[10,0] LIBER DECIMUS. 

[10,1] CAPUT PRIMUM.-- Qualiter anno septimo regni Baldewini regis gens multa Hierosolymam nauigans conductum eiusdem regis petierunt. 
Eodem quoque tempore in anno septimo regni Baldewini, regis catholici Ierusalem, plurima multitudo naualis exercitus catholicae gentis Anglorum circiter septem millia nauibus, quas Buzas appellant, cum caetera manu de regno Danorum, Flandriae et Antuerpiae aduecta, ad portum ciuitatis Iaphet anchoras fixerunt, moram ibi facere constituentes, donec regis licentia et conductu accepto in Ierusalem eos secure licuisset adorare. Ex his illustriores et facundiores regem adeuntes in hunc modum locuti sunt: Viuat rex in Christo, et prosperetur regnum ipsius de die in diem. De terra longinqua regni Anglorum, Flandriae ac Danorum uiri ac milites Christianae professionis, per aquam nimiam immensi maris huc adnauigauimus Dei opitulatione, causa adorandi in Ierusalem et uidendi sepulcrum Domini. Et ideo clementiam tuam super hoc precaturi conuenimus, quatenus tua gratia et conductu Ierusalem pacifice possimus ascendere, adorare et reuerti.  

[10,2] CAP. II.-- Rex cum magno gaudio peregrinos suscipiens, cum suis consulit, qualiter eorum auxilio contra Sarracenos utatur.  
Rex clementer uniuersum precatum eorum audiens, concessit eis conductum uirorum fortium armatorum, qui eos secure ab omni impetu et insidiis gentilium per notas semitas perduxerunt usque in Ierusalem et uniuersa loca sancta. Perducti uero peregrini et noui aduenae Christi, illic in templo Dominici sepulcri uota sua Domino reddentes, cum gaudio magno sinc aliquo obstaculo Ioppen reuersi sunt. Ubi regem reperientes, auxilio sibi adesse in omnibus deuouerunt ad quaecunque animus illius uerteretur. Qui benigne uiros commendans et hospitari praecipiens, nequaquam de hoc tam subito se posse respondere profitetur, donec, conuocatis optimatibus suis, a domino patriarcha, consilium inierit, quid utilius et opportunius insistere ualerent, et non frustra tam uoluntarium uexaret exercitum. Et ideo post paucos dies domino patriarcha, Hugone de Tabaria, Gunfrido custode ac praeposito turris Dauid, accitis, et caeteris maioribus militiae suae, conuentum in ciuitate Rames habere disposuit, ut consuleret cum eis quid utilius agere debuisset. 

[10,3] CAP. III.-- Rex suorum usus consilio, ad obsidendam Sidonem Anglos in Iaphet iubet exspectare. 
Quibus statuto die collatis, et diuersa referentibus ac sentientibus, tandem uisum est uniuersis sanius esse consilium, quatenus urbs Sagitta, quae est Sidon, obsideretur, si forte Dei auxilio et uiribus noui exercitus terra et mari superari posset. Dehinc uniuersi qui aderant, et hanc obsideri poscebant, eo quod esset una ex his ciuitatibus gentilium quae assidue rebellabant, a rege commendati et admoniti sunt ut quisque in sua rediret, et se ad hanc expeditionem rebus necessariis et armis prouiderent. Recesserunt singuli in sua, recessit et Hugo de Tabaria, uir bellator praecipuus aduersus hostiles impetus, qui bellis et insidiis non die, non nocte, in terra gentilium fatigari potuit, quandiu uita incolumis fuit. Dehinc quoque statim imperauit legatio regis uniuersae multitudini Anglorum, ne tentoria uel classes amouerent a ciuitate Iaphet, sed regis mandatum illic sine taedio exspectarent. Aperuit quoque eadem legatio uniuersis quomodo rex et omnis primatus ipsius decreuerint urbem Sagittam terra marique obsidere et expugnare, et illic eorum opem et uires necessarias haberi: et hac de causa regem et patriarcham ad ciuitatem Acram descendere, machinas et mangenas aedificare ad expugnanda moenia et eius habitatores; eos uero interim Iaphet debere habitare, dum regis iussio innotescat. Sic fieri iuxta regis mandatum uniuersi concesserunt, et eius legationem in portu Iaphet praestolari, et per omnia obedire usque ad sanguinem responderunt. 

[10,4] CAP. IV.-- Ubi rege machinas praeparante, Sidonii regi copiosam pecuniam, ne obsiderentur, promiserunt. 
 Rex Acram cum patriarcha et omni domo sua descendit, machinas et plurima tormentorum genera per dies quadraginta fabricans et componens, ordinansque omnia ad unguem fieri quae ad assultum urbis uidebantur aptiora. Hoc regis studium et intentio ut sonuit in auribus habitatorum urbis Sagittae, et intolerabiles copias armatorum Iaphet ad auxilium regis confluxisse, uehementer exterriti sunt, metuentes sic in ore gladii regis consumi et subiugari, quemadmodum aliae ciuitates Caesarea, Assur, Acra, Caiphas, Tabaria attritae sunt et subiugatae. Et ideo inito consilio, pecuniam plurimam byzantiorum regi per secretarios intercessores spoponderunt, sed et in singulis annis grande talentum dare, si modo non ciuitatem obsidens et expugnans parceret uitae eorum. Haec igitur negotia de die in diem inter regem et ciues agebantur; et regem de redemptione ciuitatis et salute sua sollicitabant, ampliora nunc et nunc dona offerentes. Rex uero, sicut homo anxius et sollicitus de conuentione solidorum quos debebat militibus, totus pecuniae intendebat. Verumtamen quia fideles Christi metuebat ne sibi obiicerent, minime hanc adhuc contingere audebat. 

[10,5] CAP. V.-- Quod Hugone comite regionem Suet depraedante, Sarraceni praedam sociis eius excusserunt: et qualiter Hugo eadem caede sagittatus, animam exhalauerit; et de obitu fratris eius. 
Interea Hugo de Tabaria, accitis copiis ducentorum equitum, peditum uero quadringentorum, secessit in terram Grossi Rustici, nomine Suet, ditissimam auro et argento, armentis fecundissimam, conterminam regioni Damascenorum, ubi inauditas opes et armenta depraedatus est, quae sibi ad obsidionem Sagittae sufficerent, de quibus etiam regi et sociis largiter impertiret. Praeda autem hac usquequaque contracta et abducta usque ad ciuitatem Belinas, quam dicunt Caesaream Philippi, Turci qui Damasci habitabant pariterque Sarraceni, incolae regionis, hoc comperto, undique per turmas affluentes, Hugonis comitatum insecuti sunt ad excutiendam praedam, et usque ad montana, per quae Hugonis pedites praedam ducebant, profecti sunt. Illic grauis tumultus utrinque exortus est: hi ut praedam retinerent, obsistebant; hi ut excuterent, conabantur totis uiribus, donec tandem Turcis et Sarracenis praeualentibus, praeda excussa et reducta est. Quod subito Hugo et sui equites intelligentes, qui in latere montium erant, sine mora inter angustas et scopulosas fauces laxis frenis reuolant, plurimum cum hostibus committentes et suis peditibus subuenientes; sed casu infelici male pugnatum est. Nam Hugo lorica exutus, mox mediis periculis illatus, et solito more gentiles impugnans et multans, sagitta a tergo trans pectus et iecur illius infixa, inter manus suorum uitam exhalauit. Ad haec gentilium turmis cum praeda excussa regressis ac diuisis per obscuras ac difficiles semitas asperorum collium, milites Hugonis corpus exstinctum gestario impositum in ciuitatem Nazareth, quae est iuxta Thabor, attulerunt, ubi in multo fletu et planctu tam egregius princeps et fortis athleta honorifice et catholice sepultus est. Frater uero eiusdem Hugonis, Gerhardus nomine, graui infirmitate tunc laborabat. Qui fratris audito interitu, prae dolore ualidius molestia corporis illi adaucta, et ipse post dies octo morte occubuit, et iuxta fratris speluncam more fidelium appositus est. 

