[0] DE MEDECINA PRAECEPTA.
PROOEMIUM.
Membrorum series certo deducta tenore
Ut stet, et assimilis medicinae defluat ordo,
Principio celsa de corporis arce loquamur.
PRAEFATIO.
Phoebe, salutiferum quod pangimus adsere carmen 
inuentumque tuum prompto comitare fauore. 
Tuque, potens artis, reduces qui tradere uitas 
nosti et in caelum manes reuocare sepultos, 
qui colis Aegeas, qui Pergama quique Epidaurum, 
qui quondam placida tectus sub pelle draconis 
Tarpeias arces atque inclita templa petisti 
depellens taetros praesenti numine morbos: 
huc ades et quicquid cupido mihi saepe locutus 
firmasti, cunctum teneris expone papyris. 

[1] AD CAPITIS CVRATIONEM.
balsama si geminis instillans auribus addas, 
tum poteris alacrem capitis reparare uigorem. 
Vel quae septenis censentur gramina nodis 
utiliter nectes uel corno ex arbore sertum. 
Puleiumue potens una super aure locabis 
aut illud mixto coctum clementer aceto 
cauta nare trahes; seu uisco lintea nexo 
induces fronti seu tritae gramina mentae; 
spongia cum tepidis adnexa liquoribus imbris 
profuit aut hedera ex oleo colata uetusto; 
profuit et cocleis frontem tractare minutis. 
Si nocuit cerebro uiolentia solis aperto, 
saepe chelidonia ex acido perducta liquore 
sanauit; prosunt et amica papauera somno, 
si prius in lento madefacta terantur oliuo. 

[2] Hemicranio medendo. 
portio si capitis morbo temptatur acuto, 
alia diuersam lana contecta per aurem 
inducta prosunt et eodem balsama pacto; 
alia uel ternis piperis terna addita granis 
trita linis: certam dabit haec tibi cura salutem. 

[3] Ad porriginem depellendam. 
est insensibilis morbus, sed noxia formae, 
cum caput immensa pexum porrigine ninguit, 
copia farris uti frendentibus edita saxis. 
Hanc poterit maluae radix decocta leuare; 
aut tu fenuculum nitrumque et sulphura uiua 
contere, deinde caput permixtis ablue cunctis; 
furfuribusue nouis durum miscebis acetum, 
ut uarios crines tali des unguine puros; 
prodest et tarda demptus testudine sanguis 
et prodest cedro demissus ab arbore sucus. 
Desinet interea glomerari farrea nubis 
cessabitque grauis crebrae porriginis imber. 

[4] Ad capillos tinguendos. 
quos pudet aetatis longae, quos sancta senectus 
offendit, cupiunt properos <si> abscondere canos 
et nigrum crinem fuco simulare doloso, 
his prodest acri contrita cupressus aceto 
uel frons lentisci uel tristia poma sabuci; 
lumbrici quoque terrestres miscentur oliuo 
et iuuenem praestant rediuiuo flore capillum. 
Praeterea niueum poterit depellere uultum 
resina ex facili cera uiscoque coacta. 
Ad rutilam speciem nigros flauescere crines 
unguento cineris praedixit Tullius auctor. 
Si praegnans artus captiui soricis edit, 
dicuntur fetus nigrantia lumina fingi. 

[5] Ad pthiriasin arcendam. 
noxia corporibus quaedam de corpore nostro 
progenuit natura uolens abrumpere somnos, 
sensibus et monitis uigiles intendere curas. 
Sed quis non paueat Pherecydis fata tragoedi, 
qui nimio sudore fluens animalia taetra 
eduxit, turpi miserum quae morte tulerunt. 
Sylla quoque infelix tali languore peresus 
corruit et foedo se uidit ab agmine uinci. 
Saepius ergo decet mordax haurire sinapi, 
uel nitro ac sale permixtis acidoque liquore 
laxatis, ut sint simul alia, tangere corpus, 
aut lacrimis hederae aut suco perducere cedri, 
quin etiam furfur mixto medicatur aceto. 
Vnda maris lendes capiti deducet iniquas 
et quicquid crebri defendit silua capilli. 

[6] Prurigini, papulis et scabie arcendis. 
inlotus sudor uel copia nobilis escae 
saepe graui scabie correptis asperat artus. 
Ergo lutum prodest membris adhibere fricatis, 
quod facit ex asino saccatus corporis umor; 
nec pudeat tractare fumum, quod bucula fudit; 
stercoris ex porco cinerem confundito lymphis, 
sic pauidum corpus dextra parcente foueto; 
proderit ex oleo puluis, quem congerit alte 
dulcibus ex latebris patiens formica laborum: 
conuenit hinc tepido lita tradere corpora soli. 
Feruentes papulas papiro curato liquenti, 
aut acido Baccho miscebis farra lupini 
atque hinc in calido percurres membra lauacro. 
Pruritus autem salsos leuat umor aceti 
siue maris rabidi sudor cocleaeque minutae, 
quarum contactu perimetur acerba libido. 

[7] Phrenesi et capiti purgando. 
ex uitio cerebri phrenesis furiosa mouetur 
amissasque refert frendens amentia uires, 
siue calens febris iactatos exedit artus 
siue meri gustus seu frigoris efficit aura. 
Conuenit calidis pecudum pulmonibus apte 
tempora languentis medica redimire corona. 
Inlotis etiam lanis suffire memento 
cerritum; saepe horrendi medicantur odores. 
Purgatur cerebrum mansa radice pyrethri, 
unguitur et sucis, dederit quos parua sabucus, 
expressusque hederae mandatur naribus umor 
aut mixtum rutae cerebro instillatur acetum. 
Non semper praesens dolor est sanabilis: ergo 
cura magis prodest uenturis obuia morbis 
atque ideo sanos etiam curarier est par. 

[8] Defluxu capillorum et maculis capitis tollendis. 
defluit expulsus morbo latitante capillus, 
si raro lauitur; seu uis epota ueneni 
seu salamandra potens nullisque obnoxia flammis 
eximium capitis tactu deiecit honorem. 
Nonnunquam uariant maculae paruisque parumper 
orbibus aspersum ducit noua uulnera tempus. 
Vipereae pellis cinerem his addito rebus 
roboreasue pilas ursino iungito seuo 
uel testudineo mala permulceto cruore. 

[9] Vmoribus et perfrictionibus sedandis. 
saepe ita peruadit uis frigoris ac tenet artus, 
ut uix quaesito medicamine pulsa recedat. 
Si ranam ex oleo decoxeris, abice carnem, 
membra foue. Parili ratione rigorem 
urticae semen perceptaque frigora uincit. 
Et ceruina potest mulcere medulla rigorem. 
Decoctum raphani semen cum melle uorabis. 
Siue fel ursinum tepefacta dilue lympha: 
proderit hoc potu; seu cassis ostrea testis 
usta dabit cinerem, qui pro sale sumptus in escis 
decutiet gelidum calefacto uertice uirus. 
Nonnullus liquidum sugit mulsumque sinapi 
palatoque agitat pariter retinensque uomensque. 
Alia nonnulli mandunt oleiue liquore 
perfundunt calido cerebrum nasique latebras. 
Quidam lactucae credunt prodesse sapores. 
Curandi modus hic et suauis et utilis idem est. 

[10] Elephantiasi propellendae. 
est elephans morbus tristi quoque nomine dirus, 
non solum turpans infandis ora papillis, 
sed cita praecipitans funesto fata ueneno 
huic erit aduersus cedri de cortice sucus 
mustelaeque cinis uel fusus sanguis ab illa. 
Nonnulli dixere serum prodesse bibendo. 
Mentastri folium potu apposituque salubre est, 
nec frustra bulbos et sulfura iungit aceto 
qui cupit horribiles ad pristina reddere uultus. 
Praeterea nitrum debes cum melle iugatum 
spargere lacte bouis, uarias sic unguere frontes. 
Cerussam et chartam, quam gens Aegyptia mittit, 
ture simul misceque oleo, quod flore rosarum 
conditum est: line sic faciem, sic redde salutem. 

