[0] CAPTIVI.
PROLOGUS.
Hos quos uidetis stare heic captiuos duos,
illi qui adstant, hi stant ambo, non sedent.
Hoc uos mihi testeis estis, me uerum loqui.
Senex qui heic habitat Hegio, est huius pater.
Sed is quo pacto seruiat suo sibi patri, 5
id ego heic apud uos proloquar, si operam datis.
Seni huic fuerunt filii gnati duo.
Alium quadrimum puerum seruos surpuit,
eumque hinc profugiens uendidit in Alide
huiusce patri : iam hoc tenetis? optumum 'st. 10
Negat, mehercle, ille ultimus, discedito.
Si non, ubi sedeas, locus est, est, ubi ambules,
quando histrionem cogis mendicarier.
Ego me tua causa, ne erres, non rupturu' sum.
Vos qui potestis ope uestra censerier, 15
adcipite reliquom; alieno uti nil moror.
Fugitiuos ille, ut dixeram ante, huius patri,
domo quem profugiens dominum abstulerat uendidit.
Hic postquam hunc emit, dedit eum huic gnato suo
peculiarem, quia quasi una aetas erat. 20
Hic nunc domi seruit suo patri, nec scit pater.
Enim uero di nos quasi pilas homines habent.
Rationem habetis, quomodo unum amiserit.
Postquam belligerant Aetoli cum Aliis,
ut fit in bello, capitur alter filius: 25
medicus Menarchus emit ibidem in Alide.
Coepit captiuos commercari hic Alios,
si quem reperire posset, quo mutet suum,
illum captiuom : hunc suom esse nescit, qui domi'st.
Et quoniam heri inde audiuit, de summo loco 30
summoque genere captum esse equitem Alium,
nil pretio parsit, filio dum parceret :
reconciliare ut facilius posset domum,
emit hosce e praeda ambos de quaestoribus.
Hice autem inter sese hunc confinxerunt dolum, 35
quo pacto hic seruos suom herum hinc amittat domum.
Itaque inter se conmutant uestem et nomina.
Illic uocatur Philocrates, hic Tyndarus.
Huius illic, hic illius hodie fert imaginem.
Et hic hodie expediet hanc docte fallaciam, 40
et suom herum faciet libertatis conpotem,
eodemque pacto fratrem seruabit suum
reducemque faciet liberum in patriam ad patrem,
inprudens: itidem ut saepe iam in multis locis,
plus insciens quis fecit, quam prudens boni. 45
Sed inscienteis sua sibi fallacia
ita conpararunt et confinxerunt dolum :
itaque hi conmenti, de sua sententia,
ut in seruitute hic ad suom maneat patrem,
ita nunc ingnorans suo sibi seruit patri : 50
homunculi quanti sunt, quom recogito!
Haec res agetur nobis, uobis fabula.
Sed etiam 'st, paucis uos quod monitos uoluerim.
Profecto expediet, fabulae huic operam dare.
Non pertractate facta 'st, neque item ut ceterae: 55
neque spurcidici insunt uersus inmemorabileis.
Heic neque periurus leno 'st, nec meretrix mala;
neque miles gloriosus. Ne uereamini,
quia bellum Aetolis esse dixi cum Aliis:
foris illeic extra scaenam fient proelia. 60
Nam hoc paene iniquom 'st comico choragio
conari desubito nos agere tragoediam.
Proin si quis pugnam exspectat, liteis contrahat:
ualentiorem nactus aduersarium
si erit, ego faciam, ut pugnam inspectet non bonam : 65
adeo ut spectare postea omneis oderit.
Abeo. Valete, iudices iustissimi
domi, duellique duellatores optumi. 

[a1s1] ACTUS I. Scaena I.
ERGASILUS 
Iuuentus nomen indidit Scorto mihi,
eo quia inuocatus soleo esse in conuiuio. 70
Scio absurde dictum hoc derisores dicere.
At ego aio recte : nam scortum in conuiuio
sibi amator, talos quom iacit, scortum inuocat.
Estne inuocatum, annon est? est planissume.
Verum, hercle, uero nos parasiti planius; 75
quos nunquam quisquam neque uocat, neque inuocat :
quasi mureis semper edimus alienum cibum.
Ubi res prolatae sunt, quom rus homines eunt,
simul prolatae res sunt nostris dentibus.
Quasi, quom caletur, cochleae in obculto latent, 80
suo sibi suco uiuont, ros si non cadit :
item parasiti rebus prolatis latent
in obculto miseri, uictitant suco suo,
dum ruri rurant homines, quos ligurriant.
Prolatis rebus parasiti uenatici 85
sumus : quando res redierunt, molossici
odiosicique et multum inconmodestici.
Et heic quidem, hercle, nisi qui colaphos perpeti
potis parasitus, frangique aulas in caput,
uel ire extra portam Trigeminam ad saccum licet. 90
Quod mihi ne eueniat, nonnullum periculum 'st.
Nam postquam meus rex est potitus hostium,
(ita nunc belligerant Aetoli cum Aliis;
nam Aetolia haec est : illeic est captus in Alide,
Philopolemus, huius Hegionis filius 95
senis, qui heic habitat : quae aedeis lamentariae
mihi sunt, quas quotienscunque conspicio fleo)
nunc hic obcepit quaestum hunc fili gratia
inhonestum et maxume alienum ingenio suo.
Homines captiuos commercatur, si queat 100
aliquem inuenire, suom qui mutet filium.
Quod ego quidem nimis quam cupio ut inpetret :
nam ni illum recipit, nihil est quo me recipiam.
Nulla iuuentutis spes est : sese omneis amant.
