[0] ACTUS PRIMUS. [1] (Hippolytvs) Ite, umbrosas cingite siluas summaque montis iuga Cecropii! celeri planta lustrate uagi quae saxoso loca Parnetho subiecta iacent, [5] quae Thriasiis uallibus amnis rapida currens uerberat unda; scandite colles semper canos niue Riphaea. Hac, hac alii qua nemus alta [10] texitur alno, qua prata patent quae rorifera mulcens aura Zephyrus uernas euocat herbas, ubi per graciles breuis Ilisos labitur agros piger et steriles [15] amne maligno radit harenas. Vos qua Marathon tramite laeuo saltus aperit, qua comitatae gregibus paruis nocturna petunt pabula fetae; [20] uos qua tepidis subditus austris frigora mollit durus Acharneus. Alius rupem dulcis Hymetti, paruas alius calcet Aphidnas; pars illa diu uacat immunis, [25] qua curuati litora ponti Sunion urget. si quem tangit gloria siluae, uocat hunc flius: hic uersatur, metus agricolis, [30] uulnere multo iam notus aper. At uos laxas canibus tacitis mittite habenas; teneant acres lora Molossos et pugnaces tendant Cretes fortia trito uincula collo. [35] at Spartanos (genus est audax auidumque ferae) nodo cautus propiore liga: ueniet tempus, cum latratu caua saxa sonent. nunc demissi nare sagaci [40] captent auras lustraque presso quaerant rostro, dum lux dubia est, dum signa pedum roscida tellus impressa tenet. Alius raras ceruice graui portare plagas, [45] alius teretes properet laqueos. picta rubenti linea pinna uano cludat terrore feras. Tibi libretur missile telum, tu graue dextra laeuaque simul [50] robur lato derige ferro; tu praecipites clamore feras subsessor ages; tu iam uictor curuo solues uiscera cultro. Ades en comiti, diua uirago, [55] cuius regno pars terrarum secreta uacat, cuius certis petitur telis fera quae gelidum potat Araxen et quae stanti ludit in Histro. [60] tua Gaetulos dextra leones, tua Cretaeas sequitur ceruas; nunc ueloces figis dammas leuiore manu. tibi dant uariae pectora tigres, tibi uillosi terga bisontes [65] latisque feri cornibus uri. quidquid solis pascitur aruis, siue illud inops nouit Garamans siue illud Arabs diuite silua, siue ferocis iuga Pyrenes 70 siue Hyrcani celant saltus, uacuisue uagus Sarmata campis, arcus metuit, Diana, tuos. Tua si gratus numina cultor tulit in saltus, [75] retia uinctas tenuere feras, nulli laqueum rupere pedes: fertur plaustro praeda gementi. tum rostra canes sanguine multo rubicunda gerunt, repetitque casas rustica longo [80] turba triumpho. En, diua, faue! signum arguti misere canes: uocor in siluas. hac, hac pergam qua uia longum compensat iter. [85] (Phaedra) O magna uasti Creta dominatrix freti, cuius per omne litus innumerae rates tenuere pontum, quidquid Assyria tenus tellure Nereus peruium rostris secat, cur me in penates obsidem inuisos datam [90] hostique nuptam degere aetatem in malis lacrimisque cogis? profugus en coniunx abest praestatque nuptae quam solet Theseus fidem. fortis per altas inuii retro lacus uadit tenebras miles audacis proci, [95] solio ut reuulsam regis inferni abstrahat; pergit furoris socius, haud illum timor pudorue tenuit: stupra et illicitos toros Acheronte in imo quaerit Hippolyti pater. Sed maior alius incubat maestae dolor. [100] non me quies nocturna, non altus sopor soluere curis: alitur et crescit malum et ardet intus qualis Aetnaeo uapor exundat antro. Palladis telae uacant et inter ipsas pensa labuntur manus; [105] non colere donis templa uotiuis libet, non inter aras, Atthidum mixtam choris, iactare tacitis conscias sacris faces, nec adire castis precibus aut ritu pio adiudicatae praesidem terrae deam: [110] iuuat excitatas consequi cursu feras et rigida molli gaesa iaculari manu. Quo tendis, anime? quid furens saltus amas? fatale miserae matris agnosco malum: peccare noster nouit in siluis amor. [115] genetrix, tui me miseret? infando malo correpta pecoris efferum saeui ducem audax amasti; toruus, impatiens iugi adulter ille, ductor indomiti gregis - sed amabat aliquid. quis meas miserae deus [120] aut quis iuuare Daedalus flammas queat? non si ille remeet, arte Mopsopia potens, qui nostra caeca monstra conclusit domo, promittat ullam casibus nostris opem. stirpem perosa Solis inuisi Venus [125] per nos catenas uindicat Martis sui suasque, probris omne Phoebeum genus onerat nefandis: nulla Minois leui defuncta amore est, iungitur semper nefas. (Nvtrix) Thesea coniunx, clara progenies Iouis, [130] nefanda casto pectore exturba ocius, extingue flammas neue te dirae spei praebe obsequentem: quisquis in primo obstitit pepulitque amorem, tutus ac uictor fuit; qui blandiendo dulce nutriuit malum, [135] sero recusat ferre quod subiit iugum. nec me fugit, quam durus et ueri insolens ad recta flecti regius nolit tumor. quemcumque dederit exitum casus feram: fortem facit uicina libertas senem. [140] Honesta primum est uelle nec labi uia, pudor est secundus nosse peccandi modum. quo, misera, pergis? quid domum infamem aggrauas superasque matrem? maius est monstro nefas: nam monstra fato, moribus scelera imputes. [145] Si, quod maritus supera non cernit loca, tutum esse facinus credis et uacuum metu, erras; teneri crede Lethaeo abditum Thesea profundo et ferre perpetuam Styga: quid ille, lato maria qui regno premit [150] populisque reddit iura centenis, pater? latere tantum facinus occultum sinet? sagax parentum est cura. Credamus tamen astu doloque tegere nos tantum nefas: quid ille rebus lumen infundens suum, [155] matris parens? quid ille, qui mundum quatit uibrans corusca fulmen Aetnaeum manu, sator deorum? credis hoc posse effici, inter uidentes omnia ut lateas auos? Sed ut secundus numinum abscondat fauor [160] coitus nefandos utque contingat stupro negata magnis sceleribus semper fides: quid poena praesens, conscius mentis pauor animusque culpa plenus et semet timens? scelus aliqua tutum, nulla securum tulit. [165] Compesce amoris impii flammas, precor, nefasque quod non ulla tellus barbara commisit umquam, non uagi campis Getae nec inhospitalis Taurus aut sparsus Scythes; expelle facinus mente castifica horridum [170] memorque matris metue concubitus nouos. miscere thalamos patris et gnati apparas uteroque prolem capere confusam impio? perge et nefandis uerte naturam ignibus. cur monstra cessant? aula cur fratris uacat? [175] prodigia totiens orbis insueta audiet, natura totiens legibus cedet suis, quotiens amabit Cressa? (Phaedra) Quae