quae quondam uires, et pendere poenas Colchida iam et regis caput hic atque arma uideres. olim annis ille ardor hebet necdum mea proles imperio et belli rebus matura marique. [1,55] tu, cui iam curaeque uigent animique uiriles, i, decus, et pecoris Nephelaei uellera Graio redde tholo ac tantis temet dignare periclis!' talibus hortatur iuuenem propiorque iubenti conticuit certus Scythico concurrere ponto [1,60] Cyaneas tantoque silet possessa dracone uellera, multifidas regis quem filia linguas uibrantem ex adytis cantu dapibusque uocabat et dabat externo liuentia mella ueneno. Mox taciti patuere doli nec uellera curae [1,65] esse uiro, sed sese odiis immania cogi in freta. qua iussos sectatur quaerere Colchos arte queat: nunc aerii plantaria uellet Perseos aut currus et quos frenasse dracones creditus, ignaras Cereris qui uomere terras [1,70] imbuit et flaua quercum damnauit arista. heu quid agat? populumne leuem ueterique tyranno infensum atque olim miserantes Aesona patres aduocet an socia Iunone et Pallade fretus armisona speret magis et freta iussa capessat, [1,75] siqua operis tanti domito consurgere ponto fama queat. tu sola animos mentemque peruris, Gloria, te uiridem uidet immunemque senectae Phasidis in ripa stantem iuuenesque uocantem. tandem animi incertum confusaque pectora firmat [1,80] religio tendensque pias ad sidera palmas 'omnipotens regina,' inquit, 'quam, turbidus atro aethere caeruleum quateret cum Iuppiter imbrem, ipse ego praecipiti tumidum per Enipea nimbo in campos et tuta tuli nec credere quiui [1,85] ante deam quam te tonitru nutuque reposci coniugis et subita raptam formidine uidi, da Scythiam Phasinque mihi tuque, innuba Pallas, eripe me! uestris egomet tunc uellera templis illa dabo, dabit auratis et cornibus igni [1,90] colla pater niueique greges altaria cingent?' Accepere deae celerique per aethera lapsu diuersas petiere uias: in moenia pernix Thespiaca ad carum Tritonia deuolat Argum. moliri hunc puppem iubet et demittere ferro [1,95] robora Peliacas et iam comes exit in umbras. at Iuno Argolicas pariter Macetumque per urbes spargit inexpertos temptare parentibus Austros Aesoniden, iam stare ratem remisque superbam poscere quos reuehat rebusque in saecula tollat. [1,100] Omnis auet quae iam bellis spectataque fama turba ducum primae seu quos in flore iuuentae temptamenta tenent necdum data copia rerum. at quibus aruorum studiumque insontis aratri, hos stimulant magnaque ratem per lustra uiasque [1,105] iussi laude canunt manifesto in lumine Fauni siluarumque deae atque elatis cornibus Amnes. Protinus Inachiis ultro Tirynthius Argis aduolat, Arcadio cuius flammata ueneno tela puer facilesque umeris gaudentibus arcus [1,110] gestat Hylas; uelit ille quidem, sed dextera nondum par oneri clauaeque capax. quos talibus amens insequitur solitosque nouat Saturnia questus: 'o utinam Graiae rueret non omne iuuentae in noua fata decus nostrique Eurystheos haec nunc [1,115] iussa forent. imbrem et tenebras saeuumque tridentem iamiam ego et inuiti torsissem coniugis ignem. nunc quoque nec socium nostrae columenue carinae esse uelim Herculeis nec me umquam fidere fas sit auxiliis comiti et tantum debere superbo.' [1,120] dixit et Haemonias oculos detorquet ad undas. Feruere cuncta uirum coetu, simul undique cernit delatum nemus et docta resonare bipenni litora. iam pinus gracili dissoluere lamna Thespiaden iungique latus lentoque sequaces [1,125] molliri uidet igne trabes remisque paratis Pallada uelifero quaerentem bracchia malo. constitit ut longo moles non peruia ponto, puppis et ut tenues subiere latentia cerae lumina, picturae uarios super addit honores. [1,130] hic sperata <. . . . . > Tyrrheni tergore piscis Peleos in thalamos uehitur Thetis; aequora delphin corripit, sedet deiecta in lumina palla nec Ioue maiorem nasci suspirat Achillen. hanc Panope Dotoque soror laetataque fluctu [1,135] prosequitur nudis pariter Galatea lacertis antra petens; Siculo reuocat de litore Cyclops. contra ignis uiridique torus de fronde dapesque uinaque et aequoreos inter cum coniuge diuos Aeacides pulsatque chelyn post pocula Chiron. [1,140] parte alia Pholoe multoque insanus Iaccho Rhoecus et Atracia subitae de uirgine pugnae. crateres mensaeque uolant araeque deorum poculaque, insignis ueterum labor. optimus hasta hic Peleus, hic ense furens agnoscitur Aeson. [1,145] fert grauis inuito uictorem Nestora tergo Monychus, ardenti peragit Clanis Actora quercu. nigro Nessus equo fugit adclinisque tapetis in mediis uacuo condit caput Hippasus auro. Haec quamquam miranda uiris stupet Aesone natus, [1,150] at secum: 'heu miseros nostrum natosque patresque! hacine nos animae faciles rate nubila contra