[11] Cutis et faciei uitiis propellendis. 
inuida si maculat faciem lentigo decoram 
nec prodesse ualent naturae dona benignae, 
erucam atque acidum laticem simul inline malis; 
proderit et bulbus mellis dulcedine uictus, 
crudaue dulcacido miscebis rapa liquori, 
sanguine uel leporis morbus delebitur oris. 
Frons salicis cum flore suo contrita medetur. 
Saepiolae cineres ex ossibus omnia leuant. 
Cygneos adipes hilaro misceto Lyaeo: 
omne malum propere maculoso ex ore fugabis. 
Horrebit si liuor atrox aut nigra cicatrix, 
attrito sapone genas purgare memento. 
Rugarum sulcos lentisci mastice tendes. 
Si uero uitium est quod ducit ad impete nomen, 
hoc matutina poteris cohibere saliua 
seu folio platani, quod mansum mane uorabis. 
Foeda fluunt curui quae purgamenta cameli 
urentur cineremque dabunt, iungentur aceto 
mascula tura simul, diuinaque cura ualebit. 

[12] Aurium uitiis succurrendis. 
cum saeuus teneras dolor alte sauciat aures, 
fraxinea in flammis fundit quem talea sucum 
instilla siue obscaenos ex uirgine rores 
aut sucum, ex folio dederit quem populus alba. 
Saepe chelidoniae rapidum sociatur acetum 
adiunctoque nitro procedit cura salubris. 
Mentastri liquor expressus conducere fertur. 
Infectum uiolis oleum bene consulit auri. 
Annosa rubros si legeris arbore uermes, 
ex oleo tere: sic tepidos infunde dolenti. 
Si uero obstrusa sensus morietur in aure, 
lumbricos terrae seuumque ex ansere rauco 
excoque: uel ueterem poteris dissoluere morbum. 
Fella bouis surdis etiam prodesse loquuntur, 
si iungas olidae graue quod minxere capellae. 
Si uero incautas animal penetrauerit aures, 
proderit admixto pauidi fel muris aceto. 
At si lympha nocens peruaserit, anseris aptus 
immittetur adeps caeparum non sine suco, 
qui grauis est oculis, sensum tamen auribus auget. 
Vis et Phoebigenae diuinam discere curam? 
Si qua uel annosis confecta doloribus auris 
plectitur, hoc uno medicamine cuncta uigebit. 
Alia tu septem numero septemque lupinos 
ceruinam dabis in testam, tum Delphica frondis 
addatur, mixto totum feruescat aceto: 
doctus eris tepidos illinc immittere rores. 

[13] Oculorum dolori mitigando. 
summa boni est alacres homini contingere uisus, 
quos quasi custodes defensoresque pericli 
prospiciens summa natura locauit in arce, 
sic tamen ut nullos paterentur desuper ictus 
atque supercilio pauidi tegerentur opaco. 
Sed dolor immeritum lumen si forte lacessit, 
lana madens oleo noctu conectitur apte 
uiuentisue nepae lumen gestatur amicum. 
Ex folio caulis cineres confractaque tura 
et laticem Bacchi fetae cum lacte capellae 
desuper induces atque una nocte probabis. 
Hyblaei mellis sucus cum felle caprino 
subueniunt oculis dira caligine pressis. 
Vettonicae mansus siccabit lumina sucus. 
Si tenebras oculis obducit pigra senectus, 
expressae marathro guttae cum melle liquenti 
detergere malum poterunt uel uulturis atri 
fella, chelidonio fuerint quae gramine mixta: 
haec etiam annosis poterunt succurrere morbis. 
Fel quoque de gallo mollitum simplice lympha 
exacuit puros dempta caligine uisus. 
Siue columbarum fimus <ad>miscetur aceto 
seu fel perdicis parili cum pondere mellis. 
Vina chelidoniae simili ratione iugantur 
efficiuntque suo praeclaros unguine uisus, 
aspera quin etiam mulcent et rupta reducunt. 
Si genus est morbi, miserum quod lumen adurit, 
hic calor infuso mitescit lacte canino. 
Si tumor insolitus typho se tollet inani, 
turgentes oculos uili circumline caeno. 
Anguibus ereptos adipes aerugine misce: 
hi poterunt ruptas oculorum iungere partes. 
Si uero horrendum ducent glaucomata plumbum, 
spiritus alterius prodest, qui grana cumini 
pallentis mandens uisus exalat in ipsos. 

[14] Dentium uitio et oris fetori medendo. 
haud facile est acrem dentis tolerare laborem: 
quo magis est aequum medicam pernoscere curam. 
Cum Baccho uiolas incoxeris, ore teneto. 
Mansus item prodest sucis oleaster acerbis: 
hinc oscedo fugit, linguae quoque uulnera cedunt. 
Cum uino piper et nitro tepidum inde dolenti. 
Saepe chelidoniae suco uel lacte capellae 
sanescunt dentes aut tauri felle iuuantur. 
Aut acidi latices clauso uoluuntur in ore. 
Manditur apta rubus gingiuis et bona labris. 
Lentiscus myrtusque emendant oris odorem. 
Quod uero assumpsit nomen de dente fricando, 
ceruino ex cornu cinis est, aut ungula porcae 
torrida, uel cinis ex ouis, sed non sine uino, 
muricis aut tosti uel bulbi extincta fauilla. 
Ambitiosa putas? Sunt ista salubria cunctis. 
Exesos autem dentes si forte quereris, 
ure fimum muris, patulis et hiatibus adde; 
uel cinerem dentis ceruini extinguere aceto 
conuenit atque cauis immittere partibus apte. 
Prodest et puluis lumbrici corpore tosto. 
Ora ambusta cibo sanabis lacte canino. 
Saepe etiam gelida gingiuas collue lympha, 
dentibus ut firmum possis seruare uigorem. 
Si uero infandum proserpit ad intima uulnus, 
permisceto salem parili cum pondere turis: 
hinc tractato locum: miram experiere medelam. 
Aut tu sume pilam, quae caudis haeret ouinis: 
haec siccata dabit molles et fracta farinas, 
huius et attritu taetrum mulcebitur ulcus. 

[15] Vuae, faucibus, collo et quae mollienda sunt medendis. 
aegrescunt tenerae fauces, cum frigoris atri 
uis subiit uel cum uentis agitabilis aer 
uertitur atque ipsas flatus grauis inficit undas 
uel rabidus clamor, fracto cum forte sonore 
plenum radit iter. Sic est Hortensius olim 
absumptus; causis etenim confectus agendis 
obticuit cum uox domino uiuente periret 
et nondum extincti moreretur lingua diserti. 
Ergo omni studio quaeres inhibere dolorem. 
Simplicibus lymphis confunditur aerium mel, 
additur excussus niuea similagine furfur: 
decocta haec clauso simul exercentur in ore. 
Praeterea fauces extrinsecus unguere prodest 
ursino et tauri seuo cerisque remissis, 
omnia quae geminis aequabis lancibus ante. 
Disce etiam miram ex humili medicamine curam. 
Attiaco melli iunges agreste papauer 
decoctumque simul mandes mansumque uorabis. 
Crinitae porri radices quinque coquantur, 
hinc aqua non feruens uoluatur fauce sonora 
nec tamen in stomachum descendat gutta patentem. 
Si uero adflictam languor deiecerit uuam, 
tunc horas aliquot pronus recubare memento; 
aut illam puluis tosti releuabit anethi 
aut cinis ex coclea uel torrida brassica flammis. 
Angina uero mixtum sale poscit acetum, 
quod refert clauso uersatum agitare palato. 
At si ceruices durataque colla rigebunt, 
(mira loquor) geminus mulcebitur unguine poples: 
hinc longum per iter neruos medicina sequetur; 
anseris aut pingui torpentia colla fouebis. 
Inditur et ualido multum lens cocta in aceto 
aut caprae fimus ex bulbo aut ceruina medulla: 
hoc etiam inmotos flectes medicamine neruos. 
Quos autem uocitant tolles, attingere dextra 
debebis, qua gryllus erit pressante peremptus. 

