[0] EPISTOLA CCCLXIII. AD ORIENTALIS FRANCIAE CLERUM ET POPULUM. 
Ad arma contra infideles pro defensione Orientalis Ecclesiae suscipienda hortatur. Praeterea contra turbulentum quemdam praedicatorem docet Iudaeos non esse persequendos, nedum occidendos.
Dominis et patribus charissimis, archiepiscopis, episcopis, et uniuerso clero, et populo orientalis Franciae et Baioariae, BERNARDUS Clarae-Vallensis uocatus abbas, in spiritu fortitudinis abundare. 

[1] Sermo mihi ad uos de negotio Christi, in quo est utique salus nostra. Haec dico, ut excuset indignitatem personae loquentis auctoritas Domini; excuset et consideratio propriae utilitatis. Modicus quidem sum, sed non modicum cupio uos omnes in uisceribus Iesu Christi. Ea nunc mihi ratio scribendi ad uos, ea causa, ut uniuersitatem uestram litteris audeam conuenire. Agerem id libentius uiua uoce, si, ut uoluntas non deest, suppeteret et facultas. Ecce nunc, fratres, acceptabile tempus, ecce nunc dies copiosae salutis. Commota est siquidem et contremuit terra, quia coepit Deus coeli perdere terram suam. Suam, inquam, in qua est, Verbum Patris sui, docere uisus, et annis plus quam triginta homo cum hominibus conuersatus: suam utique, quam illustrauit miraculis, quam dedicauit sanguine proprio, in qua primi resurrectionis flores apparuerunt. Et nunc peccatis nostris exigentibus, crucis aduersarii caput extulerunt sacrilegum, depopulantes in ore gladii terram promissionis. Prope enim est, si non fuerit qui resistat, ut in ipsam Dei uiuentis irruant ciuitatem, ut officinas nostrae redemptionis euertant, ut polluant loca sancta, Agni immaculati purpurata cruore. Ad ipsum, proh dolor! religionis Christianae sacrarium inhiant ore sacrilego, lectumque ipsum inuadere et conculcare conantur, in quo propter nos Vita nostra obdormiuit in morte.

[2] Quid facitis, uiri fortes? quid facitis, serui crucis? Itane dabitis sanctum canibus, et margaritas porcis? Quam multi illic peccatores, confitentes peccata sua cum lacrymis, ueniam obtinuerunt, postquam patrum gladiis eliminata est spurcitia Paganorum! Videt homo malignus, et inuidet; frendet dentibus et tabescit. Excitat uasa iniquitatis suae, nec ulla quidem tantae pietatis signa aut uestigia relicturus, si quando forte (quod Deus auertat!) obtinere ualuerit illa sancta sanctorum. Verum id quidem omnibus deinceps saeculis inconsolabilis dolor, quia irrecuperabile damnum, specialiter autem generationi huic impiissimae infinita confusio, et opprobrium sempiternum.

[3] Quid tamen arbitramur, fratres? Nunquid abbreuiata manus Domini, aut impotens facta est ad saluandum, quod ad tuendum et restituendum sibi haereditatem suam exiguos uermiculos uocat? Nunquid non potest mittere Angelorum plus quam duodecim legiones, aut certe dicere uerbo, et liberabitur terra? Omnino subest ei, cum uoluerit, posse: sed, dico uobis, tentat uos Dominus Deus uester. Respicit filios hominum, si forte sit qui intelligat, et requirat, et doleat uicem eius. Miseratur enim Dominus populum suum, et lapsis grauiter prouidet remedium salutare.

[4] Considerate quanto ad saluandos uos artificio utitur, et obstupescite; intuemini pietatis eius abyssum, et confidite, peccatores. Non uult mortem uestram, sed ut conuertamini, et uiuatis; quia sic quaerit occasionem, non aduersum uos, sed pro uobis. Quid est enim nisi exquisita prorsus et inuentibilis soli Deo occasio saluationis, quod homicidas, raptores, adulteros, periuros, caeterisque obligatos criminibus, quasi gentem quae iustitiam fecerit, de seruitio suo submonere dignatur Omnipotens? Nolite diffidere, peccatores: benignus est Dominus. Si uellet punire uos, seruitium uestrum non modo non expeteret, sed nec susciperet quidem oblatum. Iterum dico, pensate diuitias bonitatis Dei altissimi, consilium miserationis attendite. Necessitatem se habere aut facit, aut simulat, dum uestris cupit necessitatibus subuenire. Teneri uult debitor, ut militantibus sibi stipendia reddat, indulgentiam delictorum, et gloriam sempiternam. Beatam ergo dixerim generationem, quam apprehendit tam uber indulgentiae tempus, quam inuenit superstitem annus iste placabilis Domino, et uere iubilaeus. Diffunditur enim haec benedictio in uniuersum mundum, et ad signum uitae certatim conuolant uniuersi.