mittimur? in solum nunc saeuiet Aesona pontus? non iuuenem in casus eademque pericula Acastum abripiam? inuisae Pelias freta tuta carinae [1,155] optet et exoret nostris cum matribus undas.' Talia conanti laeuum Iouis armiger aethra aduenit et ualidis fixam gerit unguibus agnam. at procul e stabulis trepidi clamore sequuntur pastores fremitusque canum; citus occupat auras [1,160] raptor et Aegaei super effugit alta profundi. accipit augurium Aesonides laetusque superbi tecta petit Peliae. prior huic tum regia proles aduolat amplexus fraternaque pectora iungens. ductor ait: 'non degeneres, ut reris, Acaste, [1,165] uenimus ad questus: socium te iungere coeptis est animus neque enim Telamon aut Canthus et Idas Tyndareusque puer mihi uellere dignior Helles. o quantum terrae, quantum cognoscere caeli permissum est, pelagus quantos aperimus in usus! [1,170] nunc forsan graue reris opus, sed laeta recurret cum ratis et caram cum iam mihi reddet Iolcon, quis pudor heu nostros tibi tunc audire labores, quae referam uisas tua per suspiria gentes!' Nec passus rex plura uirum 'sat multa parato [1,175] in quaecumque uocas. nec nos,' ait 'optime, segnes credideris patriisue magis confidere regnis quam tibi, si primos duce te uirtutis honores carpere, fraternae si des adcrescere famae. quin ego, nequa metu nimio me cura parentis [1,180] impediat, fallam ignarum subitusque paratis tunc adero, primas linquet cum puppis harenas.' dixerat. ille animos promissaque talia laetus accipit et gressus auidos ad litora uertit. At ducis imperiis Minyae monituque frequentes [1,185] puppem umeris subeunt et tento poplite proni decurrunt intrantque fretum; non clamor anhelis nauticus aut blandus testudine defuit Orpheus. tum laeti statuunt aras. tibi, rector aquarum, summus honor, tibi caeruleis in litore uittis [1,190] et Zephyris Glaucoque bouem Thetidique iuuencam deicit Ancaeus: non illo certior alter pinguia letifera perfringere colla bipenni. ipse ter aequoreo libans carchesia patri sic ait Aesonides: 'o qui spumantia nutu [1,195] regna quatis terrasque salo complecteris omnes, da ueniam! scio me cunctis e gentibus unum inlicitas temptare uias hiememque mereri: sed non sponte feror nec nunc mihi iungere montes mens ~tamen~ aut summo deposcere fulmen Olympo. [1,200] ne Peliae te uota trahant! ille aspera iussa repperit et Colchos in me luctumque meorum. illum ego--tu tantum non indignantibus undis hoc caput accipias et pressam regibus alnum.' sic fatus pingui cumulat libamine flammam. [1,205] Protulit ut crinem densis luctatus in extis ignis et escendit salientia uiscera tauri, ecce sacer totusque dei per litora Mopsus immanis uisu uittamque comamque per auras surgentem laurusque rotat. uox reddita tandem, [1,210] uox horrenda uiris. tum facta silentia uati. 'heu quaenam aspicio? nostris modo concitus ausis aequoreos uocat ecce deos Neptunus et ingens concilium. fremere et legem defendere cuncti hortantur. sic amplexus, sic pectora fratris, [1,215] Iuno, tene tuque o puppem ne desere, Pallas: nunc patrui, nunc flecte minas! cessere ratemque accepere mari. per quot discrimina rerum expedior! subita cur pulcher harundine crines uelat Hylas? unde urna umeris niueosque per artus [1,220] caeruleae uestes? unde haec tibi uulnera, Pollux? quantus io tumidis taurorum e naribus ignis! tollunt se galeae sulcisque ex omnibus hastae et iam iamque umeri. quem circum uellera Martem aspicio? quaenam aligeris secat anguibus auras [1,225] caede madens? quos ense ferit? miser, eripe paruos, Aesonide! cerno et thalamos ardere iugales!' Iamdudum Minyas <% > ambage ducemque terrificat; sed enim contra Phoebeius Idmon non pallore uiris, non ullo horrore comarum [1,230] terribilis, plenus fatis Phoeboque quieto, cui genitor tribuit monitu praenoscere diuum omina, seu flammas seu lubrica comminus exta seu plenum certis interroget aera pinnis, sic sociis Mopsoque canit: 'quantum augur Apollo [1,235] flammaque prima docet, praeduri plena laboris cerno equidem, patiens sed quae ratis omnia uincet. ingentes durate animae dulcesque parentum tendite ad amplexus!' lacrimae cecidere canenti quod sibi iam clausos inuenit in ignibus Argos. [1,240] Vix ea fatus erat, iungit cum talia ductor Aesonius: 'superum quando consulta uidetis, o socii, quantisque datur spes maxima coeptis, uos quoque nunc uires animosque adferte paternos. non mihi Thessalici pietas culpanda tyranni [1,245] suspectiue doli: deus haec, deus omine dextro imperat; ipse suo uoluit commercia mundo Iuppiter et tantos hominum miscere labores. ite, uiri, mecum dubiisque euincite rebus quae meminisse iuuet nostrisque nepotibus instent. [1,250] hanc uero, socii, uenientem litore laeti dulcibus