[16]  De rigore ceruicis. 
At si cervices, durataque colla rigebunt 
(Mira loquar), geminus mulcebitur unguine poples, 
Hinc longum per iter neruos medicina sequetur. 
Anseris aut pingui torpentia colla fouebis. 
Illinitur ualido multum lens cocta in aceto, 
Aut caprae fimus et bulbi, aut ceruina medulla 
Hoc etiam immotos flectes medicamine heruos. 
Quos autem uocitant tolles, attingere dextra 
Debebis, qua grillus erit pressante peremptus

[17] Tussi et choleribus medendis. 
noxia si cholerum penitus saeuire uenena 
perspicies, cocta lactucae fronde leuabis, 
proderit et caules adsumere saepe madentes. 
Interdum fauces tussi quatiuntur atroci: 
alia tum sumis decocta et melle peruncta, 
semina uel raphani permixto dulcia melle. 
Aut si fraxinea semen de fronde reuellis, 
interiora uora, uetitus contingere dente. 
Ouum melle teres domitum feruentibus undis 
marrubiumue potens: haec faucibus optima sumes 
frenabisque grauem facili medicamine tussim. 

[18] Stomacho et digestioni. 
qui stomachum regem totius corporis esse 
contendunt, uera niti ratione uidentur. 
Huius enim ualidus firmat tenor omnia membra 
aut contra eiusdem franguntur cuncta dolore. 
Quin etiam, nisi cura iuuat, uitiare cerebrum 
fertur et integros illinc auertere sensus. 
Lactucae semen nigrae, quod lignea pila 
triuerit, admixto ieiunus sumito melle; 
sed coclear trinum gustu tibi sufficit uno. 
Aut tritum semen raphani mulsumque iuuabit; 
siue duae partes apsinthi ac tertia rutae 
decoctis potantur aquis siliquaeque madentes, 
semina uel marathri fetae cum lacte capellae; 
puleium quoque decoctum curabit amice. 
Et potu et fotu stomacho conducit acetum. 
Seu cocleas undis calefactas ac prope uictas 
suppositis torre prunis uinoque garoque 
perfusas cape: sed prodest magis esse marinas. 
At male digestis si crapula saeuiet escis, 
ex pipere et calida florem de rore marino 
ebibe; seu salibus piper adde et tenue cuminum, 
quae coctis iunges epulis ac rapta uorabis. 
Aut cubitum pergens sucum cape tristis aceti. 
Ventriculus mergi tactus sale theriacusque 
tosto pane super, piperis quoque puluere multo 
miscetur: capies diuinum munus in istis. 
Proderit hoc stomacho, uictas et concoquet escas: 
grana peregrini piperis diffindito quinque, 
nicolao molli quae mane inserta capesses. 

[19] Felli uomitu et pthisi. 
lutea si crescent et cunctis noxia fella, 
alia parua nouem, piperis tot permole grana, 
quae cyatho diluta gari mandesque bibesque: 
haec iterum septena capis, post denique quina. 
Praeterea caules, si frondet passa, sabuci 
decoctos sale permisces ac spargis oliuo: 
tum capis ac tali auxilio fella horrida purgas. 
Prosunt et pelagi latices, quos pondere iusto 
dulcibus adsocias lymphis mellique liquenti. 
Et niueus prodest ex ubere sucus asellae, 
si tepido uinum infundas ac mella piperque. 
At uomitum radix narcissi pota mouebit. 
Si uero pthisis annoso sedet improba morbo, 
intritas uino cocleas hausisse iuuabit. 
Proderit et ueteris seui pila sumpta suilli, 
Carne asinae seuoque caprae medicina salubris. 

[20] Mammis sanandis uel stringendis. 
ubera fecundo ualde lactentia suco 
saepe sibi noxae nimium manando fuerunt: 
faece igitur ualida saeui reprimentur aceti. 
Post partum tumidas iniuste adsurgere mammas 
interdum aspicies: harum mala commemoratur 
murinum fimus ex pluuio sedare liquore. 
Sin autem clausas penitus dolor angit acerbus, 
lumbricis terrae turgentes ungue corymbos. 
Si castigatas studium est praestare papillas, 
ex hedera sertis ambas redimire memento, 
protinus et raptas fumis mandare coronas; 
anseris aut seuum pariter cum lacte tepenti 
aut ouum inlinito, tulerit quod garrula perdix. 
Praeterea pluuio decocta papauera rore 
haerescant, multis post absoluenda diebus. 
Vis et Phoebigenae caelestia sumere dona, 
ubera cum taetris laniata doloribus horrent? 
Nauis ramentum et quae nomine prasion herba est 
et quae uulgari sermone insana uocatur 
(Graecus hyoscyamon propria scit dicere lingua) 
nec non et calami radix lapathique legumen 
mixta dabunt miras (experto crede) medelas. 

[21] Reiectioni cibi aut sanguinis abstinendae. 
si stomachus nondum concoctas expuit escas 
et magis atque magis uitium recolendo ualescit, 
alia caedemus crebrumque trahemus odorem. 
Sin etiam rutilus referetur pectore sanguis, 
sorbitio mentae, raphanus uel cocta iuuabit. 
Saepe lapis teritur (specularem nomine dicunt) 
et mixtis hauritur aquis sistitque cruorem. 
Vritur interdum raptus de subere cortex, 
et cinis ex calido prodest epota Lyaeo; 
ouorum cinis aut coclearum aut denique melis 
aut cinis ex salicum ramis prodesse putatur; 
aut platani pilulas acri infundemus aceto: 
nullus erit sanguis, quem non cibus iste moretur. 

[22] Iecoris et lateris uitiis medendis. 
si mollis iecoris fibras dolor angit acerbus, 
protinus ex mulsa potanda elelisphagus herba est, 
sumitur aut semen, quod fraxinus alta profudit, 
uulturiiue iecur uel ius perdicis apricae. 
Praeterea simili dragma pix dura piperque 
franguntur; sic in mollito puluere iuncta 
egelidis miscentur aquis recreantque bibentem. 
Absinthi quoque decocti potabitur humor. 
Si latus immeritum morbo temptatur acuto, 
accensum tingues lapidem stridentibus undis, 
hinc bibis; aut aceris radicem tundis et una 
cum uino capis: hoc praesens medicamen habetur. 
Quid referam multis conposta Philonia rebus, 
quid loquar antidotus uarias? Dis ista requirat, 
at nos pauperibus praecepta dicamus amica. 
Nec non et iecoris quaeretur fibra lupini 
iungeturque simul costum foliumque piperque; 
diluta quae duro dantur potanda Lyaeo. 
Est et uis morbi, quod 'telum' commemoratur, 
cum subito dolor insanus furit incitus ictu: 
Persicus huic potum e nucleo dabit interiore; 
quae mihi cura satis casu monstrante probata est. 

