[0] BUCOLICA. [1] EGLOGA I. Nondum solis equos declinis mitigat aestas, quamuis et madidis incumbant prela racemis et spument rauco feruentia musta susurro. cernis ut ecce pater quas tradidit, Ornyte, uaccae molle sub hirsuta latus exsplicuere genista? nos quoque uicinis cur non succedimus umbris? torrida cur solo defendimus ora galero? Hoc potius, frater Corydon, nemus, antra petamus ista patris Fauni, graciles ubi pinea denset silua comas rapidoque caput leuat obuia soli, bullantes ubi fagus aquas radice sub ipsa protegit et ramis errantibus implicat umbras. Quo me cumque uocas, sequor, Ornyte; nam mea Leuce, dum negat amplexus nocturnaque gaudia nobis, peruia cornigeri fecit sacraria Fauni. prome igitur calamos et si qua recondita seruas. nec tibi defuerit mea fistula, quam mihi nuper matura docilis compegit harundine Ladon. Et iam captatae pariter successimus umbrae. sed quaenam sacra descripta est pagina fago, quam modo nescio quis properanti falce notauit? aspicis ut uirides etiam nunc littera rimas seruet et arenti nondum se laxet hiatu? Ornyte, fer propius tua lumina: tu potes alto cortice descriptos citius percurrere uersus; nam tibi longa satis pater internodia largus procerumque dedit mater non inuida corpus. Non pastor, non haec triuiali more uiator, sed deus ipse canit: nihil armentale resultat, nec montana sacros distinguunt iubila uersus. CORYDON Mira refers; sed rumpe moras oculosque sequaci quam primum nobis diuinum perlege carmen. ORNITUS. "Qui iuga, qui silua tueor, satus aethere Faunus, haec populis uentura cano: iuuat arbore sacra laeta patefactis incidere carmina fatis. uos o praecipue nemorum gaudete coloni, uos populi gaudete mei: licet omne uagetur securo custode pecus nocturnaque pastor claudere fraxinea nolit praesepia crate: non tamen insidias praedator ouilibus ullas afferet aut laxis abiget iumenta capistris. aurea secura cum pace renascitur aetas et redit ad terras tandem squalore situque alma Themis positi iuuenemque beata sequuntur saecula, maternis causam qui uicit Iulis. dum populos deus ipse reget, dabit impia uictas post tergum Bellona manus spoliataque telis in sua uesanos torquebit uiscera morsus et, modo quae toto ciuilia distulit orbe, secum bella geret: nullos iam Roma Philippos deflebit, nullos ducet captiua triumphos; omnia Tartareo subigentur carcere bella immergentque caput tenebris lucemque timebunt. candida pax aderit; nec solum candida uultu, qualis saepe fuit quae libera Marte professo, quae domito procul hoste tamen grassantibus armis publica diffudit tacito discordia ferro: omne procul uitium simulatae cedere pacis iussit et insanos Clementia contudit enses. nulla catenati feralis pompa senatus carnificum lassabit opus, nec carcere pleno infelix raros numerabit Curia patres. plena quies aderit, quae stricti nescia ferri altera Saturni referet Latialia regna, altera regna Numae, qui primus ouantia caede agmina, Romuleis et adhuc ardentia castris pacis opus docuit iussitque silentibus armis inter sacra tubas, non inter bella, sonare. iam nec adumbrati faciem mercatus honoris nec uacuos tacitus fasces et inane tribunal accipiet consul; sed legibus omne reductis ius aderit, moremque fori uultumque priore reddet et afflictum melior deus auferet aeuum. exultet quaecumque notum gens ima iacentem erectumue colit boream, quaecumque uel ortu uel patet occasu medioue sub aethere feruit. cernitis ut puro nox iam uicesima caelo fulgeat et placida radiantem luce cometem proferat? ut liquidum niteat sine uulnere plenus? numquid utrumque polum, sicut solet, igne cruento spargit et ardenti scintillat sanguine lampas? at quondam non talis erat, cum Caesare rapto indixit miseris fatalia ciuibus arma. scilicet ipse deus Romanae pondera molis fortibus excipiet sic inconcussa lacertis, ut neque translati sonitu fragor intonet orbis nec prius ex meritis defunctos Roma penates censeat, occasus nisi cum respexerit ortus." CORYDON Ornyte, iam dudum uelut ipso numine plenum me quatit et mixtus subit inter gaudia terror. sed bona facundi ueneremur numina Fauni. ORNITUS. carmina, quae nobis deus obtulit ipse canenda, dicamus teretique sonum modulemur auena: forsitan augustas feret haec Meliboeus ad aures. [2] EGLOGA II. Intactam Crocalen puer Astacus et puer Idas, Idas lanigeri dominus gregis, Astacus horti, dilexere diu, formosus uterque nec impar uoce sonans. hi cum terras grauis ureret aestas, ad gelidos fontes et easdem forte sub umbras conueniunt dulcique simul contendere cantu pignoribusque parant: placet, hic ne uellera septem, ille sui uictus ne messem uindicet horti; et magnum certamen erat sub iudice Thyrsi. adfuit omne genus pecudum, genus omne ferarum et quodcumque uagis altum ferit aera pennis. conuenit umbrosa quicumque sub ilice lentas pascit oues, Faunusque pater Satyrique bicornes; adfuerunt sicco Dryades pede, Naides udo, et tenuere suos properantia flumina cursus; desistunt tremulis incurrere frondibus Euri altaque per totos fecere silentia montes: omnia cessabant, neglectaque pascua tauri calcabant, illis etiam certantibus ausast daedala nectareos apis intermittere flores. iamque sub annosa medius consederat umbra Thyrsis et "o pueri me iudice pignora" dixit "irrita sint moneo: satis hoc mercedis habeto, si laudem uictor, si fert opprobria uictus. et nunc alternos magis ut distinguere cantus possitis, ter quisque manus iactate micantes." nec mora: decernunt digitis, prior incipit Idas. IDAS. Me Siluanus amat, dociles mihi donat auenas et mea frondenti circumdat tempora taeda. ille etiam paruo dixit mihi non leue carmen: "iam leuis obliqua crescit tibi fistula canna." At mihi Flora comas pallenti gramine pingit et matura mihi Pomona sub arbore ludit. "accipe" dixerunt Nymphae "puer, accipe fontes: iam potes irriguos nutrire canalibus hortos." Me docet ipsa Pales cultum gregis, ut niger albae terga maritus ouis nascenti mutet in agna, quae neque diuersi speciem seruare parentis possit et ambiguo testetur utrumque colore. Non minus arte mea mutabilis induit arbos ignotas frondes et non gentilia poma: ars mea nunc malo pira temperat et modo cogit insita praecoquibus subrepere