memoras scio uera esse, nutrix; sed furor cogit sequi peiora. uadit animus in praeceps sciens [180] remeatque frustra sana consilia appetens. sic, cum grauatam nauita aduersa ratem propellit unda, cedit in uanum labor et uicta prono puppis aufertur uado. quid ratio possit? uicit ac regnat furor, [185] potensque tota mente dominatur deus. hic uolucer omni pollet in terra impotens ipsumque flammis torret indomitis Iouem; Gradiuus istas belliger sensit faces, opifex trisulci fulminis sensit deus, [190] et qui furentis semper Aetnaeis iugis uersat caminos igne tam paruo calet; ipsumque Phoebum, tela qui neruo regit, figit sagitta certior missa puer uolitatque caelo pariter et terris grauis. [195] (Nvtrix) Deum esse amorem turpis et uitio fauens finxit libido, quoque liberior foret titulum furori numinis falsi addidit. natum per omnis scilicet terras uagum Erycina mittit, ille per caelum uolans [200] proterua tenera tela molitur manu regnumque tantum minimus e superis habet: uana ista demens animus asciuit sibi Venerisque numen finxit atque arcus dei. Quisquis secundis rebus exultat nimis [205] fluitque luxu, semper insolita appetit. tunc illa magnae dira fortunae comes subit libido: non placent suetae dapes, non texta sani moris aut uilis scyphus. cur in penates rarius tenues subit [210] haec delicatas eligens pestis domos? cur sancta paruis habitat in tectis Venus mediumque sanos uulgus affectus tenet et se coercent modica, contra diuites regnoque fulti plura quam fas est petunt? [215] quod non potest uult posse qui nimium potest. quid deceat alto praeditam solio uide: metue ac uerere sceptra remeantis uiri. (Phaedra) Amoris in me maximum regnum reor reditusque nullos metuo: non umquam amplius [220] conuexa tetigit supera qui mersus semel adiit silentem nocte perpetua domum. (Nvtrix) Ne crede Diti. clauserit regnum licet, canisque diras Stygius obseruet fores: solus negatas inuenit Theseus uias. [225] (Phaedra) Veniam ille amori forsitan nostro dabit. (Nvtrix) Immitis etiam coniugi castae fuit: experta saeuam est barbara Antiope manum. sed posse flecti coniugem iratum puta: quis huius animum flectet intractabilem? [230] exosus omne feminae nomen fugit, immitis annos caelibi uitae dicat, conubia uitat: genus Amazonium scias. (Phaedra) Hunc in niuosi collis haerentem iugis, et aspera agili saxa calcantem pede [235] sequi per alta nemora, per montes placet. (Nvtrix) Resistet ille seque mulcendum dabit castosque ritus Venere non casta exuet? tibi ponet odium, cuius odio forsitan persequitur omnes? (Phaedra) Precibus haud uinci potest? [240] (Nvtrix) Ferus est. (Phaedra) Amore didicimus uinci feros. (Nvtrix) Fugiet. (Phaedra) Per ipsa maria si fugiat, sequar. (Nvtrix) Patris memento. (Phaedra) Meminimus matris simul. (Nvtrix) Genus omne profugit. (Phaedra) Paelicis careo metu. (Nvtrix) Aderit maritus. (Phaedra) Nempe Pirithoi comes? [245] (Nvtrix) Aderitque genitor. (Phaedra) Mitis Ariadnae pater. (Nvtrix) Per has senectae splendidas supplex comas fessumque curis pectus et cara ubera precor, furorem siste teque ipsa adiuua: pars sanitatis uelle sanari fuit. [250] (Phaedra) Non omnis animo cessit ingenuo pudor. paremus, altrix. qui regi non uult amor, uincatur. haud te, fama, maculari sinam. haec sola ratio est, unicum effugium mali: uirum sequamur, morte praeuertam nefas. [255] (Nvtrix) Moderare, alumna, mentis effrenae impetus, animos coerce. dignam ob hoc uita reor quod esse temet autumas dignam nece. (Phaedra) Decreta mors est: quaeritur fati genus. laqueone uitam finiam an ferro incubem? [260] an missa praeceps arce Palladia cadam? 262 (Nvtrix) Sic te senectus nostra praecipiti sinat perire leto? siste furibundum impetum. {haud quisquam ad uitam facile reuocari potest} [265] (Phaedra) Prohibere nulla ratio periturum potest, ubi qui mori constituit et debet mori. 261 proin castitatis uindicem armemus manum. 267 (Nvtrix) Solamen annis unicum fessis, era, si tam proteruus incubat menti furor, contemne famam: fama uix uero fauet, [270] peius merenti melior et peior bono. temptemus animum tristem et intractabilem. meus iste labor est aggredi iuuenem ferum mentemque saeuam flectere immitis uiri. Chorvs Diua non miti generata ponto, [275] quam uocat matrem geminus Cupido: impotens flammis simul et sagittis iste lasciuus puer et renidens tela quam certo moderatur arcu! labitur totas furor in medullas [280] igne furtiuo populante uenas. non habet latam data plaga frontem, sed uorat tectas penitus medullas. nulla pax isti puero: per orbem spargit effusas agilis sagittas; [285] quaeque nascentem uidet ora solem, quaeque ad Hesperias iacet ora metas, si qua feruenti subiecta cancro est, si qua Parrhasiae glacialis ursae semper errantes patitur colonos, [290] nouit hos aestus: iuuenum feroces concitat flammas senibusque fessis rursus extinctos reuocat calores, uirginum ignoto ferit igne pectus; et iubet caelo superos relicto [295] uultibus falsis habitare terras. Thessali Phoebus pecoris magister egit armentum positoque plectro impari tauros calamo uocauit. Induit formas quotiens minores [300] ipse qui caelum nebulasque ducit! candidas ales modo mouit alas, dulcior uocem moriente cygno; fronte nunc torua petulans iuuencus uirginum strauit sua terga ludo, [305] perque fraternos, noua regna, fluctus ungula lentos imitante remos pectore aduerso domuit profundum, pro sua uector timidus rapina. Arsit obscuri dea clara mundi [310] nocte deserta nitidosque fratri tradidit currus aliter regendos: ille nocturnas agitare bigas discit et gyro breuiore flecti, nec suum tempus tenuere noctes [315] et dies tardo remeauit ortu, dum tremunt axes grauiore curru. Natus Alcmena posuit pharetras et minax uasti spolium leonis, passus aptari digitis smaragdos [320] et dari legem rudibus capillis; crura distincto religauit auro, luteo plantas cohibente socco; et manu, clauam modo qua gerebat, fila deduxit properante fuso. [325] Vidit Persis ditique ferax Lydia harena deiecta feri terga leonis umerisque, quibus sederat alti regia caeli, tenuem Tyrio stamine pallam. [330] Sacer est ignis (credite laesis) nimiumque potens: qua terra salo cingitur alto quaque per ipsum candida mundum sidera currunt, hac regna tenet puer immitis, [335] spicula cuius sentit in imis caerulus undis grex Nereidum flammamque nequit releuare mari. Ignes sentit genus aligerum; Venere