[23] Spleni curando. 
quando lien tumido circumligat ilia uinclo 
et plena splenis demonstrant membra rigorem, 
mollibus ex hederae tornantur pocula lignis: 
hinc trahet adsuetos aeger quoscunque liquores. 
Aut uiridis coctorum holerum potabitur unda. 
Proderit exsucto fluuialis hirudo cruore, 
siue myrica potens seu ros cum pane marinus, 
aut hederae sucus potu apposituque iuuabit. 
Nec non intactam ferro quam uideris alnum, 
huic liber eripitur ferro sine decoquiturque, 
donec uictarum pars tertia subsit aquarum: 
hinc medico potu pulsus dolor omnis abibit. 
Nonnulli memorant consumi posse lienem, 
si qui eruum semper ieiuno sumpserit ore. 
Arida ficus item feruente domatur aceto 
et trita inlinitur, uel splen apponitur haedi. 
Marrubium in uino potum prodesse loquuntur. 
Praeterea piper ac nepetae cum flore et anethum 
nicolausque, apio ac boletus iungitur una: 
horum decoctos latices potare salubre est. 
Puleium, abrotonum nitida cum mastice coctum 
ac thymbrae speciem, quam commemorant cephaloten, 
praedixit spleni deus Idae posse mederi. 
Dulcia Plautus ait grandi minus apta lieni. 
Splen tumidus nocet et risum tamen addit ineptum, 
ut mihi Sardonicis uideatur proximus herbis, 
irrita quae miseris permiscent gaudia fatis. 
Dicitur exsectus faciles auferre cachinnos 
perpetuoque aeuo frontem praestare seueram. 

[24] Praecordiis sanandis. 
languida si duro turgent praecordia morbo, 
miscetur mulsae farris sextarius undae 
nec non et lini tunsum siliquaeque legumen: 
haec decocta simul nondumque tepentia nectes. 
Aut quae poma Cydon Cretaeis misit ab oris 
cocta lines, durum ut possis mollire tumorem. 
Ocima praeterea bulbiue linuntur amari. 
Proderit et lymphis corpus mersare marinis. 
Quin etiam catulum lactantem adponere membris 
conuenit: omne malum transcurrere fertur in illum; 
cui tamen extincto munus debetur humandi. 
Humanos quoque contactus mala tanta sequuntur 
et iunctus uitium ducit de coniuge coniux. 
Quod superest styraci iunges ramenta carinae 
quodque decem ex rebus confit simul atque uocatur, 
masticis addentur fractae iam mollia farra: 
talibus auxiliis praecordia fota resident. 

[25] Lumbis et renibus sanandis. 
cum saeuit penitus haerens iniuria lumbis, 
igne lapis candens datur exultantibus undis: 
hoc poteris potu tristem superare dolorem. 
Aut pice cum molli nitrum sulphurque et acetum 
sucida lana rapit contacta calentibus isdem: 
proderit hanc aegris crebro perducere membris. 
Aut caput asparagi cum uino sume uetusto 
seu mauis adpone: modus conducit uterque. 
Aut adipe inmixtum lumbis inductio sulphur. 
Saepe chelidoniam cum suco Palladis addes 
farraque quae tremulis prosunt sudantia flammis. 
Fertur amygdalinae sucus nucis esse bibendus: 
pinsitur haec tepidoque absorbitur indita fonti. 
Aut tres ex uino cocleas feruescere coges 
cumque suis domibus franges; piperis quoque grana 
ter quina adicies potuque iuuaberis illo. 
Furfur item parca fuerit cum feruidus unda, 
post oleo madidus saccis immittitur aptis, 
quos uix passuris urentes addito membris. 
Prodest ceruinae uiolens natura medullae. 
Nec nocuit ciceris cocti potasse liquorem; 
aut mixtam teneris madidamque elelisphacon undis 
contere tumque simul cum mastice confer anethum 
quodque decem ex rebus componi ex nomine clarum est: 
his continge locum: deus haec mihi certa probauit. 

[26] Ventris dolori mitigando. 
si dolor insanus tota desaeuit in aluo, 
heminis tribus in lympha<e> ualidam coque rutam 
atque apium, donec duplex pars desit aquarum: 
potus erit medicus non detractante palato. 
Praeterea niuei sterilis testa uritur oui; 
quae postquam in taetram fuerit conuersa fauillam, 
ex calidis potatur aquis et pota medetur. 
Nec non iungenda est utero noua uirga myricae: 
inlaesa haec ferro terraque intacta geratur. 
Aut medio uentris prodest aspargere terram, 
quam signauerunt uestigia pressa rotarum. 
Proderit et puluis facili sub cardine raptus. 
Quin etiam ex lymphis tritum potare cuminum 
conueniet, quod iam nobis documenta probarunt. 
Menta quoque hoc pacto medicos dabit hausta sapores. 
Coeliacos autem recreabis pane salubri, 
quem madido farre efficies ac mollibus ouis, 
quorum testa fero prius euanescat aceto. 
Refert et teretes bulbos mollire terendo 
cumque his Lenaei durum potare fluentum. 

[27] Hydropi depellendae. 
corrupti iecoris uitio uel splenis acerbus 
crescit hydrops aut cum siccatae febre medullae 
atque auidae fauces gelidum traxere liquorem. 
Tum lympha interius uitio gliscente tumescit 
secernens miseram proprio de uiscere pellem. 
Conueniet tenerae radix decocta sabuci 
in geminis calidi cyathis potanda Lyaei. 
Nec non in tepidis conuolues corpus harenis. 
Adposituque leues nepetae gustuque iuuabunt. 
Elleboro bene purgatur lymphaticus error. 
Aut huius uice sementis scopulosa genestae 
miscetur mulsis et cautis ducitur undis. 
Saepe et scillino pelluntur noxia Baccho.
Est qui praeualidum fricto sale miscet acetum 
atque olei suco, refricatque albentia membra 
Fraxineum semen cum Bacchi rore bibendum est. 
Nec non adposito curantur dropace membra, 
qui subito raptos uentos sucosque reuellit. 
aut calido filicis radicem mollit Iaccho, 
qui subito raptos uentos succosque reuellit 
unguine quo frangit uires languoris aquosi. 

[28] Ventri molliendo. 
saepe cibi specie, uitio uel corporis ipso 
potibus aut duris restricta morabitur aluus. 
Vincetur talis mora gramine Mercuriali, 
cuius aquam cocti minimo cum melle bibemus. 
Prunaque conueniunt, quae mittit clara Damascus. 
Multos praeterea medici componere sucos 
adsuerunt; pretiosa tamen cum ueneris emptum, 
falleris frustraque immensa nomismata fundes. 
Quin age et in tenui certam cognosce salutem. 
Aut igitur tectum lana supponis alumen 
aut edis in patinis tenerae decocta sabuci 
uel cum lacte caprae salsum mulsumque capessis. 
Crede tamen potum meliorem lactis equini: 
dicitur hic dulces asinae praeuincere sucos. 
Siluestris fici lacrimam prodesse loquuntur. 
Quodque ratis melius uerbis dicemus Horati: 
'mitulus et uiles pellunt obstantia conchae'. 
Sed cocleas prius est urtica aut furfure pasci: 
purior hinc gustus noxa sine mouerit aluum. 
Saepe thalassomeli adiecto cumulauimus imbri:
haec purgant, parili fuerint si pondere mixta. 

[29] Solutioni uentris et dysenteriae compescendae.
tam uarii casus mortalia saecla fatigant, 
ut sint diuersis obnoxia corpora morbis. 
Saepe etenim nimio cursu fluit impetus alui: 
frenatur, mixto cum feruet brassica uino 
aut cerasi uictum longo iam tempore pomum. 
Sucus Aminei cum pane medetur Iacchi 
uel bene permixtum calida potatur acetum: 
uile quidem facili factu, tamen utile potu. 
Si laedent medica data purgatoria dextra, 
adiecto piperis medicatur puluere calda. 
Sin autem longo decurrent intima fluxu 
atque immane malum multo iam tempore gliscet, 
torridus ex uino cortex potabitur oui. 
Ramentum niuei credunt prodesse elephanti. 
Arbore Pyramea cortex derepta coquetur 
axe sub aetherio, tum nigro mixta Lyaeo 
inmensum poterit potu retinere fluorem. 
Numinis aut iussu cedrini mastice misces 
mollitamque picem et rasum de nauibus unguen: 
languida quo fidens medicamine membra fouebis. 
Proderit et pueris, quos dentis origo fatigat, 
castaneas coxisse nuces et sorba uetusta 
atque apium caulesque, rubus quos fundit acuta: 
potio quae fluidam consumpta morabitur aluum. 