persica prunis. Me teneras salices iuuat aut oleastra putare et gregibus portare nouis, ut carpere frondes condiscant primoque recidere gramina morsu, ne depulsa uagas quaerat fetura parentes. At mihi cum fuluis radicibus arida tellus pangitur, irriguo perfunditur area fronte et satiatur aqua, sucos ne forte priores languida mutata quaerant plantaria terra. O si quis Crocalen deus afferat! hunc ego terris, hunc ego sideribus solum regnare fatebor; secernamque nemus dicamque: "sub arbore numen hac erit; ite procul (sacer est locus) ite profani." Vrimur in Crocalen: si quis mea uota deorum audiat, huic soli, uirides qua gemmeus undas fons agit et tremulo percurrit lilia riuo, inter pampineas ponetur faginus ulmos. Ne contemne casas et pastoralia tecta: rusticus est, fateor, sed non et barbarus Idas. saepe uaporato mihi cespite palpitat agnus, saepe cadit festis deuota Parilibus agna. Nos quoque pomiferi laribus consueuimus horti mittere primitias et fingere liba Priapo, rorantesque fauos damus et liquentia mella; nec fore grata minus, quam si caper imbuat aras. Mille sub uberibus balantes pascimus agnas, totque Tarentinae praestant mihi uellera matres; per totum niueus premitur mihi caseus annum: si uenias, Crocale, totus tibi seruiet hornus. Qui numerare uelit quam multa sub arbore nostra poma legam, tenues citius numerabit harenas. semper holus metimus, nec bruma nec impedit aestas: si uenias, Crocale, totus tibi seruiet hortus. Quamuis siccus ager languentes excoquat herbas, sume tamen calathos nutanti lacte coactos: uellera tunc dabimus, cum primum tempus apricum surget et a tepidis fiet tonsura Kalendis. At nos, quos etiam praetorrida munerat aestas, mille renidenti dabimus tibi cortice Chias, castaneasque nuces totidem, cum sole Decembri maturis nucibus uirides rumpentur echini. Num precor, informis uideor tibi? num grauis annis? decipiorque miser, quotiens mollissima tango ora manu primique sequor uestigia floris nescius et gracili digitos lanugine fallo? Fontibus in liquidis quotiens me conspicor, ipse admiror totiens. etenim sic flore iuuentae induimur uultus, ut in arbore saepe notaui cerea sub tenui lucere cydonia lana. carmina poscit amor, nec fistula cedit amori. sed fugit ecce dies reuocatque crepuscula uesper. hinc tu, Daphni, greges, illinc agat Alphesiboeus. Iam resonant frondes, iam cantibus obstrepit arbos: i procul, o Doryla, plenumque reclude canalem, et sine iam dudum sitientes irriget hortos." uix ea finierant, senior cum talia Thyrsis: "este pares et ob hoc concordes uiuite; nam uos et decor et cantus et amor sociauit et aetas." [3] EXORATIO. Numquid in hac Lycida, uidisti forte iuuencam ualle meam? solet ista tuis occurrere tauris, et iam paene duas, dum quaeritur, eximit horas; nec tamen apparet. duris ego perdita ruscis iam dudum nullus dubitaui crura rubetis scindere, nec quicquam post tantum sanguinis egi. Non satis attendi: nec enim uacat. uror, Iolla, uror, et immodice: Lycidan ingrata reliquit Phyllis amatque nouum post tot mea munera Mopsum. Mobilior uentis o femina! sic tua Phyllis: quae sibi, nam memini, si quando solus abesses, mella etiam sine te iurabat amara uideri. Altius ista querar, si forte uacabis, Iolla. has pete nunc salices et laeuas flecte sub ulmos. nam cum prata calent, illic requiescere noster taurus amat gelidaque iacet spatiosus in umbra et matutinas reuocat palearibus herbas. Non equidem, Lycida, quamuis contemptus, abibo. Tityre, quas dixit, salices pete solus et illinc, si tamen inuenies, deprensam uerbere multo huc age; sed fractum referas hastile memento. nunc age dic, Lycida: quae noxam magna tulere iurgia? quis uestro deus interuenit amori? Phyllide contentus sola (tu testis, Iolla) Callirhoen spreui, quamuis cum dote rogaret: en, sibi cum Mopso calamos intexere cera incipit et puero comitata sub ilice cantat. haec ego cum uidi, fateor, sic intimus arsi, ut nihil ulterius tulerim. nam protinus ambas diduxi tunicas et pectora nuda cecidi. Alcippen irata petit dixitque: "relicto, improbe, te, Lycida, Mopsum tua Phyllis amabit." nunc penes Alcippen manet; ac ne forte negetur, a! uereor; nec tam nobis ego Phyllida reddi exopto quam cum Mopso iurgetur anhelo. A te coeperunt tua iurgia; tu prior illi uictas tende manus; decet indulgere puellae, uel cum prima nocet. si quid mandare iuuabit, sedulus iratae contingam nuntius aures. Iam dudum meditor, quo Phyllida carmine placem. forsitan audito poterit mitescere cantu; et solet illa meas ad sidera ferre Camenas. Dic age; nam cerasi tua cortice uerba notabo et decisa feram rutilanti carmina libro. LYCIDAS. "Has tibi, Phylli, preces iam pallidus, hos tibi cantus dat Lycidas, quos nocte miser modulatur acerba, dum flet et excluso disperdit lumina somno. non sic destricta marcescit turdus oliua, non lepus, extremas legulus cum sustulit uuas, ut Lycidas domina sine Phyllide tabidus erro. te sine, uae misero, mihi lilia nigra uidentur nec sapiunt fontes et acescunt uina bibenti. at si tu uenias, et candida lilia fient et sapient fontes et dulcia uina bibentur. ille ego sum Lycidas, quo te cantante solebas dicere felicem, cui dulcia saepe dedisti oscula nec medios dubitasti rumpere cantus atque inter calamos errantia labra petisti. a dolor! et post haec placuit tibi torrida Mopsi uox et carmen iners et acerbae stridor auenae? quem sequeris? quem, Phylli, fugis? formosior illo dicor, et hoc ipsum mihi tu iurare solebas. sum quoque diuitior: certauerit ille tot haedos pascere quot nostri numerantur uespere tauri. quid tibi quae nosti referam? scis, optima Phylli, quam numerosa meis siccetur bucula mulctris et quam multa suos suspendat ad ubera natos. sed mihi nec gracilis sine te fiscella salicto texitur et nullo tremuere coagula lacte. quod si dura times etiam nunc uerbera, Phylli, tradimus ecce manus: licet illae uimine torto, si libet, et lenta post tergum uite domentur, ut mala nocturni religauit bracchia Mopsi Tityrus et furem medio suspendit ouili. accipe, ne dubites, meruit manus utraque poenas. his tamen, hic isdem manibus tibi saepe palumbes, saepe etiam leporem decepta matre pauentem misimus in gremium; per me