[10,6] CAP. VI.-- Quomodo rex pecuniam a Sidoniis perceperit, et Anglicum exercitum ad propria remiserit. 
Post tam nominatorum principum lacrymosas exsequias, rex occasione assumpta mortis horum uirorum et primorum sui exercitus, pecuniam pro dilatione obsidionis Sagittae urbis oblatam, clam omnibus suscipere consensit, dissimulans tamen pacem cum Sarracenis facere, sed opus quod coepit uelle perficere. Unde missa legatione Iaphet, Anglicos milites admonuit ut nauigio Acram descenderent, atque secum de obsidione et assultu urbis Sagittae agerent et tractarent. Qui ad regis iussionem exsurgentes, uelis purpureis et colore diuersi generis insignitis, protinus in altis malis Buzarum expansis, ac uexillis suis ostreis et sericis erectis, uenerunt, et in littore urbis anchoras iactantes hospitati sunt. Rex uero crastina die, secretariis et consociis suis accitis, Anglorum Danorumque primoribus dolorem suum aperuit de Hugonis interitu et fratris illius occasu, et quantam in illis bellicarum rerum fiduciam habuerit: et ideo nunc eis defectis ac mortuis, necessario oportere obsidionem urbis Sagittae differre, et hoc tempore exercitum conuocatum relaxare. Hac regis sententia in populo iam diuulgata, dilapsus est exercitus; et Angli, Dani, Flandrenses uelis et remis iterato nauigio, salutato rege in terram natiuitatis suae reuersi sunt.  

[10,7] CAP. VII.-- Rex pecunia Sidoniorum subleuatus, Tabariam rediit, et Geruasium loco Hugonis restituit. 
Rex uero a Sagitta quindecim millia byzantiorum pro salute urbis accipiens, cum omni equitatu domus suae Tabariam diuertit, ut in ea custodiam fortium uirorum disponeret, qui terram, quam Hugo dono regis obtinuit magnisque et assiduis praeliis acquisitam subiecit, simili uirtute tuerentur, hostes arcerent, et transire eos montana nullo modo sustinerent. Quapropter Geruasium uirum illustrem et nobilissimum, de regno occidentalis Franciae ortum, belli gnarum et assuetum, loco Hugonis restituit, ac praeficit Tabariae et uniuersae regioni, sciens cum fidelem et bello acerrimum contra omnes gentilium, Sarracenorum, Turcorum, Damascenorum incursus. 

[10,8] CAP. VIII.-- Rege Tabariae commorante, Ascalonitae quingentos Christianos iuxta flumen Rames peremerunt. 
Interea dum rex in his negotiis illic moram ageret, uiri Ascalonitae eius absentiam comperientes et noui exercitus recessum, Hugonis ac fratris eius interitum, legationem Sur, quae est Tyrus, et Sagittam, quae est Sidon, Baruth quoque, quae est Baurim, cum festinatione dirigunt, ut in armis et copiis in unum die statuto conferantur; et sic Rames, quae est Rama, et Iaphet in impetu assilientes, uiros Christianorum incautos aggrediantur, alios interimentes, alios captiuos abducentes. Qui usquequaque iuxta legationem Ascalonitarum conuenientes, ad septem millia equitum annumerati, in fortitudine uehementi in planitie camporum Assur et Rames, subitis clamoribus irruerunt, ubi peregrinos incautos et tantae multitudinis nescios iuxta flumen, quod Assur et Rames interfluit, reperientes mense Octobri feria quarta, ipso natali B. Dionysii martyris, lanceis et sagittis fortiter incurrerunt, quorum non pauciores quam quingenti detruncati et decollati sunt. 

[10,9] CAP. IX.-- Ubi Ascalonitis Rames expugnantibus Rotgerus cum militibus obuiauit in pugnam. 
Hac in potentia et uirtute armorum suorum tot peregrinis attritis, nimium gloriantes Ascalonitae et caeteri gentiles regis Babyloniae, mox adfuerunt in campestribus Rames ut expugnarent urbem, eius habitatores bello lacesserent, si forte aliqui prodirent ex ea, prout solitum semper eorum audacia habebat resistere. Erant hac die Christiani ciues et milites improuisi et immunes; equites uero non amplius octo in urbis defensione et tuitione reperti sunt. Qui cum defensore suo quodam, Baldewino nomine, perterriti, omnes uires et apparatus regis Babyloniae adesse arbitrantes, sine mora in equis celerrimis octo equites urbem egressi sunt, ac Iaphet introeuntes, nuntiauerunt Rotgero de castello Resset, qui urbi Iaphet praeerat, et caeteris conchristianis quomodo Ascalonitae et tota uirtus Babyloniae campestria urbis Rames occupassent, et procul dubio sine intermissione ad urbis Iaphet moenia properare. Hoc audito, quotquot erant equites in urbe Iaphet et pedites, ex subita admonitione Rotgeri a porta urbis accincti armis processerunt obuiam, appropinquantes hosti, ut moenia et urbis introitum inimicis omni armorum genere et uirtute prohiberent.  

[10,10] CAP. X.-- De insidiis Ascalonitarum, et de uirtute Rotgeri et militum eius in praelio.  
Verum Ascalonitae et Arabes ex industria in latibulis montium qui ex aduerso sunt copias suas abscondentes, praemiserunt uiros in equis, lancea et sagittis peritissimos, ut cursu rapidissimo usque ad urbis ianuam aduolantes uiros urbis longius protraherent, donec in insidias incidentes undique eos circumuenirent, et a latibulis erumpentes nescios et incautos alios trucidarent, alios captiuarent. At Rotgerus suique commilitones in armis parati obuiam exeuntes, cum Arabibus confligere non abstinuerunt, ac plurimum diei equestri contentione et discursu consumentes, graui uulnere uexati et multo labore exhausti sunt. Tandem Christianis ex prospero successu longius insequentibus, Arabibus uero ex industria interdum cedentibus, hostiles copiae a montanis progressae usquequaque nimiae et innumerabiles apparere et appropinquare coeperunt. Sed Christiani licet hoc bellum a Babylonia transmissum aestimauerunt, nequaquam formidine concuti potuerunt, fortiter resistentes, et in Domino Iesu spem uitae ponentes, pro cuius nomine et amore omnem cognationem carnis et sanguinis reliquerunt. 

[10,11] CAP. XI.-- De Gerhardo equite, cuius instinctu fuga ueruenit ad urbem Iaphet Christianus exercitus. 
 Ad haec Gerhardus quidam eques de domo regis Baldewini, qui partem redituum ciuitatis Iaphet pro militari obsequio obtinebat, mediis Christianorum turmis equo uelocissimo adfuit, uirtutem et copias innumerabiles inimicorum et adeo intolerabiles asserens, ut nunquam praesens Christianorum manus has sufferre possit: et ideo consultius esse equites et pedites in urbis tutamina redire et moenia defensare. Huius itaque uerba diffidentiae alii uiri uehementer indignabantur, et formidolosos factos ad uocem Gerhardi arguebant, stare et repugnare adhortantes; alii uero consiliis Gerhardi acquiescere, nunc absente rege, acclamabant, nimio terrore concussi. Hoc enim dissidio in momento sic coetus Christianorum disturbati ac diffusi, communem inierunt fugam contra Iaphet, quemadmodum apes a facie turbinis a uolare et dispergi solent. 

[10,12] CAP. XII.-- Sarraceni Rotgerum fugientem insecuti, quadraginta Christianos ante urbem necauerunt.  
Sarraceni autem et Arabes uidentes uiros formidine defecisse, fugamque arripuisse, non parce equos urgentes fugitiuos insequuntur. Quos atrociter lanceis et sagittis infigunt, praeter eos, qui in porta ciuitatis euaserunt. Rotgerus uero et Gerhardus caeterique Christianorum milites, equorum uelocitate elapsi, in impetu fugae tardos ac miseros pedites conculcabant; nec erat fas ulli aut spatium freni retinendi a facie insequentis eos et persecuti. Sola spes uiuendi porta urbis erat, eam intrare contendentibus. Sic tandem his graui insecutione urgentibus, his uero in grandi pressura portam obtinentibus, quidam Christianorum lento cursu tardiores exclusi, ante ianuam et urbis muros armis impiorum gentilium occubuerunt et ad quadraginta ibidem decollati sunt. 

[10,13] CAP. XIII.-- Quomodo Sarraceni castellum Arnolfi obsidione diruerunt, praepositum ipsius arcis captiuantes.  
Hanc itaque uictoriam Ascalonitae adepti, nulla mora urbis moenibus uim inferre conati sunt; sed capita decollatorum auferentes, gauisi prospero euentu belli, in terminos Rames reuersi sunt in tubis et buccinis, et in superbia magna castellum Arnolfi obsidentes quod uersus Ierusalem in montanis ad regionem tuendam, iussu catholici regis muris et moenibus aedificatum prominebat. Illic biduo obsidionem facientes, et minas mangenarum et machinarum, adeo uiros inhabitantes exterruerunt, ut Gonfridus, custos ac praepositus arcis et turris Ierusalem, qui et huic Arnolfi praesidio nunc praeerat, uix uita impetrata, dextras Sarracenorum quaereret, se in deditionem redderet, ac praesidii ianuam hostibus aperiret: qui ingressi, muros praesidii statim diruerunt, inuentos in ore gladii percusserunt, solum Gonfridum reseruantes captum Ascalonem deduxerunt.  