[30] Lumbricis et taeniis aspurgandis. 
quid non aduersum miseris mortalibus addit 
natura, interno cum uiscere taenia serpens 
et lumbricus edax uiuant inimica creanti? 
Quod genus assiduo laniat praecordia morsu, 
saepe etiam scandens oppletis faucibus haeret 
obsessasque uias uitae concludit anhelae. 
Ergo cinis cornu ceruini proderit haustus 
uel nepetae tritum ex uino uel lacte capellae; 
nec non et sucus medici potatur aceti. 
Prodest praeterea cum Baccho Persica frondis. 
Democritus memorat mentae conducere potum. 
Sumitur abrotonum nec non et uile melanthum. 
Alia per sese sanant aut uis coriandri. 
Quin et marrubium decoctum haustumque iuuabit. 
Puleiumue potens et agreste iugatur anethum: 
synthesis haec prodest unda mollita calenti. 

[31] Colo sedando. 
cum colum, inuisum morbi genus, intima carpit, 
mande galeritam uolucrem quam nomine dicunt. 
Aut pauidi leporis madefacta coagula pota. 
Siue apio nepetas tereti cum mastice iunge 
nec non et species ambas halantis anethi, 
quarum decoctos patiens haurito liquores. 

[32] Vessicae et calculo purgando. 
si cui uessicae tardus cunctabitur umor, 
haec mora rumpetur uino peruicta uetusto. 
Proderit ex paruis acinos potare sabucis 
aut hederae sucum aut lacrimosi trita sinapi. 
Nec non resinas ex Oricia terebintho 
in speciem eruiliae paruos glomerabis in orbos, 
quos ternos tepida mixtos hausisse medella est. 
Quondam etiam nimio praeceps urina fluento 
inrigat exuuias obscaenoque inficit imbri: 
tum leporis cerebrum ex uino potare licebit. 
Si dolor internam uessicae concoquet aluum, 
subueniet radix frondosae epota cupressi 
puleiumue potens domitum feruentibus undis. 
Si uero in lapides densus conuertitur umor, 
qui retinent cursus gemitumque dolore frequentant, 
saxifragam seu spongiten succurrere credunt. 
Praeterea semen myrti siluestris Iaccho 
atque oleo mixtum bibitur, nec desit acetum, 
uinaque sumantur fricto condita cumino; 
siue palumborum capitur fimus acre ferorum 
dulcacidis sparsum sucis trituque solutum; 
nec non obscaenus caprae potabitur humor: 
obruet hic morbum labefactaque saxa remittet. 

[33] Conceptioni et partui.
inrita coniugii sterilis si munera languent 
nec subolis spes est multos iam uana per annos 
(femineo fiat uitio res necne, silebo: 
hoc poterit magni quartus monstrare Lucreti) - 
sed natura tamen medicamine uicta potenti 
saepe dedit fetus studio curante paratos. 
Aut igitur leporis consumit femina uuluam 
aut, ouis in stabulis fractas cum ruminat herbas, 
pendentem spumam molli deducit ab ore 
atque illam meminit mixto potare Falerno. 
Mercurialis item capitur communiter herba, 
si cubitum noctu coniunx festinat uterque. 
Atque ubi iam certum spondet praegnatio fetum, 
ut facili uigeat seruata puerpera partu, 
dictamnum bibitur, cocleae manduntur edules. 
Aut qui olim menses minus octo moratus in aluo est 
inrumpit thalamos et nexus soluit inertes,
Pulegii quoque purgari tunc conuenit imber, 
cuius opem ueram casus mihi saepe probarunt. 
Quin etiam stercus supponunt uulturis atri, 
sentiat ut minime partus quam proximus urget. 
Oua etiam rutae et fragili miscentur anetho, 
quae diluta leui Baccho atque exhausta medentur. 

[34] Profluuio cuiuscunque sanguinis et matrici. 
si modicus pleno manat de corpore sanguis, 
subuenit, at nimius cum uita funditur ipsa. 
Quapropter multo naris completa cruore 
cum fluit, attritus cimex conducit odore. 
Lana oleo madefit, sed nondum lauta, rosato: 
haec datur in nares uel claudit densius aures. 
Contritis prodest cocleis perducere frontem 
aut galli cerebro uel sanguine mite columbae. 
Quod nisi supprimitur sanguis, potandus et ipse est. 
Praeterea Phariis caput emetire papyris 
detrahe quod superest: illo genitalia necte, 
femineas illinc prodest uincire mamillas. 
Menstruus inmenso si profluit impete sanguis, 
sucida lana malos remoratur subdita cursus, 
mortua quin etiam producit corpora partu. 
Sed quaecumque fluit uis inmoderata cruoris, 
subernus cortex calidis potatur in undis 
ante minutatim studio uincente terendus. 
Pulei calido purgatur femina potu. 
Sed si forte cruor clausa cunctabitur aluo, 
aut molles nepetae aut rutae quacunque bibentur. 
At si puniceos fundit uessica liquores, 
marrubium ex passo tritum perfunditur undis: 
hi poterunt haustus rutilum purgare colorem. 
Relliquias partus laetatibi detrahet herba. 
Quod si feminei properabit sanguinis imber, 
est qui frusta molae percussu decutit uno, 
quorum aliquod lanis tectum ad praecordia nectit, 
haec simul incantans: sisti debere cruorem, 
ut lapis ille uiae solitos iam destitit orbes. 

[35] Internecandis quae oculos laedunt aut impediunt. 
mobilis hirsutas horret lasciuia saetas
et gaudet rapto nudari flore pilorum. 
Sed bona nonnumquam uellendi causa uidetur, 
corpora cum releuat ratio manifesta salutis. 
Namque oculos infesta pilorum tela lacessunt, 
quodque illis dederat uallum natura tuendis, 
inde inimica seges proprios desaeuit in orbes. 
Ergo locum crinis uulsi continge cruore 
quem dat auis, tremulis simulat quae pellibus alas, 
sanguine uel ricini, quem nigro de cane uelles. 
Praeterea quascunque uoles auertere saetas 
atque in perpetuum rediuiua obcludere tela, 
corporibus uulsis saniem perducito ranae, 
sed quae parua situ est et rauco garrula questu. 
Nec non e stagnis cessantibus exos hirudo 
sumitur et uiuens Samia torretur in olla: 
haec acidis unguit permixta liquoribus artus 
euulsamque uetat rursus procrescere siluam. 

[36] Omnibus obscaenis medendis. 
dicendum et quae sit membris medicina pudendis. 
Languidus antiquo purgatur penis Iaccho 
ac super inlinitur fecundae felle capellae. 
Mane nouo myrti frondes commandere prodest 
qui dolet, atque illas in uulnus despuat ipsum. 
Faece etiam uini genitalia lauta leuantur, 
et tumidos testes Nereia lympha coercet 
uel bulbi ex mulso uel cera inmixta cupresso 
aut faba cum tepidis Bacchi decocta fluentis. 
Ramicis inmensum fertur cohibere tumorem 
far madidum lymphis et feralis fronde cupressi, 
unde etiam potu frons haec memoratur amica. 
Sin autem existet duratis glandibus inguen, 
proderit induci cocleas cum melle minutas. 
Obscaenos si pone locos noua uulnera carpent, 
horrentum mansa curantur fronde ruborum. 
At si iam ueteri succedit fistula morbo, 
mustelae cinere immisso purgabitur ulcus, 
sanguine uel ricini, quem bos gestauerit ante. 
Herba chelidoniae fertur cum melle mederi 
herbaque cum seuo foliis de mille uocata. 