tibi lilia prima contigerunt primaeque rosae: uixdum bene florem degustarat apis, tu cingebare coronis. aurea sed forsan mendax tibi munera iactat, qui metere occidua ferales nocte lupinos dicitur et cocto pensare legumine panem: qui sibi tunc felix, tunc fortunatus habetur, uilia cum subigit manualibus hordea saxis. quod si turpis amor precibus, quod abominor, istis obstiterit, laqueum miseri nectemus ab illa ilice, quae nostros primum uiolauit amores. hi tamen ante mala figentur in arbore uersus: "credere, pastores, leuibus nolite puellis; Phyllida Mopsus habet, Lycidan habet ultima rerum." nunc age, si quicquam miseris succurris, Iolla, perfer et exora modulato Phyllida cantu. ipse procul stabo uel acuta carice tectus uel propius latitans uicina sepe sub horti. Ibimus: et ueniet, nisi me praesagia fallunt. nam bonus a! dextrum fecit mihi Tityrus omen, qui redit inuenta non irritus ecce iuuenca. [4] EGLOGA IV. Quid tacitus, Corydon, uultuque subinde minaci quidue sub hac platano, quam garrulus adstrepit umor, insueta statione sedes? iuuat algida forsan ripa leuatque diem uicini spiritus amnis? Carmina iam dudum, non quae nemorale resultent, uoluimus, o Meliboee; sed haec, quibus aurea possint saecula cantari, quibus et deus ipse canatur, qui populos urbesque regit pacemque togatam. Dulce quidem resonas, nec te diuersus Apollo despicit, o iuuenis, sed magnae numina Romae non ita cantari debent, ut ouile Menalcae. Quicquid id est, siluestre licet uideatur acutis auribus et nostro tantum memorabile pago; nunc mea rusticitas, si non ualet arte polita carminis, at certe ualeat pietate probari. rupe sub hac eadem, quam proxima pinus obumbrat, haec eadem nobis frater meditatur Amyntas, quem uicina meis natalibus admouet aetas. Iam puerum calamos et odorae uincula cerae iungere non cohibes, leuibus quem saepe cicutis ludere conantem uetuisti fronte paterna? dicentem, Corydon, te non semel ista notaui: "frange, puer, calamos et inanes desere Musas; i, potius glandes rubicundaque collige corna, duc ad mulctra greges et lac uenale per urbem non tacitus porta. quid enim tibi fistula reddet, quo tutere famem? certe mea carmina nemo praeter ab his scopulis uentosa remurmurat echo." Haec ego, confiteor, dixi, Meliboee, sed olim: non eadem nobis sunt tempora, non deus idem. spes magis arridet: certe ne fraga rubosque colligerem uiridique famem solarer hibisco, tu facis et tua nos alit indulgentia farre; tu nostras miseratus opes docilemque iuuentam hiberna prohibes ieiunia soluere fago. ecce nihil querulum per te, Meliboee, sonamus; per te secura saturi recubamus in umbra et fruimur siluis Amaryllidos, ultima nuper litora terrarum, nisi tu, Meliboee, fuisses, ultima uisuri trucibusque obnoxia Mauris pascua Geryonis, liquidis ubi cursibus ingens dicitur occiduas impellere Baetis harenas. scilicet extremo nunc uilis in orbe iacerem, a dolor! et pecudes inter conductus Iberas irrita septena modularer sibila canna; nec quisquam nostras inter dumeta Camenas respiceret; non ipse daret mihi forsitan aurem, ipse deus uacuam, longeque sonantia uota scilicet extremo non exaudiret in orbe. sed nisi forte tuas melior sonus aduocat aures et nostris aliena magis tibi carmina rident, uis, hodierna tua subigatur pagina lima? nam tibi non tantum uenturos dicere nimbos agricolis qualemque ferat sol aureus ortum attribuere dei, sed dulcia carmina saepe concinis, et modo te Baccheis Musa corymbis munerat et lauro modo pulcher obumbrat Apollo. quod si tu faueas trepido mihi, forsitan illos experiar calamos, here quos mihi doctus Iollas donauit dixitque: "truces haec fistula tauros conciliat: nostroque sonat dulcissima Fauno. Tityrus hanc habuit, cecinit qui primus in istis montibus Hyblaea modulabile carmen auena." Magna petis, Corydon, si Tityrus esse laboras. ille fuit uates sacer et qui posset auena praesonuisse chelyn, blandae cui saepe canenti allusere ferae, cui substitit aduena quercus. quem modo cantantem rutilo spargebat acantho Nais et implicitos comebat pectine crines. Est (fateor, Meliboee,) deus: sed nec mihi Phoebus forsitan abnuerit; tu tantum commodus audi: scimus enim, quam te non aspernetur Apollo. Incipe, nam faueo; sed prospice, ne tibi forte tinnula tam fragili respiret fistula buxo, quam resonare solet, si quando laudat Alexin. hos potius, magis hos calamos sectare: canales exprime qui dignas cecinerunt consule siluas. incipe, ne dubita. uenit en et frater Amyntas: cantibus iste tuis alterno succinet ore. ducite, nec mora sit, uicibusque reducite carmen; tuque prior, Corydon, tu proximus ibis, Amynta. ab Ioue principium, si quis canit aethera, sumat, si quis Atlantiaci pondus molitur Olympi: at mihi, qui nostras praesenti numine terras perpetuamque regit iuuenili robore pacem, laetus et augusto felix arrideat ore. me quoque facundo comitatus Apolline Caesar respiciat, montes neu dedignetur adire, quos et Phoebus amat, quos Iuppiter ipse tuetur: in quibus Augustos uisuraque saepe triumphos laurus fructificat uicinaque nascitur arbos. ipse polos etiam qui temperat igne geluque, Iuppiter ipse parens, cui tu iam proximus ipse, Caesar, abes, posito paulisper fulmine saepe Cresia rura petit uiridique reclinis in antro carmina Dictaeis audit Curetica siluis. adspicis, ut uirides audito Caesare siluae conticeant? memini, quamuis urgente procella sic nemus immotis subito requiescere ramis, et dixi: "deus hinc, certe deus expulit euros." nec mora; Parrhasiae sonuerunt sibila cannae. adspicis, ut teneros subitus uigor excitet agnos? utque superfuso magis ubera lacte grauentur et nuper tonsis exundent uellera fetis? hoc ego iam, memini, semel hac in ualle notaui et uenisse Palen pecoris dixisse magistros. scilicet omnis eum tellus, gens omnis adorat, diligiturque deis, quem sic taciturna uerentur arbuta, cuius iners audito nomine tellus incaluit floremque dedit; cui silua uocato; densat odore comas, stupefacta regerminat albos. illius ut primum senserunt numina terrae, coepit et uberior sulcis fallentibus olim luxuriare seges tandemque legumina plenis uix resonant siliquis; nec praefocata malignum messis habet lolium nec inertibus albet