[5] Quia ergo fecunda est uirorum fortium terra uestra, et robusta noscitur iuuentute referta, sicut laus est uestra in uniuerso mundo, et uirtutis uestrae fama repleuit uniuersum orbem; accingimini et uos uiriliter, et felicia arma accipite Christiani nominis zelo. Cesset pristina illa non militia, sed plane malitia, qua soletis inuicem sternere, inuicem perdere, ut ab inuicem consumamini. Quae miseros tam dira libido excitat, quod proximi corpus gladio, cuius fortassis et anima perit, transuerberent? Sed nec effugit qui glorietur: et ipsius animam pertransibit gladius, cum solum hostem gaudeat cecidisse. Illi se dare discrimini insaniae est, non uirtutis: nec audaciae, sed amentiae potius est ascribendum. Habes nunc, fortis miles, habes, uir bellicose, ubi dimices absque periculo; ubi et uincere gloria, et mori lucrum. Si prudens mercator es, si conquisitor huius saeculi, magnas quasdam tibi nundinas indico; uide ne pereant. Suscipe crucis signum, et omnium pariter, de quibus corde contrito confessionem feceris, indulgentiam obtinebis. Materia ipsa si emitur, parui constat: si deuoto assumitur humero, ualet sine dubio regnum Dei. Bene ergo fecerunt, qui coeleste iam signaculum susceperunt: bene caeteri faciunt, sed nec ad insipientiam eis, si festinent et ipsi apprehendere quod et eis in salutem existat.

[6] De caetero, fratres, moneo uos, non autem ego, sed apostolus Dei mecum, non esse credendum omni spiritui. Audiuimus et gaudemus, ut in uobis ferueat zelus Dei; sed oportet omnino temperamentum scientiae non deesse. Non sunt persequendi Iudaei, non sunt trucidandi, sed nec effugandi quidem. Interrogate eos diuinas paginas. Noui quid in Psalmo legitur prophetatum de Iudaeis: Deus ostendit mihi, inquit Ecclesia, super inimicos meos, ne occidas eos, nequando obliuiscantur populi mei. Viui quidam apices nobis sunt, repraesentantes Dominicam passionem. Propter hoc dispersi sunt in omnes regiones, ut dum iustas tanti facinoris poenas luunt, testes sint nostrae redemptionis. Unde et addit in eodem psalmo loquens Ecclesia: Disperge illos in uirtute tua, et depone eos, protector meus, Domine. Ita factum est: dispersi sunt, depositi sunt; duram sustinent captiuitatem sub principibus christianis. Conuertentur tamen ad  uesperam, et in tempore erit respectus eorum. Denique cum introierit gentium multitudo, tunc omnis Israel saluus erit, ait Apostolus. Interim sane qui moritur, manet in morte.

[7] 
Taceo quod sicubi desunt, peius Iudaizare dolemus Christianos feneratores, si tamen Christianos, et non magis baptizatos Iudaeos conuenit appellari. Si Iudaei penitus conterantur, unde iam prosperabitur eorum in fine promissa salus siue conuersio? Plane et Gentiles si essent similiter exspectandi, sustinendi forent potius quam gladiis expetendi. Nunc autem cum in nos coeperint esse uiolenti, oportet uim ui repellere eos, qui non sine causa gladios portant. Est autem christianae pietatis, ut debellare superbos, sic et parcere subiectis; his praesertim, quorum est legislatio repromissa, quorum patres, et ex quibus Christus secundum carnem, qui est benedictus in saecula. Attamen exigendum ab eis iuxta tenorem apostolici mandati, ut omnes qui crucis signum susceperint, ab usurarum exactione liberos omnino dimittant.

[8] Illud quoque admonitos uos esse est necesse, fratres dilectissimi, ut si quis forte amans primatum gerere inter uos, expeditione sua regni uoluerit exercitum praeuenire, nullatenus audeat: et si a nobis missum se simulet, non est uerum: aut si ostendat litteras, tanquam a nobis datas; sed omnino falsas, ne dicam furtiuas esse dicatis. Viros bellicosos, et gnaros talium duces eligere est: et simul proficisci exercitum Domini, ut ubique habeat robur, et non possit a quibuslibet uiolentiam sustinere. Fuit enim in priori expeditione, antequam Ierosolyma caperetur, uir quidam, Petrus nomine, cuius et uos, nisi fallor, saepe mentionem audistis. Is populum qui sibi crediderat, solum cum suis incedens tantis periculis dedit, ut aut nulli, aut paucissimi eorum euaserint, qui non corruerint, aut fame, aut gladio. Propterea omnino timendum est, si similiter et uos feceritis, ne contingat et uobis similiter. Quod auertat a uobis Deus, qui est benedictus in saecula! Amen.