[37] Ischiae et articulari morbo. 
saepius occultus uicta coxendice morbus 
perfurit et gressus diro languore moratur. 
Populus alba dabit medicos de cortice potus; 
nec non et tenerae gracili de fronde genestae 
arreptos caules acidoque liquore madentes 
sumere conueniet, rubiam quoque ducere potu 
aut ex Bithyno cocleas haurire Lyaeo. 
Si uero articulos tabes inimica per omnes 
haeserit, ex ficu betas cum melle ligabis 
uel pelagi latices, simul et Baccheia dona 
sumere curabis: nimio sed parcito uino: 
Ennius ipse pater, dum pocula siccat iniqua, 
hoc uitio tales fertur meruisse dolores. 

[38] Furunculo medendo. 
cum sanguis nimius puri permixtus atroci 
aestuat et papulas alte sustollit acutas, 
resinam misces et saxis hordea fracta: 
conspersa haec tepidis apponere conuenit undis. 
Vis et hyoscyamum cerae seuoque iugatum 
nectere? Non minus haec poterit medicina iuuare. 
Praeterea fimus, ex gallo quod legeris album, 
imbribus ex acidis fidens appone dolenti. 
Auribus aut pecudis molles expromito sordes, 
unguine quo fotis dabitur medicina papillis. 

[39] Carboni tollendo. 
horrendus magis est perimit qui corpora carbo: 
urit hic inclusus, uitalia rumpit apertus. 
Hunc ueteres olim uariis pepulere medellis. 
Tertia namque Titi simul et centesima Liui 
charta docet, ferro talem candente dolorem 
exactum aut poto raporum semine pulsum; 
ni fieret, dixit, uix septem posse diebus 
uitam produci: tanta est uiolentia morbi. 
Dulcacidum laticem cum lini semine iunge 
atque fimum Paphiae pariter compone columbae: 
hinc line duratas partes et clausa uenena. 
Praeterea triti reserant adoperta lupini. 
Nonnullus calcem uiuam dissoluit aceto 
fumantemque niuem papulis apponit acerbis. 
Est qui gallinae perducat stercore corpus. 
Alia uel piperi iuste commixta linuntur. 
Pythagorae cognata leui condita cumino 
proderit aut madida fermentum polline turgens. 

[40] Pano, uomicae et strumae depellendis. 
sunt alii, quos dira mouet natura, tumores 
non minus horrendi, sed non ita perniciosi, 
uomica qualis erit uel eidem proxima quaedam. 
Simplice resina miscebimus hordea tunsa 
et mulsos amnes et purgamenta columbae: 
his bene decoctis languentia membra fouentur. 
Mollis odorato faba iungetur coriandro: 
proderit appositum mollitque aperitque tumorem. 
Aut de phasganio radix decocta palustri, 
quae salis admixto tundetur condimento; 
proderit et mansum quod traxeris arbore uiscum. 
Gramen hyoscyami cerae seuoque uetusto 
concilia mixtisque locos perduce dolentes. 
Exercere etiam iusserunt corpora prisci. 
Ouum defundes in fictile, deinde putamen 
marrubii suco implebis, post melle liquenti 
omnia consociata tepenti prospera potu 
sumuntur: reserantque malum purgantque leuantque. 

[41] Igni sacro dimouendo. 
est etiam morbi species, quae dicitur 'ignis', 
languida quod multo torrentur membra calore. 
Vel tu uicino seuum bouis igne remittes 
mollitumque lines uel oloris faecibus oua, 
sed non cocta, dabis: sic torrida membra fouebis. 
Lumbricus terrae mixto inducetur aceto 
aut parili noua ruta modo, sed iungis oliuum. 
Ouaque cum betis prosunt super inlita tritis. 
Alia dant cinerem sociandum oleoque garoque, 
unguine quo gliscens deponet flamma furorem. 
Saepe chelidoniae pars candida. Iungitur oui, 
quae modico potu, sed ualde trita, capesses, 
admiscere memor lymphas amnemque Falernum. 

[42] Podagrae depellendae. 
quaedam etiam rabidae medicamina digna podagrae, 
cui ter tricenas species Epidaurius ipse 
dixit inesse deus? Requiem tamen indere morbo 
fas erit et tristem saltem mulcere dolorem. 
Ergo age et abreptam salicis frondemque librumque 
cum uino tere, tum contractos perline neruos. 
Aut cum prima mali sese ostentabit origo, 
feruida non timidis tolera cauteria plantis 
seminecisue hirci reserato pectore calces 
insere: sic dirae reprimes primordia pestis. 
Aut si corruptus persederit altius umor, 
trita cupressus ibi Baccho iungetur acerbo, 
panibus et teneris, cohibebitque addita questus. 
Parua sabucus item, hircino conlita seuo, 
triticeaeque acido manantes amne farinae, 
aut nitido ranae decoctum uiscus oliuo 
siue chelidoniae sucus sale mixtus aceto. 
Sunt quibus apposita siccatur hirudine sanguis. 
Non audita mihi fas sit, sed lecta referre: 
hoc quidam rabidus morbo per tempora messis 
uicino plantas frumenti pressit aceruo 
euasitque grauem casu medicante dolorem. 

[43] Vulneribus ferro aut uerberibus factis. 
naturae uitiis medicas obiecimus artes, 
nunc et fortunae iaculis obsistere par est. 
Si cui forte chalybs teneros uiolauerit artus, 
necte adipes uituli simul et tritam chamecisson 
nec pudeat luteae stercus perducere porcae. 
Sin autem saeuo laceratum est uerbere corpus, 
tum lixiua cinis ceras dissoluit et oua 
admixtoque oleo uibices comprimit atras. 
Si uero infrenus manat de uulnere sanguis, 
purpura torretur conchyli perlita fuco, 
huius et atra cinis currentem detinet undam. 
Verrucae quoque desectae frenare cruorem 
dicitur ambustus Tyrio de uellere puluis. 
Praeterea nimios reserati uulneris amnes 
feniculi cinis adstringit uel fimbria porri. 
Siue fimus manni cum testis uritur oui 
et reprimit fluidos miro medicamine cursus. 

[44] Vulneribus quibuscumque casibus factis. 
quam magna humanae mala pondera condicionis! 
Tam multae innumeri species mihi uulneris adsunt, 
ut nequeam proprias cunctis adscribere curas. 
Isdem igitur monitis casus sanabimus omnes, 
sic tamen ut nullus medicinam luserit error. 
Ergo, modus quicunque obtinget uulneris atri, 
contritus cum melle dabit medicamina bulbus 
herbaque quae nomen foliis de mille recepit, 
appositu prodest adipi permixta uetusto. 
Sucida cum tepido nectetur lana Lyaeo 
ambustaeue cinis complebit uulneris oras, 
concludet uero uel frons uel ramus ab ulmo. 
At sucis hederae pulchrescit foeda cicatrix. 

[45] Hominis aut simiae morsu.
siue homo seu similis turpissima bestia nobis 
uulnera dente dedit, uirus simul intulit atrum, 
Vettonicam ex duro prodest absumere Baccho. 
Nec non et cortex raphani decocta medetur, 
si trita admorsis fuerit circumlita membris. 