auenis. iam neque damnatos metuit iactare ligones fossor et inuento, si fors dedit, utitur auro; nec timet, ut nuper, dum iugera uersat arator, ne sonet offenso contraria uomere massa, iamque palam presso magis et magis instat aratro. ille dat, ut primas Cereri dare cultor aristas possit et intacto Bromium perfundere uino, ut nudus ruptas saliat calcator in uuas utque bono plaudat paganica turba magistro, qui facit egregios ad peruia compita ludos. ille meis pacem dat montibus: ecce per illum, seu cantare iuuat seu ter pede lenta ferire gramina, nullus obest: licet et cantare choreis et cantus uiridante licet mihi condere libro, turbida nec calamos iam surdant classica nostros. numine Caesareo securior ipse Lycaeus Pan recolit siluas et amoena Faunus in umbra securus recubat placidoque in fonte lauatur Nais et humanum non calcatura cruorem per iuga siccato uelox pede currit Oreas. di, precor, hunc iuuenem quem uos (neque fallor) ab ipso aethere misistis, post longa reducite uitae tempora uel potius mortale resoluite pensum et date perpetuo caelestia fila metallo: sit deus et nolit pensare palatia caelo! tu quoque mutata seu Iuppiter ipse figura, Caesar, ades seu quis superum sub imagine falsa mortalique lates (es enim deus): hunc, precor, orbem, hos, precor, aeternus populos rege! sit tibi caeli uilis amor coeptamque, pater, ne desere pacem! rustica credebam nemorales carmina uobis concessisse deos et obesis auribus apta; uerum, quae paribus modo concinuistis auenis, tam liquidum, tam dulce cadunt, ut non ego malim, quod Paeligna solent examina lambere nectar. o mihi quae tereti decurrunt carmina uersu tunc, Meliboee, sonent si quando montibus istis dicar habere Larem, si quando nostra uidere pascua contingat! uellit nam saepius aurem inuida paupertas et dicit: "ouilia cura!" at tu, si qua tamen non aspernanda putabis, fer, Meliboee, deo mea carmina: nam tibi fas est sacra Palatini penetralia uisere Phoebi. tum mihi talis eris, qualis qui dulce sonantem Tityron e siluis dominam deduxit in urbem ostenditque deos et "spreto" dixit "ouili, Tityre, rura prius, sed post cantabimus arma." respiciat nostros utinam fortuna labores pulchrior et meritae faueat deus ipse iuuentae! nos tamen interea tenerum mactabimus haedum et pariter subitae peragemus fercula cenae. nunc ad flumen oues deducite: iam fremit aestas, iam sol contractas pedibus magis admouet umbras. [5] EGLOGA V. Forte Micon senior Canthusque, Miconis alumnus, torrentem patula uitabant ilice solem, cum iuueni senior praecepta daturus alumno talia uerba refert tremulis titubantia labris: "quas errare uides inter dumeta capellas canaque lasciuo concidere gramina morsu, Canthe puer, quos ecce greges a monte remotos cernis in aprico decerpere gramina campo, hos tibi do senior iuueni pater: ipse tuendos accipe. iam certe potes insudare labori, iam pro me gnauam potes exercere iuuentam. Adspicis ut nobis aetas iam mille querelas afferat et baculum premat inclinata senectus? sed qua lege regas et amantes lustra capellas et melius pratis errantes mollibus agnas, percipe. uere nouo, cum iam tinnire uolucres incipient nidosque reuersa lutabit hirundo, protinus hiberno pecus omne mouebis ouili. tunc etenim melior uernanti germine silua pullat et aestiuas reparabilis incohat umbras, tunc florent saltus uiridisque renascitur annus, tunc Venus et calidi scintillat feruor amoris lasciuumque pecus salientes accipit hircos. sed non ante greges in pascua mitte reclusos, quam fuerit placata Pales. tum cespite uiuo pone focum geniumque loci Faunumque Laresque salso farre uoca; tepidos tunc hostia cultros imbuat: hac etiam, dum uiuit, ouilia lustra. nec mora, tunc campos ouibus, dumeta capellis orto sole dabis, simul hunc transcendere montem coeperit ac primae spatium tepefecerit horae. at si forte uaces, dum matutina relaxat frigora sol, tumidis spumantia mulctra papillis implebit quod mane fluet; rursusque premetur mane quod occiduae mulsura redegerit horae. parce tamen fetis: ne sint compendia tanti, destruat ut niueos uenalis cascus agnos; nam tibi praecipuo fetura coletur amore. te quoque non pudeat, cum serus ouilia uises, si qua iacebit ouis partu resoluta recenti, hanc umeris portare tuis natosque tepenti ferre sinu tremulos et nondum stare paratos. nec tu longinquas procul a praesepibus herbas nec nimis amotae sectabere pabula siluae, dum peragit uernum Iouis inconstantia tempus. ueris enim dubitanda fides: modo fronte serena blandius arrisit, modo cum caligine nimbos intulit et miseras torrentibus abstulit agnas. At cum longa dies sitientes afferet aestus nec fuerit uariante deo mutabile caelum, iam siluis committe greges, iam longius herbas quaere; sed ante diem pecus exeat: umida dulces efficit aura cibos, quotiens fugientibus euris frigida nocturno tanguntur pascua rore et matutinae lucent in gramine guttae. at simul argutae nemus increpuere cicadae, ad fontem compelle greges; nec protinus herbas et campos permitte sequi, sed protegat illos interea ueteres quae porrigit aesculus umbras. uerum ubi declini iam nona tepescere sole incipiet seraeque uidebitur hora merendae, rursus pasce greges et opacos desere lucos. nec prius aestiuo pecus includatur ouili, quam leuibus nidis somnos captare uolucris cogitet et tremulo queribunda fritinniat ore. Cum iam tempus erit maturas demere lanas, sucida iam tereti constringere uellera iunco, hircorumque iubas et olentes caedere barbas, ante tamen secerne pecus gregibusque notatis consimiles include comis, ne longa minutis, mollia ne duris coeant, ne candida fuscis. sed tibi cum uacuas posito uelamine costas denudauit ouis, circumspice, ne sit acuta forpice laesa cutis, tacitum ne pustula uirus texerit occulto sub uulnere: quae nisi ferro rumpitur, a! miserum fragili rubigine corpus arrodet sanies et putria contrahet ossa. prouidus (hoc moneo) uiuentia sulphura tecum et scillae caput et uirosa bitumina portes, uulneribus laturus opem; nec Bruttia desit pix tibi: tu liquido picis unguine terga memento, si sint rasa, linas. uiui quoque pondera melle argenti coquito lentumque bitumen aheno, impressurus oui tua nomina; nam tibi lites