[0] PSEUDOLUS.
I. PERSONAE. 
1 PSEUDOLUS SERVUS 
2 CALIDORUS ADULESCENS 
3 BALLIO LENO 
4 LORARII 
5 MERETRICES 
6 SIMO SENEX 
7 CALLIPHO SENEX 
8 HARPAX SERVUS 
9 CHARINUS ADULESCENS 
10 PUER 
11 COCUS 
12 SIMIA SERVUS 
13 PHOENICIUM.
 II. ARGUMENTUM I.  
1 Praesentis numerat quindecim miles minas, 
2 Simul consignat symbolum, ut Phoenicium 
3 Ei det leno, qui eum cum relicuo adferat. 
4 Venientem caculam interuortit symbolo, 
5 Dicens Syrum se Ballionis, Pseudolus 
6 Opemque erili ita tulit; nam Simmiae 
7 Leno mulierem, quem is supposuit, tradidit. 
8 Venit Harpax uerus: res palam cognoscitur, 
9 Senexque argentum, quod erat pactus, reddidit. 
III. ARGUMENTUM II. 
1 Calidorus iuuenis meretricem Phoenicium 
2 ecflictim deperibat, nummorum indigus; 
3 eandem miles, qui uiginti mulierem 
4 minis mercatus abiit, soluit quindecim. 
5 scortum reliquit ad lenonem ac symbolum, 
6 ut qui attulisset signum simile cetero 
7 cum pretio, secum aueheret emptam mulierem. 
8 mox missus ut prehendat scortum a milite 
9 uenit calator militaris. hunc dolo 
10 adgreditur adulescentis seruus Pseudolus 
11 tamquam lenonis atriensis: symbolum 
12 aufert, minasque quinque acceptas mutuas 
13 dat subditicio caculae cum symbolo; 
14 lenonem fallit sychophanta cacula. 
15 scorto Calidorus potitur, uino Pseudolus. 
IV. PROLOGUS.
1 Exporgi meliust lumbos atque exsurgier: 
2 Plautina longa fabula in scaenam uenit.  

[a1s1] Actus I. Scaena I. Pseudolus Calidorus.
1 PS. Si ex te tacente fieri possem certior, 
2 ere, quae miseriae te tam misere macerent, 
3 duorum labori ego hominum parsissem lubens, 
4 mei te rogandi et tis respondendi mihi; 
5 nunc quoniam id fieri non potest, necessitas 
6 me subigit ut te rogitem. responde mihi: 
7 quid est quod tu exanimatus iam hos multos dies 
8 gestas tabellas tecum, eas lacrumis lauis, 
9 neque tui participem consili quemquam facis? 
10 eloquere, ut quod ego nescio id tecum sciam. 
11 CAL. Misere miser sum, Pseudole. PS. Id te Iuppiter 
12 prohibessit. CAL. Nihil hoc Iouis ad iudicium attinet: 
13 sub Veneris regno uapulo, non sub Iouis. 
14 PS. Licet me id scire quid sit? nam tu me antidhac 
15 supremum habuisti comitem consiliis tuis. 
16 CAL. Idem animus nunc est. PS. Face me certum quid tibist; 
17 iuuabo aut re aut opera aut consilio bono. 
18 CAL. Cape has tabellas, tute hinc narrato tibi 
19 quae me miseria et cura contabefacit. 
20 PS. Mos tibi geretur. sed quid hoc, quaeso? CAL. Quid est? 
21 PS. Ut opinor, quaerunt litterae hae sibi liberos: 
22 alia aliam scandit. CAL. Ludis iam ludo tuo? 
23 PS. Has quidem pol credo nisi Sibulla legerit, 
24 interpretari alium posse neminem. 
25 CAL. Cur inclementer dicis lepidis litteris 
26 lepidis tabellis lepida conscriptis manu? 
27 PS. An, opsecro hercle, habent quas gallinae manus? 
28 nam has quidem gallina scripsit. CAL. Odiosus mihi es. 
29 lege uel tabellas redde. PS. Immo enim pellegam. 
30 aduortito animum. CAL. Non adest. PS. At tu cita. 
31 CAL. Immo ego tacebo, tu istinc ex cera cita; 
32 nam istic meus animus nunc est, non in pectore. 
33 PS. Tuam amicam uideo, Calidore. CAL. Ubi ea est, opsecro? 
34 PS. Eccam in tabellis porrectam: in cera cubat. 
35 CAL. At te di deaeque quantumst - PS. Seruassint quidem. 
36 CAL. Quasi solstitialis herba paulisper fui: 
37 repente exortus sum, repentino occidi. 
38 PS. Tace, dum tabellas pellego. CAL. Ergo quin legis? 
39 PS. «Phoenicium Calidoro amatori suo 
40 per ceram et lignum litterasque interpretes 
41 salutem mittit et salutem abs te expetit, 
42 lacrumans titubanti animo, corde et pectore.» 
43 CAL. Perii, salutem nusquam inuenio, Pseudole, 
44 quam illi remittam. PS. Quam salutem? CAL. Argenteam. 
45 PS. Pro lignean salute uis argenteam 
46 remittere illi? uide sis quam tu rem geras. 
47 CAL. Recita modo: ex tabellis iam faxo scies 
48 quam subito argento mi usus inuento siet. 
49 PS. «Leno me peregre militi Macedonio 
50 minis uiginti uendidit, uoluptas mea; 
51 et prius quam hinc abiit, quindecim miles minas 
52 dederat; nunc unae quinque remorantur minae. 
53 ea causa miles hic reliquit symbolum, 
54 expressam in cera ex anulo suam imaginem, 
55 ut qui huc adferret eius similem symbolum, 
56 cum eo simul me mitteret. ei rei dies 
57 haec praestituta est, proxuma Dionysia.» 
58 cras ea quidem sunt. CAL. Prope adest exitium mihi, 
59 nisi quid mihi in te est auxili. PS. Sine pellegam. 
60 CAL. Sino, nam mihi uideor cum ea fabularier; 
61 lege: dulce amarumque una nunc misces mihi. 
62 PS. «Nunc nostri amores mores consuetudines, 
63 [iocus ludus sermo suauisauiatio] 
64 compressiones artae amantum corporum, 
65 teneris labellis molles morsiunculae, 
66 [nostrorum orgiorum - iunculae] 
67 papillarum horridularum oppressiunculae, 
68 harunc uoluptatum mi omnium atque itidem tibi 
69 distractio discidium uastities uenit, 
70 nisi quae mihi in test aut tibist in me salus. 
71 haec quae ego sciui ut scires curaui omnia; 
72 nunc ego te experiar quid ames, quid simules. uale.» 
73 CAL. Est misere scriptum, Pseudole. PS. O, miserrime. 
74 CAL. Quin fles? PS. Pumiceos oculos habeo: non queo 
75 lacrumam exorare ut expuant unam modo. 
76 CAL. Quid ita? PS. Genus nostrum semper siccoculum fuit. 
77 CAL. Nilne adiuuare me audes? PS. Quid faciam tibi? 
78 CAL. Eheu. PS. Eheu? id quidem hercle ne parsis: dabo. 
79 CAL. Miser sum, argentum nusquam inuenio mutuom. 
80 PS. Eheu. CAL. Neque intus nummus ullus est. PS. Eheu. 
81 CAL. Ille abducturus est mulierem cras. PS. Eheu. 
82 CAL. Istocine pacto me adiuuas? PS. Do id quod mihi est; 
83 nam is mihi thensaurus iugis in nostra est domo. 
84 CAL. Actum est de me hodie. sed potes nunc mutuam 
85 drachumam dare unam mihi, quam cras reddam tibi? 
86 PS. Vix hercle, opinor, si me opponam pignori. 
87 sed quid ea drachuma facere uis? CAL. Restim uolo 
88 mihi emere. PS. Quam ob rem? CAL. Qui me faciam pensilem. 
89 certum est mihi ante tenebras tenebras persequi. 
90 PS. Quis mi igitur drachumam reddet, si dedero tibi? 
91 an tu te ea causa uis sciens suspendere 
92 ut me defraudes, drachumam si dederim tibi? 
93 CAL. Profecto nullo pacto possum uiuere, 
94 si illa a me abalienatur atque abducitur. 
95 PS. Quid fles, cucule? uiues. CAL. Quid ego ni fleam, 
96 quoi nec paratus nummus argenti siet 
97 neque libellai spes sit usquam gentium? 
98 PS. Ut litterarum ego harum sermonem audio, 
99 nisi tu illi lacrumis fleueris argenteis, 
100 quod tu istis lacrumis te probare postulas, 
101 non pluris refert quam si imbrem in cribrum geras. 
102 uerum ego te amantem, ne paue, non deseram. 
103 spero alicunde hodie me bona opera aut hac mea 
104 tibi inuenturum esse auxilium argentarium. 
105 atque id futurum unde unde dicam nescio, 
106 nisi quia futurum est: ita supercilium salit. 
107 CAL. Utinam quae dicis dictis facta suppetant. 
108 PS. Scis tu quidem hercle, mea si commoui sacra, 
109 quo pacto et quantas soleam turbellas dare. 
110 CAL. In te nunc omnes spes sunt aetati meae. 
111 PS. Satin est, si hanc hodie mulierem efficio tibi 
112 tua ut sit, aut si tibi do uiginti minas? 
113 CAL. Satis, si futurumst. PS. Roga me uiginti minas, 
114 ut me effecturum tibi quod promisi scias. 
115 roga, opsecro hercle. gestio promittere. 
116 CAL. Dabisne argenti mi hodie uiginti minas? 
117 PS. Dabo. molestus nunciam ne sis mihi. 
118 atque hoc, ne dictum tibi neges, dico prius: 
119 si neminem alium potero, tuom tangam patrem. 
120 CAL. Di te mihi semper seruent. uerum, si potest, 
121 pietatis causa - uel etiam matrem quoque. 
122 PS. De istac re in oculum utrumuis conquiescito. 
123 CAL. Oculum anne in aurem? PS. At hoc peruolgatumst minus. 
124 nunc, ne quis dictum sibi neget, dico omnibus 
125 pube praesenti in contione: omni poplo, 
126 omnibus amicis notisque edico meis, 
127 in hunc diem a me ut caueant, ne credant mihi. 
128 CAL. St, tace opsecro hercle. 
129 PS. Quid negoti est? CAL. Ostium 
130 lenonis crepuit. PS. Crura mauellem modo. 
131 CAL. Atque ipse egreditur intus, periuri caput. 