instinctus suscipit audax [340] grege pro toto bella iuuencus; si coniugio timuere suo, poscunt timidi proelia cerui et mugitu dant concepti signa furoris; [345] tunc uirgatas India tigres decolor horret. tunc uulnificos acuit dentes aper et toto est spumeus ore: Poeni quatiunt colla leones, cum mouit amor; [350] tum silua gemit murmure saeuo. amat insani bellua ponti Lucaeque boues: uindicat omnes natura sibi, nihil immune est, odiumque perit, cum iussit amor; [355] ueteres cedunt ignibus irae. quid plura canam? uincit saeuas cura nouercas. (Chorus) Altrix, profare quid feras; quonam in loco est regina? saeuis ecquis est flammis modus? [360] (Nvtrix) Spes nulla tantum posse leniri malum, finisque flammis nullus insanis erit. torretur aestu tacito et inclusus quoque, quamuis tegatur, proditur uultu furor; erumpit oculis ignis et lassae genae [365] lucem recusant; nil idem dubiae placet, artusque uarie iactat incertus dolor: nunc ut soluto labitur marcens gradu et uix labante sustinet collo caput, nunc se quieti reddit et, somni immemor, [370] noctem querelis ducit; attolli iubet iterumque poni corpus et solui comas rursusque fingi: semper impatiens sui mutatur habitus. nulla iam Cereris subit cura aut salutis; uadit incerto pede, [375] iam uiribus defecta: non idem uigor, non ora tinguens nitida purpureus rubor; populatur artus cura, iam gressus tremunt, tenerque nitidi corporis cecidit decor. et qui ferebant signa Phoebeae facis [380] oculi nihil gentile nec patrium micant. lacrimae cadunt per ora et assiduo genae rore irrigantur, qualiter Tauri iugis tepido madescunt imbre percussae niues. Sed en, patescunt regiae fastigia: [385] reclinis ipsa sedis auratae toro solitos amictus mente non sana abnuit. (Phaedra) Remouete, famulae, purpura atque auro inlitas uestes, procul sit muricis Tyrii rubor, quae fila ramis ultimi Seres legunt: [390] breuis expeditos zona constringat sinus, ceruix monili uacua, nec niueus lapis deducat auris, Indici donum maris; odore crinis sparsus Assyrio uacet. sic temere iactae colla perfundant comae [395] umerosque summos, cursibus motae citis uentos sequantur. laeua se pharetrae dabit, hastile uibret dextra Thessalicum manus: talis seueri mater Hippolyti fuit. qualis relictis frigidi Ponti plagis [400] egit cateruas Atticum pulsans solum Tanaitis aut Maeotis et nodo comas coegit emisitque, lunata latus protecta pelta, talis in siluas ferar. (Chorus) Sepone questus: non leuat miseros dolor; [405] agreste placa uirginis numen deae. (Nvtrix) Regina nemorum, sola quae montes colis et una solis montibus coleris dea, conuerte tristes ominum in melius minas. o magna siluas inter et lucos dea, [410] clarumque caeli sidus et noctis decus, cuius relucet mundus alterna uice, Hecate triformis, en ades coeptis fauens. animum rigentem tristis Hippolyti doma: det facilis aures; mitiga pectus ferum: [415] amare discat, mutuos ignes ferat. innecte mentem: toruus auersus ferox in iura Veneris redeat. huc uires tuas intende: sic te lucidi uultus ferant et nube rupta cornibus puris eas, [420] sic te regentem frena nocturni aetheris detrahere numquam Thessali cantus queant nullusque de te gloriam pastor ferat. Ades inuocata, iam faue uotis, dea: ipsum intuor sollemne uenerantem sacrum [425] nullo latus comitante - quid dubitas? dedit tempus locumque casus: utendum artibus. trepidamus? haud est facile mandatum scelus audere, uerum iusta qui reges timet deponat, omne pellat ex animo decus: [430] malus est minister regii imperii pudor. (Hippolytvs) Quid huc seniles fessa moliris gradus, o fida nutrix, turbidam frontem gerens et maesta uultu? sospes est certe parens sospesque Phaedra stirpis et geminae iugum? [435] (Nvtrix) Metus remitte, prospero regnum in statu est domusque florens sorte felici uiget. sed tu beatis mitior rebus ueni: namque anxiam me cura sollicitat tui, quod te ipse poenis grauibus infestus domas. [440] quem fata cogunt, ille cum uenia est miser; at si quis ultro se malis offert uolens seque ipse torquet, perdere est dignus bona quis nescit uti. potius annorum memor mentem relaxa: noctibus festis facem [445] attolle, curas Bacchus exoneret graues; aetate fruere: mobili cursu fugit. nunc facile pectus, grata nunc iuueni Venus: exultet animus. cur toro uiduo iaces? tristem iuuentam solue; nunc cursus rape, [450] effunde habenas, optimos uitae dies effluere prohibe. propria descripsit deus officia et aeuum per suos ducit gradus: laetitia iuuenem, frons decet tristis senem. Quid te coerces et necas rectam indolem? [455] seges illa magnum fenus agricolae dabit quaecumque laetis tenera luxuriat satis, arborque celso uertice euincet nemus quam non maligna caedit aut resecat manus: ingenia melius recta se in laudes ferunt, [460] si nobilem animum uegeta libertas alit. truculentus et siluester ac uitae inscius tristem iuuentam Venere deserta coles? hoc esse munus credis indictum uiris, ut dura tolerent, cursibus domitent equos [465] et saeua bella Marte sanguineo gerant? Prouidit ille maximus mundi parens, cum tam rapaces cerneret Fati manus, ut damna semper subole repararet noua. excedat agedum rebus humanis Venus, [470] quae supplet ac restituit exhaustum genus: orbis iacebit squalido turpis situ, uacuum sine ullis piscibus stabit mare, alesque caelo derit et siluis fera, solis et aer peruius uentis erit. [475] quam uaria leti genera mortalem trahunt carpuntque turbam, pontus et ferrum et doli! sed fata credas desse: sic atram Styga iam petimus ultro. caelibem uitam probet sterilis iuuentus: hoc erit, quidquid uides, [480] unius aeui turba et in semet ruet. proinde uitae sequere naturam ducem: urbem frequenta, ciuium coetus cole. (Hippolytus) Non alia magis est libera et uitio carens ritusque melius uita quae priscos colat, [485] quam quae relictis moenibus siluas amat. non illum auarae mentis inflammat furor qui se dicauit montium insontem iugis, non aura populi et uulgus infidum bonis, non pestilens inuidia, non fragilis fauor; [490] non ille regno seruit aut regno imminens uanos honores sequitur aut fluxas opes, spei metusque liber, haud illum niger edaxque liuor dente degeneri petit; nec scelera populos inter atque urbes sata [495] nouit nec omnes conscius strepitus pauet aut uerba fingit; mille non quaerit tegi diues columnis nec trabes multo insolens suffigit auro; non cruor largus pias inundat