auferet ingentes lectus possessor in armo. Nunc etiam, dum siccus ager, dum feruida tellus, dum rimosa palus et multo torrida limo aestuat et fragiles nimium sol puluerat herbas, lurida conueniet succendere galbana septis et tua ceruino lustrare mapalia fumo. obfuit ille malis odor anguibus: ipse uidebis serpentum cecidisse minas: non stringere dentes ulla potest uncos, sed inani debilis ore marcet et obtuso iacet exarmata ueneno. Nunc age uicinae circumspice tempora brumae qua ratione geras. aperit cum uinea sepes et portat lectas securus circitor uuas, incipe falce nemus uiuasque recidere frondes. nunc opus est teneras summatim stringere uirgas, nunc hiemi seruare comas, dum permanet umor, dum uiret et tremulas non excutit Africus umbras. has tibi conueniet tepidis fenilibus olim promere, cum pecudes extremus clauserit annus. hac tibi nitendum est, labor hic in tempore noster, gnauaque sedulitas redit et pastoria uirtus. ne pigeat ramos siccis miscere recentes et sucos adhibere nouos, ne torrida nimbis instet hiems nimioque gelu niuibusque coactis incursare uetet nemus et constringere frondes; tu tamen aut leues hederas aut molle salictum ualle premes media. sitis est pensanda tuorum, Canthe, gregum uiridante cibo: nihil aridus illis, ingenti positus quamuis strue, prosit aceruus. uirgea si desint liquido turgentia suco et quibus est aliquid plenae uitale medullae. praecipue gelidum stipula cum fronde caduca sterne solum, ne forte rigor penetrabile corpus urat et interno uastet pecuaria morbo. Plura quidem meminisse uelim, nam plura supersunt. sed iam sera dies cadit et iam sole fugato frigidus aestiuas impellit Noctifer horas." [6] EGLOGA VI. Serus ades, Lycida: modo Nyctilus et puer Alcon certauere sub his alterno carmine ramis iudice me, sed non sine pignore. Nyctilus haedos iuncta matre dedit; catulum dedit ille leaenae iurauitque genus, sed sustulit omnia uictor. Nyctilon ut cantu rudis exsuperauerit Alcon, Astyle, credibile est, si uincat acanthida cornix, uocalem superet si dirus aedona bubo. Non potiar Petale, qua nunc ego maceror una, si magis aut docili calamorum Nyctilus arte aut cantu magis est quam uultu proximus illi. Iam non decipior: te iudice pallidus alter uenit et hirsuta spinosior hystrice barbam; candidus alter erat leuique decentior ouo et ridens oculis crinemque simillimus auro, qui posset dici, si non cantaret, Apollo. O Lycida, si quis tibi carminis usus inesset, tu quoque laudatum nosses Alcona probare. Vis igitur, quoniam nec nobis, improbe, par es, ipse tuos iudex calamos committere nostris? uis conferre manum? ueniat licet arbiter Alcon. Vincere tu quemquam? uel te certamine quisquam dignetur, qui uix stillantes, aride, uoces rumpis et expellis male singultantia uerba? Fingas plura licet: nec enim potes, improbe, uera exprobrare mihi, sicut tibi multa Lycotas. sed quid opus uana consumere tempora lite? ecce uenit Mnasyllus: erit (nisi forte recusas) arbiter inflatis non credulus, improbe, uerbis. Malueram, fateor, uel praedamnatus abire quam tibi certanti partem committere uocis. ne tamen hoc impune feras: en adspicis illum, candida qui medius cubat inter lilia, ceruum? quamuis hunc Petale mea diligat, accipe uictor scit frenos et ferre iugum sequiturque uocantem credulus et mensae non improba porrigit ora. adspicis, ut fruticat late caput utque sub ipsis cornibus et tereti pendent redimicula collo? adspicis, ut niueo frons irretita capistro lucet et a dorso, quae totam circuit aluum, alternat uitreas lateralis cingula bullas? cornua subtiles ramosaque tempora molles implicuere rosae rutiloque monilia torque extrema ceruice natant, ubi pendulus apri dens sedet et niuea distinguit pectora luna. hunc, sicutque uides, pignus, Mnasylle, paciscor pendere, dum sciat hic se non sine pignore uinci. Terreri, Mnasylle, suo me munere credit: adspice, quam timeam! genus est, ut scitis, equarum non uulgare mihi; quarum de sanguine ponam uelocem Petason, qui gramina matre relicta nunc primum teneris libabit dentibus: illi terga sedent, micat acre caput, sine pondere ceruix, pes leuis, adductum latus, excelsissima frons est, et tornata breui substringitur ungula cornu, ungula, qua uiridi sic exsultauit in aruo, tangeret ut fragiles, sed non curuaret, aristas: hunc dare, si uincar, siluestria numina iuro. Et uacat et uestros cantus audire iuuabit. iudice me sane contendite, si libet: istic protinus ecce torum fecere sub ilice Musae. Sed, ne uicini nobis sonus obstrepat amnis, gramina linquamus ripamque uolubilis undae. namque sub exeso raucum mihi pumice lymphae respondent et obest arguti glarea riui. Si placet, antra magis uicinaque saxa petamus, saxa, quibus uiridis stillanti uellere muscus dependet scopulisque cauum sinuantibus arcum imminet exesa ueluti testudine concha. Venimus et tacito sonitum mutauimus antro: seu residere libet, dabit ecce sedilia tophus, ponere seu cubitum, melior uiret herba tapetis. nunc mihi seposita reddantur carmina lite; nam uicibus teneros malim cantetis amores: Astyle, tu Petalen, Lycida, tu Phyllida lauda. Tu modo nos illis (iam nunc, Mnasylle, precamur) auribus accipias, quibus hunc et Acanthida nuper diceris in silua iudex audisse Thalea. Non equidem possum, cum prouocet iste, tacere. rumpor enim, Mnasylle: nihil nisi iurgia quaerit. audiat aut dicat, quoniam cupit; hoc mihi certe dulce satis fuerit, Lycidam spectare trementem, dum te teste palam sua crimina pallidus audit. Me, puto, uicinus Stimichon, me proximus Aegon hos inter frutices tacite risere uolentem oscula cum tenero simulare uirilia Mopso. Fortior o utinam nondum Mnasyllus adesset! efficerem, ne te quisquam tibi turpior esset. Quid furitis, quo uos insania tendere iussit? si uicibus certare placet - sed non ego uobis arbiter: hoc alius possit discernere iudex! et uenit ecce Micon, uenit et uicinus Iollas: litibus hi uestris poterunt imponere finem. [7] EGLOGA VII. Lentus ab urbe uenis, Corydon; uicesima certe nox fuit, ut nostrae cupiunt te cernere siluae, ut tua maerentes exspectant iubila tauri. O piger, o duro non mollior axe, Lycota, qui ueteres fagos noua quam spectacula mauis cernere, quae