[a1s2] Scaena II. Ballio Seruus Calidorus Pseudolus.
1 BAL. Exite, agite exite, ignaui, male habiti et male conciliati, 
2 quorum numquam quicquam quoiquam uenit in mentem ut recte faciant, 
3 quibus, nisi ad hoc exemplum experior, non potest usura usurpari. 
4 neque ego homines magis asinos numquam uidi, ita plagis costae callent: 
5 quos quom ferias, tibi plus noceas; eo enim ingenio hi sunt flagritribae, 
6 qui haec habent consilia, ubi data occasiost, rape clepe tene 
7 harpaga bibe es fuge: hoc 
8 est eorum opus, ut mauelis lupos apud ouis linquere, 
9 quam hos domi custodes. 
10 at faciem quom aspicias eorum, hau mali uidentur: opera fallunt. 
11 nunc adeo hanc edictionem nisi animum aduortetis omnes, 
12 nisi somnum socordiamque ex pectore oculisque exmouetis, 
13 ita ego uestra latera loris faciam ut ualide uaria sint, 
14 ut ne peristromata quidem aeque picta sint Campanica 
15 neque Alexandrina beluata tonsilia tappetia. 
16 atque heri iam edixeram omnibus dederamque eas prouincias, 
17 uerum ita uos estis praediti callenti ingenio improbi, 
18 officium uestrum ut uos malo cogatis commonerier; 
19 nempe ita animati estis uos: uincitis duritia hoc atque me. 
20 hoc sis uide, ut alias res agunt. hoc agite, hoc animum aduortite, 
21 huc adhibete auris quae ego loquor, plagigera genera hominum. 
22 numquam edepol uostrum durius tergum erit quam terginum hoc meum. 
23 quid nunc? doletne? em sic datur, si quis erum seruos spernit. 
24 adsistite omnes contra me et quae loquar aduortite animum. 
25 tu qui urnam habes aquam ingere, face plenum ahenum sit coco. 
26 te cum securi caudicali praeficio prouinciae. 
27 SER. At haec retunsast. BAL. Sine siet; itidem uos quoque estis plagis [omnes]: 
28 numqui minus ea gratia tamen omnium opera utor? 
29 tibi hoc praecipio ut niteant aedes. habes quod facias: propera, abi intro. 
30 tu esto lectisterniator. tu argentum eluito, idem exstruito. 
31 haec, quom ego a foro reuortar, facite ut offendam parata, 
32 uorsa sparsa, tersa strata, lautaque unctaque omnia ut sint. 
33 nam mi hodie natalis dies est, decet eum omnis uos concelebrare. 
34 pernam callum glandium sumen facito in aqua iaceant. satin audis? 
35 magnifice uolo me uiros summos accipere, ut mihi rem esse reantur. 
36 intro abite atque haec cito celerate, ne mora quae sit, cocus cum ueniat; 
37 ego eo in macellum, ut piscium quidquid ibist pretio praestinem. 
38 i, puere, prae; ne quisquam pertundat cruminam cautiost. 
39 uel opperire, est quod domi dicere paene fui oblitus. 
40 auditin? uobis, mulieres, hanc habeo edictionem. 
41 uos, quae in munditiis, mollitiis deliciisque aetatulam agitis, 
42 uiris cum summis, inclutae amicae, nunc ego scibo atque hodie experiar, 
43 quae capiti, quae uentri operam det, quae suae rei, quae somno studeat; 
44 quam libertam fore mihi credam et quam uenalem, hodie experiar. 
45 facite hodie ut mihi munera multa huc ab amatoribus conueniant. 
46 nam nisi mihi penus annuos hodie conuenit, cras populo prostituam uos. 
47 natalem scitis mi esse diem hunc: ubi isti sunt quibus uos oculi estis, 
48 quibus uitae, quibus deliciae estis, quibus sauia, mammia, mellillae? 
49 maniplatim mihi munerigeruli facite ante aedis iam hic adsint. 
50 cur ego uestem, aurum atque ea quibus est uobis usus, prahibeo? aut quid mi 
51 domi nisi malum uestra operast hodie? improbae uini modo cupidae estis: 
52 eo uos uestros panticesque adeo madefactatis, quom ego sim hic siccus. 
53 nunc adeo hoc factust optumum, ut nomine quemque appellem suo, 
54 ne dictum esse actutum sibi quaepiam uostrarum mihi neget: 
55 aduortite animum cunctae. 
56 principio, Hedytium, tecum ago, quae amica es frumentariis, 
57 quibus cunctis montes maxumi [acerui] frumenti sunt domi: 
58 fac sis sit delatum huc mihi frumentum, hunc annum quod satis, 
59 mi et familiae omni sit meae, atque adeo ut frumento afluam, 
60 ut ciuitas nomen mihi commutet meque ut praedicet 
61 lenone ex Ballione regem Iasonem. 
62 CAL. Audin, furcifer quae loquitur? satin magnificus tibi uidetur? 
63 PS. Pol iste, atque etiam malificus. 
64 sed tace atque hanc rem gere. 
65 BAL. Aeschrodora, tu quae amicos tibi habes lenonum aemulos 
66 lanios, qui, item ut nos iurando, iure malo male quaerunt rem, audi: 
67 nisi carnaria tria grauida tegoribus onere uberi hodie 
68 mihi erunt, cras te quasi Dircam olim, ut memorant, duo gnati Iouis 
69 deuinxere ad taurum, item ego te distringam ad carnarium; 
70 id tibi profecto taurus fiet. CAL. Nimis sermone huius ira incendor. 
71 PS. Huncine hic hominem pati colere iuuentutem Atticam? 
72 ubi sunt, ubi latent quibus aetas integra est, qui amant a lenone? 
73 quin conueniunt? quin una omnes peste hac populum hunc liberant? 
74 sed nimium stultus, nimis fui 
75 indoctus: illine audeant id facere quibus ut seruiant suos amor cogit? 
76 [simul prohibet faciant aduersum eos quod nolunt] 
77 CAL. Vah tace. PS. Quid est? 
78 CAL. Male morigerus mihi, quom sermoni huius obsonas. 
79 PS. Taceo. CAL. At taceas malo multo quam tacere dicas. BAL. Tu autem, 
80 Xystilis, fac ut animum aduortas, quoius amatores oliui 
81 denamin domi habent maxumam. 
82 si mihi non iam huc culleis 
83 oleum deportatum erit, 
84 te ipsam culleo ego cras faciam ut deportere - in pergulam; 
85 ibi tibi adeo lectus dabitur, ubi tu hau somnum capias, sed ubi 
86 usque ad languorem - tenes 
87 quo se haec tendant quae loquor. 
88 ain, excetra tu? quae tibi amicos tot habes tam probe oleo onustos, 
89 num quoipiam est hodie tua tuorum opera conseruorum 
90 nitidiusculum caput? aut num ipse ego pulmento utor magis 
91 unctiusculo? sed scio, tu oleum hau magni pendis, uino 
92 te deuincis. sine modo, 
93 reprehendam hercle ego cuncta una opera, nisi quidem hodie tu omnia 
94 facis effecta haec ut loquor. 
95 tu autem, quae pro capite argentum mihi iam iamque semper numeras, 
96 ea pacisci modo scis, sed quod pacta es non scis soluere, 
97 Phoenicium, tibi ego haec loquor, deliciae summatum uirum: 
98 nisi hodie mi ex fundis tuorum amicorum omne huc penus adfertur, 
99 cras Phoenicium poeniceo corio inuises pergulam. 

[a1s3] Scaena III. Calidorus Pseudolus Ballio.
1 CAL. Pseudole, non audis quae hic loquitur? PS. Audio, ere, equidem atque animum aduorto. 
2 CAL. Quid mi es auctor, huic ut mittam, ne amicam hic meam prostituat? 
3 PS. Nil curassis, liquido es animo: ego pro me et pro te curabo. 
4 iam diu ego huic bene et hic mihi uolumus, et amicitia est antiqua: 
5 mittam hodie huic suo die natali malam rem magnam et maturam. 
6 CAL. Quid opust? PS. Potin aliam rem ut cures? CAL. At - PS. Bat. CAL. Crucior. PS. Cor dura. 
7 CAL. Non possum. PS. Fac possis. CALL. Quonam pacto possim? PS. Vince animum. 
8 in rem quod sit praeuortaris quam in re aduorsa animo auscultes. 
9 CA. Nugae istaec sunt: non iucundumst nisi amans facit stulte. PS. Pergin? 
10 CAL. O Pseudole mi, sine sim nihili, mitte me sis. PS. Sino, modo ego abeam.  
11 CAL. Mane, mane, iam ut uoles med esse ita ero. PS. Nunc tu sapis.  
12 BAL. It dies; ego mihi cesso. i prae, puere. CAL. Heus, abit. quin reuocas?  
13 PS. Quid properas? placide. CAL. At prius quam abeat. BAL. Quid [hoc], malum, tam placide is, puere?  
14 PS. Hodie nate, heus, hodie nate, tibi ego dico, heus, hodie nate,  
15 redi et respice ad nos. tametsi occupatus,  
16 moramur. mane, em conloqui qui uolunt te.  
17 BAL. Quid hoc est? quis est qui moram mi occupato  
18 molestam optulit? PS. Qui tibi sospitalis  
19 fuit. BAL. Mortuost qui fuit: qui sit usust.  
20 PS. Nimis superbe. BAL. Nimis molestus. CAL. Reprehende hominem,  
21 adsequere. BAL. I puere. PS. Occedamus hac obuiam. BAL. Iuppiter te  
22 perdat, quisquis es. PS. Te uolo. BAL. At uos ego ambos.  
23 uorte hac te, puere. PS. Non licet conloqui te?  
24 BAL. At mihi non lubet. PS. Sin tuamst quippiam in rem?  
25 BAL. Licetne, opsecro, bitere an non licet? PS. Vah,  
26 manta. BAL. Omitte. CAL. Ballio, audi. BAL. Surdus sum profecto  
27 inanilogistae. CAL. Dedi dum fuit. BAL. Non peto quod dedisti.  
28 CAL. Dabo quando erit. BAL. Ducito quando habebis.  
29 CAL. Eheu, quam ego malis perdidi modis  
30 quod tibi detuli et quod dedi. BAL. Mortua  
31 uerba re nunc facis; stultus es, rem actam agis.  
32 PS. Nosce saltem hunc quis est. BAL. Iam diu scio  
33 qui fuit: nunc qui sit ipsus sciat.  
34 ambula tu. PS. Potin ut semel modo,  
35 Ballio, huc cum lucro respicias?  
36 BAL. Respiciam istoc pretio; nam si sacruficem summo Ioui  
37 atque in manibus exta teneam, ut poriciam, interea loci  
38 si lucri quid detur, potius rem diuinam deseram.  
39 non potest pietati opsisti huic, utut res sunt ceterae.  
40 PS. Deos quidem, quos maxume aequom est metuere, eos minimi facit.  
41 BAL. Compellabo. salue multum, serue Athenis pessume. 
42 PS. Di te deaeque ament uel huius arbitratu uel meo, 
43 uel, si dignus alio pacto, neque ament nec faciant bene. 
44 BAL. Quid agitur, Calidore? CAL. Amatur atque egetur acriter. 
45 BAL. Misereat, si familiam alere possim misericordia. 
46 PS. Heia, scimus nos quidem te qualis sis; ne praedices. 
47 sed scin quid nos uolumus? BAL. Pol ego propemodum: ut male sit mihi. 
48 PS. Et id et hoc quod te reuocamus. quaeso animum aduorte. BAL. Audio. 
49 atque in pauca, ut occupatus nunc sum, confer quid uelis. 
50 PS. Hunc pudet, quod tibi promisit quaque id promisit die, 
51 quia tibi minas uiginti pro amica etiam non dedit. 
52 BAL. Nimio id quod pudet facilius fertur quam illud quod piget. 
53 non dedisse istunc pudet: me quia non accepi piget. 
54 PS. At dabit, parabit: aliquot hos dies manta modo. 
55 nam hic id metuit, ne illam uendas ob simultatem suam. 
56 BAL. Fuit occasio, si uellet, iam pridem argentum ut daret. 
57 CAL. Quid, si non habui? BAL. Si amabas, inuenires mutuom, 
58 ad danistam deuenires, adderes faenusculum, 
59 surruperes patri. PS. Surruperet hic patri, audacissume? 
60 non periclumst ne quid recte monstres. BAL. Non lenoniumst. 
61 CAL. Egon patri surrupere possim quicquam, tam cauto seni? 
62 atque adeo, si facere possim, pietas prohibet. BAL. Audio. 
63 pietatem ergo istam amplexator noctu pro Phoenicio. 
64 sed cum pietatem te amori uideo tuo praeuortere, 
65 omnes <homines> tibi patres sunt? nullus est tibi quem roges 
66 mutuom argentum? CAL. Quin nomen quoque iam interiit mutuom. 
67 PS. Heus tu, postquam hercle isti a mensa surgunt satis poti uiri, 
68 qui suom repetunt, alienum reddunt nato nemini, 
69 postilla omnes cautiores sunt, ne credant alteri. 
70 CAL. Nimis miser sum, nummum nusquam reperire argenti queo; 
71 ita miser et amore pereo et inopia argentaria. 
72 BAL. Eme die caeca hercle oliuom, id uendito oculata die: 
73 iam hercle uel ducentae fieri possunt praesentes minae. 
74 CAL. Perii, annorum lex me perdit quinauicenaria. 
75 metuont credere omnes. BAL. Eadem est mihi lex: metuo credere. 
76 PS. Credere autem? eho an paenitet te, quanto hic fuerit usui? 
77 BAL. Non est usu quisquam amator nisi qui perpetuat data; 
78 det, det usque: quando nil sit, simul amare desinat. 
79 CAL. Nilne te miseret? BAL. Inanis cedis, dicta non sonant. 
80 atque ego te uiuom saluomque uellem. PS. Eho an iam mortuost? 
81 BAL. Utut est, mihi quidem profecto cum istis dictis mortuost: 
82 ilico uixit amator, ubi lenoni supplicat. 
83 semper tu ad me cum argentata accedito querimonia; 
84 nam istuc quod nunc lamentare, non esse argentum tibi, 
85 apud nouercam querere. PS. Eho an umquam tu huius nupsisti patri? 
86 BAL. Di melius faciant. PS. Face hoc quod te rogamus, Ballio, 
87 mea fide, si isti formidas credere. ego in hoc triduo 
88 aut terra aut mari alicunde euoluam id argentum tibi. 
89 B. Tibi ego credam? P. Quor non? B. Quia pol qua opera credam tibi, 
90 una opera alligem fugitiuam canem agninis lactibus. 
91 CAL. Sicine mi abs te bene merenti male refertur gratia? 
92 BAL. Quid nunc uis? CAL. Ut opperiare hos sex dies aliquos modo, 
93 ne illam uendas neu me perdas hominem amantem. BAL. Animo bono es. 
94 uel sex menses opperibor. CAL. Euge, homo lepidissume. 
95 BAL. Immo uin etiam te faciam ex laeto laetantem magis? 
96 CAL. Quid iam? BAL. Quia enim non uenalem iam habeo Phoenicium. 
97 CAL. Non habes? BAL. Non hercle uero. CAL. Pseudole, ei accerse hostias, 
98 uictumas, lanios, ut ego huic sacruficem summo Ioui; 
99 nam hic mihi nunc est multo potior Iuppiter quam Iuppiter. 
100 BAL. Nolo uictumas: agninis me extis placari uolo. 
101 CAL. Propera, quid stas? ei accerse agnos. audin quid ait Iuppiter? 
102 PS. Iam hic ero; uerum extra portam mi etiam currendumst prius. 
103 CAL. Quid eo? PS. Lanios inde accersam duo cum tintinnabulis, 
104 eadem duo greges uirgarum inde ulmearum adegero, 
105 ut hodie ad litationem huic suppetat satias Ioui. 
106 BAL. I in malam crucem. PS. Istuc ibit Iuppiter lenonius. 
107 [BAL. Ex tua re est, ut ego emoriar. PS. Quidum? BAL. Ego dicam tibi: 
108 quia edepol, dum ego uiuos uiuam, numquam eris frugi bonae.] 
109 BAL. Ex tua re non est, ut ego emoriar. PS. Quidum? BAL. Sic, quia 
110 si ego emortuos sim, Athenis te sit nemo nequior. 
111 CAL. Dic mihi, obsecro hercle, uerum serio hoc quod te rogo. 
112 non habes uenalem amicam tu meam Phoenicium? 
113 BAL. Non edepol habeo profecto, nam iam pridem uendidi. 
114 CAL. Quo modo? BAL. Sine ornamentis, cum intestinis omnibus. 
115 CAL. Meam tu amicam uendidisti? BAL. Valde, uiginti minis. 
116 CAL. Viginti minis? BAL. Utrum uis, uel quater quinis minis, 
117 militi Macedonio, et iam quindecim habeo minas. 
118 CAL. Quid ego ex te audio? BAL. Amicam tuam esse factam argenteam. 
119 CAL. Cur id ausus facere? BAL. Libuit, mea fuit. CAL. Eho, Pseudole, 
120 ei, gladium adfer. PS. Quid opus gladio? CAL. Qui hunc occidam atque me. 
121 PS. Quin tu ted occidis potius? nam hunc fames iam occiderit. 
122 CAL. Quid ais, quantum terra tegit hominum periurissume? 
123 iurauistin te illam nulli uenditurum nisi mihi? 
124 BAL. Fateor. CAL. Nempe conceptis uerbis? BAL. Etiam consutis quoque. 
125 CAL. Periurauisti, sceleste. BAL. At argentum intro condidi. 
126 ego scelestus nunc argentum promere possum domo: 
127 tu qui pius, istoc es genere gnatus, nummum non habes. 
128 CAL. Pseudole, adsiste altrim secus atque onera hunc maledictis. PS. Licet. 
129 numquam ad praetorem aeque cursim curram, ut emittar manu. 
130 CAL. Ingere mala multa. PS. Iam ego te differam dictis meis. 
131 impudice. BAL. Itast. CAL. Sceleste. BAL. Dicis uera. PS. Verbero. 
132 BAL. Quippini? CAL. Bustirape. BAL. Certo. PS. Furcifer. BAL. Factum optume. 
133 CAL. Sociofraude. BAL. Sunt mea istaec. PS. Parricida. BAL. Perge tu. 
134 CAL. Sacrilege. BAL. Fateor. PS. Periure. BAL. Vetera uaticinamini. 
135 CAL. Legirupa. BAL. Valide. PS. Permities adulescentum. BAL. Acerrume. 
136 CAL. Fur. BAL. Babae. PS. Fugitiue. BAL. Bombax. CAL. Fraus populi. 
137 BAL. Planissume. PS. Fraudulente. CAL. Impure. PS. Leno. CAL. Caenum. BAL. Cantores probos. 
138 CAL. Verberauisti patrem atque matrem. BAL. Atque occidi quoque, 
139 potius quam cibum praehiberem: num peccaui quippiam? 
140 PS. In pertusum ingerimus dicta dolium, operam ludimus. 
141 BAL. Numquid aliud etiam uoltis dicere? CAL. Ecquid te pudet? 
142 BAL. Ten, amatorem esse inuentum inanem quasi cassam nucem? 
143 uerum quamquam multa malaque dicta dixistis mihi, 
144 nisi mihi hodie attulerit miles quinque quas debet minas, 
145 sicut haec est praestituta summa ei argento dies, 
146 si id non adfert, posse opinor facere me officium meum. 
147 CAL. Quid id est? BAL. Si tu argentum attuleris, cum illo perdidero fidem: 
148 hoc meum est officium. ego, operae si sit, plus tecum loquar; 
149 sed sine argento frustra es qui me tui misereri postulas. 
150 haec meast sententia, ut tu hinc porro quid agas consulas. 
151 CAL. Iamne abis? BAL. Negoti nunc sum plenus. - PS. Paulo post magis. 
152 illic homo meus est, nisi omnes di me atque homines deserunt. 
153 exossabo ego illum simulter itidem ut murenam coquos. 
154 nunc, Calidore, te mihi operam dare uolo. CAL. Ecquid imperas? 
155 PS. Hoc ego oppidum admoenire, ut hodie capiatur, uolo; 
156 ad eam rem usust homine astuto, docto, cauto et callido, 
157 qui imperata ecfecta reddat, non qui uigilans dormiat. 
158 CAL. Cedo mihi, quid es facturus? PS. Temperi ego faxo scies. 
159 nolo bis iterari, sat sic longae fiunt fabulae. 
160 C. Optumum atque aequissimum oras. PS. Propera, adduc hominem cito. 
161 CAL. Pauci ex multis sunt amici, homini qui certi sient. 
162 PS. Ego scio istuc. ergo utrumque, tibi nunc dilectum para 
163 ex multis atque exquire illinc unum qui certus siet. 
164 CAL. Iam hic faxo aderit. - PS. Potin ut abeas? tibi moram dictis creas. 