[10,14] CAP. XIV.-- Ubi Sarraceni uictoria potiti, cum octo Galeidis nauibus unam nauem Dromonem Christianorum in portu Iaphet inuaserunt. 
 Dehinc ab hac quarta feria post natalem S. Dionysii martyris sexta feria inchoante, Ascalonitae triumpho suo laetati et exaltati, octo Galeidas aptantes in eis uiros sagittarios ac robustissimos, constituerunt, qui usque Iaphet applicarent, aestimantes Christianorum uires uel naues sibi occursare, quibus aduersari captione aut submersione ualerent. Et ecce in impetu magno et tubarum sonitu, orto mane, Ioppe applicantes, nauem immanissimam, quam appellant dromonem, diuersis rebus et uitae necessariis onustam, in portu urbis a longe speculantur: quam undique aggressi, nimia impugnatione exspoliauerunt; duos solummodo uiros tum ad custodiendam eam relictos sagittis confixerunt. Ciues uero Christiani urbis Iaphet, considerantes Sarracenos praeualere, et custodes dromonis mortificasse, eamque rebus exspoliasse, subuenire in lancea, arcu et fundibulis properauerunt, quousque nauis illa pergrandis excussa et retenta est. Eam uero nauiculam, quae dromoni ad leuiandum semper adhaerebat, Sarraceni in uirtute sua abruperunt, quam etiam multis diuitiis oneratam abduxerunt. 

[10,15] CAP. XV.-- Quod rex istorum malorum fama excitatus, cum sex millibus de Tabaria contra Ascalonitas profectus est. 
Igitur tam grandi casu et infortunio bis et ter Christianis fratribus et eorum ciuitatibus disturbatis, subito fama per omnia uolitans auribus regis Baldewini in regione et ciuitate Tabariae grauiter insonuit, quae uehementer eum de omnibus quae acciderant commouit, eo quod dimissis sociis et copiis, urbibus et locis Sarracenorum pepercisset, et quoniam sic eum in fraude praedictae pecuniae circumuenire praesumpsissent. Unde sine mora Iaphet reuersus, quingentis equitibus in lorica et galea contractis, peditibus uero ad sex millia, Ascalonem in ultione suorum proficisci uoluit, et usque ad locum Palmarum, quia est terminus castello Beroart, quod duobus milliaribus distat a ciuitate Ascalone, profectus est. 

[10,16] CAP. XVI.-- Quod rex suorum consiliis sine bello Ierusalem redierit, et Rorgius de Caiphas obierit. 
Illic in loco eodem consilio cum suis habito, considerabat quia in hoc tempore nihil contra Ascalonem assultus ei proficerent, uel in satis, uel in uineis siue in arboribus depopulandis, eo quod radicitus regione ante hos dies saepius uastata igne et praeda, nihil intactum extra urbem reliquisset. Ciues uero et milites Arabes nequaquam a moenibus urbis ullos suorum procedere permiserunt. De quibus rex in uindicta suorum acceptam iram animi sui mitigauit; et ideo Ierusalem cum domino patriarcha, ultione suorum dilata, reuersus est. Eodem anno Rorgius, qui dono regis Caiphas praeerat, infirmitate ualida occupatus, longo tempore languit, donec tandem molestia corporis adaucta finem uitae fecit, et in stillicidio porticus ecclesiae Dominici sepulcri honorifice et catholice sepultus est. 

[10,17] CAP. XVII.-- De quodam principe urbis Femiae occiso per socium suum Botherum, quem ciues sui persequuntur.   
Eodem anni tempore, quo rex Baldewinus Sagittam obsidere distulit, Anglicosque milites remisit, et Hugo de Tabaria in arcu et sagitta Turci occidit, quidam princeps ciuitatis, nomine Femiae, qui longe lateque immensa potestate terrae in circuitu praeerat, eo quod Christianis et peregrinis satellitibus largus et propitius habebatur, a quodam Sarraceno, Bothero nomine, qui secum in militari obsequio et conuentione solidorum morabatur, plurimum inuidiae et indignationis pertulit; donec tandem die quadam uisa opportunitate suae malitiae in falsa fide ab eodem Bothero coenandi gratia inuitatus, fraude et absconditis in domo insidiis circumuentus, ab illius complicibus interemptus est. Eo autem sic in dolo perempto, ciues ciuitatis tam crudelis facinoris ignari, nimia ira aduersus Botherum exarserunt, saepe animati in ultionem sui principis, et illorum contritionem, qui in eum manum mittere ausi sunt. 

[10,18] CAP. XVIII.-- Bothero auxilium Brodoan implorante, Tankradus a ciuibus inuitatus non tamen intromissus est. 
Botherus igitur in una turrium ciuitatis firmissima hospitatus, ciues habens suspectos, eo praecipue quod Christiani essent, Brodoan principi ciuitatis Alapiae occulte nuntios direxit, ut subito congregatis copiis descendens, ciuitatem Femiam occuparet et expugnaret, atque dextris inuicem datis, ciuitatem et regionem obtinerent. Haec Christiani et Armenii ciues intelligentes, exterriti sunt uehementer, eo quod rursus dominio gentilis tyranni Brodoan subderentur. Et sub manu traditoris Botheri constituti, Tankrado nuntios dirigunt, eo quod uir Christianus et bellator praecipuus fuerit, quatenus assumptis uiribus et sociis, ad eos transiens, primatum ciuitatis et regionis apprehenderet ac deinceps obtineret. Qui illico septingentis collectis equitibus, mille uero peditibus ad ipsam ciuitatem profectus, minime intromissus est. Uniuersos enim ciues et primos urbis Botherus, traditor sceleratus, blandis promissis et magnis muneribus corruperat; ac minis et terroribus animos et corda cunctorum infregerat. 

[10,19] CAP. XIX.-- Tankradus ad tempus recedens, post Pascha urbem Femiam obsidione uallauit. 
Tankradus quidem uidens sibi ciues auersos, ante urbis moenia tentoria locauit; ac trium hebdomadarum spatio illic consummato, in uniuersis assultibus suis nequaquam proficere potuit. Sic omnes traditor auertit. Ieiunium quadragesimale iam mediatum processerat. Igitur Tankradus uidens quia nihil hoc tempore proficeret, amotis castris Laodiceam et Antiochiam reuersus est. Non longe ante hoc Laodiceam obsederat, ac superatam sibique subiectam de manu regis Graecorum et suorum custodia in suam redegit potestatem. Post haec celebratis octo diebus sancti Paschae ritu et honore Christianorum, Tankradus readunatis sociis et uiribus, Femiam descendit, undique machinas et mangenas applicans, ut sic forte superata ciuitas in manu sua, et non in manu Brodoan, redderetur, et ciues cum traditore punirentur. 

[10,20] CAP. XX.-- Quomodo Tankrado Femiam expugnante, duo filii principis occisi auxilium illi dederunt contra Botherum. 
Interea dum frustra assultibus et machinis circa hanc laboraret et minime ciues absterreret, diesque plurimi iam praeterirent, duo filii principis ciuitatis in fraude occisi, qui, patris morte audita, uix de manu Botheri in umbra noctis elapsi, Damascum effugerant apud cognatos suos illic moram facientes propter metum Brodoan et Botheri; nunc audientes quia denuo Tankradus Femiam obsederat, et Brodoan nihil aduersus eum poterat, nuntios Tankrado miserunt quomodo sibi in auxilium et ultionem sanguinis patris sui uenirent, si utile et acceptum sibi suisque uideretur. Tankradus autem, nuntiis eorum auditis et benigne remissis, libenti animo eos sibi in auxilium adfuturos annuit, foedus cum eis percutiens de omnibus quae circa urbem et aduersus ciues et Botherum acturus esset. Hi uero, iuxta quod deuouerant, centum milites Arabes et Turcos sumentes, Femiam usque in castra Tankradi uenerunt, cui in hunc modum locuti sunt: Terra et ciuitas haec sedes et patris et antecessorum nostrorum fuit; sed inuidia et auaritia Botheri ab hac eiecti, sumus facti exsules: et ideo nunc apud et refugium et auxilium quaerimus, fidem quaerimus et inimus. Si haec maenia apprehenderimus, non inuidemus; nihil spei in eius recuperatione quaerimus; sed cum beneuolentia tibi concedimus; nobis post haec, quae tibi in animo uidentur, pro militari obsequio facies et rependes. Sic dextris datis, super his omnibus Tankradum beneuolum et sibi satisfacientem repererunt. 