patula iuuenis deus edit harena. Mirabar, quae tanta foret tibi causa morandi, cur tua cessaret taciturnis fistula siluis et solus Stimichon caneret pallente corymbo: quem sine te maesti tenero donauimus haedo. nam, dum lentus abes, lustrauit ouilia Thyrsis, iussit et arguta iuuenes certare cicuta. Sit licet inuictus Stimichon et praemia diues auferat, accepto nec solum gaudeat haedo, uerum tota ferat quae lustrat ouilia Thyrsis: non tamen aequabit mea gaudia; nec mihi, si quis omnia Lucanae donet pecuaria siluae, grata magis fuerint quam quae spectauimus urbe. Dic age dic, Corydon, nec nostras inuidus aures despice: non aliter certe mihi dulce loquere quam cantare soles, quotiens ad sacra uocatur aut fecunda Pales aut pastoralis Apollo. Vidimus in caelum trabibus spectacula textis surgere, Tarpeium prope despectantia culmen; emensique gradus et cliuos lene iacentes uenimus ad sedes, ubi pulla sordida ueste inter femineas spectabat turba cathedras. nam quaecumque patent sub aperto libera caelo, aut eques aut niuei loca densauere tribuni. qualiter haec patulum concedit uallis in orbem et sinuata latus resupinis undique siluis inter continuos curuatur concaua montes: sic ibi planitiem curuae sinus ambit harenae et geminis medium se molibus alligat ouum. quid tibi nunc referam, quae uix suffecimus ipsi per partes spectare suas? sic undique fulgor percussit. stabam defixus et ore patenti cunctaque mirabar necdum bona singula noram, cum mihi iam senior, lateri qui forte sinistro iunctus erat, "quid te stupefactum, rustice," dixit "ad tantas miraris opes, qui nescius auri sordida tecta, casas et sola mapalia nosti? en ego iam tremulus iam uertice canus et ista factus in urbe senex stupeo tamen omnia: certe uilia sunt nobis, quaecumque prioribus annis uidimus, et sordet quicquid spectauimus olim." Balteus en gemmis, en illita porticus auro certatim radiant; nec non, ubi finis harenae proxima marmoreo praebet spectacula muro, sternitur adiunctis ebur admirabile truncis et coit in rotulum, tereti qui lubricus axe impositos subita uertigine falleret ungues excuteretque feras. auro quoque torta refulgent retia, quae totis in harenam dentibus exstant, dentibus aequatis; et erat (mihi crede, Lycota, si qua fides) nostro dens longior omnis aratro. ordine quid referam? uidi genus omne ferarum, hic niueos lepores et non sine cornibus apros, hic raram siluis etiam, quibus editur, alcen. uidimus et tauros, quibus aut ceruice leuata deformis scapulis torus eminet aut quibus hirtae iactantur per colla iubae, quibus aspera mento barba iacet tremulisque rigent palearia setis. nec solum nobis siluestria cernere monstra contigit: aequoreos ego cum certantibus ursis spectaui uitulos et equorum nomine dictum, sed deforme pecus, quod in illo nascitur amne qui sata riparum uernantibus irrigat undis. a! trepidi, quotiens sola discedentis harenae uidimus inuerti, ruptaque uoragine terrae emersisse feras; et in isdem saepe cauernis aurea cum subito creuerunt arbuta nimbo. O felix Corydon, quem non tremebunda senectus impedit! o felix, quod in haec tibi saecula primos indulgente deo demittere contigit annos! nunc, tibi si propius uenerandum cernere numen fors dedit et praesens uultumque habitumque notasti, dic age dic, Corydon, quae sit mihi forma deorum. O utinam nobis non rustica uestis inesset: uidissem propius mea numina! sed mihi sordes pullaque paupertas et adunco fibula morsu obfuerunt. utcumque tamen conspeximus ipsum longius; ac, nisi me uisus decepit, in uno et Martis uultus et Apollinis esse putaui. [8] EPIFUNUS. TIMETAS. Dum fiscella tibi fluuiali, Tityre, iunco Texitur, et raucis resonant tua rura cicadis Incipe, si quod habes gracili sub arundine carmen Compositum; nam te calamos inflare labello Pan docuit, uersuque bonus tibi fauit Apollo. Incipe, dum. salices heedi, dum gramina uaecae Detondent- uiridique greges permittere campo Et ros, et primi suadet clementia solis. TITYRUS Hos annos, canamque meam, inihi care, senectam 10 Tu iuuenis, carusque dels in carmina cogis? Viximus, et calamis uersus cantauimus olim, Dum secura hilares oetas ludebat amores. Nunc album caput, et ueneres tepuere sub annis Iam mea ruricolœ dependet fistula Fauno. 15 Te nunc rura sonant; imper nam carmine uictor Risistï calamos et dissona flamina Mopsi, Iudice me; mecum senior Meliboeus utrumque Audierat, laudesque tuas sublime ferebat. Quem nunc, emeritae permensuln tempora uitae, 20 Secreti pars orbis habet mundusque piorum. Quare age, si qua tibi Melibcei gratia uiuit, Dicat honoratos praedulcis tibia manes. TIMETAS Et parere decet iussis, et grata iubentur. Namque fuit dignus senior, quem carmine Pheebus, 25 Pan calamos, fidibusque Linus, modulatibus Orpheus Concinerent, atque acta uiri laudesque sonarent. Sed quia tu nostrse musam deposcis auenx, Accipe, quae super haec cerasus, quam ternis ad amnem, Continet, inciso seruans mea carmina libro. TITYRUS 30 Dic age; sed nobis ne uento garrula pinus Obstrepat, has ulmos potins fagosue petamus. TIMETAS Hic cantare libet; uirides nam suggerit herbas Mollis ager, lateque tacet nemus omne : quieti, Aspice, ut, ecce, procul decerpant gramina tauri. 35 Omniparens œther, et rerum causa liquores, Corporis et genetrix tellus, uitalis et aer, Accipite hos calamos, atque haec nostro Melibeeo Mittite, si sentire datur post fata quietis. Nam si sublimes animae coelestia templa 40 Sidereasque colunt sedes, mundoque fruuntur Tu nostros aduerte modos, quos ipse benigno Pectore fouisti, quos tu, Melibeee, probasti. Longa tibi, cunclisque diu spectata senectus, Felicesque anni, nostrique nouissimus zeui 45 Circulus,' innocu e clauserunt tempora uitie. Nee minus bine nobis gemitus lacrymaeque fuere, Quam si florentes mors inuida pelleret annos. Nee tenuit tales communis causa querelas Heu ! Melibeee, iaces letali frigore segnis 50 Lege hominum, ccelo dignus, canente senecta, Concilioque deum : plenum tibi ponderis aequi Pectus erat, tu ruricolum discernere lites Adsueras, uarias patiens mulcendo querelas. Sub te ruris amor, sub te reuerentia iusti 55 Floruit, ambiguos signauit terminus agros. Blanda tibi uultus grauitas, et mite serena Fronte supercilium, sed Pectus mitius ore. Tu calamos aptare labris et iungere cera Hortatus, duras docuisti fallere curas. 