[a1s4] Scaena IV. Pseudolus.
1 PS. postquam illic hinc abiit, tu astas solus, Pseudole. 
2 quid nunc acturus, postquam erili filio 
3 largitus dictis dapsilis? ubi sunt ea? 
4 quoi neque paratast gutta certi consili, 
5 [neque adeo argenti - neque nunc quid faciam scio.] 
6 neque exordiri primum unde occipias habes, 
7 neque ad detexundam telam certos terminos. 
8 sed quasi poeta, tabulas cum cepit sibi, 
9 quaerit quod nusquamst gentium, reperit tamen, 
10 facit illud ueri simile, quod mendacium est, 
11 nunc ego poeta fiam: uiginti minas, 
12 quae nusquam nunc sunt gentium, inueniam tamen. 
13 [atque ego me iam pridem huic daturum dixeram 
14 et uolui inicere tragulam in nostrum senem; 
15 uerum is nescio quo pacto praesensit prius.] 
16 sed comprimundast uox mihi atque oratio: 
17 erum eccum uideo huc Simonem una simul 
18 cum suo uicino Calliphone incedere. 
19 ex hoc sepulcro uetere uiginti minas 
20 effodiam ego hodie, quas dem erili filio. 
21 nunc huc concedam, unde horum sermonem legam. 