adloquiis ludoque educite noctem!' paretur. molli iuuenes funduntur in alga conspicuusque toris Tirynthius. exta ministri rapta simul ueribus Cereremque dedere canistris. [1,255] Iamque aderat summo decurrens uertice Chiron clamantemque patri procul ostendebat Achillen. ut puer ad notas erectum Pelea uoces uidit et ingenti tendentem bracchia passu, adsiluit caraque diu ceruice pependit. [1,260] illum nec ualido spumantia pocula Baccho sollicitant ueteri nec conspicienda metallo signa tenent: stupet in ducibus magnumque sonantes haurit et Herculeo fert comminus ora leoni. laetus at impliciti Peleus rapit oscula nati [1,265] suspiciensque polum 'placido si currere fluctu Pelea uultis' ait 'uentosque optare ferentes, hoc, superi, seruate caput! tu cetera, Chiron, da mihi! te paruus lituos et bella loquentem miretur; sub te puerilia tela magistro [1,270] uenator ferat et nostram festinet ad hastam.' omnibus inde uiae calor additus; ire per altum magna mente uolunt. Phrixi promittitur absens uellus et auratis Argo reditura corymbis. Sol ruit et totum Minyis laetantibus undae [1,275] deduxere diem. sparguntur litore curuo lumina nondum ullis terras monstrantia nautis. Thracius hic noctem dulci testitudine uates extrahit, ut steterit redimitus tempora uittis Phrixus et iniustas contectus nubibus aras [1,280] fugerit Inoo linquens Athamanta Learcho; aureus ut iuuenem miserantibus intulit undis uector et adstrictis ut sedit cornibus Helle. septem Aurora uias totidemque peregerat umbras luna polo dirimique procul non aequore uisa [1,285] coeperat a gemina discedere Sestos Abydo. hic soror Aeoliden aeuum mansura per omne deserit, heu saeuae nequiquam erepta nouercae! illa quidem fessis longe petit umida palmis uellera, sed bibulas urgenti pondere uestes [1,290] unda trahit leuique manus labuntur ab auro. quis tibi, Phrixe, dolor, rapido cum concitus aestu respiceres miserae clamantia uirginis ora extremasque manus sparsosque per aequora crines! Iamque mero ludoque modus positique quietis [1,295] conticuere toris, solus quibus ordine fusis impatiens somni ductor manet. hunc grauis Aeson et pariter uigil Alcimede spectantque tenentque pleni oculos. illis placidi sermonis Iason suggerit adfatus turbataque pectora mulcet. [1,300] mox ubi uicta graui ceciderunt lumina somno uisa coronatae fulgens tutela carinae uocibus his instare duci: 'Dodonida quercum Chaoniique uides famulam Iouis. aequora tecum ingredior nec fatidicis auellere siluis me nisi promisso potuit Saturnia caelo. tempus adest: age rumpe moras, dumque aequore toto currimus incertus si nubila duxerit aether, iam nunc mitte metus fidens superisque mihique.' dixerat. ille pauens laeto quamquam omine diuum [1,310] prosiluit stratis. Minyas simul obtulit omnes alma nouo crispans pelagus Tithonia Phoebo. discurrunt transtris: hi celso cornua malo expediunt, alii tonsas in marmore summo praetemptant, prora funem legit Argus ab alta. [1,315] increscunt matrum gemitus et fortia languent corda patrum, longis flentes amplexibus haerent. uox tamen Alcimedes planctus supereminet omnis, femineis tantum illa furens ululatibus obstat, obruat Idaeam quantum tuba Martia buxum, [1,320] fatur et haec: 'nate indignos aditure labores, diuidimur nec ad hos animum componere casus ante datum, sed bella tibi terrasque timebam. uota aliis facienda deis. si fata reducunt te mihi, si trepidis placabile matribus aequor, [1,325] possum equidem lucemque pati longumque timorem. sin aliud fortuna parat, miserere parentum, Mors bona, dum metus est nec adhuc dolor. ei mihi, Colchos unde ego et auecti timuissem uellera Phrixi? quos iam mente dies, quam saeua insomnia curis [1,330] prospicio! quotiens raucos ad litoris ictus deficiam Scythicum metuens pontumque polumque nec de te credam nostris ingrata serenis! da, precor, amplexus haesuraque uerba relinque auribus et dulci iam nunc preme lumina dextra!' [1,335] talibus Alcimede maeret, sed fortior Aeson attollens dictis animos: 'o si mihi sanguis quantus erat cum signiferum cratera minantem non leuiore Pholum manus haec compescuit auro, primus in aeratis posuissem puppibus arma [1,340] concussoque ratem gauderem tollere remo. sed patriae ualuere preces auditaque magnis uota deis: uideo nostro tot in aequore reges teque ducem. tales, tales ego ducere suetus atque sequi. nunc ille dies--det Iuppiter oro--, [1,345] ille super quo te Scythici regisque marisque uictorem atque umeros ardentem uellere rapto accipiam cedantque tuae mea facta iuuentae.' sic ait. ille suo conlapsam pectore matrem sustinuit magnaque senem ceruice recepit. [1,350] Et iam finis erat. Zephyrumque ratemque morantes soluerat amplexus tristi tuba tertia signo. dant remo