CAP. I.

(1) Igitur nato filio pater spem do illo primum quam optimam capiat: ita 
diligentior a principiis fiet. Falsa enim est querella, paucissimis hominibus uim 
percipiendi quae tradantur esse concessam, plerosque uero laborem ac 
tempora tarditate ingenii perdere. Nam contra plures reperias et faciles in 
excogitando et ad discendum promptos. Quippe id est homini naturale, ac sicut 
aues ad uolatum, equi ad cursum, ad saeuitiam ferae gignuntur, ita nobis 
propria est mentis agitatio atque sollertia, unde origo animi caelestis creditur. 

(2) Hebetes uero et indociles non magis secundum naturam hominis eduntur 
quam prodigiosa corpora et monstris insignia, sed hi pauci admodum fuerunt. 
Argumentum, quod in pueris elucet spes plurimorum: quae cum emoritur aetate, 
manifestum est non naturam defecisse, sed curam. 'Praestat tamen ingenio 
alius alium.'

(3) Concedo, sed plus efficiet aut minus: nemo reperitur, qui sit studio nihil 
consecutus. Hoc qui peruiderit, protinus ut erit parens factus, acrem, quam 
maxime datur, curam spei futuri oratoris impendat.

(4) Ante omnia ne sit uitiosus sermo nutricibus: quas, si fieri posset, sapientes 
Chrysippus optauit, certe quantum res pateretur, optimas eligi uoluit. Et morum 
quidem in his haud dubie prior ratio est, recte tamen etiam loquantur.

(5) Has primum audiet puer, harum uerba effingere imitando conabitur. Et 
natura tenacissimi sumus eorum, quae rudibus animis percepimus: ut sapor 
quo noua imbuas <uasa> durat, nec lanarum colores, quibus simplex ille 
candor mutatus est, elui possunt. Et haec ipsa magis pertinaciter haerent quae 
deteriora sunt. Nam bona facile mutantur in peius: quando in bonum uerteris 
uitia? Non adsuescat ergo, ne dum infans quidem est, sermoni qui dediscendus 
sit. 

(6) In parentibus uero quam plurimum esse eruditionis optauerim. Nec de 
patribus tantum loquor: nam Gracchorum eloquentiae multum contulisse 
accepimus Corneliam matrem, cuius doctissimus sermo in posteros quoque est 
epistulis traditus. Et Laelia C. filia reddidisse in loquendo paternam elegantiam 
dicitur, et Hortensiae Q. filiae oratio apud triumuiros habita legitur non tantum in 
sexus honorem. 

(7) Nec tamen ii, quibus discere ipsis non contigit, minorem curam docendi 
liberos habeant, sed sint propter hoc ipsum ad cetera magis diligentes. 

(8) De pueris, inter quos educabitur ille huic spei destinatus, idem quod de 
nutricibus dictum sit. De paedagogis hoc amplius, ut aut sint eruditi plane, quam 
primam esse curam uelim, aut se non esse eruditos sciant. Nihil est peius iis, 
qui paulum aliquid ultra primas litteras progressi falsam sibi scientiae 
persuasionem induerunt. Nam et cedere praecipiendi partibus indignantur et 
uelut iure quodam potestatis, quo fere hoc hominum genus intumescit, imperiosi 
atque interim saeuientes stultitiam suam perdocent. 

(9) Nec minus error eorum nocet moribus, si quidem Leonides Alexandri 
paedagogus, ut a Babylonio Diogene traditur, quibusdam eum uitiis imbuit, 
quae robustum quoque et iam maximum regem ab illa institutione puerili sunt 
persecuta.