[a1s5] Scaena V. Simo Callipho Pseudolus.
1 SI. Si de damnosis aut si de amatoribus 
2 dictator fiat nunc Athenis Atticis, 
3 nemo anteueniat filio, credo, meo: 
4 ita nunc per urbem solus sermoni omnibust, 
5 eum uelle amicam liberare et quaerere 
6 argentum ad eam rem. hoc alii mihi renuntiant; 
7 atque id iam pridem sensi et subolebat mihi, 
8 sed dissimulabam. PS. Iam illi fetet filius. 
9 occisa est haec res, haeret hoc negotium. 
10 quo in commeatum uolui argentarium 
11 proficisci, ibi nunc oppido opsaeptast uia. 
12 praesensit: nihil est praedae praedatoribus. 
13 CAL. Homines qui gestant quique auscultant crimina, 
14 si meo arbitratu liceat, omnes pendeant, 
15 gestores linguis, auditores auribus. 
16 nam istaec quae tibi renuntiantur, filium 
17 te uelle amantem argento circumducere, 
18 fors fuat an istaec dicta sint mendacia; 
19 sed si sint ea uera, ut nunc mos est, maxume, 
20 quid mirum fecit? quid nouom, adulescens homo 
21 si amat, si amicam liberat? PS. Lepidum senem. 
22 SI. Vetus nolo faciat. CAL. At enim nequiquam neuis; 
23 uel tu ne faceres tale in adulescentia. 
24 probum patrem esse oportet qui gnatum suom 
25 esse probiorem quam ipsus fuerit postulet. 
26 nam tu quod damni et quod fecisti flagiti 
27 populo uiritim potuit dispertirier. 
28 idne tu mirare, si patrissat filius? 
29 PS. O Zeu, quam pauci estis homines commodi. em, 
30 illic est pater patrem esse ut aequom est filio. 
31 SI. Quis hic loquitur? meus est hic quidem seruos Pseudolus. 
32 hic mihi corrumpit filium, scelerum caput; 
33 hic dux, hic illi est paedagogus, hunc ego 
34 cupio excruciari. CAL. Iam istaec insipientiast, 
35 iram in promptu gerere. quanto satius est 
36 adire blandis uerbis atque exquaerere, 
37 sintne illa necne sint quae tibi renuntiant. 
38 bonus animus in mala re dimidiumst mali. 
39 SI. Tibi auscultabo. PS. Itur ad te, Pseudole. 
40 orationem tibi para aduorsum senem. 
41 erum saluto primum, ut aequomst; postea, 
42 si quid superfit, uicinos impertio. 
43 SI. Salue. quid agitur? PS. Statur hic ad hunc modum. 
44 SI. Statum uide hominis, Callipho, quam basilicum. 
45 CAL. Bene confidenterque adstitisse intellego. 
46 PS. Decet innocentem qui sit atque innoxium 
47 seruom superbum esse, apud erum potissimum. 
48 CAL. Sunt quae te uolumus percontari, quae quasi 
49 per nebulam nosmet scimus atque audiuimus. 
50 SI. Conficiet iam te hic uerbis, ut tu censeas 
51 non Pseudolum, sed Socratem tecum loqui. 
52 PS. Itast, iam pridem tu me spernis, sentio. 
53 paruam esse apud te mihi fidem ipse intellego. 
54 cupis me esse nequam: tamen ero frugi bonae. 
55 SI. Fac sis uociuas, Pseudole, aedis aurium, 
56 mea ut migrare dicta possint quo uolo. 
57 PS. Age loquere quiduis, tametsi tibi suscenseo. 
58 SI. Mihin domino seruos tu suscenses? PS. Tam tibi 
59 mirum id uidetur? SI. Hercle qui, ut tu praedicas, 
60 cauendum est mi aps te irato; atque alio tu modo 
61 me uerberare atque ego te soleo cogitas. 
62 quid censes? CAL. Edepol merito esse iratum arbitror, 
63 quom apud te paruast ei fides. SI. Iam sic sino; 
64 iratus sit: ego, ne quid noceat, cauero. 
65 sed quid ais? quid hoc, quod te rogo? PS. Si quid uis, roga. 
66 quod scibo, Delphis tibi responsum dicito. 
67 SI. Aduorte ergo animum et fac sis promissi memor. 
68 quid ais? ecquam scis filium tibicinam 
69 meum amare? PS. Nai gar. SI. Liberare quam uelit? 
70 PS. Kai touto nai gar. SI. Ecquas uiginti minas 
71 [per sycophantiam atque per doctos dolos] 
72 paritas ut auferas a me? PS. Abs te ego auferam? 
73 SI. Ita, quas meo gnato des, qui amicam liberet? 
74 fatere, dic. PS. Kai touto nai, kai touto nai. 
75 CAL. Fatetur. SI. Dixin, Callipho, dudum tibi? 
76 CAL. Memini. SI. Quor haec, tu ubi resciuisti ilico, 
77 celata me sunt? quor non resciui? PS. Eloquar. 
78 quia nolebam ex me morem progigni malum, 
79 erum ut seruos criminaret apud erum. 
80 SI. Iuberes hunc praecipitem in pistrinum trahi. 
81 CAL. Numquid peccatum est, Simo? SI. Immo maxime. 
82 PS. Desiste, recte ego meam rem sapio, Callipho; 
83 peccata mea sunt. animum aduorte nunciam. 
84 quapropter te expertem amoris nati habuerim? 
85 pistrinum in mundo scibam, si dixem, mihi. 
86 SI. Non a me scibas pistrinum in mundo tibi, 
87 cum ea mussitabas? PS. Scibam. SI. Quin dictum est mihi? 
88 PS. Quia illud malum aderat, istuc aberat longius; 
89 illud erat praesens, huic erant dieculae. 
90 SI. Quid nunc agetis? nam hinc quidem a me non potest 
91 argentum auferri, qui praesertim senserim. 
92 ne quisquam credat nummum, iam edicam omnibus. 
93 PS. Numquam edepol quoiquam supplicabo, dum quidem 
94 tu uiues. tu mihi hercle argentum dabis, 
95 abs te equidem sumam. SI. Tu a me sumes? PS. Strenue. 
96 SI. Excludito mi hercle oculum, si dedero. PS. Dabis. 
97 iam dico ut a me caueas. SI. Certe edepol scio, 
98 si apstuleris, mirum et magnum facinus feceris. 
99 PS. Faciam. SI. Si non apstuleris? PS. Virgis caedito. 
100 sed quid, si apstulero? SI. Do Iouem testem tibi, 
101 te aetatem impune habiturum. PS. Facito ut memineris. 
102 SI. Egon ut cauere nequeam, cui praedicitur? 
103 PS. Praedico, ut caueas. dico, inquam, ut caueas. caue. 
104 em istis mihi tu hodie manibus argentum dabis. 
105 CAL. Edepol mortalem graphicum, si seruat fidem. 
106 PS. Seruitum tibi me abducito, ni fecero. 
107 CAL. Bene atque amice dicis. nam nunc, nam meust. 
108 PS. Vin etiam dicam quod uos magis miremini? 
109 CAL. Studeo hercle audire, nam ted ausculto lubens. 
110 [SI. Agedum, nam satis libenter te ausculto loqui.] 
111 PS. Prius quam istam pugnam pugnabo, ego etiam prius 
112 dabo aliam pugnam claram et commemorabilem. 
113 SI. Quam pugnam? PS. Em ab hoc lenone uicino tuo 
114 per sycophantiam atque per doctos dolos 
115 tibicinam illam, tuos quam gnatus deperit, 
116 ea circumducam lepide lenonem. SI. Quid est? 
117 PS. Effectum hoc hodie reddam utrumque ad uesperum. 
118 SI. Siquidem istaec opera, ut praedicas, perfeceris, 
119 uirtute regi Agathocli antecesseris. 
120 sed si non faxis, numquid causaest, ilico 
121 quin te in pistrinum condam? PS. Non unum in diem [modo],  
122 uerum hercle in omnis, quantumst; sed si effecero,  
123 dabin mi argentum, quod dem lenoni, ilico,  
124 tua uoluntate? CAL. Ius bonum orat Pseudolus;  
125 dabo inque. SI. At enim scin quid mihi in mentem uenit?  
126 quid si hisce inter se consenserunt, Callipho,  
127 aut de compecto faciunt consutis dolis,  
128 qui me argento interuertant? PS. Quis me audacior  
129 sit, si istuc facinus audeam? immo sic, Simo:  
130 si sumus compecti seu consilium umquam iniimus [de istac re]  
131 aut si de ea re umquam inter nos conuenimus,  
132 [quasi in libro cum scribuntur calamo litterae]  
133 stilis me totum usque ulmeis conscribito.  
134 SI. Indice ludos nunciam, quando lubet.  
135 PS. Da in hunc diem operam, Callipho, quaeso mihi,  
136 ne quo te ad aliud occupes negotium.  
137 CAL. Quin rus ut irem iam heri mecum statueram.  
138 PS. At nunc disturba quas statuisti machinas.  
139 CAL. Nunc non abire certum est istac gratia;  
140 lubidost ludos tuos spectare, Pseudole.  
141 et si hunc uidebo non dare argentum tibi,  
142 quod dixit, potius quam id non fiat, ego dabo.  
143 SI. Non demutabo. PS. Namque edepol, si non dabis,  
144 clamore magno et multo flagitabere.  
145 agite amolimini hinc uos intro nunciam  
146 ac meis uicissim date locum fallaciis.  
147 CAL. Fiat, geratur mos tibi. PS. Sed te uolo  
148 domi usque adesse. CAL. Quin tibi hanc operam dico. -  
149 SI. At ego ad forum ibo. iam hic ero. - PS. Actutum redi.  
150 suspicio est mihi nunc uos suspicarier,  
151 me idcirco haec tanta facinora promittere,  
152 quo uos oblectem, hanc fabulam dum transigam, 
153 neque sim facturus quod facturum dixeram.  
154 non demutabo. atque etiam certum, quod sciam,  
155 quo id sim facturus pacto nil etiam scio,  
156 nisi quia futurumst. nam qui in scaenam prouenit,  
157 nouo modo nouom aliquid inuentum adferre addecet;  
158 si id facere nequeat, det locum illi qui queat.  
159 concedere aliquantisper hinc mi intro lubet,  
160 dum concenturio in corde sycophantias.  
161 <sed mox> exibo, non ero uobis morae;  
162 tibicen uos interibi hic delectauerit. -  

[a2s1] Scaena I. Pseudolus.
1 PS. Pro Iuppiter, ut mihi, quidquid ago, lepide omnia prospereque eueniunt: 
2 neque quod dubitem neque quod timeam, meo in pectore conditumst consilium. 
3 nam ea stultitiast, facinus magnum timido cordi credere; nam omnes 
4 res perinde sunt 
5 ut agas, ut eas magni facias; nam ego in meo pectore prius *** 
6 ita paraui copias, 
7 duplicis triplicis dolos perfidias, ut, ubiquomque hostibus congrediar - 
8 maiorum meum fretus uirtute dicam, 
9 mea industria et malitia fraudulenta - 
10 facile ut uincam, facile ut spoliem meos perduellis meis perfidiis. 
11 nunc inimicum ego hunc communem meum atque uostrorum omnium, 
12 Ballionem, exballistabo lepide: date operam modo; 
13 [hoc ego oppidum admoenire, ut hodie capiatur, uolo.] 
14 atque huc meas legiones adducam; si expugno - 
15 facilem hanc rem meis ciuibus faciam 
16 post ad oppidum hoc uetus continuo meum exercitum protinus obducam: 
17 inde me et simul participes omnis meos praeda onerabo atque opplebo, 
18 metum et fugam perduellibus meis me ut sciant natum. 
19 eo sum genere gnatus: magna me facinora decet efficere, 
20 quae post mihi clara et diu clueant. 
21 sed hunc quem uideo? quis hic est qui oculis meis obuiam ignobilis obicitur? 
22 lubet scire quid hic ueniat cum machaera et huic 
23 quam rem agat, hinc dabo insidias. 

[a2s2] Scaena II. Harpax Pseudolus.
1 HARP. Hi loci sunt atque hae regiones quae mi ab ero sunt demonstratae, 
2 ut ego oculis rationem capio quam mi ita dixit erus meus miles, 
3 septumas esse aedis a porta ubi ille habitet leno, quoi iussit 
4 symbolum me ferre et hoc argentum. nimis uelim, certum qui id mihi faciat, 
5 Ballio leno ubi hic habitat. 
6 PS. [St, tace, tace, meus hic est homo, ni omnes di atque homines deserunt.] 
7 nouo consilio nunc mihi opus est, 
8 noua res subito mi haec obiectast: 
9 hoc praeuortar principio; illa omnia missa habeo, quae ante agere occepi. 
10 iam pol ego hunc stratioticum nuntium aduenientem probe percutiam. 
11 HARP. Ostium pultabo atque intus euocabo aliquem foras. 
12 PS. Quisquis es, compendium ego te facere pultandi uolo; 
13 nam ego precator et patronus foribus processi foras. 
14 HARP. Tune es Ballio? PS. Immo uero ego eius sum Subballio. 
15 HARP. Quid istuc uerbist? PS. Condus promus sum, procurator peni. 
16 HARP. Quasi te dicas atriensem. PS. Immo atriensi ego impero. 
17 HARP. Quid tu, seruon es an liber? PS. Nunc quidem etiam seruio. 
18 HARP. Ita uidere, et non uidere dignus qui liber sies. 
19 PS. Non soles respicere te, quom dicis iniuste alteri? 
20 HARP. Hunc hominem malum esse oportet. P. Di me seruant atque amant, 
21 nam haec mihi incus est: procudam ego hodie hinc multos dolos. 
22 HARP. Quid illic secum solus loquitur? P. Quid ais tu, adulescens? HARP. Quid est?  
23 PS. Esne tu an non es ab illo milite Macedonio,  
24 seruos eius qui hinc a nobis est mercatus mulierem,  
25 qui argenti ero meo lenoni quindecim dederat minas,  
26 quinque debet? HARP. Sum. sed ubi tu me nouisti gentium  
27 aut uidisti aut conlocutus? nam equidem Athenas antidhac  
28 numquam ueni, neque te uidi ante hunc diem umquam oculis meis.  
29 PS. Quia uidere inde esse; nam olim quom abiit, argento haec dies  
30 praestitutast, quoad referret nobis, neque dum rettulit.  
31 HARP. Immo adest. P. Tun attulisti?  
32 HARP. Egomet. P. Quid dubitas dare?  
33 HARP. Tibi ego dem? PS. Mihi hercle uero, qui res rationesque eri  
34 Ballionis curo, argentum accepto [expenso] et quoi debet dato.  
35 HARP. Si quidem hercle etiam supremi promptas thensauros Iouis,  
36 tibi libellam argenti numquam credam. PS. Dum tu sternuas,  
37 res erit soluta. HARP. Vinctam potius sic seruauero.  
38 PS. Vae tibi, tu inuentus uero, meam qui furcilles fidem.  
39 quasi mihi non sescenta tanta soli soleant credier.  
40 HARP. Potest ut alii ita arbitrentur et ego ut ne credam tibi.  
41 PS. Quasi tu dicas me te uelle argento circumducere.  
42 HARP. Immo uero quasi tu dicas quasique ego autem id suspicer.  
43 sed quid est tibi nomen? PS. Seruos est huic lenoni Surus,  
44 eum esse me dicam. Surus sum. HARP. Surus? P. Id est nomen mihi.  
45 HARP. Verba multa facimus. erus si tuos domi est, quin prouocas,  
46 ut id agam quod missus huc sum, quidquid est nomen tibi?  
47 PS. Si intus esset, euocarem. uerum si dare uis mihi,  
48 magis erit solutum, quasi ipsi dederis. HARP. At enim scin quid est?  
49 reddere hoc, non perdere erus me misit. nam certo scio,  
50 hoc febrim tibi esse, quia non licet huc inicere ungulas. 
51 ego, nisi ipsi Ballioni, nummum credam nemini. 
52 PS. At illic nunc negotiosust: res agitur apud iudicem. 
53 HARP. Di bene uortant. at ego quando eum esse censebo domi, 
54 rediero. tu epistulam hanc a me accipe atque illi dato. 
55 nam istic sumbolust inter erum meum et tuom de muliere. 
56 PS. Scio equidem: [ut] qui argentum adferret atque expressam imaginem 
57 suam huc ad nos, cum eo aiebat uelle mitti mulierem. 
58 nam hic quoque exemplum reliquit eius. HARP. Omnem rem tenes. 
59 PS. Quid ego ni teneam? HARP. Dato istunc sumbolum ergo illi. P. Licet. 
60 sed quid est tibi nomen? HARP. Harpax. PS. Apage te, Harpax, hau places; 
61 huc quidem hercle haud ibis intro, ne quid harpax feceris. 
62 HARP. Hostis uiuos rapere soleo ex acie: eo hoc nomen mihi est. 
63 PS. Pol te multo magis opinor uasa ahena ex aedibus. 
64 HARP. Non ita est. sed scin quid te oro, Sure? PS. Sciam si dixeris. 
65 HARP. Ego deuortor extra portam huc in tabernam tertiam, 
66 apud anum illam doliarem, claudam crassam, Chrysidem. 
67 PS. Quid nunc uis? HARP. Inde ut me arcessas, erus tuos ubi uenerit. 
68 me uolo curare. PS. Sane sapis et consilium placet. 
69 sed uide sis ne in quaestione sis, quando arcessam, mihi. 
70 HARP. Quin ubi prandero, dabo operam somno. PS. Sane censeo. 
71 HARP. Numquid uis? PS. Dormitum ut abeas 
72 HARP. Abeo. - PS. Atque audin, Harpage? 
73 iube sis te operiri: beatus eris, si consudaueris. 