sua quisque uiri, dant nomina transtris. hinc laeuum Telamon pelagus tenet, altior inde occupat Alcides aliud mare, cetera pubes [1,355] diuiditur. celer Asterion, quem matre cadentem Peresius gemino fouit pater amne Cometes, segnior Apidani uires ubi sentit Enipeus, nititur, hinc Talaus fratrisque Leodocus urget remo terga sui, quos nobile contulit Argos. [1,360] hinc quoque missus adest quamuis arcentibus Idmon alitibus; sed turpe uiro timuisse futura. hic et Naubolides tortas consurgit in undas Iphitus, hic patrium frangit Neptunius aequor, qui tenet undisonam Psamathen semperque patentem [1,365] Taenaron, Euphemus, mollique a litore Pellae Deucalion certus iaculis et comminus ense nobilis Amphion, pariter quos edidit Hypso nec potuit similes uoluitue ediscere uultus. tum ualida Clymenus percusso pectore tonsa [1,370] frater et Iphiclus puppem trahit et face saeua in tua mox Danaos acturus saxa, Caphereu, Nauplius, et tortum non a Ioue fulmen Oileus qui gemet Euboicas nato stridente per undas quique Erymanthei sudantem pondere monstri [1,375] Amphitryoniaden Tegeaeo limine Cepheus iuuit et Amphidamas (at frater plenior actis maluit Ancaeo uellus contingere Phrixi) tectus et Eurytion seruato colla capillo, quem pater Aonias reducem tondebit ad aras. [1,380] te quoque Thessalicae, Nestor, rapit in freta puppis fama, Mycenaeis olim qui candida uelis aequora nec stantes mirabere mille magistros. nec Peleus fretus soceris et coniuge diua defuit ac prora splendet tua cuspis ab alta, Aeacide; tantum haec aliis excelsior hastis quantum Peliacas in uertice uicerat ornos. linquit et Actorides natum Chironis in antro, ut socius caro pariter meditetur Achilli fila lyrae pariterque leues puer incitet hastas. [1,410] [discat eques placidi conscendere terga magistri] hic uates Phoebique fides non uana parentis Mopsus, puniceo cui circumfusa cothurno [1,385] palla imos ferit alba pedes uittataque frontem cassis et in summo laurus Peneia cono. quin etiam Herculeo consurgit ab ordine Tydeus Nelidesque Periclymenus, quem parua Methone et leuis Elis equis et fluctibus obuius Aulon [1,390] caestibus aduersos uiderunt frangere uultus. tu quoque Phrixeos remo, Poeantie, Colchos bis Lemnon uisure petis, nunc cuspide patris inclitus, Herculeas olim moture sagittas. proximus hinc Butes Actaeis diues ab oris; [1,395] innumeras nam claudit apes longaque superbus fuscat nube diem dum plenas nectare cellas pandit et in dulcem reges dimittit Hymetton. insequeris casusque tuos expressa, Phalere, arma geris laeua; nam lapsus ab arbore paruum [1,400] ter quater ardenti tergo circumuenit anguis, stat procul intendens dubium pater anxius arcum. tum caelata metus alios gerit arma Eribotes et quem fama genus non est decepta Lyaei Phlias immissus patrios de uertice crines. nec timet Ancaeum genetrix committere ponto, plena tulit quem rege maris. securus in aequor [1,415] haud minus Erginus proles Neptunia fertur, qui maris insidias, clarae qui sidera noctis norit et e clausis quem destinet Aeolus antris, non metuat cui regna ratis, cui tradere caelum adsidua Tiphys uultum lassatus ab Arcto. [1,420] taurea uulnifico portat celer a plumbo terga Lacon, saltem in uacuos ut bracchia uentos spargat et Oebalium Pagaseia puppis alumnum spectet securo celebrantem litora ludo, oraque Thessalico melior contundere freno [1,425] uectorem pauidae Castor dum quaereret Helles passus Amyclaea pinguescere Cyllaron herba. illis Taenario pariter tremit ignea fuco purpura, quod gemina mater spectabile tela duxit opus: bis Taygeton siluasque comantes [1,430] struxerat, Eurotan molli bis fuderat auro. quemque suus sonipes niueo de stamine portat et uolat amborum patrius de pectore cycnus. at tibi collectas soluit iam fibula uestes ostenditque umeros fortes spatiumque superbi [1,435] pectoris Herculeis aequum, Meleagre, lacertis. hic numerosa phalanx, proles Cyllenia: certus Aethalides subitas neruo redeunte sagittas cogere; tu medios gladio bonus ire per hostes, Euryte; nec patrio Minyis ignobilis usu [1,440] nuntia uerba ducis populis qui reddit Echion. sed non, Iphi, tuis Argo reditura lacertis heu cinerem Scythica te maesta relinquet harena cessantemque tuo lugebit in ordine remum. te quoque dant campi tanto pastore Pheraei [1,445] felices, Admete, tuis nam pendet in aruis Delius ingrato Steropen quod fuderat arcu. a quotiens famulo notis soror obuia siluis fleuit ubi Ossaeae captaret frigora quercus perderet et pingui miseros Boebeide crines! [1,450] insurgit transtris et remo Nerea uersat Canthus, in Aeaeo uoluet quem barbara cuspis puluere; at interea clari decus adiacet orbis quem genitor gestabat Abas--secat aurea fluctu tegmina Chalcidicas fugiens