aras, fruge nec sparsi sacra [500] centena niuei colla summittunt boues: sed rure uacuo potitur et aperto aethere innocuus errat. callidas tantum feris struxisse fraudes nouit et fessus graui labore niueo corpus Iliso fouet; [505] nunc ille ripam celeris Alphei legit, nunc nemoris alti densa metatur loca, ubi Lerna puro gelida perlucet uado, sedemque mutat. hic aues querulae fremunt ramique uentis lene percussi tremunt [510] ueteresque fagi. iuuat aut amnis uagi pressisse ripas, caespite aut nudo leues duxisse somnos, siue fons largus citas defundit undas, siue per flores nouos fugiente dulcis murmurat riuo sonus. [515] excussa siluis poma compescunt famem et fraga paruis uulsa dumetis cibos faciles ministrant. regios luxus procul est impetus fugisse: sollicito bibunt auro superbi; quam iuuat nuda manu [520] captasse fontem! certior somnus premit secura duro membra laxantem toro. non in recessu furta et obscuro improbus quaerit cubili seque multiplici timens domo recondit: aethera ac lucem petit [525] et teste caelo uiuit. Hoc equidem reor uixisse ritu prima quos mixtos deis profudit aetas. nullus his auri fuit caecus cupido, nullus in campo sacer diuisit agros arbiter populis lapis; [530] nondum secabant credulae pontum rates: sua quisque norat maria; non uasto aggere crebraque turre cinxerant urbes latus; non arma saeua miles aptabat manu nec torta clausas fregerat saxo graui [535] ballista portas, iussa nec dominum pati iuncto ferebat terra seruitium boue: sed arua per se feta poscentes nihil pauere gentes, silua natiuas opes et opaca dederant antra natiuas domos. [540] Rupere foedus impius lucri furor et ira praeceps quaeque succensas agit libido mentes; uenit imperii sitis cruenta, factus praeda maiori minor: pro iure uires esse. tum primum manu [545] bellare nuda saxaque et ramos rudes uertere in arma: non erat gracili leuis armata ferro cornus aut longo latus mucrone cingens ensis aut crista procul galeae micantes: tela faciebat dolor. [550] inuenit artes bellicus Mauors nouas et mille formas mortis. hinc terras cruor infecit omnis fusus et rubuit mare. tum scelera dempto fine per cunctas domos iere, nullum caruit exemplo nefas: [555] a fratre frater, dextera gnati parens cecidit, maritus coniugis ferro iacet perimuntque fetus impiae matres suos; taceo nouercas: mitius nil est feris. Sed dux malorum femina: haec scelerum artifex [560] obsedit animos, huius incestae stupris fumant tot urbes, bella tot gentes gerunt et uersa ab imo regna tot populos premunt. sileantur aliae: sola coniunx Aegei, Medea, reddet feminas dirum genus. [565] (Nvtrix) Cur omnium fit culpa paucarum scelus? (Hippolytvs) Detestor omnis, horreo fugio execror. sit ratio, sit natura, sit dirus furor: odisse placuit. ignibus iunges aquas et amica ratibus ante promittet uada [570] incerta Syrtis, ante ab extremo sinu Hesperia Tethys lucidum attollet diem et ora dammis blanda praebebunt lupi, quam uictus animum feminae mitem geram. (Nvtrix) Saepe obstinatis induit frenos Amor [575] et odia mutat. regna materna aspice: illae feroces sentiunt Veneris iugum; testaris istud unicus gentis puer. (Hippolytvs) Solamen unum matris amissae fero, odisse quod iam feminas omnis licet. [580] (Nvtrix) Vt dura cautes undique intractabilis resistit undis et lacessentes aquas longe remittit, uerba sic spernit mea. Sed Phaedra praeceps graditur, impatiens morae. quo se dabit fortuna? quo uerget furor? [585] terrae repente corpus exanimum accidit et ora morti similis obduxit color. attolle uultus, dimoue uocis moras: tuus en, alumna, temet Hippolytus tenet. (Phaedra) Quis me dolori reddit atque aestus graues [590] reponit animo? quam bene excideram mihi! (Hippolytvs) Cur dulce munus redditae lucis fugis? (Phaedra) Aude, anime, tempta, perage mandatum tuum. intrepida constent uerba: qui timide rogat docet negare. magna pars sceleris mei [595] olim peracta est; serus est nobis pudor: admouimus nefanda. si coepta exequor, forsan iugali crimen abscondam face: honesta quaedam scelera successus facit. en, incipe, anime! - Commodes paulum, precor, [600] secretus aures. si quis est abeat comes. (Hippolytvs) En locus ab omni liber arbitrio uacat. (Phaedra) Sed ora coeptis transitum uerbis negant; uis magna uocem mittit et maior tenet. uos testor omnis, caelites, hoc quod uolo [605] me nolle. (Hippolytvs) Animusne cupiens aliquid effari nequit? (Phaedra) Curae leues locuntur, ingentes stupent. (Hippolytvs) Committe curas auribus, mater, meis. (Phaedra) Matris superbum est nomen et nimium potens: [610] nostros humilius nomen affectus decet; me uel sororem, Hippolyte, uel famulam uoca, famulamque potius: omne seruitium feram. non me per altas ire si iubeas niues pigeat gelatis ingredi Pindi iugis; [615] non, si per ignes ire et infesta agmina, cuncter paratis ensibus pectus dare. mandata recipe sceptra, me famulam accipe: te imperia regere, me decet iussa exequi. muliebre non est regna tutari urbium. [620] tu qui iuuentae flore primaeuo uiges, ciues paterno fortis imperio rege; sinu receptam supplicem ac seruam tege: miserere uiduae. (Hippolytvs) Summus hoc omen deus auertat. aderit sospes actutum parens. [625] (Phaedra) Regni tenacis dominus et tacitae Stygis nullam relictos fecit ad superos uiam: thalami remittet ille raptorem sui? nisi forte amori placidus et Pluton sedet. (Hippolytvs) Illum quidem aequi caelites reducem dabunt. [630] sed dum tenebit uota in incerto deus, pietate caros debita fratres colam, et te merebor esse ne uiduam putes ac tibi parentis ipse supplebo locum. (Phaedra) O spes amantum credula, o fallax Amor! [635] satisne dixi? - precibus admotis agam. Miserere, pauidae mentis exaudi preces - libet loqui pigetque. (Hippolytvs) Quodnam istud malum est? (Phaedra) Quod in nouercam cadere uix credas malum. (Hippolytvs) Ambigua uoce uerba perplexa iacis: [640] effare aperte. (Phaedra) Pectus insanum uapor amorque torret. intimis saeuit ferus penitus medullas atque per uenas meat uisceribus ignis mersus et uenas latens ut agilis altas flamma percurrit trabes. [645] (Hippolytvs) Amore nempe Thesei casto furis? (Phaedra) Hippolyte, sic est: Thesei uultus amo illos priores, quos tulit quondam puer, cum prima puras barba signaret genas monstrique caecam Gnosii uidit domum [650] et longa curua fila collegit uia. quis tum ille fulsit! presserant uittae comam et ora flauus