[a2s3] Scaena III. Pseudolus.
1 PS. Di immortales, conseruauit me illic homo aduentu suo. 
2 suo uiatico redduxit me usque ex errore in uiam. 
3 nam ipsa mi Opportunitas non potuit opportunius 
4 aduenire quam haec allatast mi opportune epistula. 
5 nam haec allata cornu copiaest, ubi inest quidquid uolo: 
6 hic doli, hic fallaciae omnes, hic sunt sycophantiae, 
7 hic argentum, hic amica amanti erili filio. 
8 atque ego nunc me ut gloriosum faciam et copi pectore: 
9 quo modo quicque agerem, ut lenoni surruperem mulierculam, 
10 iam instituta ornata cuncta in ordine, animo ut uolueram, 
11 certa deformata habebam; sed profecto hoc sic erit: 
12 centum doctum hominum consilia sola haec deuincit dea, 
13 Fortuna. atque hoc uerum est: proinde ut quisque Fortuna utitur, 
14 ita praecellet atque exinde sapere eum omnes dicimus. 
15 bene ubi quoi scimus consilium accidisse, hominem catum 
16 eum esse declaramus, stultum autem illum quoi uortit male. 
17 stulti hau scimus, frusta ut simus, quom quid cupienter dari 
18 petimus nobis, quasi quid in rem sit possimus noscere. 
19 certa mittimus, dum incerta petimus; atque hoc euenit 
20 in labore atque in dolore, ut mors obrepat interim. 
21 sed iam satis est philosophatum. nimis diu et longum loquor. 
22 di immortales, aurichalco contra non carum fuit 
23 meum mendacium, hic modo quod subito commentus fui, 
24 quia lenonis me esse dixi. nunc ego hac epistula 
25 tris deludam, erum et lenonem et qui hanc dedit mi epistulam. 
26 euge, par pari aliud autem quod cupiebam contigit: 
27 uenit eccum Calidorus, ducit nescio quem secum simul. 

[a2s4] Scaena IV. Calidorus Charinus Pseudolus.
1 CAL. Dulcia atque amara apud te sum elocutus omnia: 
2 scis amorem, scis laborem, scis egestatem meam. 
3 CHAR. Commemini omnia: id tu modo, me quid uis facere, fac sciam. 
4 [CAL. Quom haec tibi alia sum elocutus, uix rem scis de symbolo. 
5 CHAR. Omnia, inquam. tu modo quid me facere uis fac ut sciam.] 
6 CAL. Pseudolus mi ita imperauit, ut aliquem hominem strenuom 
7 beneuolentem adducerem ad se. CHAR. Seruas imperium probe; 
8 nam et amicum et beneuolentem ducis. sed istic Pseudolus 
9 nouos mihist. CAL. Nimium est mortalis graphicus, heuretes mihi est. 
10 is mihi haec sese ecfecturum dixit quae dixi tibi. 
11 PS. Magnufice hominem compellabo. CAL. Quoia uox resonat? PS. Io, 
12 io te te, turanne, te te ego, qui imperitas Pseudolo, 
13 quaero, quoi ter trina triplicia, tribus modis tria gaudia, 
14 artibus tribus tris demeritas dem laetitias, de tribus 
15 fraude partas per malitiam et per dolum et fallaciam; 
16 in libello hoc obsignato ad te attuli pauxillulo. 
17 CAL. Illic homost. CHAR. Ut paratragoedat carnufex. PS. Confer gradum 
18 contra pariter, porge audacter ad salutem bracchium. 
19 CAL. Dic utrum Spemne an Salutem te salutem, Pseudole? 
20 PS. Immo utrumque. CHAR. Utrumque, salue. sed quid actumst? PS. Quid times? 
21 CAL. Attuli hunc. PS. Quid, attulisti? CAL. Adduxi uolui dicere. 
22 PS. Quis istic est? CAL. Charinus. PS. Euge. Iam charin touto poiou. 
23 CHAR. Quin tu si quid opust, mi audacter imperas? PS. Tam gratiast. 
24 bene sit tibi, Charine. nolo tibi molestos esse nos. 
25 CH. Vos molestos mihi? molestumst mi id quidem. P. Tum igitur mane. 
26 CAL. Quid istuc est? PS. Epistulam modo hanc intercepi et sumbolum. 
27 CAL. Sumbolum? quem sumbolum? PS. Qui a milite allatust modo. 
28 eius seruos qui hunc ferebat cum quinque argenti minis, 
29 tuam qui amicam hinc arcessebat, ei os subleui modo. 
30 CAL. Quo modo? PS. Horum causa haec agitur spectatorum fabula: 
31 hi sciunt, qui hic adfuerunt; uobis post narrauero. 
32 CAL. Quid nunc agimus? PS. Liberam hodie tuam amicam amplexabere. 
33 CAL. Egone? PS. Tu istic ipsus, inquam, si quidem hoc uiuet caput; 
34 si modo mihi hominem inuenietis propere. CHAR. Qua facie? PS. Malum, 
35 callidum, doctum, qui quando principium prehenderit, 
36 porro sua uirtute teneat quid se facere oporteat; 
37 atque qui hic non uisitatus saepe sit. CHAR. Si seruos est, 
38 numquid refert? PS. Immo multo mauolo quam liberum. 
39 CHAR. Posse opinor me dare hominem tibi malum et doctum domo, 
40 qui a patre aduenit Carysto nec dum exiit ex aedibus 
41 quoquam neque Athenas aduenit umquam ante hesternum diem. 
42 PS. Bene iuuas. sed quinque inuentis opus est argenti minis 
43 mutuis, quas hodie reddam: nam huius mihi debet pater. 
44 CHAR. Ego dabo, ne quaere aliunde. PS. O hominem opportunum mihi. 
45 etiam opust chlamyde et machaera et petaso. CHAR. Possum a me dare. 
46 PS. Di immortales, non Charinus mihi hic quidem, sed Copiast. 
47 sed istic seruos, ex Carysto qui hic adest, ecquid sapit? 
48 CHAR. Hircum ab alis. PS. Manuleatam tunicam habere hominem addecet. 
49 ecquid is homo habet aceti in pectore? CHAR. Atque acidissumi. 
50 PS. Quid, si opus sit ut dulce promat indidem, ecquid habet?  CH. Rogas?  
51 murrinam, passum, defrutum, mellam, mel quoiuismodi;  
52 quin in corde instruere quondam coepit pantopolium.  
53 PS. Eugepae, lepide, Charine, meo me ludo lamberas.  
54 sed quid nomen esse dicam ego isti seruo? CHAR. Simiae.  
55 PS. Scitne in re aduorsa uorsari? CHAR. Turbo non aeque citust.  
56 PS. Ecquid argutust? CHAR. Malorum facinorum saepissime.  
57 PS. Quid cum manifesto tenetur? CHAR. Anguillast, elabitur.  
58 PS. Ecquid is homo scitust? CHAR. Plebi scitum non est scitius.  
59 PS. Probus homo est, ut praedicare te audio. CHAR. Immo si scias,  
60 ubi te aspexerit, narrabit ultro quid sese uelis.  
61 sed quid es acturus? PS. Dicam. ubi hominem exornauero,  
62 subditiuom fieri ego illum militis seruom uolo;  
63 sumbolum hunc ferat lenoni cum quinque argenti minis,  
64 mulierem ab lenone abducat: em tibi omnem fabulam.  
65 ceterum quo quicque pacto faciat, ipsi dixero.  
66 CAL. Quid nunc igitur stamus? PS. Hominem cum ornamentis omnibus  
67 exornatum adducite ad me iam ad trapezitam Aeschinum.  
68 sed properate. CAL. Prius illi erimus quam tu. - PS. Abite ergo ocius.  
69 quidquid incerti mi in animo prius aut ambiguom fuit,  
70 nunc liquet, nunc defaecatumst cor mihi; nunc peruiumst:  
71 omnes ordine sub signis ducam legiones meas,  
72 aui sinistra, auspicio liquido atque ex <mea> sententia;  
73 confidentia est inimicos meos me posse perdere.  
74 nunc ibo ad forum atque onerabo meis praeceptis Simiam,  
75 quid agat, ne quid titubet, docte ut hanc ferat fallaciam.  
76 iam ego hoc ipsum oppidum expugnatum faxo erit lenonium.  

[a3s1] Actus III. Scaena I. Puer.
1 PUER. Cui seruitutem di danunt lenoniam 
2 puero, atque eidem si addunt turpitudinem, 
3 ne illi, quantum ego nunc corde conspicio meo, 
4 malam rem magnam multasque aerumnas danunt. 
5 uelut haec mi euenit seruitus, ubi ego omnibus 
6 paruis magnisque miseriis praefulcior: 
7 neque ego amatorem mi inuenire ullum queo, 
8 qui amet me, ut curer tandem nitidiuscule. 
9 nunc huic lenoni hodie est natalis dies: 
10 interminatus est a minimo ad maximum, 
11 si quis non hodie munus misisset sibi, 
12 eum cras cruciatu maximo perbitere. 
13 nunc nescio hercle rebus quid faciam meis; 
14 neque ego illud possum, quod illi qui possunt solent. 
15 nunc, nisi lenoni munus hodie misero, 
16 cras mihi potandus fructus est fullonius. 
17 eheu, quam illae rei ego etiam nunc sum paruolus. 
18 atque edepol, ut nunc male eum metuo miser, 
19 si quispiam det qui manus grauior siet, 
20 quamquam illud aiunt magno gemitu fieri, 
21 comprimere dentes uideor posse aliquo modo. 
22 sed comprimenda est mihi uox atque oratio: 
23 erus eccum recipit se domum et ducit coquom. 