Euripus harenas [1,455] celsaque semiferum contorquens frena luporum surgis ab ostrifero medius, Neptune, Geraesto. et tibi Palladia pinu, Polypheme, reuecto ante urbem ardentis restat deprendere patris reliquias, multum famulis pia iusta moratis [1,460] si uenias. breuiore petit iam caerula remo occupat et longe sua transtra nouissimus Idas. at frater magnos Lynceus seruatur in usus, quem tulit Arene, possit qui rumpere terras et Styga transmisso tacitam deprendere uisu. [1,465] fluctibus e mediis terras dabit ille magistro et dabit astra rati cumque aethera Iuppiter umbra perdiderit solus transibit nubila Lynceus. quin et Cecropiae proles uacat Orithyiae temperet ut tremulos Zetes fraterque ceruchos. [1,470] nec uero Odrysius transtris impenditur Orpheus aut pontum remo subigit, sed carmine tonsas ire docet summo passim ne gurgite pugnent. donat et Iphiclo pelagus iuuenumque labores Aesonides, fessum Phylace quem miserat aeuo [1,475] non iam operum in partem, monitus sed tradat ut acres magnorumque uiros qui laudibus urat auorum. Arge, tuae tibi cura ratis, te moenia doctum Thespia Palladio dant munere; sors tibi nequa parte trahat tacitum puppis mare fissaque fluctu [1,480] uel pice uel molli conducere uulnera cera. peruigil Arcadio Tiphys pendebat ab astro Hagniades, felix stellis qui segnibus usum et dedit aequoreos caelo duce tendere cursus. Ecce per obliqui rapidum compendia montis [1,485] ductor ouans laetusque dolis agnoscit Acastum horrentem iaculis et parmae luce coruscum. ille ubi se mediae per scuta uirosque carinae intulit, ardenti Aesonides retinacula ferro abscidit. haud aliter saltus uastataque pernix [1,490] uenator cum lustra fugit dominoque timentem urget equum teneras compressus pectore tigres quas astu rapuit pauido, dum saeua relictis mater in aduerso catulis uenatur Amano. it pariter propulsa ratis. stant litore matres [1,495] claraque uela oculis percussaque sole sequuntur 495 scuta uirum, donec iam celsior arbore pontus immens ratem spectantibus abstulit aer. Siderea tunc arce pater pulcherrima Graium coepta tuens tantamque operis consurgere molem [1,500] laetatur; patrii neque enim probat otia regni. una omnes gaudent superi uenturaque mundo tempora quaeque uias cernunt sibi crescere Parcae. sed non et Scythici genitor discrimine nati intrepidus tales fundit Sol pectore uoces: [1,505] 'summe sator, cui nostra dies uoluentibus annis tot peragit reficitque uices, tuane ista uoluntas Graiaque nunc undis duce te nutuque secundo it ratis? an meritos fas est mihi rumpere questus? hoc metuens et nequa foret manus inuida nato [1,510] non mediae telluris opes, non improba legi diuitis arua plagae (teneant uberrima Teucer et Libys et uestri Pelopis domus): horrida saeuo quae premis arua gelu strictosque insedimus amnes. cederet his etiam et sese sine honore referret [1,515] ulterius, sed nube rigens ac nescia rerum stat super et nostros iam zona reuerberat ignes. quid regio immanis, quid barbarus amnibus ullis Phasis et auersis proles mea gentibus obstat? quid Minyae meruere queri? num uellere Graio [1,520] ui potitur? profugo quin agmina iungere Phrixo abnuit, Inoas ultor nec uenit ad aras, imperii sed parte uirum nataeque moratus coniugio uidet e Graia nunc stirpe nepotes et generos uocat et iunctas sibi sanguine terras. [1,525] flecte ratem motusque, pater, nec uulnere nostro aequora pande uiris; ueteris sat conscia luctus silua Padi et uiso flentes genitore sorores!' adfremit his quassatque caput qui uellera dono Bellipotens sibi fixa uidet temptataque, contra [1,530] Pallas et amborum gemuit Saturnia questus. Tum genitor: 'uetera haec nobis et condita pergunt ordine cuncta suo rerumque a principe cursu fixa manent; neque enim terris tum sanguis in ullis noster erat cum fata darem, iustique facultas [1,535] hinc mihi cum uarios struerem per saecula reges. atque ego curarum repetam decreta mearum. iam pridem regio quae uirginis aequor ad Helles et Tanai tenus immenso descendit ab Euro undat equis floretque uiris nec tollere contra [1,540] ulla pares animos nomenque capessere bellis ausa manus. sic fata locos, sic ipse fouebam. accelerat sed summa dies Asiamque labantem linquimus et poscunt iam me sua tempora Grai. inde meae quercus tripodesque animaeque parentum [1,545] hanc pelago misere manum. uia facta per undas perque hiemes, Bellona, tibi. nec uellera tantum indignanda manent propiorque ex uirgine rapta ille dolor, sed--nulla magis sententia menti fixa meae--ueniet Phrygia iam pastor ab Ida, [1,550] qui gemitus irasque pares et mutua Grais dona ferat. quae classe dehinc effusa procorum bella, quot ad Troiae flentes hiberna Mycenas, quot proceres natosque deum, quae robora