tenera tinguebat pudor; inerant lacertis mollibus fortes tori, tuaeque Phoebes uultus aut Phoebi mei, [655] tuusue potius : talis, en talis fuit cum placuit hosti, sic tulit celsum caput. in te magis refulget incomptus decor: est genitor in te totus et toruae tamen pars aliqua matris miscet ex aequo decus: [660] in ore Graio Scythicus apparet rigor. si cum parente Creticum intrasses fretum, tibi fila potius nostra neuisset soror. Te te, soror, quacumque siderei poli in parte fulges, inuoco ad causam parem: [665] domus sorores una corripuit duas, te genitor, at me gnatus. - en supplex iacet adlapsa genibus regiae proles domus. respersa nulla labe et intacta, innocens tibi mutor uni. certa descendi ad preces: [670] finem hic dolori faciet aut uitae dies. miserere amantis. (Hippolytvs) Magne regnator deum, tam lentus audis scelera? tam lentus uides? et quando saeua fulmen emittes manu, si nunc serenum est? omnis impulsus ruat [675] aether et atris nubibus condat diem, ac uersa retro sidera obliquos agant retorta cursus. tuque, sidereum caput, radiate Titan, tu nefas stirpis tuae speculare? lucem merge et in tenebras fuge. [680] cur dextra, diuum rector atque hominum, uacat tua, nec trisulca mundus ardescit face? in me tona, me fige, me uelox cremet transactus ignis: sum nocens, merui mori: placui nouercae. dignus en stupris ego? [685] scelerique tanto uisus ego solus tibi materia facilis? hoc meus meruit rigor? o scelere uincens omne femineum genus, o maius ausa matre monstrifera malum genetrice peior! illa se tantum stupro [690] contaminauit, et tamen tacitum diu crimen biformi partus exhibuit nota, scelusque matris arguit uultu truci ambiguus infans - ille te uenter tulit. o ter quaterque prospero fato dati [695] quos hausit et peremit et leto dedit odium dolusque - genitor, inuideo tibi: Colchide nouerca maius hoc, maius malum est. (Phaedra) Et ipsa nostrae fata cognosco domus: fugienda petimus; sed mei non sum potens. [700] te uel per ignes, per mare insanum sequar rupesque et amnes, unda quos torrens rapit; quacumque gressus tuleris hac amens agar - iterum, superbe, genibus aduoluor tuis. (Hippolytvs) Procul impudicos corpore a casto amoue [705] tactus - quid hoc est? etiam in amplexus ruit? stringatur ensis, merita supplicia exigat. en impudicum crine contorto caput laeua reflexi: iustior numquam focis datus tuis est sanguis, arquitenens dea. [710] (Phaedra) Hippolyte, nunc me compotem uoti facis; sanas furentem. maius hoc uoto meo est, saluo ut pudore manibus immoriar tuis. (Hippolytvs) Abscede, uiue, ne quid exores, et hic contactus ensis deserat castum latus. [715] quis eluet me Tanais aut quae barbaris Maeotis undis Pontico incumbens mari? non ipse toto magnus Oceano pater tantum expiarit sceleris. o siluae, o ferae! (Nvtrix) Deprensa culpa est. anime, quid segnis stupes? [720] regeramus ipsi crimen atque ultro impiam Venerem arguamus: scelere uelandum est scelus; tutissimum est inferre, cum timeas, gradum. ausae priores simus an passae nefas, secreta cum sit culpa, quis testis sciet? [725] Adeste, Athenae! fida famulorum manus, fer opem! nefandi raptor Hippolytus stupri instat premitque, mortis intentat metum, ferro pudicam terret - en praeceps abit ensemque trepida liquit attonitus fuga. [730] pignus tenemus sceleris. hanc maestam prius recreate. crinis tractus et lacerae comae ut sunt remaneant, facinoris tanti notae. perferte in urbem! - Recipe iam sensus, era. quid te ipsa lacerans omnium aspectus fugis? [735] mens impudicam facere, non casus, solet. (Chorvs) Fugit insanae similis procellae, ocior nubes glomerante Coro, ocior cursum rapiente flamma, stella cum uentis agitata longos [740] porrigit ignes. Conferat tecum decus omne priscum fama miratrix senioris aeui: pulcrior tanto tua forma lucet, clarior quanto micat orbe pleno [745] cum suos ignes coeunte cornu iunxit et curru properante pernox exerit uultus rubicunda Phoebe nec tenent stellae faciem minores; talis est, primas referens tenebras, [750] nuntius noctis, modo lotus undis Hesperus, pulsis iterum tenebris Lucifer idem. Et tu, thyrsigera Liber ab India, intonsa iuuenis perpetuum coma, [755] tigres pampinea cuspide temperans ac mitra cohibens cornigerum caput, non uinces rigidas Hippolyti comas. ne uultus nimium suspicias tuos: omnis per populos fabula distulit, [760] Phaedrae quem Bromio praetulerit soror. Anceps forma bonum mortalibus, exigui donum breue temporis, ut uelox celeri pede laberis! non sic prata nouo uere decentia [765] aestatis calidae despoliat uapor (saeuit solstitio cum medius dies et noctes breuibus praecipitat rotis), languescunt folio lilia pallido et gratae capiti deficiunt rosae, [770] ut fulgor teneris qui radiat genis momento rapitur nullaque non dies formosi spolium corporis abstulit. res est forma fugax: quis sapiens bono confidat fragili? dum licet, utere. [775] tempus te tacitum subruit, horaque semper praeterita deterior subit. Quid deserta petis? tutior auiis non est forma locis: te nemore abdito, cum Titan medium constituit diem, [780] cingent, turba licens, Naides improbae, formosos solitae claudere fontibus, et somnis facient insidias tuis lasciuae nemorum deae montiuagiue Panes. [785] Aut te stellifero despiciens polo sidus post ueteres Arcadas editum currus non poterit flectere candidos. en nuper rubuit, nullaque lucidis nubes sordidior uultibus obstitit; [790] at nos solliciti numine turbido, tractam Thessalicis carminibus rati, tinnitus dedimus: tu fueras labor et tu causa morae, te dea noctium dum spectat celeres sustinuit uias. [795] Vexent hanc faciem frigora parcius, haec solem facies rarius appetat: lucebit Pario marmore clarius. quam grata est facies torua uiriliter et pondus ueteris triste supercili! [800] Phoebo colla licet splendida compares: illum caesaries nescia colligi perfundens umeros ornat et integit; te frons hirta decet, te breuior coma nulla lege iacens; tu licet asperos [805] pugnacesque deos uiribus audeas et uasti spatio uincere corporis: aequas Herculeos nam iuuenis toros, Martis belligeri pectore latior. si dorso libeat cornipedis uehi, [810] frenis Castorea mobilior manu Spartanum poteris flectere Cyllaron. Ammentum digitis tende prioribus et totis iaculum derige uiribus: tam longe, dociles spicula figere, [815] non mittent gracilem Cretes harundinem. aut si tela modo spargere Parthico