[a3s2] Scaena II. Ballio Cocus Puer.
1 BAL. Forum coquinum qui uocant, stulte uocant, 
2 nam non coquinum est, uerum furinum est forum. 
3 nam ego si iuratus peiorem hominem quaererem 
4 coquom, non potui, quam hunc quem duco, ducere, 
5 multiloquom gloriosum insulsum inutilem. 
6 quin ob eam rem Orcus recipere ad se hunc noluit, 
7 ut esset hic qui mortuis cenam coquat; 
8 nam hic solus illis coquere quod placeat potest. 
9 COC. Si me arbitrabare isto pacto, ut praedicas, 
10 cur conducebas? BAL. Inopia: alius non erat. 
11 sed cur sedebas in foro, si eras coquos, 
12 tu solus praeter alios? COC. Ego dicam tibi: 
13 hominum uitio ego sum factus improbior coquos, 
14 non meopte ingenio. BAL. Qua istuc ratione? COC. Eloquar. 
15 quia enim, cum extemplo ueniunt conductum coquom, 
16 nemo illum quaerit qui optimus et carissimust: 
17 illum conducunt potius qui uilissimust. 
18 hoc ego fui hodie solus obsessor fori. 
19 illi drachmissent miseri: me nemo potest 
20 minoris quisquam nummo ut surgam subigere. 
21 non ego item cenam condio ut alii coqui, 
22 qui mihi condita prata in patinis proferunt, 
23 boues qui conuiuas faciunt herbasque oggerunt, 
24 eas herbas herbis aliis porro condiunt: 
25 indunt coriandrum, feniculum, alium, atrum holus, 
26 apponunt rumicem, brassicam, betam, blitum, 
27 eo laserpici libram pondo diluont, 
28 teritur sinapis scelera, quae illis qui terunt 
29 prius quam triuerunt oculi ut extillent facit. 
30 ei homines cenas ubi coquont, cum condiunt, 
31 non condimentis condiunt, sed strigibus, 
32 uiuis conuiuis intestina quae exedint. 
33 hoc hic quidem homines tam breuem uitam colunt, 
34 quom hasce herbas huius modi in suom aluom congerunt, 
35 formidulosas dictu, non essu modo. 
36 quas herbas pecudes non edunt, homines edunt. 
37 BAL. Quid tu? diuinis condimentis utere, 
38 qui prorogare uitam possis hominibus, 
39 qui ea culpes condimenta? COC. Audacter dicito; 
40 nam uel ducenos annos poterunt uiuere 
41 meas qui essitabunt escas quas condiuero. 
42 nam ego cocilendrum quando in patinas indidi 
43 aut cepolendrum aut maccidem aut secaptidem, 
44 eaepse sese [patinae] feruefaciunt ilico. 
45 haec ad Neptuni pecudes condimenta sunt: 
46 terrestris pecudes cicimalindro condio, 
47 hapalocopide aut cataractria. BAL. At te Iuppiter 
48 dique omnes perdant cum condimentis tuis 
49 cumque tuis istis omnibus mendaciis. 
50 COC. Sine sis loqui me. BAL. Loquere, atque i in malam crucem. 
51 COC. Ubi omnes patinae feruont, omnis aperio: 
52 is odos dimissis manibus in caelum uolat. 
53 BAL. Odos dimissis manibus? COC. Peccaui insciens. 
54 BAL. Quidum? COC. Dimissis pedibus uolui dicere. 
55 eum odorem cenat Iuppiter cottidie. 
56 BAL. Si nusquam is coctum, quidnam cenat Iuppiter? 
57 COC. It incenatus cubitum. BAL. I in malam crucem. 
58 istacine causa tibi hodie nummum dabo? 
59 COC. Fateor equidem esse me coquom carissumum; 
60 uerum pro pretio facio ut opera appareat 
61 mea quo conductus uenio. BAL. Ad furandum quidem. 
62 COC. An tu inuenire postulas quemquam coquom 
63 nisi miluinis aut aquilinis ungulis? 
64 BAL. An tu coquinatum te ire quoquam postulas, 
65 quin ibi constrictis ungulis cenam coquas? 
66 nunc adeo tu, qui meus es, iam edico tibi, 
67 ut nostra properes amoliri omnia, 
68 tum ut huius oculos in oculis habeas tuis: 
69 quoquo hic spectabit, eo tu spectato simul; 
70 si quo hic gradietur, pariter progredimino; 
71 manum si protollet, pariter proferto manum: 
72 suom si quid sumet, id tu sinito sumere; 
73 si nostrum sumet, tu teneto altrinsecus. 
74 si iste ibit, ito, stabit, astato simul; 
75 si conquiniscet istic, conquiniscito. 
76 item his discipulis priuos custodes dabo. 
77 COC. Habe modo bonum animum. BAL. Quaeso, qui possum, doce, 
78 bonum animum habere qui te ad me adducam domum? 
79 COC. Quia sorbitione faciam ego hodie te mea, 
80 item ut Medea Peliam concoxit senem, 
81 quem medicamento et suis uenenis dicitur 
82 fecisse rursus ex sene adulescentulum, 
83 item ego te faciam. BAL. Eho, an etiam es ueneficus? 
84 COC. Immo edepol uero hominum seruator. BAL. Ehem, 
85 quanti istuc unum 
86 me coquinare perdoces? 
87 COC. Quid? BAL. Ut te seruem, ne quid surripias mihi. 
88 COC. Si credis, nummo; si non, ne mina quidem. 
89 sed utrum tu amicis hodie an inimicis tuis 
90 daturus cenam? BAL. Pol ego amicis scilicet. 
91 COC. Quin tuos inimicos potius quam amicos uocas? 
92 nam ego ita conuiuis cenam conditam dabo 
93 hodie atque ita suaui suauitate condiam: 
94 ut quisque quicque conditum gustauerit, 
95 ipsus sibi faciam ut digitos praerodat suos. 
96 BAL. Quaeso hercle, prius quam quoiquam conuiuae dabis, 
97 gustato tute prius et discipulis dato, 
98 ut praerodatis uostras furtificas manus. 
99 COC. Fortasse haec tu nunc mihi non credis quae loquor. 
100 BAL. Molestus ne sis, nimium [iam] tinnis; non taces? 
101 em illic ego habito. intro abi et cenam coque. 
102 propera. PUER Quin tu is accubitum, et conuiuas cedo, 
103 corrumpitur iam cena. - BAL. Em, subolem sis uide: 
104 iam hic quoque scelestus est, coqui sublingulo. 
105 profecto quid nunc primum caueam nescio, 
106 ita in aedibus sunt fures, praedo in proxumo est. 
107 nam mi hic uicinus apud forum paulo prius, 
108 pater Calidori, opere edixit maxumo, 
109 ut mihi cauerem a Pseudolo seruo suo, 
110 ne fidem ei haberem. nam eum circum ire in hunc diem, 
111 ut me, si posset, muliere interuorteret; eum promisisse firmiter dixit sibi, 
112 sese abducturum a me dolis Phoenicium.
113 nunc ibo intro atque edicam familiaribus,  
114 profecto ne quis quicquam credat Pseudolo. -  

[a4s1] Actus IV. Scaena I. Pseudolus Simia.
1 PS. Si umquam quemquam di immortales uoluere esse auxilio adiutum, 
2 tum me et Calidorum seruatum uolunt esse et lenonem extinctum, 
3 quom te adiutorem genuerunt mihi tam doctum hominem atque astutum. 
4 sed ubi illic est? sumne ego homo insipiens, qui haec mecum egomet loquar solus? 
5 dedit uerba mihi hercle, ut opinor: 
6 malus cum malo stulte caui. 
7 tum pol ego interii, homo si ille abiit, neque hoc opus quod uolui hodie efficiam. 
8 sed eccum uideo uerbeream statuam: ut it, ut magnifice infert sese. 
9 ehem, te hercle ego circumspectabam, nimis metuebam male, ne abiisses. 
10 SIM. Fuit meum officium ut facerem, fateor. 
11 PS. Ubi restiteras? SIM. Ubi mihi libitum est. 
12 PS. Istuc *** ego satis scio. SIM. Quor ergo quod scis me rogas? 
13 PS. At hoc uolo monere te. SIM. Monendus ne me moneas. 
14 PS. Nimis tandem ego aps te contemnor. 
15 SIM. Quippe ego te ni contemnam, 
16 stratioticus homo qui cluear? 
17 PS. Iam hoc uolo quod occeptumst agi. SIM. Numquid agere aliud me uides? 
18 PS. Ambula ergo cito. SIM. Immo otiose uolo. 
19 PS. Haec ea occasiost: dum ille dormit, uolo 
20 tu prior ut occupes adire. 
21 SIM. Quid properas? placide, ne time. 
22 ita ille faxit Iuppiter, 
23 ut ille palam ibidem adsiet, 
24 quisquis illest, qui adest a milite. 
25 numquam edepol erit ille potior 
26 Harpax quam ego. habe animum bonum: 
27 pulchre ego hanc explicatam tibi rem dabo. 
28 sic ego illum dolis atque mendaciis 
29 in timorem dabo militarem aduenam, 
30 ipsus sese ut neget esse eum qui siet 
31 meque ut esse autumet qui ipsus est. PS. Qui potest? 
32 SIM. Occidis me, cum istuc rogitas. PS. O hominem lepidum. 
33 SIM. Te quoque etiam dolis atque mendaciis, 
34 qui magister mihi es, antidibo, ut scias. 
35 PS. Iuppiter te mihi seruet. SIM. Immo mihi. 
36 sed uide, ornatus hic me satin condecet? 
37 PS. Optume habet. SIM. Esto. 
38 PS. Tantum tibi boni di immortales duint quantum tu tibi optes; 
39 nam si exoptem, quantum dignus tantum dent, minus nihilo sit. 
40 neque ego hoc homine quemquam uidi magis malum et maleficum. 
41 SIM. Tun id mihi? PS. Taceo. 
42 sed ego quae tibi bona dabo et faciam, si hanc sobrie rem accurassis. 
43 SIM. Potin ut taceas? memorem immemorem facit qui monet quod memor meminit. 
44 teneo, omnia in pectore condita sunt, meditati sunt mihi doli docte. 
45 PS. Probus est hic homo. SIM. Neque hic est neque ego. PS. At uide ne titubes. SIM. Potin ut taceas? 
46 PS. Ita me di ament - SIM. Ita non facient: mera iam mendacia fundes. 
47 PS. Ut ego ob tuam, Simia, perfidiam te amo et metuo et magni facio. 
48 SIM. Ego istuc aliis dare condidici: mi optrudere non potes palpum. 
49 PS. Ut ego accipiam te hodie lepide, ubi effeceris hoc opus, SIM. Ha ha hae. 
50 PS. Lepido uictu, uino, unguentis et inter pocula pulpamentis; 
51 ibidem una aderit mulier lepida, tibi sauia super sauia quae det. 
52 SIM. Lepide accipis me. PS. Immo si efficies, tum faxo magis <id> dicas. 
53 SIM. Nisi effecero, cruciabiliter carnifex me accipito. 
54 sed propera mihi monstrare, ubi sit os lenonis aedium. 
55 PS. Tertium hoc est. SIM. St, tace, aedes hiscunt. PS. Credo, animo malest 
56 aedibus. SIM. Quid iam? PS. Quia edepol ipsum lenonem euomunt. 
57 SIM. Illicinest? PS. Illic est. SIM. Mala mercist *** PS. Illuc sis uide, 
58 ut transuersus, non prouersus cedit, quasi cancer solet. 

[a4s2] Scaena II. Ballio Pseudolus Simia.
1 BAL. Minus malum hunc hominem esse opinor quam esse censebam coquom, 
2 nam nihil etiam dum harpagauit praeter cyathum et cantharum. 
3 PS. Heus tu, nunc occasio est et tempus. SIM. Tecum sentio. 
4 PS. Ingredere in uiam dolose: ego hic in insidiis ero. 
5 SIM. Habui numerum sedulo: hoc est sextum a porta proxumum 
6 angiportum, in id angiportum me deuorti iusserat; 
7 quotumas aedis dixerit, id ego admodum incerto scio. 
8 BAL. Quis hic homo chlamydatus est aut unde est aut quem quaeritat? 
9 peregrina facies uidetur hominis atque ignobilis. 
10 SIM. Sed eccum qui ex incerto faciet mihi quod quaero certius. 
11 BAL. Ad me adit recta. unde ego hominem hunc esse dicam gentium? 
12 SIM. Heus tu, qui cum hirquina barba stas, responde quod rogo. 
13 BAL. Eho, an non prius salutas? SIM. Nulla est mihi salus dataria. 
14 B. Nam pol hinc tantumdem accipies. 
15 PS. Iam inde a principio probe. 
16 SIM. Ecquem in angiporto hoc hominem tu nouisti? te rogo. 
17 BAL. Egomet me. SIM. Pauci istuc faciunt homines quod tu praedicas, 
18 nam in foro uix decumus quisque est qui ipsus sese nouerit. 
19 PS. Saluos sum, iam philosophatur. SIM. Hominem ego hic quaero malum, 
20 legirupam, impurum, peiurum atque impium. BAL. Me quaeritat, 
21 nam illa mea sunt cognomenta; nomen si memoret modo. 
22 quid est ei homini nomen? SIM. Leno Ballio. BAL. Sciuin ego? 
23 ipse ego is sum, adulescens, quem tu quaeris. SIM. Tune es Ballio? 
24 BAL. Ego enim uero is sum. 
25 SIM. Ut uestitus, es perfossor parietum. 
26 BAL. Credo, in tenebris, conspicatus si sis me, apstineas manum. 
27 SIM. Erus meus tibi me salutem multam uoluit dicere. 
28 hanc epistulam accipe a me, hanc me tibi iussit dare. 
29 BAL. Quis is homost qui iussit? PS. Perii, nunc homo in medio lutost; 
30 nomen nescit, haeret haec res. BAL. Quem hanc misisse ad me autumas? 
31 SIM. Nosce imaginem: tute eius nomen memorato mihi, 
32 ut sciam te Ballionem esse ipsum. BAL. Cedo mi epistulam. 
33 SIM. Accipe et cognosce signum. BAL. Oh, Polymachaeroplagides 
34 purus putus est ipsus. noui. heus, Polymachaeroplagides 
35 nomen est. SIM. Scio iam me recte tibi dedisse epistulam, 
36 postquam Polymachaeroplagidem elocutus nomen es. 
37 BAL. Quid agit is? SIM. Quod homo edepol fortis atque bellator probus. 
38 sed propera hanc pellegere quaeso epistulam - ita negotium est - 
39 atque accipere argentum actutum mulieremque emittere. 
40 nam necessest hodie Sicyoni me esse aut cras mortem exsequi, 
41 ita erus meus est imperiosus. BAL. Noui, notis praedicas. 
42 SIM. Propera pellegere epistulam ergo. BAL. Id ago, si taceas modo. 
43 «miles lenoni Ballioni epistulam 
44 conscriptam mittit Polymachaeroplagides, 
45 imagine obsignatam quae inter nos duo 
46 conuenit olim.» sumbolust in epistula. 
47 [uideo, et cognosco signum. sed in epistula 
48 nullam salutem mittere scriptam solet? 
49 SIM. Ita militaris disciplinast, Ballio: 
50 manu salutem mittunt beneuolentibus; 
51 eadem malam rem mittunt maleuolentibus. 
52 sed, ut occepisti, perge opera experirier 
53 quid epistula ista narret. BAL. Ausculta modo.] 
54 «Harpax calator meus est, ad te qui uenit - » 
55 tun es is Harpax? SIM. Ego sum, atque ipse harpax quidem. 
56 BAL. «Qui epistulam istam fert; ab eo argentum accipi, 
57 cum eo simitu mulierem mitti uolo. 
58 salutem scriptam dignum est dignis mittere: 
59 te si arbitrarem dignum, misissem tibi.» 
60 SIM. Quid nunc? BAL. Argentum des, abducas mulierem. 
61 SIM. Uter remoratur? BAL. Quin sequere ergo intro. - SIM. Sequor. - 