60 Nee segnem passus nobis marcere iuuentam, Saepe dabas meritœ non uilia prarmia Musae. Sape etiam senior, ne nos cantare pigeret, Laetus Pheebea dixisti carmen auena. Felix o Meliboee, uale; tibi frondis odorae 65 Munera dat, lauras carpens, ruralis Apollo Dant Fauni, quod quisque ualet, de uite racemos, De campo culmos, omnique ex arbore fruges Dat grandaeua Pales spumantia cymbia latte, Mella ferunt Nympha?, pietas dat Flora coronas. 70 Manibus hie supremus honos : dant carmina Musae, Carmina dant Musae; nos te modulamur auena. Siluestris nunc te platanus, Melibcee, susurrat, Te pinus ; reboat te, quidquid carminis Echo Respondent siluze, te nostro armenta loquuntur. 75 Namque prius siccis phocœ pascentur in aruis, Hirsutusque freto uiuet leo, dulcia mella Sudabunt taxi, confusis legibus anni, Messem tristis hi,-ms, œstas tractabit oliuas, Ante dabit flores autumiius, uer dobit uuas, 80 Qeam taceat, Melibeee, tuas mea fistula laudes. » TITYRUS Perge, puer, coeptum tibi iam ne desere carmen. Nom sic dulce sonas, ut te placates Apollo Prouehat, et felix dominam perducat ad urbem. Iamque hie in siluis prxsens tibi fama benignum 85 Strouit iter, rumpens liuoris nubila plena. Sed iam Sol demittit equos de culmine mundi, Flumineos suadens gregibus prœbere liquores. [9] IX. DONACE. Formosam Donacen puer Idas et puer Alcon Ardebant, rudibusque annis incenses uterque In Donaces uenerem furiata mente ruebant. Hanc, quum uicini flores in uollibus horti 5 Carperet, et molli gremium compleret acantho, Inuasere simul, uenerique imbutus uterque Tum primum dulci carpebant gaudia furto. Hine amor, et pueris iam non puerilia uota; Queis anni ter quinque hiemes, et cura iuuentie. 10 Sed postquam Donacen duri clausere parentes, Quod non tam tenu! filo de uoce sonaret, Sollicitumque foret linguis onus, improba ceruix, Suffususque rubor crebro, uena;que tumentes Tum uero ardentes flammati pectoris îestus 15 Carminibus, dulcique parant releuare querela. Ambo ïeuo cantuque pares, nec dispare forma; Ambo genis laues, intonsi crinibus ambo; Atque sub hac platano meesti solatia casus Alternant; Mas calamis, et uersibus Alcon. IDAS 20 Quoe colitis siluas, Dryades, quaeque antra, Napaeae, Et quae marmoreo pede, Naiades, uda secatis Litora, purpureosque alitis per gramina flores, Dicite, quo prata Donacen, qua forte sub umbra Inueniam, roseis stringentem lilia palmis? 25 Nam mihi iam trini perierunt ordine soles, Ex quo consueto Donacen exspecto sub antro. Interea, tamquam nostri solamen amoris Hoc foret, aut posset rabidos medicare furores, Nulla meœ trinis tetigerunt gramina uaccœ 30 Luciferis, nulloque biberunt amne liquores; Siccaque fetarum lambentes ubera matrum Stant uituli, et teneris mugitibus aera complent. Ipse ego nec molli iunco, nec uimine lento Perfeci calathos cogendi lattis in usus. 35 Quid, tibi, que nosti, referam? scis mille iuuencas Esse mihi : nosti nunquanl mea mulctra uacare. Idas ille ego sum, Donate, cui soepe dedisti Oscula, nec medios dubitasti rumpere cantus, Atque inter calamos errantia labra petisti. 40 Eheu 1 nulla meœ te tangit cura salutis Pallidior buxo, uiolieque simillimus erro. Omnes ecce cibos, et nostri pocula Bacchi Horreo ; nec placido memini concedere somno. Te sine, uie misero; mihi lilia nigra uidentur, 45 Pallentesgoe rosie, nec dolce rubens hyacinthus, Nullos nec myrtus, nec laurus spirat odores. At tu si uenias, et candida lilia fient, Purpureieque rosie, et dolce rubens hyacinthus, Tum mihi cum myrto laurus spirabit odores. 50 Nam dum Pallas amet turgentes sanguine baccas, Dum Bacchus uites, deus et sata poma Priapus, Pascua 12eta Pales, Mas te diliget unam. Hiec Idas calainis : tu, quie responderit Alcon Versu, Phoebe, refer; sunt aurea carmina Phoebo. ALCON 55 O montana Pales, o pastoralis Apollo, Et nemorum Syluane potens, et nostra Dione, 102 Quie iuga celsa tenes Erycis, cui cura iugales Concubitus hominum totis connectere sieclis, Quid merui, cor me Donace formosa reliquit? 60 illunera namque dedi, noster quie non dedit Idas; Vocalem, longos qu2e ducit, aedona, cantus, Quie, licet interdum contexto uimine clausa, Quum paruae patuere fores, ceu libera ferri Nouit, et agrestes inter uolitare uolucres; 65 Scit rursus remeare domum, tectumque subire Viminis, et caueam totis prieponere siluis. Pra?terea tenerum leporem, geminasque palumbes Nuper, quie potui, siluarum priemia misi. Et post hoec, Donace, nostros contemnis amores 1 70 Forsitan indignum ducis, quod rusticus Alcon Te cupiam, qui mane boues in pascua ducam Di pecorum pauere greges, formosus Apollo, Pan doctus, Fauni uates, et pulcher Adonis. Quin etiam fontis speculo me mane notaui, 75 Nondum purpureos Phoebus quum tolleret ortus, Nec tremulum liquidis splenderet lumen in undis. Quod uidi, nulla tegimur lanugine malas, Pascimus et crinem; nostro formosior Ida Dicor, et hoc ipsum mihi tu narrare solebas, 80 Purpureas laudando genas, et lactea colla, Atque hilares oculos, et formam puberis œui. Nec sumus indocti calamis : cantamus auena Qua Diui cecinere prius, qua dulce locutus Tityrus, e siluis dominam peruenit ad urbem. 85 Nos quoque, te propter, Donace, cantabimur Urbi; Si modo coniferas inter uiburna cupressos, Atque inter pinos corylum frondescere fas est. Sie pueri Donacen toto sub sole canebant; Frigidus e siluis donec descendere suasit 90 Hesperus, et stabulis pastos inducere tauros. [10] X. BACCHUS. PAN. Nyctilos atque Mycon, necnon et pulcher Amyntas Torrentem patula uitabant ilice solem; Quum Pan uenatu fessus recubare sub ulmo Cceperat, et somno lassatas sumere uires; 5 Quem super ex tereti pendebat fistula ramo. Hanc pueri (tanquam prœdam pro carmine possent Sumere, fasque esset calamos tractare deorum) Inuadunt furto : sed nee resonare canorem Fistula, quem suerat, nee uult contexere carmen; 10 Sed pro carminibus male dissona sibila redd t. Tum Pan excursus sonitu stridentis auenac, Iamque uidens : « Pueri, si carmina poscitis, inquit, Ipse canam; nulli las est inflare cicutas, Quas ego Mœnaliis cera coniun.go sub antris. 