in caelum placeat, nulla sine alite descendent, tepido uiscere condita praedam de mediis nubibus afferent. [820] Raris forma uiris (saecula prospice) impunita fuit. te melior deus tutum praetereat formaque nobilis deformis senii monstret imaginem. Quid sinat inausum feminae praeceps furor? [825] nefanda iuueni crimina insonti apparat. en scelera! quaerit crine lacerato fidem, decus omne turbat capitis, umectat genas: instruitur omni fraude feminea dolus. Sed iste quisnam est regium in uultu decus [830] gerens et alto uertice attollens caput? ut ora iuueni paria Pittheo gerit, ni languido pallore canderent genae staretque recta squalor incultus coma! en ipse Theseus redditus terris adest. ACTUS TERTIUS. [835] (Thesevs) Tandem profugi noctis aeternae plagam uastoque manes carcere umbrantem polum, et uix cupitum sufferunt oculi diem. iam quarta Eleusin dona Triptolemi secat paremque totiens libra composuit diem, [840] ambiguus ut me sortis ignotae labor detinuit inter mortis et uitae mala. pars una uitae mansit extincto mihi, sensus malorum; finis Alcides fuit, qui cum reuulsum Tartaro abstraheret canem, [845] me quoque supernas pariter ad sedes tulit. sed fessa uirtus robore antiquo caret trepidantque gressus. heu, labor quantus fuit Phlegethonte ab imo petere longinquum aethera pariterque mortem fugere et Alciden sequi. [850] Quis fremitus aures flebilis pepulit meas? expromat aliquis. luctus et lacrimae et dolor, in limine ipso maesta lamentatio? hospitia digna prorsus inferno hospite. (Nvtrix) Tenet obstinatum Phaedra consilium necis [855] fletusque nostros spernit ac morti imminet. (Theseus) Quae causa leti? reduce cur moritur uiro? (Nvtrix) Haec ipsa letum causa maturum attulit. (Theseus) Perplexa magnum uerba nescioquid tegunt. effare aperte, quis grauet mentem dolor. [860] (Nvtrix) Haut pandit ulli; maesta secretum occulit statuitque secum ferre quo moritur malum. iam perge, quaeso, perge: properato est opus. (Theseus) Reserate clausos regii postes laris. O socia thalami, sicine aduentum uiri [865] et expetiti coniugis uultum excipis? quin ense uiduas dexteram atque animum mihi restituis et te quidquid e uita fugat expromis? (Phaedra) Eheu, per tui sceptrum imperi, magnanime Theseu, perque natorum indolem [870] tuosque reditus perque iam cineres meos, permitte mortem. (Theseus) Causa quae cogit mori? (Phaedra) Si causa leti dicitur, fructus perit. (Theseus) Nemo istud alius, me quidem excepto, audiet. (Phaedra) Aures pudica coniugis solas timet. [875] (Theseus) Effare: fido pectore arcana occulam. (Phaedra) Alium silere quod uoles, primus sile. (Theseus) Leti facultas nulla continget tibi. (Phaedra) Mori uolenti desse mors numquam potest. (Theseus) Quod sit luendum morte delictum indica. [880] (Phaedra) Quod uiuo. (Theseus) Lacrimae nonne te nostrae mouent? (Phaedra) Mors optima est perire lacrimandum suis. (Theseus) Silere pergit. - uerbere ac uinclis anus altrixque prodet quidquid haec fari abnuit. Vincite ferro. uerberum uis extrahat [885] secreta mentis. (Phaedra) Ipsa iam fabor, mane. (Theseus) Quidnam ora maesta auertis et lacrimas genis subito coortas ueste praetenta optegis? (Phaedra) Te te, creator caelitum, testem inuoco, et te, coruscum lucis aetheriae iubar, [890] ex cuius ortu nostra dependet domus: temptata precibus restiti; ferro ac minis non cessit animus: uim tamen corpus tulit. labem hanc pudoris eluet noster cruor. (Theseus) Quis, ede, nostri decoris euersor fuit? [895] (Phaedra) Quem rere minime. (Theseus) Quis sit audire expeto. (Phaedra) Hic dicet ensis, quem tumultu territus liquit stuprator ciuium accursum timens. (Theseus) Quod facinus, heu me, cerno? quod monstrum intuor? regale patriis asperum signis ebur [900] capulo refulget, gentis Actaeae decus. sed ipse quonam euasit? (Phaedra) Hi trepidum fuga uidere famuli concitum celeri pede. (Theseus) Pro sancta Pietas, pro gubernator poli et qui secundum fluctibus regnum moues, [905] unde ista uenit generis infandi lues? hunc Graia tellus aluit an Taurus Scythes Colchusque Phasis? redit ad auctores genus stirpemque primam degener sanguis refert. est prorsus iste gentis armiferae furor, [910] odisse Veneris foedera et castum diu uulgare populis corpus. o taetrum genus nullaque uictum lege melioris soli! ferae quoque ipsae Veneris euitant nefas, generisque leges inscius seruat pudor. [915] Vbi uultus ille et ficta maiestas uiri atque habitus horrens, prisca et antiqua appetens, morumque senium triste et affectus graues? o uita fallax, abditos sensus geris animisque pulcram turpibus faciem induis: [920] pudor impudentem celat, audacem quies, pietas nefandum; uera fallaces probant simulantque molles dura. siluarum incola ille efferatus castus intactus rudis, mihi te reseruas? a meo primum toro [925] et scelere tanto placuit ordiri uirum? iam iam superno numini grates ago, quod icta nostra cecidit Antiope manu, quod non ad antra Stygia descendens tibi matrem reliqui. Profugus ignotas procul [930] percurre gentes: te licet terra ultimo summota mundo dirimat Oceani plagis orbemque nostris pedibus obuersum colas, licet in recessu penitus extremo abditus horrifera celsi regna transieris poli [935] hiemesque supra positus et canas niues gelidi frementes liqueris Boreae minas post te furentes, sceleribus poenas dabis. profugum per omnis pertinax latebras premam: longinqua clausa abstrusa diuersa inuia [940] emetiemur, nullus obstabit locus: scis unde redeam. tela quo mitti haud queunt, huc uota mittam: genitor aequoreus dedit ut uota prono terna concipiam deo, et inuocata munus hoc sanxit Styge. [945] En perage donum triste, regnator freti! non cernat ultra lucidum Hippolytus diem adeatque manes iuuenis iratos patri. fer abominandam nunc opem gnato, parens: numquam supremum numinis munus tui [950] consumeremus, magna ni premerent mala; inter profunda Tartara et Ditem horridum et imminentes regis inferni minas, uoto peperci: redde nunc pactam fidem. - genitor, moraris? cur adhuc undae silent? [955] nunc atra uentis nubila impellentibus subtexe noctem, sidera et caelum eripe, effunde pontum, uulgus aequoreum cie fluctusque ab ipso tumidus Oceano uoca. (Chorvs) O magna parens, Natura, deum [960] tuque igniferi rector Olympi, qui sparsa cito sidera mundo cursusque uagos rapis astrorum celerique polos cardine uersas, cur tanta tibi cura perennes [965] agitare