[a4s3] Scaena III. Pseudolus. 
1 PS. Peiorem ego hominem magisque uorsute malum 
2 numquam edepol quemquam uidi, quam hic est Simia; 
3 nimisque ego illum hominem metuo et formido male, 
4 ne malus item erga me sit ut erga illum fuit, 
5 ne in re secunda nunc mi obuertat cornua, 
6 si occasionem capsit qui sit <mihi> malus; 
7 atque edepol equidem nolo, nam illi bene uolo. 
8 nunc in metu sum 
9 maximo, triplici modo: 
10 primum omnium iam hunc comparem metuo meum, 
11 ne deserat med atque ad hostis transeat; 
12 metuo autem, ne erus redeat etiam dum a foro, 
13 ne capta praeda capti praedones fuant. 
14 quom haec metuo, metuo ne ille huc Harpax aduenat 
15 prius quam hinc hic Harpax abierit cum muliere. 
16 perii hercle, nimium tarde egrediuntur foras. 
17 cor conligatis uasis expectat meum, 
18 si non educat 
19 mulierem secum simul, 
20 ut exulatum ex pectore aufugiat meo. 
21 uictor sum, uici cautos custodes meos. 

[a4s4] Scaena IV. Simia Pseudolus.
1 SIM. Ne plora, nescis ut res sit, Phoenicium, 
2 uerum haud multo post faxo scibis accubans. 
3 non ego te ad illum duco dentatum uirum 
4 Macedoniensem, qui te nunc flentem facit: 
5 cuiam esse te uis maxime, ad eum ducere: 
6 Calidorum haud multo post faxo amplexabere. 
7 PS. Quid tu intus quaeso desedisti quam diu? 
8 mihi cor retunsumst oppugnando pectore. 
9 SIM. Occasionem repperisti, uerbero, 
10 ubi perconteris me, insidiis hostilibus? 
11 quin hinc metimur gradibus militariis? 
12 PS. Atque edepol, quamquam 
13 nequam homo es, recte mones. 
14 ite hac triumphi ad cantharum recta uia. 

[a4s5] Scaena V. Ballio.
1 BAL. Hahae, nunc demum mi animus in tuto est loco, 
2 postquam iste hinc abiit atque abduxit mulierem. 
3 iube nunc uenire Pseudolum, scelerum caput, 
4 et abducere a me mulierem fallaciis. 
5 conceptis hercle uerbis, satis certo scio, 
6 ego periurare me mauellem miliens, 
7 quam mi illum uerba per deridiculum dare. 
8 nunc deridebo hercle hominem, si conuenero; 
9 uerum in pistrino credo, ut conuenit, fore. 
10 nunc ego Simonem mi obuiam ueniat uelim, 
11 ut mea laetitia laetus promiscam siet. 

[a4s6] Scaena VI. Simo Ballio.
1 SI. Viso quid rerum meus Ulixes egerit, 
2 iamne habeat signum ex arce Ballionia. 
3 BAL. O fortunate, cedo fortunatam manum, 
4 Simo. SI Quid est? BA. Iam - SI. Quid iam? BAL. Nihil est quod metuas. SI. Quid est? 
5 uenitne homo ad te? BAL. Non. SI. Quid est igitur boni? 
6 BAL. Minae uiginti sanae et saluae sunt tibi, 
7 hodie quas aps te est instipulatus Pseudolus. 
8 SI. Velim quidem hercle. BAL. Roga me uiginti minas, 
9 si ille hodie illa sit potitus muliere 
10 siue eam tuo gnato hodie, ut promisit, dabit, 
11 [roga opsecro hercle, gestio promittere.] 
12 omnibus modis tibi esse rem ut saluam scias; 
13 atque etiam habeto mulierem dono tibi. 
14 SI. Nullum periclumst, quod sciam, stipularier, 
15 ut concepisti uerba: uiginti minas 
16 dabin? BAL. Dabuntur. SI. Hoc quidem actumst hau male. 
17 [sed conuenistin hominem? BAL. Immo ambo simul. 
18 SI. Quid ait? quid narrat? quaeso, quid dixit tibi? 
19 BAL. Nugas theatri, uerba quae in comoediis 
20 solent lenoni dici, quae pueri sciunt: 
21 malum et scelestum et peiurum aibat esse me. 
22 SI. Pol hau mentitust. BAL. Ergo haud iratus fui: 
23 nam quanti refert ei nec recte dicere, 
24 qui nihili faciat quique infitias non eat?] 
25 SI. Quid est? quid non metuam ab eo? id audire expeto. 
26 BAL. Quia numquam abducet mulierem iam, nec potest, 
27 a me. meministin tibi me dudum dicere, 
28 eam ueniisse militi Macedonio? 
29 SI. Memini. BAL. Em illius seruos huc ad me argentum attulit 
30 et obsignatum sumbolum, SI. Quid postea? 
31 BAL. Qui inter me atque illum militem conuenerat: 
32 is secum abduxit mulierem hau multo prius. 
33 SI. Bonan fide istuc dicis? BAL. Unde ea sit mihi? 
34 SI. Vide modo, ne illic sit contechnatus quippiam. 
35 BAL. Epistula atque imago me certum facit; 
36 quin illam [quidem iam] in Sicyonem ex urbe abduxit modo. 
37 SI. Bene hercle factum. quid ego cesso Pseudolum 
38 facere ut det nomen ad molas coloniam? 
39 sed quis hic homo est chlamydatus? BAL. Non edepol scio, 
40 nisi ut obseruemus quo eat aut quam rem gerat. 