[46] Serpentium morsibus et uenenus excludendis. 
cuspide non quisquam, longae neque caede sarissae, 
fulmine non gladii, uolucris nec felle sagittae 
quam cito uipereo potis est affligier ictu. 
Quare aptam dicamus opem sucosque medentes. 
Quae nocuit serpens, fertur caput illius apte 
uulneribus iungi: sanat quae sauciat ipsa 
ut Larissaea curatur Telephus hasta. 
Proderit et caulem cum uino haurire sabuci 
aut coctum raphani librum tritumque ligare 
siue etiam celsa folium do mole cupressi. 
Manabit lactens caprifici sucus opellam. 
Aut tithymallus atrox uulnus contrita perunguet. 
Carduus est nondum doctis fullonibus aptus: 
ex illo radix tepido potatur in amni. 
Ceruino ex fetu diluta coagula uino 
sumuntur, quae res membris agit atra uenena 
aut ferulae radix potatur in imbre Lyaei 
Vettonicaeue leues, gallinae aut iura uetustae. 
Si uero horrendum uulnus fera iecerit aspis, 
urinam credunt propriam conducere potu: 
Varronis fuit ista senis sententia. Nec non, 
Plinius ut memorat, sumpti iuuat imber aceti. 
Dicendum et quae sit praecox medicina timenti; 
cautio namque potest diros praeuertere morsus. 
Si iecur exsectum tardo de uulture portes, 
erucis aut si totos perduxeris artus, 
quas prius attritas uehementi adspargis aceto. 
Aut tu ceruina per noctem in pelle quiesces 
aut genere ex ipso dentem gestabis amicum. 
Toxica praetera qua sint pellenda medella, 
expediam: sanguis poterit prodesse caninus, 
qui facili potu antidotus imitatur honestas. 
Vis et mirificos cautus praediscere odores, 
accensis quibus arcetur taeterrima serpens? 
Aut styracem torres aut diri uulturis alam 
uel nepetam aut frondem rigidae stirpemque myricae. 

[47] Ictibus scorpii et morsibus muris caeci.
sunt minimae specie, sed dirae uulnere pestes, 
quae magis in tenui latitantes corpore fallunt, 
scorpius ut grauis est et araneus: haec mala semper 
captant securos multa iam nocte sopores. 
Et documenta dedit nobis prostratus Orion, 
magna quod exiguis perimantur saepe uenenis. 
Quod si uulnus atrox incussit scorpius ardens, 
continuo capitur; tunc digna caede reuulsus 
uulneribusque aptus fertur reuocare uenenum. 
Aut calidis pelagi lymphis loca laesa fouentur. 
Siue meri potu dissoluitur improba pestis. 
Ad cunctos autem morsus ictusque minorum 
caseus aptus erit pauidae de lacte capellae 
cumque hoc absumi debebit origanus herba: 
haec duo mirificis curabunt icta medelis. 
Nec non fenuculo calidum adnectetur acetum 
aut uiuum sulphur sicci cum faece Lyaei. 
Exiguo piperis cerebrum conspargito galli, 
quo lita sanescent depulso membra dolore. 
Sin autem muris nocuit uiolentia caeci, 
quae sola signauit uoluendis orbita plaustris, 
inline: mira datur uili de puluere cura. 

[48] Subitaneo dolori, febri atque ostocopo. 
nunnunquam existit subiti noua causa doloris, 
cuius origo latet, certis reprimenda medelis. 
Namque chelidoniam mixto sale nectere prodest 
uelleraque infuso recalentia sulphure sanant. 
Ostocopum lento conducit melle perungui. 
Sin autem calidae depascent corpora febres, 
tunc apii sucus leni sociatur oliuo: 
membra lines, fotuque ferus mulcebitur ignis. 
Nec spernendus adeps, dederit quem bestia meles. 
Seminecis cerui lacrimam immiscere liquori 
conuenit atque artus illinc mulcere calentes. 
Febribus at longis galli noua iura uetusti 
subueniunt, tremulis etiam medicantia membris. 

[49] Quartanae typo remediando. 
nec tu crede leuem dilato tempore febrem, 
quae spatium sibi dat, magis ut cessando calescat: 
letali quoque grassatur quartana calore, 
ni medicas adhibere manus discamus et herbas. 
Alia non pudeat terno cum cimice trita 
et diluta mero mediis haurire diebus; 
aut teneram iecoris murini ducere fibram, 
quattuor ut duri iungantur scripula Bacchi. 
Mira est apsinthi cum simplice potio Lympha. 
Sume tribus digitis adprensum semen anesi, 
tantundem marathri nec mulsum desit aceti, 
in cuius cyatho praedicta salubriter hauris. 
Maeoniae Iliados quartum suppone timenti, 
aut leporis trepidi diluta coagula trade. 
Prodest et potu, sed mulsus, Doridis umor. 
Quidam etiam miranda ferunt, ueniente calore 
iurantes ludum Veneris munusque petendum. 
Sed prius est oleo paruas feruescere ranas 
in triuiis illoque artus perducere suco. 

[50] Tertianae typo remediando. 
est etiam alternis febris rediuiua diebus, 
tempora discernens quasi iustae pondere librae. 
Vt possis igitur talem prohibere furorem, 
inuolues cera sine caudis grana cumini 
puniceaeque indes pelli colloque ligabis. 
Pulei ramus lanae uelatus amictu 
tempore suspecto medicos praebebit odores. 
Praeterea tritus cimex sorbendus in ouo, 
horridus attactu, sed gustu commodus apto. 

[51] Cottidianae typo remediando. 
at qui continuis non cessat adire diebus, 
sed tantum certas morbus discriminat horas, 
triticeum metuit granum, si credere dignum est, 
quod latitans fracto fuerit sub pane repertum. 
Nec non ossa iuuant saeptis inuenta domorum: 
conuenit haec tereti pendentia subdere collo. 
Multaque praeterea uerborum monstra silebo: 
nam febrem uario depelli carmine posse 
uana superstitio credit tremulaeque parentes. 

[52] Hemitritaeo depellendo. 
mortiferum magis est quod Graecis hemitritaeos 
uulgatur uerbis; hoc nostra dicere lingua 
non potuere ulli, puto, nec uoluere parentes. 
Inscribes chartae quod dicitur abracadabra 
saepius et subter repetes, sed detrahe summam 
et magis atque magis desint elementa figuris 
singula, quae semper rapies, et cetera figes, 
donec in angustum redigatur littera conum: 
his lino nexis collum redimire memento. 
Nonnulli memorant adipem prodesse leonis. 
Coralium uero si cocco nectere uelis 
nec dubites illi ueros miscere smaragdos, 
adsit baca teres niueo pretiosa colore: 
talia languentis conducent uincula collo 
letalesque abiget miranda potentia morbos. 

[53] Fracturis uel luxis sanandis. 
infandum dictu cunctis procul absit amicis, 
sed fortuna potens omen conuertat in hostes. 
Vis indigna nouo si sparserit ossa fragore, 
conueniet cerebrum blandi canis addere fractis, 
lintea deinde superque indutas nectere lanas, 
saepius et sucos conspargere pinguis oliui: 
bis septem credunt coalescere cuncta diebus. 
Aut ueteri Baccho caprae fimus inde petulcae: 
hoc reserat clausum, trahit haerens, sanat apertum. 
Si uero caput infestus colliserit ictus, 
ex oleo necti uestis debebit Arachnes: 
nesciet haec illinc nisi cum sanarit abire. 
Quod si luxa suo decedent membra tenore, 
urere femineos crines ac iungere seuum 
congruet ac tali medicamine mota ligare. 
Aut maluam ex pingui tritam apposuisse iuuabit. 
At si conclusum seruabit tibia uulnus, 
stercus ouis placidae iunges adipesque uetustos, 
pandere quae poterunt ulcus patuloque mederi. 