uices aetheris alti, ut nunc canae frigora brumae nudent siluas, nunc arbustis redeant umbrae, nunc aestiui colla leonis [970] Cererem magno feruore coquant uiresque suas temperet annus? sed cur idem qui tanta regis, sub quo uasti pondera mundi librata suos ducunt orbes, [975] hominum nimium securus abes, non sollicitus prodesse bonis, nocuisse malis? Res humanas ordine nullo Fortuna regit sparsitque manu [980] munera caeca peiora fouens: uincit sanctos dira libido, fraus sublimi regnat in aula; tradere turpi fasces populus gaudet, eosdem colit atque odit. [985] tristis uirtus peruersa tulit praemia recti: castos sequitur mala paupertas uitioque potens regnat adulter. o uane pudor falsumque decus! Sed quid citato nuntius portat gradu [990] rigatque maestis lugubrem uultum genis? ACTUS QUARTUS. (Nvntivs) O sors acerba et dura, famulatus grauis, cur me ad nefandi nuntium casus uocas? (Theseus) Ne metue cladis fortiter fari asperas: non imparatum pectus aerumnis gero. [995] ( Nvntivs) Vocem dolori lingua luctificam negat. (Theseus) Proloquere, quae sors aggrauet quassam domum. ( Nvntivs) Hippolytus, heu me, flebili leto occubat. (Theseus) Gnatum parens obisse iam pridem scio: nunc raptor obiit. mortis effare ordinem. [1000] ( Nvntivs) Vt profugus urbem liquit infesto gradu celerem citatis passibus cursum explicans, celso sonipedes ocius subigit iugo et ora frenis domita substrictis ligat. tum multa secum effatus et patrium solum [1005] abominatus saepe genitorem ciet acerque habenis lora permissis quatit: cum subito uastum tonuit ex alto mare creuitque in astra. nullus inspirat salo uentus, quieti nulla pars caeli strepit [1010] placidumque pelagus propria tempestas agit. non tantus Auster Sicula disturbat freta nec tam furens Ionius exsurgit sinus regnante Coro, saxa cum fluctu tremunt et cana summum spuma Leucaten ferit. [1015] consurgit ingens pontus in uastum aggerem, {tumidumque monstro pelagus in terras ruit} nec ista ratibus tanta construitur lues: terris minatur; fluctus haud cursu leui prouoluitur; nescioquid onerato sinu [1020] grauis unda portat. quae nouum tellus caput ostendet astris? Cyclas exoritur noua? latuere rupes numine Epidauri dei et scelere petrae nobiles Scironides et quae duobus terra comprimitur fretis. [1025] Haec dum stupentes sequimur, en totum mare immugit, omnes undique scopuli adstrepunt; summum cacumen rorat expulso sale, spumat uomitque uicibus alternis aquas qualis per alta uehitur Oceani freta [1030] fluctum refundens ore physeter capax. inhorruit concussus undarum globus soluitque sese et litori inuexit malum maius timore, pontus in terras ruit suumque monstrum sequitur; os quassat tremor. [1035] (Thesevs) Quis habitus ille corporis uasti fuit! (Nvntivs) caerulea taurus colla sublimis gerens erexit altam fronte uiridanti iubam; stant hispidae aures, orbibus uarius color, et quem feri dominator habuisset gregis [1040] et quem sub undis natus: hinc flammam uomunt oculi, hinc relucent caerula insignes nota; opima ceruix arduos tollit toros naresque hiulcis haustibus patulae fremunt; musco tenaci pectus ac palear uiret, [1045] longum rubenti spargitur fuco latus; tum pone tergus ultima in monstrum coit facies et ingens belua immensam trahit squamosa partem. talis extremo mari pistrix citatas sorbet aut frangit rates. [1050] Tremuere terrae, fugit attonitum pecus passim per agros, nec suos pastor sequi meminit iuuencos; omnis e saltu fera diffugit, omnis frigido exsanguis metu uenator horret. solus immunis metu [1055] Hippolytus artis continet frenis equos pauidosque notae uocis hortatu ciet. Est alta ad Argos collibus ruptis uia, uicina tangens spatia suppositi maris; hic se illa moles acuit atque iras parat. [1060] ut cepit animos seque praetemptans satis prolusit irae, praepeti cursu euolat, summam citato uix gradu tangens humum, et torua currus ante trepidantis stetit. contra feroci gnatus insurgens minax [1065] uultu nec ora mutat et magnum intonat: 'haud frangit animum uanus hic terror meum: nam mihi paternus uincere est tauros labor.' Inobsequentes protinus frenis equi rapuere cursum iamque derrantes uia, [1070] quacumque rabidos pauidus euexit furor, hac ire pergunt seque per scopulos agunt. at ille, qualis turbido rector mari ratem retentat, ne det obliquum latus, et arte fluctum fallit, haud aliter citos [1075] currus gubernat: ora nunc pressis trahit constricta frenis, terga nunc torto frequens uerbere coercet. sequitur adsiduus comes, nunc aequa carpens spatia, nunc contra obuius oberrat, omni parte terrorem mouens. [1080] non licuit ultra fugere: nam toto obuius incurrit ore corniger ponti horridus. tum uero pauida sonipedes mente exciti imperia soluunt seque luctantur iugo eripere rectique in pedes iactant onus. [1085] Praeceps in ora fusus implicuit cadens laqueo tenaci corpus et quanto magis pugnat, sequaces hoc magis nodos ligat. sensere pecudes facinus - et curru leui, dominante nullo, qua timor iussit ruunt. [1090] talis per auras non suum agnoscens onus Solique falso creditum indignans diem Phaethonta currus deuium excussit polo. Late cruentat arua et inlisum caput scopulis resultat; auferunt dumi comas, [1095] et ora durus pulcra populatur lapis peritque multo uulnere infelix decor. moribunda celeres membra peruoluunt rotae; tandemque raptum truncus ambusta sude medium per inguen stipite ingesto tenet; [1100] paulumque domino currus affixo stetit. haesere biiuges uulnere, et pariter moram dominumque rumpunt. inde semianimem secant uirgulta, acutis asperi uepres rubis omnisque ruscus corporis partem tulit. [1105] Errant per agros funebris famuli manus, per illa qua distractus Hippolytus loca longum cruenta tramitem signat nota, maestaeque domini membra uestigant canes. necdum dolentum sedulus potuit labor [1110] explere corpus. hocine est formae decus? qui modo paterni clarus imperii comes et certus heres siderum fulsit modo, passim ad supremos ille colligitur rogos et funeri confertur. (Theseus) O nimium potens, [1115] quanto parentes sanguinis uinclo tenes natura! quam te colimus inuiti quoque! occidere uolui noxium, amissum fleo. ( Nvntivs) Haud flere honeste quisque quod uoluit potest. (Theseus) Equidem malorum maximum hunc cumulum reor, [1120] si abominanda casus optanda efficit. ( Nvntivs) Et si odia seruas, cur madent fletu genae? (Theseus) Quod interemi, non