cernes oppetere et magnis Asiam concedere fatis! [1,555] hinc Danaum de fine sedet gentesque fouebo mox alias. pateant montes siluaeque lacusque cunctaque claustra maris, spes et metus omnibus esto. arbiter ipse locos terrenaque summa mouendo experiar, quaenam populis longissima cunctis [1,560] regna uelim linquamque datas ubi certus habenas.' tunc oculos Aegaea refert ad caerula robur Herculeum Ledaeque tuens genus atque ita fatur: 'tendite in astra, uiri: me primum regia mundo Iapeti post bella trucis Phlegraeque labores [1,565] imposuit; durum uobis iter et graue caeli institui. sic ecce meus, sic orbe peracto Liber et expertus remeauit Apollo.' dixit et ingenti flammantem nubila sulco direxit per inane facem, quae puppe propinqua [1,570] in bifidum discessit iter fratresque petiuit Tyndareos, placida et mediis in frontibus haesit protinus amborum lumenque innoxia fundit purpureum, miseris olim implorabile nautis. Interea medio saeuus permissa profundo [1,575] carbasa Pangaea Boreas speculatus ab arce continuo Aeoliam Tyrrhenaque tendit ad antra concitus. omne dei rapidis nemus ingemit alis, strata Ceres motuque niger sub praepete pontus. aequore Trinacrio refugique a parte Pelori [1,580] stat rupes horrenda fretis, quot in aethera surgit molibus, infernas totidem demissa sub undas. nec scopulos aut antra minor iuxta altera tellus cernitur. illam Acamans habitat nudusque Pyracmon, has nimbi uentique domos et naufraga seruat [1,585] tempestas, hinc in terras latumque profundum est iter, hinc olim soliti miscere polumque infelixque fretum (neque enim tunc Aeolus illis rector erat, Libya cum rumperet aduena Calpen Oceanus, cum flens Siculos Oenotria fines [1,590] perderet et mediis intrarent montibus undae), intonuit donec pauidis ex aethere uentis Omnipotens regemque dedit, quem iussa uereri saeua cohors; uix monte chalybs iterataque muris saxa domant Euros. cum iam cohibere frementum [1,595] ora nequit, rex tunc aditus et claustra refringit ipse uolens placatque data fera murmura porta. nuntius hunc solio Boreas proturbat ab alto. 'Pangaea quod ab arce nefas,' ait, 'Aeole, uidi! Graia nouam ferro molem commenta iuuentus [1,600] pergit et ingenti gaudens domat aequora uelo. nec mihi libertas imis freta tollere harenis qualis eram nondum uinclis et carcere clausus. hinc animi structaeque uiris fiducia puppis, quod Borean sub rege uident. da mergere Graios [1,605] insanamque ratem! nil me mea pignora tangunt. tantum hominum compesce minas dum litora iuxta Thessala necdum aliae uiderunt carbasa terrae.' Dixerat, at cuncti fremere intus et aequora uenti poscere. tum ualidam contorto turbine portam [1,610] impulit Hippotades, fundunt se carcere laeti Thraces equi Zephyrusque et nocti concolor alas nimborum cum prole Notus crinemque procellis hispidus et multa flauus caput Eurus harena. induxere hiemem raucoque ad litora tractu [1,615] unanimi freta curua ferunt. nec sola Tridentis regna mouent, uasto pariter ruit igneus aether cum tonitru piceoque premit nox omnia caelo. excussi manibus remi conuersaque frontem puppis in obliquum resonos latus accipit ictus, [1,620] uela super tremulum subitus uolitantia malum turbo rapit. qui tum Minyis trepidantibus horror cum picei fulsere poli pauidamque coruscae ante ratem cecidere faces antemnaque laeuo prona dehiscentem cornu cum sustulit undam. [1,625] non hiemem missosque putant consurgere uentos ignari, sed tale fretum. tum murmure maesto: 'hoc erat inlicitas temerare rudentibus undas quod nostri timuere patres. uix litore puppem soluimus et quanto fremitu se sustulit Aegon! [1,630] hocine Cyaneae concurrunt aequore cautes tristius an miseris superest mare? linquite, terrae, spem pelagi sacrosque iterum seponite fluctus!' haec iterant segni flentes occumbere leto. magnanimus spectat pharetras et inutile robur [1,635] Amphitryoniades. miscent suprema pauentes uerba alii iunguntque manus atque ora fatigant aspectu in misero ~tota~ cum protinus alnus soluitur et uasto puppis mare sorbet hiatu. illam huc atque illuc nunc torquens uerberat Eurus, [1,640] nunc stridens Zephyris aufert Notus. undique feruent aequora, cum subitus trifida Neptunus in hasta caeruleum fundo caput extulit. 