[10,21] CAP. XXI.-- Ubi a Christianis urbe uallata, Botherus cum ciuibus suis se tradidit manibus Tankradi. 
Nec mora, assultus assidui et iactus lapidum sine intermissione a foris fiunt; sed frustra omnia uidentur fieri, donec tandem uallo tota circumfoditur ciuitas, ne cui deintus aliquo patente exitu, ciues fame sic arctati, et traditor, qui in ea habitabat, in manum et traditionem Tankradi redderentur. Quod et actum est. Ciues enim et idem traditor fame intolerabili oppressi, et uim Tankradi ultra sufferre non ualentes, sibi parci rogauerunt, dextrasque sibi dari ciuitatis portas promittentes aperire. Dehinc Tankradus a suis consilio accepto, eo quod longae obsidionis taedio fatigati essent, et iam usque ad Augustum mensem consedissent, petitioni Botheri et ciuium acquieuit, uidelicet ut Bothero dextram daret, ciuibus parceret, urbem pacifice intraret, redditamque obtineret. Et ita factum est, tradita ciuitate. 

[10,22] CAP. XXII.-- Ubi filii principis occisi Tankradium rogant ut Botherus occidatur.  
Filii autem principis occisi haec indignantes, Tankradum obnixe precatum conuenerunt, dicentes: Tam nefarium hominem, et tam nequam traditorem, non debere recipi aut uitae reseruari, sed omnino de terra deleri. Quibus Tankradus in omni mansuetudine sic respondit: Fidem, quam promisimus isti, quem satis peruersum scio ac periurum, non est Christiani moris uiolare, sed nostrum est, omni populo fidem et ueritatem seruare: ideoque huic concedimus uitam cum salute membrorum; complices uero illius, quibus non indulsimus, in manu uestra siue ad mortem, siue ad uitam habeantur in ultione sanguinis patris, cum ab hac obsidione primum pedem auerterimus, et noster exercitus in sua reditum parauerit, Vobis autem in omnibus commodis uestris manus mea non deficiet. 

[10,23] CAP. XXIII.-- Quomodo Tankrado uictore Antiochiam reuerso, filii principis occisi persecuti sint amicos Botheri.   
Post haec uerba Tankradus, ciuitate sibi tradita, et tutela suorum in ea constituta, Antiochiam cum Bothero et caeteris obsidibus remeauit in fide data et suscepta; filios uero in dolo occisi principis in regione ciuitatis plurimis praefecit locis. Hi autem filii in regione hac post discessum Tankradi commorantes, complices Botheri iuteremerunt, reos patris sui interitus, aliosque conscios et reos eiusdem necis crebris insidiis comprehensos, aut membris debilitauerunt, aut laqueo iugulatos suffocauerunt. 

[10,24] CAP. XXIV.-- Qualiter Baldewinus rex exercitum Turcorum contra se uenientium cum quindecim armatis explorauerit.   
Dehinc post mortem Hugonis rex Baldewinus a Tabaria et terra Suet eodem anno, celebrato ibidem Natali Domini, Ptolemaidem reuersus est anno regni sui octauo ut quiesceret a labore itineris. Ibi statim illius innotauit auribus quomodo princeps et rex ciuitatis Damasci, de genere Turcorum, arma et apparatum contraxisset ad obsidendam Tabariam et Geruasium loco Hugonis restitutum expugnare decreuisset, et regis uirtutem non ultra timere. Hoc audito, rex subito paucis assumptis copiis, circiter quadraginta milites, ad resistendum Turcis properauit; et maritima relinquens, quindecim sociis adolescentulis in armis et equo peritissimis et caeteris electis, ad montana tendens, totum exercitum et uires Turcorum explorare audacter praecessit. Erat autem uirtus Turcorum ad tria millia uirorum pugnatorum. Iam quidem omnibus exploratis copiis et uisis tentoriis, caute per deuia et notas semitas ad societatem suorum reuersus est. 

[10,25] CAP. XXV.-- De quinque Turcis a rege Baldewino honorificatis, quorum instinctu tria millia Turcorum in fugam uersa sunt. 
Vix arma sunt deposita, uix equi frenis et sellis spoliati, et ecce quinque Turci adsunt in castris regis facto uespere. Qui legati caeterorum, de diuersis negotiis et pace componenda loquentes plurimum et agentes, tandem benigne suscepti; muneribus quoque pretiosae uestis, uasorum argenteorum byzantiorumque onerati, et amicis uerbis a rege commendati, post plurimum sermonis ad castra redierunt. Hac igitur gratia et honore hi quinque a rege nonestati, ex tunc et deinceps parti illius nimium fauere coeperunt; uirtutem quoque et apparatum illius septies magnificare, et inter coetum Turcorum extollere quam uidissent, uolentes illi reddere dignam uicem omnium bonorum et donorum quae eis rex largitus est. Turci itaque et eorum ductores haec a suis intelligentes, et multum eis de omnibus quae referebant credentes, magna formidine concussi fugam inierunt, undique coelum et terram nocte operiente. 

[10,26] CAP. XXVI.-- Rex, Turcis fuga dispersis, conuocato exercitu, Hierosolymam tendit, et in cauite ieiunii morem cineris impleuit.   
Hoc a delatoribus rex comperto insecutus est eos prima diei aurora exsurgente, donec per regionem et muros Damascenorum fugiendo elapsi sunt. His uero in sua tutamina elapsis et clausis, rex reditum suum fieri abhinc constituit, donec per dies aliquot Bethlehem ueniret, ubi in die Epiphaniae solemniter coronatus est. Ibi diebus octo moram faciens in diuersis negotiis rei militaris, Iaphet, deinde Naplis, quam dicunt Samariam, quam idem rex Baldewinus sine apparatu bellico subiecit, profectus est ad disponendas has ciuitates, ne aliqua uersutia et dolus his aduersari posset. Exinde post dies nouem, de uniuersis locis per circuitum sociis conuocatis, rediit Ierusalem mense Februario, ubi capite ieiunii inchoante, in monte Sion Christiano more cinere asperso capiti de manu Baldewini, episcopi Caesareae Cornelii, ritum quadragesimalem peregit.  

[10,27] CAP. XXVII.-- Quomodo rex contra tria millia Turcorum properans, conductum habuerit sacerdotis Christianorum Syrorum. 
Sic itaque initiato tempore quadragesimali, proxima die, quingentis militibus assumptis ex consilio cuiusdam Syri, nomine Theodori, cui innotuit quomodo Turci a Damasco descendissent ad tria millia in antiqua ualle Moysi, ad quoddam praesidium firmandum, ne cui de gente regis illic negotiandi causa uia pateret: iter mouit ad destruendum praesidium, quod Turci rogatu et consensu Arabum illic collocauerant, ad interdicendum transitum uniuersis Christianis. Dehinc octo diebus per fetentia flumina Sodomae et Gomorrhae, et deserta loca, et per montium difficultates gradiens, cum uniuersis sociis suis graui defectione oppressus, ad habitationem quorumdam Syrorum Christianorum peruenit. Ubi hospitio demoratus, ac satis refocillatus et ipse et uniuersi ipsius sequaces fuere. Intelligens itaque quoniam Christiani essent, sacerdotem illorum accersiuit sciscitaturus ab eo de nouo praesidio et Turcorum intentione, ac de omnibus ab eo consilium requisiuit. Qui dilaculo exsurgens cum rege, in fide et ueritate triduo iter fecit, ductor uiae et regionis illi factus, donec tandem rex conductu ipsius in loco tuto non longe a praesidio et Turcis hospitio requieuit. 

[10,28] CAP. XXVIII.-- Quomodo sacerdos Syrorum in castra ueniens Turcorum, suasionibus suis omnes fugere compulerit. 
Altera uero die illucescente, idem sacerdos et conuiator surgens castra Turcorum intrauit, aliterque omnia eis referens quam essent, in hunc modum locutus est: Rex Baldewinus, cum ingenti manu a Ierusalem descendens, tantillum mansionis, quod nobis erat, deuastauit; nos dispersi sumus, de quibus solus ego ad uos perueniens, uix aufugi, ut nuntiarem uobis, ne eius arma et copias exspectetis: non enim amplius eius comitatus et apparatus a uobis habetur, quam milliaris unius interuallo. Hoc denique audito nuntio, metus tantus uniuersorum corda ex Dei uoluntate inuasit, ut sine mora tentoria sua ibidem relinquentes, uniuersam fugam maturarent. Vix tenebrae sunt remotae, uix mane illuxit, et ecce rex Baldewinus in sonitu tubarum et armorum strepitu uallem descendit; sed Turcorum neminem reperit, neminem occidit, neminem cepit: nam tota nocte illa non lente fugam inierunt. 