[54] Neruis incisis uel dolentibus. 
haud quisquam credet disiectos uulnere neruos 
ad solitum rursus reuocari posse uigorem; 
sed prodest terrae lumbricos indere tritos, 
quis uetus et rancens sociari axungia debet. 
Si uero occultus neruos dolor urit inertes, 
uulturis excisos adipes rutamque remittes 
aut ceram et tali recreabis languida fotu. 
Conuenit et calidis pelagi perfundier undis. 
Carica uel betis lento cum melle iugetur 
aut Baccho madefacta Ceres cum fronde cupressi, 
quo poteris fotu recreare rigentia membra. 
Sin autem subito replicantur corpora morbo. 
Contractos reuocat neruos caro sumpta columbae.

[55] Aegris somno adsciscendo. 
non solum miseros taeterrima febris adurit, 
sed super optato pergit uiduare sopore, 
ne prosint placidi caelestia munera somni. 
Charta igitur, uariis pinxit quam littera uerbis, 
uritur, inde cinis calido potatur in amni. 
Proderit et magnum capiti substernere puleium. 
Prodest et mixtam lymphis potare cupressum. 
Palladiis itidem sucis, quos flore rosarum 
condieris, iunges madidum tritumque papauer: 
quo lita frons facilem praebebit nocte quietem. 
Nec non mandragorae gustu sopor additur altus. 
Dilue praeterea glomeramina, quae gerit intus 
clausa aries inter geminae coxendicis umbras:
inde soporati ducentur gutture potus. 

[56] Lethargiae expellendae. 
diximus hanc sortem miseris mortalibus esse, 
ut saepe inter se mala sint contraria morbi. 
Denique nonnunquam somno sic membra grauantur, 
ut coniungatur leto sopor altus acerbo. 
Ergo leui flamma torrentur cornua caprae, 
quo nidore grauem dispellunt lumina somnum. 
Aut Veneris labrum quae dicitur herba bibetur, 
quae teritur prius et uino confusa liquescit. 
Conueniunt acidis euphorbia mixta fluentis, 
gramina uel rutae, gemina si nare trahantur. 
Quidam dira iubent; septeno cimice trito 
ut uitientur aquae cyathusque bibatur earum: 
haec potiora putant quam dulci morte perire. 

[57] Comitiali morbo depellendo. 
est subiti species morbi, cui nomen ab illo 
haesit, quod fieri prohibet suffragia iusta. 
Saepe etenim membris atro languore caducis 
concilium populi labes horrenda diremit. 
Ipse deus memorat dubiae per tempora lunae 
conceptum, talis quem saepe ruina profundit. 
Prodest cum ueteri Baccho fel uulturis atri, 
sed coclear plenum gustatu sufficit uno 
seu cruor ex Progne mixtus cum polline turis; 
aut apium elixum aut conditum melle fel agni; 
marrubiumue pari confusum pondere mellis, 
cuius terna dabis gustu coclearia in uno. 
Aptus mustelae cinis est et hirundinis una. 
Praeterea pluuias, hominis quas calua supino 
excepit proiecta sinu, consumere prodest. 
Aut lapis ex nido, uaga quem congessit hirundo,
uellitur, et nexu fouet attollitque iacentem. 
Pellitur, ut fama est, gustu quoque languor anethi.

[58] Regio morbo depellendo. 
regius est uero sublimi nomine morbus 
molliter hic quoniam celsa curatur in aula. 
Huic rubia ex mulsa fertur conducere lympha.
Alia trita dabis uino madefacta calenti. 
Vellera cum uiuo suffiri sulphure prodest. 

[59] Infantibus dentibus uel strige inquietatis. 
nudum hominem primo mundi natura profudit; 
insuper excruciat, niueis cum dentibus armat. 
Collo igitur molli dentes nectentur equini, 
qui primi fuerint pullo crescente caduci. 
Aut teneris cerebrum gingiuis inline porci 
aut leporis niueumue hirtarum lacte caprarum. 
Praeterea si forte premit strix atra puellos 
uirosa inmulgens exertis ubera labris, 
alia praecepit Titini sententia necti, 
qui ueteri claras expressit more togatas. 

[60] Combusturis igne uel frigore. 
sunt diuersa quidem mala frigoris atque caloris, 
sed tamen amborum simili nocet ulcere uirus: 
illa quoque usta putes quae sunt niue laesa rigente. 
Conuersa in cinerem platani pila curat utrumque. 
At uero ambustum flammis, qui candidus oui 
sucus inest, penna inductus sanare ualebit. 
Aut tu sucosae cinerem perducito lanae; 
aut uiuam ex oleo ueteri componito calcem; 
hordea uel franges atque oui candida iunges, 
adsit adeps porcae: mira est haec forma medelae.
Vtere praeterea, pariter seuumque capellae 
iunge, chelidoniis ac sic line uulnera sucis. 
Quodque rigens ussit glacies, axungia simplex 
mulcet et ex facili grata est medicamine cura.

[61] Venenis prohibendis. 
ut tutus fias infestae fraude nouercae 
uel quicunque tuo carpetur liuidus auctu, 
non expectatis eat obuia cura uenenis. 
Ante cibos igitur iuglandis fetus edatur. 
Produnt electri uariantia pocula uirus. 
Praeterea coctae querno cum cortice lymphae 
conueniunt potu demersaue ficus oliuo. 
Saepe etiam raphanum praedixit numen edendum.
Antidotos uero multis Mithridatia fertur 
consociata modis; sed Magnus scrinia regis 
cum raperet uictor, uilem deprendit in illis 
synthesin et uulgata satis medicamina risit. 
Bis denum rutae folium, salis et breue granum 
iuglandesque duas, tereti tot corpore ficus: 
haec oriente die parco conspersa Lyaeo 
sumebat, metuens dederat quae pocula matri. 

[62] Venenis datis. 
si nequit infandum praeuertere cautio uirus, 
proximus ille gradus data pocula pellere cura. 
Lacte asinae placidaeque bouis prodesse loquuntur.
Vettonicam ex parco sumunt plerique Lyaeo. 
Quod si hederae sucum, quae truncos implicat altos
instilles pateris, poterunt haud ulla nocere 
pocula, quae quisquam saeuis uitiauerit herbis. 
Si quis hyoscyamum gustarit, lacte capellae 
exhausto subitos poterit mulcere furores. 

[63] Vulneribus ex re dubia curandis. 
uulnera tabescunt spatio uitiata uetusto, 
curaque nil prodest nec ducitur ulla cicatrix. 
Sed tamen herbarum tam mira potentia pollet, 
ulceris annosi sinus ut coalescere possit, 
marrubium si tute coquas illoque liquore 
uulnus atrox foueas, cineres uel harundinis altae
inducas leporisue adspersa coagula uino 
aut hederam Baccho decoctam aut semen anethi 
aut cineres alni tardo cum melle ligentur. 
Lumbrici terrae poterunt conducere uulnus 
aut facilis lapathi coma latior ulcera purgat, 
cum miscetur adeps, sed non ullo sale tactus. 
Pinea praeterea uiuo cum sulphure cortex 
et pice cum spissa iam perdita membra reponit.

[64] Verrucis tollendis. 
interdum existit turpi uerruca papilla: 
hinc quondam Fabio uerum cognomen adhaesit,
qui solus patriae 'cunctando restituit rem'. 
Id poterit uitium sanguis curare lacertae, 
aut urina canis cum terra inducta madenti, 
aut herbae sucus quae lactea nomine fertur. 
Est tithymallus item tali satis apta medelae.
Si rupta inmensos fundit uerruca cruores, 
purpureo triti cineres de uellere prosunt, 
quod fuerit uero conchyli sanguine tinctum. 

[65] Haemorrhoidibus medendis. 
excruciant turpes anum si forte papillae, 
agrestis prodest radix superaddita porri, 
ne uiolet sanum, iuglandis fragmine clausa. 
Sal niueum sumes, Beticum quod nomine dicunt,
dulcia cumque nigra iunges fuligine mella 
apponesque super: pellit medicina dolorem.