'hanc mihi Pallas et soror hanc,' inquit, 'mulcens mea pectora fletu abstulerint; ueniant Phariae Tyriaeque carinae [1,645] permissumque putent. quotiens mox rapta uidebo uela notis plenasque aliis clamoribus undas! non meus Orion aut saeuus Pliade Taurus mortis causa nouae; miseris tu gentibus, Argo, fata paras nec iam merito tibi, Tiphy, quietum [1,650] ulla parens uolet Elysium manesque piorum.' haec ait et pontum pater ac turbata reponit litora depellitque Notos, quos caerulus horror et madido grauis unda sinu longeque secutus imber ad Aeoliae tendunt simul aequora portae. [1,655] emicuit reserata dies caelumque resoluit arcus et in summos redierunt nubila montes. iam placidis ratis exstat aquis, quam gurgite ab imo et Thetis et magnis Nereus socer erigit ulnis. ergo umeros ductor sacro uelatur amictu [1,660] Aesoniamque capit pateram, quam munere gaudens liquerat hospitio pharetrasque rependerat auro Salmoneus, nondum ille furens, cum fingeret alti quadrifida trabe tela Iouis contraque ruenti aut Athon aut Rhodopen maestae nemora ardua Pisae [1,665] aemulus et miseros ipse ureret Elidis agros. hac pelago libat latices et talibus infit: 'di, quibus undarum tempestatisque sonorae imperium et magno penitus par regia caelo, tuque, fretum diuosque pater sortite biformes, [1,670] seu casus nox ista fuit seu, uoluitur axis ut superum, sic stare~t opus~ tollique uicissim pontus habet seu te subitae noua puppis imago armorumque hominumque truces consurgere in iras impulit, haec luerim satis et tua numina, rector, [1,675] iam fuerint meliora mihi. da reddere terris has animas patriaeque amplecti limina portae! tum quocumque loco meritas tibi plurimus aras pascet honos, quantusque rotis horrendus equisque stas, pater, atque ingens utrimque fluentia Triton [1,680] frena tenet, tantus nostras condere per urbes.' dixerat haec. oritur clamor dextraeque sequentum uerba ducis. sic cum stabulis et messibus ingens ira deum et Calabri populator Sirius arui incubuit, coit agrestum manus anxia priscum [1,685] in nemus et miseris dictat pia uota sacerdos. ecce autem molli Zephyros descendere lapsu aspiciunt, uolat immissis caua pinus habenis infinditque salum et spumas uomit aere tridenti; Tiphys agit tacitique sedent ad iussa ministri, [1,690] qualiter ad summi solium Iouis omnia circum prona parata deo, uentique imbresque niuesque fulguraque et tonitrus et adhuc in fontibus amnes. At subitus curaque ducem metus acrior omni mensque mali praesaga quatit, quod regis adortus [1,695] progeniem raptoque dolis crudelis Acasto cetera nuda neci medioque in crimine patrem liquerit ac nullis inopem uallauerit armis, ipse procul nunc tuta tenens; ruat omnis in illos quippe furor. nec uana pauet trepidatque futuris. [1,700] Saeuit atrox Pelias inimicaque uertice ab alto uela uidet nec qua se ardens effundere possit. nil animi, nil regna iuuant; fremit obice ponti clausa cohors telisque salum facibusque coruscat. haud secus, aerisona uolucer cum Daedalus Ida [1,705] prosiluit iuxtaque comes breuioribus alis, nube noua linquente domos Minoia frustra infremuit manus et uisu lassatur inani omnis eques plenisque redit Gortyna pharetris. quin etiam in thalamis primoque in limine Acasti [1,710] fusus humo iuuenis gressus et inania signa ore premit sparsisque legens uestigia canis 'te quoque iam maesti forsan genitoris imago, nate,' ait 'et luctus subeunt suspiria nostri iamque dolos circumque trucis discrimina leti [1,715] mille uides. qua te, infelix, quibus insequar oris? non Scythicas ferus ille domos nec ad ostia Ponti tendit iter, falsae sed captum laudis amore te, puer, in nostrae durus tormenta senectae nunc lacerat. celsis an si freta puppibus essent [1,720] peruia, non ultro iuuenes classemque dedissem? o domus, o freti nequiquam prole penates!' dixit et extemplo furiis iraque minaci terribilis: 'sunt hic etiam tua uulnera, praedo, sunt lacrimae carusque parens!' simul aedibus altis [1,725] itque reditque fremens rerumque asperrima uersat. Bistonas ad meritos cum cornua saeua Thyone torsit et infelix iam mille furoribus Haemus, iam Rhodopes nemora alta gemunt, talem incita longis porticibus coniunxque fugit natique Lycurgum. [1,730] Tartareo tum sacra Ioui Stygiisque ferebat manibus Alcimede tanto super anxia nato, siquid ab excitis melius praenosceret umbris. ipsum etiam curisque parem talesque prementem corde metus ducit, facilem tamen, Aesona coniunx. [1,735] in scrobibus cruor et largus Phlegethontis operti stagnat honos saeuoque uocat grandaeua tumultu Thessalis exanimes atauos magnaeque nepotem Pleiones. et iam tenues ad carmina uultus extulerat maestosque tuens natumque nurumque [1,740] talia libato pandebat sanguine Cretheus: 'mitte metus, uolat ille mari, quantumque propinquat iam magis atque magis uariis stupet Aea deorum prodigiis quatiuntque truces oracula Colchos. heu quibus ingreditur fatis, qui gentibus horror [1,745] pergit! mox Scythiae spoliis nuribusque superbus adueniet--cuperem ipse graues tum rumpere terras--, sed tibi triste nefas fraternaque turbidus arma rex parat et saeuas irarum concipit ignes. quin rapis hinc animam et famulos citus effugis artus? [1,750] i, meus es, iam te in lucos