[10,29] CAP. XXIX.-- De Arabibus in cauernis montium absconditis, quos rex igne et fumo exire coegit. 
Arabes autem, quorum consilio Turci a Damasco illuc conuenerant, uitae diffidentes, in cauernis montium et caecis latebris, subito ut mures absconditi a facie regis, disparuerunt cum armentis et supellectile, quae in auxilium aedificandi praesidii illuc congesserant. Rex uero cum exercitu suo uallem descendens, cauationes totius regionis perlustrans, ora cauernarum fixis tentoriis obsedit. Sed nec sic uiros cogere ualens ut prodirent, tandem igne et fumo suscitato ante ora cauernarum, uniuersos exire arctauit: quorum mox alii armis exstincti, alii capti et ad sexaginta abducti sunt, omnibus spoliis eorum de antro sublatis, cum asinis plurimis, bobus. ouibus et hircis. 

[10,30] CAP. XXX.-- Rex adeptus uictoriam, praeda onustus Ierusalem reuertitur, et loca regni sui uisitans consolatur. 
Rex igitur his prospere gestis, cum omni manu sua et praeda, quam acceperat, regressus est usque ad torrentem Iordanis, Syros confratres et conchristianos e cunctis locis regionis congregans, et ad sexaginta secum abducens propter metum Arabum: ubi praeda inter regem et milites diuisa est. Deinde transacto biduo, rex cum praeda sua, quae sibi in tertiam partem diuisionis contigerat, Ierusalem ascendit, cui in iucunditate et laetitia uniuersi Christianorum peregrini et ciues occurrerunt. Post haec quatuor diebus euolutis, a Ierusalem Iaphet descendens, ibidem aliquam moram fecit. Sed et Acram ueniens, plurimum illic de negotio regni sui tractans, Pascha propinquante, in ipsa Coena Domini Ierusalem repedauit, ubi in hac sacra solemnitate Dominicae Resurrectionis gloriose et catholice coronatus est. Post dies uero octo, iterato itinere, per castella et ciuitates Ptolemaidem descendit; quin et Tabariam profectus est ut suos aduersus Turcorum insidias et minas militari solatio corroboraret. 
  
[10,31] CAP. XXXI.-- Quomodo Ascalonitis Ioppen obsidentibus, ciues urbis a rege consolati, contra eos portis egressi praeualuerunt. 
Et ecce Ascalonitae gaudentes eius absentia, ad tria millia exierunt in planitiem camporum ciuitatis Rames. Sed nihil in facto suo proficientes illic, in ira magna uenientes, Ioppen obsederunt. Haec fama tam crudelis in auribus regis iam de Tabaria Ptolemaidem reuersi, ut innotuit, sexaginta uiros armis et bello strenuos, nauigio Iaphet ad subueniendum ciuibus direxit, et ut eis nuntiarent, quomodo sine mora rex adunata manu eos subsequeretur. Audientes autem ciues quoniam auxilium regis praeuenisset et rex in breui subsequeretur, aperientes portas egressi sunt ad resistendum inimicis; ac utrinque committentes, Sarracenorum octodecim ceciderunt; Christianorum uero tredecim occisi sunt. Reliqui uero Sarracenorum aestimantes regis praesentiam, et ideo ciues audacius nunc resistere, Domino Iesu suos prosperante, fugam inierunt. Quos Christiani fortiter insequentes, solummodo sexaginta equos eorum in sagitta et lancea percusserunt; nullum tamen ex his apprehenderunt. Nec mora, rex, sicut promiserat, Iaphet uenit in magno apparatu armorum; sed uictoria, Deo opitulante, a suis ciuibus anticipata, optata requie illic cum suis usus est. 

[10,32] CAP. XXXII.-- Ubi Ascalonitas, contra Christianos praesidium aedificare uolentes, rex in fugam coegit.   
Quatuor deinde diebus transactis, rex Ierusalem rediit ut disponeret regnum, et sic aliqua quiete frueretur. Cum subito ad aures illi peruenit quomodo rursus Ascalonitae, Turcis in conuentione solidorum a Damasco accitis, praesidium firmare decreuerunt ad expugnandum castellum, quod dicitur ad S. Abraham, et destruendum quod tunc quidam Walterus, cognomine Mahumet, post mortem Rorgii dono regis susceptum, tuebatur. Hoc rex sinistris nuntiis comperiens, septuaginta probis militibus electis et assumptis, illuc festinus uia secessit, et apud S. Abraham nocte hospitio quieuit. Mane uero cuiusdam sextae feriae exorto, laxatis equis et frenis, in impetu magno et cornuum stridore uociferantiumque tumultu Ascalonitarum castra inuadit: quos inscios ac tam repentino turbine stupefactos protinus in fugam coegit. 

[10,33] CAP. XXXIII.-- Christianis praedae intentis, et ab hostibus pene praeuentis, rex adfuit auxilio hostibus plurimum spoliatis. 
At sui Christiani, auaritia rerum hostilium excaecati, et in tentoriis inimicorum nimium studentes ad congreganda spolia et asportanda, belli et armorum obliti sunt. Ascalonitae et Turci haec considerantes, quomodo magis praedae quam fugitiuis hostibus intenderunt, usquequaque readunati praelium cum eis committentes, quinque de egregiis regis militibus peremerunt, inter quos Hugo de Cassel et Albertus, Apostolius cognomine, armis exstincti sunt; uerum rex, Deo auxiliante, uix recuperatis uiribus suorum inualescens, uictoriam tandem adeptus est. Nam triginta ex inimicis in gladio eius ceciderunt, et sexaginta abducti, alii diffugio elapsi sunt. Rex uero et sui camelos triginta tres, equos sexaginta octo, cum praeda et tentoriis multis Ierusalem abduxerunt in laetitia et exsultatione super hac uictoria iucundati. 

[10,34] CAP. XXXIV.-- Ascalonitae ante Ierusalem assultus facientes, ad quinque corruerunt. 
Interea Ascalonitae suae contentionis minime obliti, Ierusalem in armis et copiis confluxerunt, per diem illic in equorum discursibus cum pueris confligentes. Sed quinque illorum, post plurimum contentionis suae, cum equis et spoliis illic capti fuisse referuntur. Christiani uero pedites, qui illic ad resistendum processerant, septem decollati fuisse perhibentur. Nam terrores et minae gentilium multum repressae sunt. 

[10,35] CAP. XXXV.-- Quod rex Baldewinus negotiatores Babyloniae iuxta Iordanem inuaserit et exspoliauerit. 
Post haec diebus aliquot transactis, nuntiatum est regi quomodo negotiatores Babylonii adfuturi essent trans flumen Iordanem in umbra et silentio noctis, ac descensuri ad Sur, Baurim et Sagittam ad mittendas merces Damascum, et multum praedae posse eum ex his capere, et gentis suae inopiam subleuare. Qui omnibus ex ordine auditis, sexaginta milites assumens et de nocte consurgens, ad oram fluminis descendit. Sed mercatorum copias uidens esse nimias, facie ad faciem cum eis confligere distulit; sed ab eis clam nunc declinans, nec mora, extremos fortiter inclamans et incurrens, undecim gladio strauit, quadraginta captiuos tenuit, camelos undecim Zucra, quatuor onustos et caeteris pigmentis rebusque pretiosis, decem et septem uero oleum et mel portantes Ierusalem captos abduxerunt. Quorum abundantia tota regio peregrinorum releuata et confortata est.  

[10,36] CAP. XXXVI.-- Ubi Baldewino comite per Gozelium de captiuitate redempto, Tankradus inimicus eius factus est.  
Post haec in anno octauo reni regis Baldewini, Gozelinus de Turbaysel, miles fidelissimus, Baldewinum de Burg, cuius dono pro militari obsequio terram et regionem obtinebat, de manu Geigremich, Turci potentissimi, centum millia byzantiorum dans redemit: quae ab omnibus principibus et uiris Christianis, paruis et magnis, et uniuersis locis et ciuitatibus fidelium plurima prece impetrata collegit. Sic itaque Baldewino redempto, et in ciuitatem Rohas cum omni honore relato, Tankrado autem ab eadem ciuitate quam susceperat in custodiam excunte, semper inimicitiae et inuidia inter ambos principes adeo excreuerunt, ut congregata manu alter alteri praeda et insidiis nocere et aduersari non abstineret. 