quod amisi, fleo. (Chorvs) Quanti casus, heu, magna rotant! minor in paruis Fortuna furit [1125] leuiusque ferit leuiora deus; seruat placidos obscura quies praebetque senes casa securos. Admota aetheriis culmina sedibus Euros excipiunt, excipiunt Notos, [1130] insani Boreae minas imbriferumque Corum. Raros patitur fulminis ictus umida uallis: tremuit telo Iouis altisoni [1135] Caucasus ingens Phrygiumque nemus matris Cybeles: metuens caelo Iuppiter alto uicina petit; non capit umquam magnos motus humilis tecti plebeia domus. [1140] circa regna tonat. Volat ambiguis mobilis alis hora, nec ulli praestat uelox Fortuna fidem: hic qui clari sidera mundi [1145] nitidumque diem nocte relicta luget maestos tristis reditus ipsoque magis flebile Auerno sedis patriae uidet hospitium. Pallas Actaeae ueneranda genti, [1150] quod tuus caelum superosque Theseus spectat et fugit Stygias paludes, casta nil debes patruo rapaci: constat inferno numerus tyranno. Quae uox ab altis flebilis tectis sonat [1155] strictoque uecors Phaedra quid ferro parat? ACTUS QUINTUS. (Thesevs) Quis te dolore percitam instigat furor? quid ensis iste quidue uociferatio planctusque supra corpus inuisum uolunt? (Phaedra) Me me, profundi saeue dominator freti, [1160] inuade et in me monstra caerulei maris emitte, quidquid intimo Tethys sinu extrema gestat, quidquid Oceanus uagis complexus undis ultimo fluctu tegit. O dure Theseu semper, o numquam tuis [1165] tuto reuerse: gnatus et genitor nece reditus tuos luere; peruertis domum amore semper coniugum aut odio nocens. Hippolyte, tales intuor uultus tuos talesque feci? membra quis saeuus Sinis [1170] aut quis Procrustes sparsit aut quis Cresius, Daedalea uasto claustra mugitu replens, taurus biformis ore cornigero ferox diuulsit? heu me, quo tuus fugit decor oculique nostrum sidus? exanimis iaces? [1175] ades parumper uerbaque exaudi mea. nil turpe loquimur: hac manu poenas tibi soluam et nefando pectori ferrum inseram, animaque Phaedram pariter ac scelere exuam. et te per undas perque Tartareos lacus, [1180] per Styga, per amnes igneos amens sequar placemus umbras: capitis exuuias cape laceraeque frontis accipe abscisam comam. non licuit animos iungere, at certe licet iunxisse fata. morere, si casta es, uiro; [1185] si incesta, amori. coniugis thalamos petam tanto impiatos facinore? hoc derat nefas, ut uindicato sancta fruereris toro. o mors amoris una sedamen mali, o mors pudoris maximum laesi decus, [1190] confugimus ad te: pande placatos sinus. Audite, Athenae, tuque, funesta pater peior nouerca: falsa memoraui et nefas, quod ipsa demens pectore insano hauseram, mentita finxi. uana punisti pater, [1195] iuuenisque castus crimine incesto iacet, pudicus, insons - recipe iam mores tuos. mucrone pectus impium iusto patet cruorque sancto soluit inferias uiro. (Theseus) Quid facere rapto debeas gnato parens, [1200] disce ex nouerca: condere Acherontis plagis. Pallidi fauces Auerni uosque, Taenarii specus, unda miseris grata Lethes uosque, torpentes lacus, impium rapite atque mersum premite perpetuis malis. nunc adeste, saeua ponti monstra, nunc uasti maris, [1205] ultimo quodcumque Proteus aequorum abscondit sinu, meque ouantem scelere tanto rapite in altos gurgites. Tuque semper, genitor, irae facilis assensor meae: morte facili dignus haud sum qui noua natum nece segregem sparsi per agros quique, dum falsum nefas [1210] exsequor uindex seuerus, incidi in uerum scelus. sidera et manes et undas scelere compleui meo: amplius sors nulla restat; regna me norunt tria. In hoc redimus? patuit ad caelum uia, bina ut uiderem funera et geminam necem, [1215] caelebs et orbus funebres una face ut concremarem prolis ac thalami rogos? donator atrae lucis, Alcide, tuum Diti remitte munus; ereptos mihi restitue manes. impius frustra inuoco [1220] mortem relictam: crudus et leti artifex, exitia machinatus insolita effera, nunc tibimet ipse iusta supplicia irroga. pinus coacto uertice attingens humum caelo remissum findat in geminas trabes, [1225] mittarue praeceps saxa per Scironia? grauiora uidi, quae pati clausos iubet Phlegethon nocentes igneo cingens uado. quae poena memet maneat et sedes, scio: umbrae nocentes, cedite et ceruicibus [1230] his, his repositum degrauet fessas manus saxum, seni perennis Aeolio labor; me ludat amnis ora uicina alluens; uultur relicto transuolet Tityo ferus meumque poenae semper accrescat iecur; [1235] et tu mei requiesce Pirithoi pater: haec incitatis membra turbinibus ferat nusquam resistens orbe reuoluto rota. Dehisce tellus, recipe me dirum chaos, recipe, haec ad umbras iustior nobis uia est: [1240] gnatum sequor - ne metue qui manes regis: casti uenimus; recipe me aeterna domo non exiturum. - non mouent diuos preces; at, si rogarem scelera, quam proni forent! (Chorus) Theseu, querelis tempus aeternum manet: [1245] nunc iusta nato solue et absconde ocius dispersa foede membra laniatu effero. (Theseus) Huc, huc, reliquias uehite cari corporis pondusque et artus temere congestos date. Hippolytus hic est? crimen agnosco meum: [1250] ego te peremi; neu nocens tantum semel solusue fierem, facinus ausurus parens patrem aduocaui. munere en patrio fruor. o triste fractis orbitas annis malum! complectere artus, quodque de nato est super, [1255] miserande, maesto pectore incumbens, foue. Disiecta, genitor, membra laceri corporis in ordinem dispone et errantes loco restitue partes: fortis hic dextrae locus, hic laeua frenis docta moderandis manus [1260] ponenda: laeui lateris agnosco notas. quam magna lacrimis pars adhuc nostris abest! durate trepidae lugubri officio manus, fletusque largos sistite, arentes genae, dum membra nato genitor adnumerat suo [1265] corpusque fingit. hoc quid est forma carens et turpe, multo uulnere abruptum undique? quae pars tui sit dubito; sed pars est tui: hic, hic repone, non suo, at uacuo loco. haecne illa facies igne sidereo nitens, [1270] inimica flectens lumina? huc cecidit decor? o dira fata, numinum o saeuus fauor! sic ad parentem natus ex uoto redit? en haec suprema dona genitoris cape, saepe efferendus; interim haec ignes ferant. [1275] Patefacite acerbam caede funesta domum; Mopsopia claris tota lamentis sonet. uos apparate regii flammam rogi; at uos per agros corporis partes uagas inquirite; istam terra defossam premat, [1280] grauisque tellus impio capiti incubet.