[a4s7] Scaena VII. Harpax Ballio Simo.
1 HARP. Malus et nequam est homo qui nihili eri imperium sui seruos facit, 
2 nihilist autem suom qui officium facere immemor est, nisi est admonitus. 
3 nam qui liberos [esse] ilico se arbitrantur, 
4 ex conspectu eri si sui se abdiderunt, 
5 luxantur, lustrantur, comedunt quod habent, ei nomen diu  
6 seruitutis ferunt.  
7 nec boni ingeni quicquam in is inest,  
8 nisi ut improbis se artibus teneant.  
9 cum his mihi nec locus  
10 nec sermo conuenit neque is umquam nobilis fui.  
11 ego, ut mi imperatumst, etsi abest, hic adesse erum arbitror.  
12 nunc ego illum metuo,  
13 quom hic non adest, ne quom adsiet metuam. ei rei operam dabo.  
14 nam in taberna usque adhuc, si ueniret Syrus,  
15 cui dedi sumbolum, mansi, uti iusserat:  
16 leno ubi esset domi, me aibat arcessere;  
17 uerum ubi is non uenit nec uocat,  
18 uenio huc ultro, ut sciam, quid rei sit, ne illic homo me ludificetur.  
19 neque quicquamst melius, quam ut hoc pultem atque aliquem euocem hinc intus.  
20 leno argentum hoc uolo a me accipiat atque amittat mulierem mecum simul. 
21 BAL. Heus tu. SI. Quid uis? BAL. Hic homo meus est. SI. Quidum?  
22 BAL. Quia praeda haec meast:  
23 scortum quaerit, habet argentum. iam admordere hunc mihi lubet.  
24 SI. Iamne illum comessurus es? BAL. Dum recens est  
25 dator, dum calet, deuorari decet iam.  
26 boni me uiri pauperant, improbi augent;  
27 poplo strenui, mi improbi usui sunt.  
28 SI. Malum quod tibi di dabunt, sic scelestus.  
29 HARP. Me nunc commoror, quom has foris non ferio, ut sciam,  
30 sitne Ballio domi.  
31 BAL. Venus mi haec bona dat, quom hos huc adigit  
32 lucrifugas, damnicupidos, qui se suamque aetatem bene curant,  
33 edunt, bibunt, scortantur: illi sunt alio ingenio atque tu,  
34 qui neque tibi bene esse patere et illis quibus est inuides.  
35 HARP. Heus ubi estis uos? BAL. Hic quidem ad me recta habet rectam uiam.  
36 [HARP. Heus ubi estis uos? BAL. Heus adulescens, quid istic debetur tibi?] 
37 bene ego ab hoc praedatus ibo; noui, bona scaeuast mihi.  
38 HARP. Ecquis hoc aperit? BAL. Heus chlamydate, quid istic debetur tibi?  
39 HARP. Aedium dominum lenonem Ballionem quaerito.  
40 BAL. Quisquis es, adulescens, operam fac compendi quaerere.  
41 HARP. Quid iam? BAL. Quia tute ipsus ipsum praesens praesentem uides.  
42 HARP. Tune is es? SI. Chlamydate, caue sis tibi a curuo infortunio  
43 atque in hunc intende digitum: hic leno est. BAL. At hic est uir bonus.  
44 sed, tu, bone uir, flagitare saepe clamore in foro,  
45 quom libella nusquamst, nisi quid leno hic subuenit tibi.  
46 HARP. Quin tu mecum fabulare? BAL. Fabulor. quid uis tibi?  
47 HARP. Argentum accipias. BAL. Iamdudum, si des, porrexi manum.  
48 HARP. Accipe: hic sunt quinque argenti lectae numeratae minae.  
49 hoc tibi erus me iussit ferre Polymachaeroplagides,  
50 quod deberet, atque ut mecum mitteres Phoenicium.  
51 BAL. Erus tuos - HARP. Ita dico. BAL. Miles - HARP. Ita loquor. BAL. Macedonius -  
52 HARP. Admodum, inquam. BAL. Te ad me misit Polymachaeroplagides?  
53 HARP. Vera memoras. BAL. Hoc argentum ut mihi dares? HARP. Si tu quidem es  
54 leno Ballio. BAL. Atque ut a me mulierem tu abduceres?  
55 HARP. Ita. B. Phoenicium esse dixit? HARP. Recte meministi. B. Mane.  
56 iam redeo ad te. HARP. At maturate propera, nam propero: uides  
57 iam diem multum esse. BAL. Video: hunc aduocare etiam uolo;  
58 mane modo istic, iam reuertar ad te. quid nunc fit, Simo?  
59 quid agimus? manufesto hunc hominem teneo, qui argentum attulit.  
60 SI. Quidum? BAL. An nescis quae sit haec res? SI. Iuxta cum ignarissimis.  
61 BAL. Pseudolus tuos allegauit hunc, quasi a Macedonio 
62 milite esset. SIM. Haben argentum ab homine? BAL. Rogitas quod uides? 
63 SI. Heus, memento ergo dimidium istinc mihi de praeda dare: 
64 commune istuc esse oportet. BAL. Quid, malum? id totum tuom est. 
65 HARP. Quam mox mi operam das? BAL. Tibi do equidem. quid nunc mi es auctor, Simo? 
66 SI. Exploratorem hunc faciamus ludos suppositicium, 
67 adeo donicum ipsus sese ludos fieri senserit. 
68 BAL. Sequere. quid ais? nempe tu illius seruos es? HARP. Planissume. 
69 BAL. Quanti te emit? HARP.Suarum in pugna uirium uictoria. 
70 nam ego eram domi imperator summus in patria mea. 
71 BAL. An etiam umquam ille expugnauit carcerem, patriam tuam? 
72 HARP. Contumeliam si dices, audies. BAL. Quotumo die 
73 ex Sicyone huc peruenisti? HARP. Altero ad meridie. 
74 BAL. Strenue mehercle iisti. SI. Quamuis pernix hic est homo: 
75 ubi suram aspicias, scias posse eum - gerere crassas compedes. 
76 BAL. Quid ais? tune etiam cubitare solitus in cunis puer? 
77 SI. Scilicet. BAL. Etiamne facere solitus es - scin quid loquar? 
78 SI. Scilicet solitum esse. HARP. Sanine estis? BAL. Quid hoc quod te rogo? 
79 noctu in uigiliam quando ibat miles, quom tu ibas simul, 
80 conueniebatne in uaginam tuam machaera militis? 
81 HARP. I in malam crucem. BAL. Ire licebit tamen tibi hodie temperi. 
82 HARP. Quin tu mulierem mi emittis, aut redde argentum. BAL. Mane. 
83 HARP. Quid maneam? BAL. Chlamydem hanc commemora quanti conductast. HARP. Quid est? 
84 SI. Quid meret machaera? HARP. Elleborum hisce hominibus opus est. BAL. Eho.  
85 HARP. Mitte. BAL. Quid mercedis petasus hodie domino demeret?  
86 HARP. Quid domino? quid somniatis? mea quidem haec habeo omnia,  
87 meo peculio empta. BAL. Nempe quod femina summa sustinent.  
88 HARP. Uncti hi sunt senes,  
89 fricari sese ex antiquo uolunt.  
90 BAL. Responde, opsecro hercle, uero serio hoc quod te rogo:  
91 quid meres? quantillo argento te conduxit Pseudolus?  
92 HARP. Quis istic Pseudolust? BAL. Praeceptor tuos, qui te hanc fallaciam  
93 docuit, ut fallaciis hinc mulierem a me abduceres.  
94 HARP. Quem tu Pseudolum, quas tu mihi praedicas fallacias?  
95 quem ego hominem nullius coloris noui. BAL. Non tu istinc abis?  
96 nihil est hodie hic sucophantis quaestus: proin tu Pseudolo  
97 nunties abduxisse alium praedam, qui occurrit prior  
98 Harpax. HARP. Is quidem edepol Harpax ego sum. BAL. Immo edepol esse uis.  
99 purus putus hic sucophanta est. HARP. Ego tibi argentum dedi  
100 et dudum, adueniens extemplo, sumbolum seruo tuo,  
101 eri imagine obsignatam epistulam, hic ante ostium.  
102 BAL. Meo tu epistulam dedisti seruo? quoi seruo? HARP. Suro.  
103 BAL. Non confidit sycophanta hic [nequam est] nugis: meditatus malest.  
104 [edepol hominem uerberonem Pseudolum, ut docte dolum  
105 commentust: tantundem argenti quantum miles debuit  
106 dedit huic atque hominem exornauit, mulierem qui abduceret.]  
107 nam illam epistulam ipsus uerus Harpax huc ad me attulit.  
108 HARP. Harpax ego uocor,  
109 ego seruos sum Macedonis militis;  
110 ego nec sycophantiose quicquam ago nec malefice,  
111 neque istum Pseudolum mortalis qui sit noui neque scio.  
112 SI. Tu, nisi mirumst, leno, plane perdidisti mulierem. 
113 BAL. Edepol ne istuc magis magisque metuo, quom uerba audio. 
114 mihi quoque edepol iamdudum ille Surus cor perfrigefacit, 
115 sumbolum qui ab hoc accepit. mira sunt ni Pseudolust. 
116 eho tu, qua facie fuit, dudum quoi dedisti sumbolum? 
117 HARP. Rufus quidam, uentriosus, crassis suris, subniger, 
118 magno capite, acutis oculis, ore rubicundo, admodum 
119 magnis pedibus. BAL. Perdidisti, postquam dixisti pedes. 
120 Pseudolus fuit ipsus. actumst de me. iam morior, Simo. 
121 HARP. Hercle te hau sinam emoriri, nisi mi argentum redditur, 
122 uiginti minae. SI. Atque etiam mihi aliae uiginti minae. 
123 BAL. Auferen tu id praemium a me, quod promisi per iocum? 
124 SI. De improbis uiris auferri praemium et praedam decet. 
125 BAL. Saltem Pseudolum mihi dedas. SI. Pseudolum ego dedam tibi? 
126 quid deliquit? dixin, ab eo tibi ut caueres, centiens? 
127 BAL. Perdidit me. SI. At me uiginti modicis multauit minis. 
128 BAL. Quid nunc faciam? HARP. Si mi argentum dederis, te suspendito. 
129 BAL. Di te perdant. sequere sis me ergo hac ad forum, ut soluam. HARP. Sequor. 
130 SI. Quid ego? BAL. Peregrinos absoluam, cras agam cum ciuibus. 
131 Pseudolus mihi centuriata habuit capitis comitia, 
132 qui illum ad me hodie adlegauit, mulierem qui abduceret. 
133 sequere tu. nunc ne expectetis, dum hac domum redeam uia; 
134 ita res gestast: angiporta haec certum est consectarier. 
135 HARP. Si graderere tantum quantum loquere, iam esses ad forum. - 
136 BAL. Certumst mi hunc emortualem facere ex natali die. - 

[a4s8] Scaena VIII. Simo.
1 SI. Bene ego illum tetigi, bene autem seruos inimicum suom.  
2 nunc mihi certum est alio pacto Pseudolo insidias dare,  
3 quam in aliis comoediis fit, ubi cum stimulis aut flagris  
4 insidiantur: at ego iam intus promam uiginti minas,  
5 quas promisi si effecisset; obuiam ei ultro deferam.  
6 nimis illic mortalis doctus, nimis uorsutus, nimis malus;  
7 superauit dolum Troianum atque Ulixem Pseudolus.  
8 nunc ibo intro, argentum promam, Pseudolo insidias dabo. -  

[a5s1] Actus V. Scaena I. Pseudolus.
1 PS. Quid hoc? sicine hoc fit, pedes? statin an non? 
2 an id uoltis, ut me hinc iacentem aliquis tollat? 
3 nam hercle si cecidero, uestrum erit flagitium. 
4 pergitin pergere? ah, seruiendum mihi 
5 hodie est; magnum hoc uitium uino est: 
6 pedes captat primum, luctator dolosust. 
7 profecto edepol ego nunc probe habeo madulsam: 
8 ita uictu excurato, ita magnis munditiis <et> dis dignis, 
9 itaque in loco festiuo sumus festiue accepti. 
10 quid opust me multas agere ambages? hoc 
11 est homini quam ob rem uitam amet, 
12 hic omnes uoluptates, in hoc omnes uenustates sunt: 
13 deis proximum esse arbitror. 
14 nam ubi amans complexust amantem, ubi ad labra labella adiungit, 
15 ubi alter alterum bilingui manifesto inter se prehendunt, 
16 ubi mammam mammicula opprimit aut, si lubet, corpora conduplicantur, 
17 manu candida cantharum dulciferum propinat amicissima amico: 
18 ibi iam neque esse alium alii odiosum 
19 nec molestum nec sermonibus morologis uti, 
20 unguenta atque odores, lemniscos, corollas 
21 dari dapsiles, non enim parce promi, 
22 uictum ceterum ne quis me roget: 
23 hoc ego modo atque erus minor hunc diem sumpsimus prothyme, 
24 postquam opus meum omne 
25 ut uolui perpetraui hostibus fugatis. 
26 illos accubantis, potantis, amantis 
27 cum scortis reliqui, et meum scortum ibidem, 
28 suo cordi atque animo opsequentes. sed postquam 
29 exurrexi, orant med ut saltem. 
30 ad hunc me modum intuli illis satis facete, 
31 nimis ex discipulina, quippe ego qui 
32 probe Ionica perdidici. sed palliolatim amictus 
33 sic haec incessi ludibundus. 
34 plaudunt <et> «parum» clamitant mi, ut reuertar. 
35 occepi denuo, hoc modo: nolui 
36 idem; amicae dabam me meae, 
37 ut me amaret: ubi circumuortor, cado: 
38 id fuit naenia ludo. 
39 itaque dum enitor, prox, iam paene inquinaui pallium. 
40 nimiae tum uoluptati edepol 
41 fui ob casum. datur cantharus: bibi. 
42 commuto ilico pallium, illud posiui; 
43 inde huc exii, crapulam dum amouerem. 
44 nunc ab ero ad erum meum maiorem uenio foedus commemoratum. 
45 aperite, aperite, heus, Simoni me adesse aliquis nuntiate. 

[a5s2] Scaena II. Simo Pseudolus.
1 SI. Vox uiri pessumi me exciet foras. 
2 sed quid hoc? quo modo? quid uideo ego? 
3 PS. Cum corona ebrium Pseudolum tuom. 
4 SI. Libere hercle hoc quidem. sed uide statum. 
5 num mea gratia pertimescit magis? 
6 cogito, saeuiter blanditerne adloquar. 
7 sed me hoc uotat uim facere nunc 
8 quod fero, si qua in hoc spes sitast mihi. 
9 PS. Vir malus uiro optumo obuiam it. 
10 SI. Di te ament, Pseudole. fu i in malam crucem. 
11 PS. Cur ego adflictor? SI. Quid tu, malum, in os igitur mi ebrius inructas? 
12 PS. Molliter sic tene me, caue ne cadam: 
13 non uides me ut madide madeam? 
14 SI. Quae istaec audaciast, te sic interdius 
15 cum corolla ebrium incedere? PS. Lubet. 
16 SI. Quid, lubet? pergin ructare in os mihi? 
17 PS. Suauis ructus mihi est. sic sine, Simo. 
18 SI. Credo equidem potesse te, scelus, 
19 Massici montis uberrumos quattuor 
20 fructus ebibere in hora una. PS. Hiberna addito. 
21 SI. Hau male mones, sed dic tamen, 
22 unde onustam celocem agere te praedicem? 
23 PS. Cum tuo filio perpotaui modo. 
24 sed, Simo, ut probe tactus Ballio est! 
25 quae tibi dixi, ut effecta reddidi! 
26 SI. Pessumus homo. PS. Mulier haec facit. 
27 cum tuo filio libera accubat. 
28 SI. Omnia, ut quicque egisti, ordine scio. 
29 PS. Quid ergo dubitas dare mi argentum? SI. Ius petis, fateor. tene. 
30 PS. At negabas daturum esse te mihi. 
31 onera hunc hominem atque me consequere hac. SI. Egone istum onerem? PS. Onerabis, scio. 
32 SI. Quid ego huic homini faciam? satin ultro et argentum aufert et me inridet? 
33 PS. Vae uictis. SI. Vorte ergo umerum. 
34 PS. Em. SI. Hoc ego numquam ratus sum 
35 fore me, ut tibi fierem supplex. 
36 heu heu heu. PS. Desine. SI. Doleo. PS. Ni doleres tu, ego dolerem. 
37 SI. Quid? hoc auferen, Pseudole mi, aps tuo ero? PS. Lubentissimo corde atque animo. 
38 SI. Non audes, quaeso, aliquam partem mihi gratiam facere hinc argenti? 
39 PS. Non: me dices auidum esse hominem nam hinc numquam eris nummo diuitior; 
40 neque te mei tergi misereret, si hoc non hodie ecfecissem. 
41 SI. Erit ubi te ulciscar, si uiuo. PS. Quid minitare? habeo tergum. 
42 SI. Age sane igitur. PS. Redi. SI. Quid redeam? PS. Redi modo: non eris deceptus. 
43 SI. Redeo. PS. Simul mecum <i> potatum. SI. Egone eam? PS. Fac quod te iubeo: 
44 si is, aut dimidium aut plus etiam faxo hinc feres. SI. Eo, duc me quo uis. 
45 PS. Quid nunc? numquid iratus es aut mihi aut filio propter has res, Simo? 
46 SI. Nil profecto. PS. I hac. BAL. Te sequor. quin uocas spectatores simul? 
47 PS. Hercle me isti hau solent 
48 uocare, neque ergo ego istos; 
49 uerum si uoltis adplaudere atque adprobare 
50 hunc gregem et fabulam, 
51 in crastinum uos uocabo.