[10,37] CAP. XXXVII.-- Baldewinus a Tankrado uictus obsidetur, sed Gozelini industria, et Geigremich, principis Turcorum, instantia liberatur.   
Tandem quadam die, hic ab Antiochia, hic a Rohas, in apparatu et armis cum copiis egressi, grauiter bellum commiserunt. Sed ex Baldewini societate plurimi caesi et exsuperati sunt, ac plures capti; ipse uero Baldewinus uix a campo effugiens, in ciuitate Tuluppe a Tankrado et suis obsessus est. Gozelinus uero, qui a campo et hostibus uix euaserat, sciens Baldewinum a Tankrado obsessum, profectus est ad Geigremich, multum instans et obsecrans ut subueniret sibi mutua gratia confoederato, et a Tankradi obsidione tam nominatissimum et cognatum regis Ierusalem liberaret. Qui statim quadraginta nullibus Turcorum accitis, ad Tuluppam se uenturum in Baldewini liberationem statuta die, per omnem regionem notum fieri decreuit, qua undique ad eum copiae suae illic conuenirent. Tankradus hanc Turci constantiam in liberatione Baldewini intelligens, castra amouit ab obsidione; et Baldewinus in ciuitate Rohas, praeteritorum immemor malorum, in laetitia et exsultatione ingressus est. 

[10,38] CAP. XXXVIII.-- Qualiter Henricus, Romanorum imperator, Conradum stabularium suum per regem Graecorum receperit. 
Eodem quoque tempore Conradus stabularius Henrici tertii Romanorum imperatoris, uir praeclarus in omni actione militari, ex legatione et petitione ipsius imperatoris facta ad regem Graecorum, regis uero facta ad regem Babyloniae, a carcere et uinculis eductus est, et ob causam dilectionis et mutuae retributionis, Alexio, regi magno Graecorum, restitutus. Rex Alexius, Conrado uiuo et incolumi recepto, plurimum gauisus est: quem magnificis donis honoratum, Henrico imperatori Romanorum super omne aurum et argentum, super ostra et lapides pretiosos acceptum remisit, nihil dulcius et pretiosius uidelicet in auro et argento, in ostro et lapidibus pretiosis arbitrans illi posse sufficere. 

[10,39] CAP. XXXIX.-- Quod Boemundus de Italia cum exercitu reuersus, Dyrrhachium, Graecorum urbem, obsederit. 
Post haec in anno secundo restitutionis Conradi, Boemundus a diuersis regnis Galliae et Italiae, collecto exercitu Christianorum nauigio Valonam descendens, hanc subito occupauit, uniuersaque loca, quae in circuitu erant de regno Graecorum, superata subiugauit. His subiugatis, Dyrrhachium, ciuitatem magnam, rebus et omni uirtute ciuium ac militum potentissimam diuertit; et in circuitu murorum tabernacula extendens in multitudine graui obsedit. Erant enim illi duodecim millia equitum pugnatorum, et sexaginta millia peditum uirorum bellatorum. 

[10,40] CAP. XL.-- Qualiter Conrado in Italia commorante, Boemundus, moenia Dyrrhachii urbis impugnauerit. 
Conradus ab imperatore Graecorum remissus, tunc in Italia moram fecit propter graues discordias, quae inter dominum imperatorem Henricum filiumque eius Henricum V regem inuidia et iniquorum consilio exortae erant, ne in aliquo eorum fauore intendens, alterutrum grauiter molestaret. Obsidione itaque tempore ueris undique locata, Boemundus machinas et tormenta lapidum fieri instituit quibus urbs oppugnaretur. Sic diebus multis moenia et turres crebro ictu lapidum minuebat, ciuesque et omnes inhabitantes uehementi assultu uexabat. Ciues uero econtra ollas igneas aqua inexstinguibiles fomite refertas machinis intorquebant, ac diuersa genera incendiorum in omne opus machinarum illius iactantes, sagittis et fundibulis in omni uirtute resistebant: nam res illis pro anima erat. 
 
[10,41] CAP. XLI.-- Quomodo regi Graecorum aduenienti Boemundus in bello occurrerit, Dyrrhachium amplius impugnans.  
Tandem cum plurimo assultu et arte bellica urbem ciuesque uexaret, et iam omne tempus aestatis in rebus bellicis consumpsisset, rex Graecorum adunato innumerabili exercitu, in campos urbis Bothiliae descendit ut urbi Dyrrhachio subueniret, et Boemundum ab obsidione et uniuersum comitatum illius effugaret. Locatis itaque imperatoris tentoriis in praefatis locis et campis, qui itinere diei unius distant a regione Dyrrhachii, milites imperatoris, non solum aduenae Galli, qui conuentione solidorum imperatori militabant, sed et Turcopoli, Comanitae et Pincenarii, ad decem millia conglobati, armati et loricati in lancea et sagitta, Boemundum et suos in castris aggredi statuerunt. Sed Boemundus, a delatoribus re comperta, superuenientibus in aperta camporum planitie occurrit; et praelia in impetu committens, mille in gladio et lancea et sagitta peremit, caeteros in fugam usque ad tentoria imperatoris remisit. Post haec Boemundus grauius assultum ad urbis Dyrrhachii ruinam iterauit, machinas et tormenta applicans ut custodes territi ex noua uictoria quam adeptus erat portas sibi aperirent. Sed urbis defensores minime adhuc minis et assultibus his mellescere aut absterreri poterant: sed omni conamine et bellica arte uim inferentibus resistebant.  

[10,42] CAP. XLII.-- De trecentis militibus Boemundi occisis a Turcopolis.   
Dehinc die quadam cum Boemundi copiis uictualia et equorum pabula defecissent, milites trecenti, pedites septingenti ad contrahendas praedas in regione Graecorum directi sunt. Quibus infinita multitudo Turcopolorum, Comanitarum et Pincenariorum, militum imperatoris in occursum adfuit; et bello grauiter commisso, milites Boemundi ad trecentos illic occisi sunt, plures uero abducti. 

[10,43] CAP. XLIII.-- Ubi principes Italiae, donis Graecorum corrupti, Boemundum ab obsidione auerterunt. 
Cum hae contentiones, insidiae, quotidianae incursiones, grauissimae caedes iam fere per annum hinc et hinc fierent, et Boemundi exercitus diutinae obsidionis taedio grauaretur, plurimi subtraherentur, naualisque collectio attenuata prae panis et caeterarum rerum inopia in Italiam nauigasset; imperatoris uero naualis uirtus in omni ciborum et armorum abundantia immitteretur, Wido, filius sororis Boemundi, Willhelmus Claret et caeteri primores exercitus, pecunia et blanditiis imperatoris corrupti, Boemundo diuersas et graues opiniones opponentes, nunc ex ciborum inopia, nunc ex populi et naualis exercitus dispersione, nunc ex imperatoris urbi immissa opulentia, eum ab obsidione auertere conati sunt et amicitia imperatori confoederari. 

[10,44] CAP. XLIV.-- De reconciliatione Boemundi cum rege Graecorum, data per ipsum licentia Ierusalem tendentibus.   
Ad ultimum uero uidens Boemundus suos defluxisse, plurimos ad auxilium imperatoris migrasse, et minus ac minus in assultu urbis eos laborare, consilio suorum credidit; et sic imperatori in magnitudine et pondere ineffabilis auri, argenti et ostri pretiosi reconciliatus est. Reconciliatus uero, donis et thesauris infinitis susceptis, nauem ascendens in Apuliam regressus est, omnibus deceptis et minime remuneratis qui secum longos labores et belli pondera circa Dyrrhachium pertulerunt. Hi uero, agnita Boemundi fraudulentia et eius recessione, imperatoris exorarunt clementiam, ut pacifice per regnum eius usque in Ierusalem uiam eos continuare permitteret. Imperator uero post hanc compositam pacem Constantinopolim reuersus, omnibus per regnum suum transeundi uiam sine ullo impedimento concessit, sicut Boemundo et cunctis primoribus Galliae et Italiae, illic tunc temporis praesentibus, iureiurando promisit et affirmauit quando confoederati sunt. 

[10,45] CAP. XLV.-- Baldewinus rex, contractis copiis, Sidonem obsedit.  
Eodem quoque anno, autumnali tempore instante, Baldewinus rex, contractis undique copiis a mari et terra ex diuersis nationibus regni Italiae, uidelicet Pisanorum, Genuensium, Venetorum, Malfetanorum omniumque eorum qui more praedonum expugnare et exspoliare solent nauigantes, ciuitatem Sagittam obsedit tam mari quam terra in mense Augusto, mangenellis et machinis muro a terra in circuitu applicitis; malis uero nauium turritus belloque paratis, uersus aquas in manu forti erectis, expugnans eam diebus multis, et in uirtute multa suorum saepius eam fortiter assiliens. 