pia turba silentum secretisque ciet uolitans pater Aeolus aruis.' Horruit interea famulum clamore supremo maesta domus, regemque fragor per moenia differt mille ciere manus et iam dare iussa uocatis. [1,755] flagrantes aras uestemque nemusque sacerdos praecipitat subitisque pauens circumspicit, Aeson quid moueat. quam multa leo cunctatur in arta mole uirum rictuque genas et lumina pressit, sic curae subiere ducem, ferrumne capessat [1,760] imbelle atque aeui senior gestamina primi an patres regnique acuat mutabile uulgus. contra effusa manus haerensque in pectore coniunx 'me quoque' ait 'casus comitem quicumque propinquat accipies nec fata traham natumque uidebo [1,765] te sine, sat caeli patiens, cum prima per altum uela dedit, potui quae tantum ferre dolorem.' talia per lacrimas. et iam circumspicit Aeson, praeueniat quo fine minas, quae fata capessat digna satis; magnos obitus natumque domumque [1,770] et genus Aeolium pugnataque poscere bella. est etiam ante oculos aeuum rudis altera proles, ingentes animos et fortia discere facta quem uelit atque olim leti meminisse paterni. ergo sacra nouat. ueteris sub nocte cupressi [1,775] sordidus et multa pallens ferrugine taurus stabat adhuc, cui caeruleae per cornua uittae et taxi frons hirta comis; ipse aeger anhelans impatiensque loci uisaque exterritus umbra. hunc sibi praecipuum gentis de more nefandae [1,780] Thessalis in seros Ditis seruauerat usus, tergeminam cum placat eram Stygiasque supremo obsecrat igne domos, iamiam exorabile retro carmen agens; neque enim ante leues niger auehit umbras portitor et cunctae primis stant faucibus Orci. [1,785] illum ubi terrifici superesse in tempore sacri conspexit, statuit leto supremaque fatur ipse manu tangens damnati cornua tauri: 'uos quibus imperium Iouis et non segne peractum lucis iter, mihi conciliis, mihi cognita bellis [1,790] nomina magnorum fama sacrata nepotum tuque, excite parens umbris, ut nostra uideres funera et oblitos superum paterere dolores, da placidae mihi sedis iter meque hostia uestris conciliet praemissa locis! tu, nuntia sontum [1,795] uirgo Ioui, terras oculis quae prospicis aequis, ultricesque deae Fasque et grandaeua Furorum Poena parens, meritis regis succedite tectis et saeuas inferte faces! sacer effera raptet corda pauor nec sola mei grauia adfore nati [1,800] arma ratemque putet. classes et Pontica signa atque indignatos temerato litore reges mente agitet semperque metu decurrat ad undas arma ciens: mors sera uiam temptataque claudat effugia et nostras nequeat praecurrere diras, [1,805] sed reduces iam iamque uiros auroque coruscum cernat iter. stabo insultans et ouantia contra ora manusque feram. tum uobis siquod inausum arcanumque nefas et adhuc incognita leti sors superest, date fallaci pudibunda senectae [1,810] exitia indecoresque obitus! non Marte nec armis aut nati precor ille mei dignatus ut umquam ense cadat; quae fida manus, quae cara suorum diripiat laceretque senem nec membra sepulchro contegat. haec noster de rege piacula sanguis sumat et heu cunctae quas misit in aequora gentes!' [1,815] adstitit et nigro fumantia pocula tabo contigit ipsa graui Furiarum maxima dextra, illi auide exceptum pateris hausere cruorem. Fit fragor: inrumpunt sonitu, qui saeua ferebant imperia et strictos iussis regalibus enses. [1,820] in media iam morte senes suffectaque leto lumina et undanti reuomentes ueste cruorem conspiciunt primoque rudem sub limine rerum te, puer, et uisa pallentem morte parentum diripiunt adduntque tuis. procul horruit Aeson excedens memoremque tulit sub nubibus umbram. Cardine sub nostro rebusque abscisa supernis Tartarei sedet aula patris. non illa ruenti accessura polo, uictam si uoluere molem [1,830] ingenti placet ore Chaos, quod pondere fessam materiem lapsumque queat consumere mundum. hic geminae aeternum portae, quarum altera dura semper lege patens populos regesque receptat, ast aliam temptare nefas et tendere contra: [1,835] rara et sponte patet, siquando pectore ductor uulnera nota gerens, galeis praefixa rotisque cui domus aut studium mortales pellere curas, culta fides, longe metus atque ignota cupido, seu uenit in uittis castaque in ueste sacerdos. [1,840] quos omnes leuibus plantis et lampada quassans progenies Atlantis agit. lucet uia late igne dei, donec siluas et amoena piorum deueniant camposque, ubi sol totumque per annum durat aprica dies thiasique chorique uirorum [1,845] carminaque et quorum populis iam nulla cupido. has pater in sedes aeternaque moenia natum inducitque nurum. tum porta quanta sinistra poena docet maneat Pelian, quot limine monstra. mirantur tantos strepitus turbamque ruentem et loca et infernos almae uirtutis honores.