15 Ianque ego, Bacche, tuas ortus et senina uitis Ordine detexam : debeinus carmina Baccho. » Hœc fatus, ceepit calamis sic montiuagus Pan. « Te cana, qui grauidis hederata fronte corymbis Vitea serta plicas, qui comptas palmite tigres 20 Ducis odorato perfusus colla capillo, Vera iouis proles; iam tarie post sidera cœli Sola Iouem Semele uidit Iouis ora professum. Hune pater omnipotens. uenturi prouidus œui, Protulit, et iosto produxit tempore partus. 25 Vos etiam et Nysœ uiridi nutristis in antro Hune Nymphœ, Faunique senes, Satyrique procaces. Quin et Silenus, paruum ueneratus alumnum, Aut gremio fouet, aut resupinus sustinet ulnis, Et uocat ad risum digito, xnotuque quieten 30 Allicit, aut tremulis quassat crepitacula palmis. Cul deus arridens, horrentes pectore setas Vellicat; aut digitis aures adstringit acutas, Applauditue manu mutilum capot, aut breue mentum, Et simas tenero collidit pollice nares. 35 Interea pueri florescit pube iuuenta, Flauaque maturo tumuerunt tempora cornu. Tom primum laetas ostendit pampinus uuas. Mirantur Satyri frondes et poma Lyœi; Tom Deus, « O Satyri, maturos carpite fructus, 40 « Dixit, et ignotos, pueri, calcate racemos. » Vix hœc ediderat, decerpunt uitibus uuas, Et portant calathis, celerique illidere planta Concaua saxa super properant; uindemia feruet Collibus in snmmis; crebro pede rumpitur uua, 45 Nudaque purpureo sparguntur pectora musto. « Tum Satyri, lasciua cohors, sibi pocula quisque Obuia corripiunt : quod sors dedit, hoc capit usus. Cantharon hie retinet; cornu bibit alter adunco; Concauat ille manus, palmasque in pocula uertit; 50 Pronus at ille lacu bibit, et crepitantibus haurit Musta labris; alius uocalia cymbala mergit; Atque alius latices pressis resupinus ab uuis Excipit; at potis saliens liquor ore resultat, Spumeus inque humeros et pectora diffluit humor. 55 Omina Indus habet; cantusque chorosque licentes, Et uenerem iam uina mouent : raptantur amantes Concubitu Satyri fugientes iungere Nymphas, Iamiamque elapsas hic crine, hic ueste retentat. Tum primum roseo Silenus cymbia musto 60 Plena senex auide non aequis uitibus haurit Ex illo uenas inflatus nectare dulci, Hesternoque grauis semper ridetur laccho. Quin etiam deus ille, deus Ioue prosatus ipso, Et plantis uuas premit, et de uitibus hastas 1°' 65 Ingerit., et lynci prarbet cratera bibenti. » Haec Pan Mxnalia pueros in ualle docebat, Sparsas donec oues campo conducere in unuin Nox iubet, uberibus suadens siccare fluorem Lattis, et in niueas adstrictum cogere glebas. [11] XI. EROS. Populea Lycidas, necnon et Mopsus in umbra, Pastores, calamis ac uersu doctes uterque, Nec triuiale sonans, proprios cantabat amores : Nam Mopso Meroe, Lycidse crinitus Iolas 5 Ignis erat; parilisgne furor de dispare sexu Cogebat trepidos totis discurrere siluis. Hos puer ac Meroe multum luserc furentes, Dum modo condictas ui%ant in uallibus ulmos, Nunc fagos placitas fugiunt, promissaque fallunt 10 Antra, nec est animus solitos alludere fontes. Tum tandem fessi, quos lusus adederat ignis, Sic sua desertis nudarunt uulnera siluis, bique uictim dulces canto dixere querelas. MOPSUS Immitis Meroe, rapidisque fugacior Euris, 15 Cur nostros calai-nos, cur pastoralia uitas Carmina? quemue fugis? quœ me tibi gloria uicto? Quid uultu mentem premis, ac, spem fronte serenans, Tandem dura negas? possum non uelle negantem? « Cantet, amat quod quisque : leuant et carmina curas. » LYCIDAS 20 Respice me tandem, puer o crudelis Iola; Non hoc semper eris : perdent et gramina flores, Perdit spina rosas, nec semper lilia tandem, Nec longum tenet oua comas, nec populus umbras; Donum forma breue est, nec se tibi commodat annis. 25 « Cantet, amat quod quisque : leuant et carmina curas. » MOPSUS Cerua marem sequitur, taurum formosa iuuenca, Et uenerem sensere lupœ, sensere leaenx, Et genus aerium uolucres, et squamea turba, Et montes silua?que; suos habet arbor amores : 30 Tu tamen una fugis; miserum tu perdis amantem. « Cantet, amat quod quisque : leuant et carmina curas. » LYCIDAS Omnia tempus alit, tempus rapit : usus in arcto est. Ver erat, et uitulos uidi sub matribus istos, Qui nunc pro niuea coiere in cornua uacca. 35 Et tibi iam tumidae nares, iam fortia colla, Iam tibi bis denis nuinerantur messibus anni. « Cantet, amat quod quisque : leuant et carmina curas. MOPSUS Huc, Meroe formosa, ueni; uocal, xstus in umbram Iam pecudes subiere nemus, iam nulla canoro 40 Gutture cantal, auis, torto non squamea tractu Signat humum serpens; solus cano, me sonat munis Silua, nec a?stiuis canto concedo cicadis. Cantet, amat quod quisque : leuant et carmina curas. » LYCIDAS Tu quoque, saeue puer, niueum ne perde colorem 45 Sole sub hoc; solet hic lucentes urere malas. Hic age pampinea mecum requiesce sub umbra; Hic tibi lene fluens fons murmurat; hic et ab ulmis Purpureïe fetis dependent uitibus uuce. « Cantet, amat quod quisque : leuant et carmina curas. » Mopsus 50 Qui tulerit Meroes fastidia longa superbie, Sithonias feret ille niues, Libycosque calores, Nerinas potabit aquas, taxique nocentis Non metuet succos, Sardoaque gramina uincet, Et sua Marmaricos coget iuga ferre leones. 55 « Cantet, amat quod quisque : leuant et carmina curas. » LYCIDAS Quisquis amat pueros, ferro praecordia duret, Nil properet, discatque diu patienter amare, Prudentesque animos teneris non spernat in annis, Perferat et fastus : sic olim gaudia sumet, 60 Si modo sollicitos aliquis deus audit amantes. « Cantet, amat quod quisque : leuant et carmina curas. MOPSUS Quid prodest, quod me pagani mater Amyntœ, Ter uittis, ter fronde sacra, ter ture uaporo Lustrauit, cineresque auersa effudit in amnem, 65 Incendens uiuo crepitantes sulfure lauros; Quum sic in Meroen totis miser ignibus arsi? « Cantet, amat quod quisque : leuant et carmina curas. » LYCIDAS Haec eadem nobis quae uersicoloria fila, Et mille ignotas Mycale circumtulit herbas; 70 Cantauit quod luna timet, quo rumpitur anguis, Quo currunt scopuli, migrant sata, uellitur arbos Plus tamen ecce meus, plus est formosus Iolas. « Cantet, amat quod quisque : leuant et carmina curas. »