[10,46] CAP. XLVI.-- De nobilissima matrona gentilium, quam Baldewinus rex per milites suos ceuit cum quatuor millibus camelorum. 
Hac facta et ordinata obsidione, post aliquot dies regi per delatores innotuit qualiter matrona quaedam nobilis et locuples nimis de regno Arabiae cum innumerabili grege camelorum, boum, ouium, hircorum trans Iordanem secus montana propter pinguia pascua accubuisset, et cum ea uiros circiter quingentos, diuites in armentis et pecore, illic cum omni clientela sua in tuto consedisse. Qui illico Wilhelmum, filium Roberti Northmannorum principis, clam ascitum Ierusalem remisit, ut militibus, quos in ciuitate tuenda reliquerat, assumptis, cum peditibus trans Iordanem festinaret, atque Arabes Sarracenos incautos et in tuto gregem pascentes inuaderet, et uiros ac feminas cum uniuerso grege captiuaret. Ille uero iuxta edictum regis Ierusalem accelerans, ducentos equites simul quingentos pedites assumpsit, cum quibus uada Iordanis praeteriens, subito irruit cum omni manu sua in custodes camelorum. Sed resistentes plurimum, et se suumque gregem defendentes in arcu et sagitta Sarracenos repererunt. Tandem Willhelmus et sui praeualentes, solum duobus uiris egregiis ex suis peremptis, plurimos ex gentilibus exstinxerunt, plures captiuantes cum puellis et pueris teneris et matrona nobilissima praenominata. Camelos uero ad quatuor millia cum caeteris armentis, praedam scilicet inaestimabilem, Ierusalem adduxerunt, quorum mutuatione plurimum aurum acceptum, iussu regis militibus diuisum est.  

[10,47] CAP. XLVII.-- De duabus turribus Sidonis, quarum altera diuino nutu subuersa est. 
Interea rex turrim quamdam ciuitatis Sagittae ampliori assultu et crebro ictu lapidum dum irrumpere conaretur et fere perforasset, consilio Arnolfi clerici et cancellarii animus regis repressus est, ne hanc ulterius lapidum iactu toties quassatam attereret: dicebat enim tam egregium opus minime duobus millibus byzantiorum posse reaedificari, et hanc sine ruina et lapidum iactu post paucos dies in manu regis traditam reseruari. Erat et alia turris, in qua apostatae et praeuaricatores fidei ex Prouincia de comitatu Reymundi ad defensionem positi resistebant, qui ligno Dominico, quod rex a Ierusalem detulerat ad protegendum populum Dei, deridentes illudebant, et sibi contrario crucem facientes et in culmine eiusdem turris figentes, sputo et urina ipsi insipientes et maligni inhonorare praesumebant. Quod pius rex et omnis populus deplorantes, Deum coeli flebili uoce inuocant, ut, fontem misericordiae suae aperiens, apostaticis uiris et stultis Sarracenis demonstrare uelit quod non recte agentes diuinae maiestati blasphemiam irrogare praesumpsissent. Mox eorum precibus exanditis, absque hominum labore sic turris illa concussa et diruta est, iam uespere mundo imminente, ut lapis super lapidem non remaneret, et increduli homines ruina illius suffocati obruerentur. Rex et sui hanc potentiam Dei uidentes, per hanc turrim intrare ciuitatem disponebant. Sed quia nox incumbebat, uespere consilio inter se habito, dilatum est dum dies illuscesceret. 

[10,48] CAP. XLVIII.-- Quod Christiani nauale certamen inierunt contra Babylonios, in auxilium Sidoniis missos. 
 Verum nocte eadem a regno Babyloniae uiri et arma copiosa in multitudine quinquaginta nauium et triremium octo, quos dicunt Cattos, adfuerunt ciuibus Sagittae in tubis et cornibus Ptolemaidum applicantes; sed per diem a turbine uenti sibi contrarii aliquantulum impeditum est eorum iter. Quod praepositus ciuitatis Accaron intelligens, regi noctu festinata legatione fecit innotescere quominus prouisis hostilis turba nocere posset. Mane uero orto, a Tripoli ciuitate pariter multitudo nauium in manu forti et intolerabili armatura Babyloniis uires addidit, quatenus portum ui obtinentes stationem fidelium nauium et regis obsidionem amouerent. Christiani uero uidentes a longe in manu forti et intolerabili gentes applicare, a portu egressi sunt ut resisterent, ac plurimo naualis belli impetu eum eis confligentes, diu alternis incursibus immorati sunt. Sed uim tantorum non ualentes sufferre Christiani, uix ad aridam et nequaquam ad portum fugam inierunt, tribus suorum nauibus superatis et captis, ac uniuersis in ea repertis caesis et decollatis. Sarraceni uero in manu robusta  portum obtinuerunt. 

[10,49] CAP. XLIX.-- Rex cum Babyloniis dimicans, uictoriam obtinuit, plurimis sociorum occisis. 
Dehinc proxima die Sarraceni milites loricati et armati portas urbis egressi cum suis copiis, usque ad tentoria regis in uirtute sua astiterunt, regem expugnare et effugare arbitrantes. Verum rex praescius populi in se irruentis, occurrit cum quingentis solum equitibus, quatuor uero millibus peditum, bellumque crudele committens circiter mille quingentos occidit ex eis in ore gladii; caeteram uero multitudinem, quadraginta scilicet millia, fugientem ad praesidia ciuitatis insecutus est. Ex regis autem exercitu ipsa die quingenti cecidisse referuntur. Cecidit et Giselbertus de castello quod dicitur Cuiun, uir illustris et ualde militaris, post plurimum hac die certaminis sui laborem: quem rex et sui planxerunt plurimum, more fidelium eum sepelientes. Vespere iam facto, et Sarracenis in praesidium fugatis, rege uero adhuc incolumi campum in uictoria obtinente, fidelis legatio sibi innotuit ut nequaquam lucem futurae diei operiretur, propter Turcos, quos mercede triginta millium byzantiorum a Damasco sibi Sidonii asciuerant. Erat autem numerus eorum ferme ad quindecim millia. 

[10,50] CAP. L.-- Rex propter Turcos tentoria sua incendens et ab obsidione recedens, uenationi paulisper indulsit. 
Rex ergo credulus fideli legationi, cessit salubri consilio, ac cunctos uulnere grauatos Ptolemaidem praemittens, immisso igne propriis nauibus cunctisque machinis ac tentoriis, uespere imminente, dum in cinerem et fauillam redigerentur ipso in campo diem praestolatus est. Die uero agnita, rex castra mouit ab obsidione, et Accaron tendens, in montanis hac die moram fecit, ac arte uenatoria recreatus, solito more et cursu canum apros uexans, circiter quinque cepit, curas et casum suorum interim obliuioni dans.

[10,51] CAP. LI.-- Populus Christianus de reditu regis laetitia perfunditur.  
Interea in urbe Accaron grauis luctus et desolatio erat inter uiros et mulieres, eo quod de uita et salute regis uniuersa eos latebant adhuc, et multos suorum cecidisse, ac omnem apparatum nauium castrorumque in flammas redactum audierant. Post haec aliqua mora habita, rex a uenatione et montanis egressus, Ptolemaidem intrauit. Quem omnis populus Christianorum quasi rediuiuum in uoce exsultationis suscipiens. prae nimio gaudio lacrymatus, caput et manus illius plurimum deosculatus est. 

[10,52] CAP. LII.-- Requisitio Turcorum a Sidonus de promissione pecuniarum taxatarum. 
Et ecce, rege ab obsidione regresso, et Acrae in gloria et laetitia suscepto, Turci a Damasco cum nimio apparatu equitum ante portas et moenia Sagittae adfuerunt; sed foribus clausis, minime intromissi sunt. Tunc quidam, Dochinus nomine, praeses Damasci ac princeps militiae Turcorum, triginta millia bysantiorum a primis et incolis ciuitatis requisiuit, eo quod in auxilium eorum accersiti fuissent, et Baldewinus rex, audito eorum aduentu, obsidionem distulisset. Verum ciues et primi ciuitatis nequaquam assequi se tantam posse pecuniam asserentes, omnem prorsus pactionem illis negauerunt, dicentes timore uitae tot millia byzantiorum illis se promisisse ut magis ad auxilium eorum animarentur, dum tanta illis pecunia offerretur. Haec Turci et eorum principes audientes, uehementer in ira exarserunt, urbemque per dies decem oppugnare non cessantes, nunc uim, nunc minas inferebant, regem Baldewinum ad internecionem eorum se reuocare affirmantes. Tandem Sidonii Turcorum assultibus grauati, minis eorum desperati, nouem millia byzantiorum obtulerunt. Quae saepius Turci refutantes ad extremum taedio uicti, regisque uires et impetum metuentes, hoc tantillo recepto, Damascum regressi sunt. 

[10,53] CAP. LIII.-- De quatuor millibus Turcorum, quos Geruasius, princeps Tabariae, cum octoginta loricatis insecutus est. 
Ante hanc obsidionem ciuitatis Sagittae, tempore Rogationum instante, scilicet ante dies Pentecostes, iidem Turci in equitatu quatuor millium loricatorum a Damasco egressi, et in regionem Tabariae profecti, hinc et hinc insidiis positis, trecentos uiros in equis uelocissimis praemiserunt, qui solito impetu et assultu uiros a munitione abstraherent usquedum ad locum insidiarum perueniretur. Geruasius, uir nominatissimus et nobilissimus de regno Franciae, qui tunc dono regis praeerat ciuitati et praesidio Tabariae, Turcos aduolasse comperiens, sine mora suis commilitonibus circiter octoginta ascitis in equis, armis, lorica, peditibus uero ducentis nimium pugna audentibus, insecutus est Turcos praemissos cursu uelociore quam solebat, nec pedites subsequentes ullius consilio praestolatus est 

[10,54] CAP. LIV.-- Geruasius, suis in bello caesis, uiuus capitur, rege Baldewino multum moerente.  
Turci quidem simulata fuga ad locum insidiarum repedantes, Geruasium in medium inimicorum per scopulosa et deuia loca montium perduxerunt, plurimum equis et peditibus illius cursu immoderato aggrauatis. Ad haec Turci ab insidiis erumpentes, Geruasium et suos ex omni parte coronantes, graui cursu oppresserunt, arcum et sagittam in eos incessanter intorquentes, quos nequidquam in fugam missos ad montana redire passi sunt. Geruasius tanta multitudine exterritus, cum exigua manu per quamdam planitiem limosae terrae fugam iniit. Sed quia fessi et flatu exhausti, prae longa insecutione et aquatilis terrae mollitie, cursu defecerunt, dum Turci undique uiros circumdantes in illos nimium sagitta et gladio praeualuerunt, Geruasius et sui fugae et uitae diffisi et Turcos iam circa latus suum aduolantes conspicientes, frena equorum fortiter in hostes reiiciunt; et licet perpauci, tamen sanguine plurimo se in dextra sua ulti sunt, plurimos Turcorum sternentes, et ibidem honesta morte inter hostes feroces procumbentes. Ex omnibus his nullus euasit, praeter duos armigeros, qui rei euentum Tabariae retulerunt: sed alii occisi, alii capti sunt. Geruasius quoque captus et abductus est in Damascum, catenis astrictus, et solerti custodia mancipatus. Tam crudelem famam uniuersi qui audierunt, de tam egregio milite et interitu suorum uehementi dolore cum fletu et eiulatu magno planxerunt diebus multis: quin et Baldewinus rex, licet feritate leonis et apri ad omnia aduersa semper inflexus, nunc consternatus est animo, laeto tamen uultu omnino dolore dissimulato.  

[10,55] CAP. LV.-- Legatio Turcorum ad regem Baldewinum pro Geruasio, et pro ciuitatibus Caipha et Ptolemaide. 
Deinde post dies aliquot nuntii Turcorum regi Baldewino Accarone in hunc modum locuti sunt:  Geruasium captum adhuc uiuum tenemus, quem si sanum et incolumem uis recipere, tres ciuitates, Ptolemaidem, Caiphas et Tabariam in manu nostra restituas; alioqui, nequaquam eum periculum mortis scias posse euadere. His rex auditis, habito cum suis consilio, sic in haec uerba respondit: Si aurum et argentum uel aliqua pretiosa pro salute et redemptione Geruasii quaereretis, supra centum millia byzantiorum a nobis assequi procul dubio possetis. Sed ciuitates quod requiritis, si fratrem meum uterinum totamque parentelam, et cunctos primores Christianae plebis in uinculis uestris teneretis, nunquam has pro aliqua salute uitae illorum redderemus, nedum pro solo homine: quem si occideritis, nequaquam uirtus nostra propter hoc erit imminuta; sed quandoque ut uicem mortis illius uobis rependamus, non est impossibile apud Deum et Dominum nostrum. 

[10,56] CAP. LVI.-- Damasceni, non impetratis a rege ciuitatibus, Geruasium in medio urbis illudentes interficiunt. 
His itaque a rege responsis, et Turcis non ultra habentibus spem de praenominatis ciuitatibus, Geruasius productus est in medio ciuitatis Damasci, qui post plurimam illusionem sagittis Turcorum confixus, spiritum uitae exhalauit. Mortuo sic Geruasio, milite egregio, Soboas, unus ex praepotentibus Turcorum, caput illius iussit amputari; cutem uero capitis cum crinibus eius albis et floridis, multoque tempore intonsis, abstrahi et siccari, eo quod miri essent decoris, ut in signum et memoriam uictoriae, ad suscitandum dolorem Christianorum, semper in hasta sublimi tollerentur. 

[10,57] CAP. LVII.-- Qualiter Euermerus a Romana synodo litteras apostolici pro restitutione sua detulerit regi Baldewino. 
Eodem anno, quo rex Baldewinus a Sagitta obsidionem distulit, dominus Euermerus, patriarcha Ierusalem, a Romana synodo rediit, quam causa excusandi se de omni querela et culpa sibi a rege et Arnolfo cancellario illata adiit; et eumdem iniqua aduersus se loquentem in medio Romanae Ecclesiae, et in domini apostolici audientia, obstructo ore fecit obmutescere; et ex sententia S. Romanae Ecclesiae cum litteris et signo ipsius domini apostolici Paschalis ad regem remissus est, quatenus honorifice et sine offensione sedem patriarchatus ultra retineret. Sed rege nequaquam legationem aut litteras cum signo Romani pontificis de illius restitutione audiente, patriarcha in ciuitate Accaron remansit, dum uideret si regis animus erga se adhuc, Deo adiuuante, mitigari posset. 

[10,58] CAP. LVIII.-- Rege suam sententiam confirmante, Euermerus deponitur, Gobelino sedem illius obtinente.   
Tandem rege ex Arnolfi instinctu amplius patriarchae aduersante, nec eum in sedem patriarchatus redire consentiente, actum est multorum consilio quatenus Euermerus sine conciliis et iudicio patriarchatus sui dignitatem ultro absque ulla spe relinqueret, nec sancta ac nouella Ecclesia Ierusalem in hoc odio et contentione tot diebus pastoris uigilantia careret. Iam sic Euermero ultro et absque spe ulla honore patriarchatus priuato, tam regis quam Arnolfi cancellarii et totius Ecclesiae electione clericus quidam, Gobelinus nomine, subrogatur, et Euermerum Caesareae Cornelii, quae nuper pastore uiduata erat, archiepiscopum fieri ab omnibus acclamatum est. Quod quamuis iniustum sit, ut haec fiat altercatio, nisi ex canonum decreto et sententia alter eorum fuerit condemnatus; tamen quia rudis et tenera adhuc Hierosolymitana erat Ecclesia, id fieri concessit apostolicus. Et sic regis dono, et omnium fidelium assensu, uterque honore sublimatus est. 

[10,59] CAP. LIX.-- De patriarchae peculatu. 
Cum haec negotia inter regem et patriarcham agerentur, isto negante pecuniam, illo autem pecuniam aut milites requirente, quidam Christianus, legatus Rotgeri fratris Boemundi, profectus de Apulia, coram rege astitit, qui talentum auri mille byzantiorum ante paucos dies patriarchae se attulisse contestatus est in audientia totius Ecclesiae, ut illud pro peccatis suis, et pro requie animae ipsius suorumque, et aequa et fideli portione inita diuideret, unum uidelicet in oblatione Dominici sepulcri ad usus fratrum, Deo inibi famulantium; alterum in sustentatione hospitalis languidorum caeterorumque inualidorum; tertium regi ad confortandos et remunerandos milites rebus et armis destitutos. Haec patriarcha, auaritia excaecatus, omnia soli sibi restituit, et nihil de talento his uel illis, sicut iniunctum uel dispositum cum eo fuerat, distribuit. De hac ingenti fraude et infidelitate coram rege conuictus a testibus idoneis, non ultra se ualens excusare, conticuit. Quapropter statim sine dilatione priuatus est potestate et oblatione Dominici sepulcri; camerarii uero ac priuati et consilii illius capti et in custodiam missi sunt.