Ille demum antiquis est adulescens moribus : 105
quoius nunquam uoltum tranquillaui gratiis.
Condigne pater est eius moratus moribus.
Nunc ad eum pergam. Sed aperitur ostium,
unde saturitate saepe ego exii ebrius.

[a1s2] Scaena II.  HEGIO, LORARIUS, ERGASILUS  
HEGIO 
Aduorte animum, sis, tu : istos captiuos duos, 110
heri quos emi de praeda de quaestoribus,
his indito catenas singularias;
istas maiores, quibus sunt uincti, demito.
Sinito ambulare, si foris, si intus uolent;
sed uti adseruentur magna diligentia. 115
Liber captiuos auis ferae consimilis est;
semel fugiendi si data 'st occasio,
satis est : nunquam postilla possis prendere.
LORARIUS 
Omneis profecto liberi lubentius
sumus quam seruimus. 
HEGIO 
Non uidere ita tu quidem. 120
LORARIUS 
Si non est quod dem, mene uis dem ipse in pedes?
HEGIO 
Si dederis : erit extemplo mihi quod dem tibi.
LORARIUS 
Auis me ferae consimilem faciam, ut praedicas.
HEGIO 
Ita ut dicis, nam si faxis, te in caueam dabo.
Sed satis uerborum 'st. cura quae iussi, atque abi. 125
Ego ibo ad fratrem ad alios captiuos meos :
uisam ne nocte hac quidpiam turbauerint.
Inde me continuo recipiam rursum domum.
ERGASILUS 
Aegre 'st mi, hunc facere quaestum carcerarium
propter sui gnati miseriam, miserum senem. 130
Sed si ullo pacto ille huc conciliari potest,
uel carnificinam hunc facere possum perpeti.
HEGIO 
Quis heic loquitur? 
ERGASILUS 
Ego, qui tuo maerore maceror,
macesco, consenesco, et tabesco miser.
Ossa atque pellis sum miser a macritudine. 135
Neque unquam quidquam me iuuat, quod edo domi;
foris aliquantillum etiam quod gusto, id beat.
HEGIO 
Ergasile, salue. 
ERGASILUS 
Di te bene ament, Hegio.
HEGIO 
Ne fle. 
ERGASILUS 
Egon' illum non fleam? egon' non defleam
Talem adulescentem? 
HEGIO 
Semper sensi filio 140
meo te esse amicum, et illum intellexi tibi.
ERGASILUS 
Tum denique homines nostra intellegimus bona,
quom quae in potestate habuimus, ea amisimus.
Ego postquam gnatus tuos potitu'st hostium,
expertus quanti fuerit, nunc desidero. 145
HEGIO 
Alienus quom eius incommodum tam aegre feras,
quid me patrem par facere 'st, quoi ille 'st unicus?
ERGASILUS 
Alienus ego ! alienus ille ! ha, Hegio !
nunquam istuc dixis, neque animum induxis tuum.
Tibi ille unicu'st, mi etiam unico magis unicus. 150
HEGIO 
Laudo, malum quom amici tuom ducis malum.
Nunc habe bonum animum. 
ERGASILUS 
Eheu ! Huic illud dolet,
quia nunc remissus est edendi exercitus.
HEGIO 
Nullumne interea nanctu's, qui posset tibi
remissum, quem dixti, inperare exercitum? 155
ERGASILUS 
Quid credis? fugitant omneis hanc prouinciam,
quoi obtigerat postquam captu'st Philopolemus tuus.
HEGIO 
Non, pol, mirandum 'st fugitare hanc prouinciam.
Multis et multigeneribus opus est tibi
militibus; primumdum opus est Pistorensibus : 160
eorum sunt aliquot genera Pistorensium.
Opus Paniceis est, opus Placentinis quoque,
opus Turdetanis, opust Ficedulensibus :
iam maritumi omneis milites opus sunt tibi.
ERGASILUS 
Ut saepe summa ingenia in occulto latent ! 165
Hic qualis inperator, nunc priuatus est.
HEGIO 
Habe modo bonum animum. Nam illum confido domum
in his diebus me reconciliassere.
Nam eccum heic adulescentem captiuom Alium,
prognatum genere summo, et summis diuitiis : 170
hoc illum me mutare, confido fore.
ERGASILUS 
Ita di deaeque faxint. Sed num quo foras
uocatu's ad coenam? 
HEGIO 
Nusquam, quod sciam.
Sed quid tu id quaeris? 
ERGASILUS 
Quia mi natali 'st dies;
propterea te uocari ad te ad coenam uolo. 175
HEGIO 
Facete dictum. Sed si pauxillum potes
contentus esse. 
ERGASILUS 
Ne perpauxillum modo;
nam istoc me assiduo uictu delecto domi.
Age, sis, roga emptum, nisi qui meliorem adferet,
quae mi atque amicis placeat conditio magis : 180
quasi fundum uendam, meis me addicam legibus.
HEGIO 
Profundum uendis tu quidem, haud fundum mihi :
sed si uenturu's, tempori. 
ERGASILUS 
Hem, uel iam otium 'st.
HEGIO 
I modo, uenare leporem, nunc erem tenes.
Nam meus scruposam uictus commetat uiam. 185
ERGASILUS 
Numquam istoc uinces me, Hegio, ne postules
cum calceatis dentibus ueniam tamen.
HEGIO 
Asper meus uictus sane 'st. 
ERGASILUS 
Sentisne esitas?
HEGIO 
Terrestris coena 'st. 
ERGASILUS 
Sus terrestris bestia 'st.
HEGIO 
Multis oleribus. 
ERGASILUS 
Curato aegrotos domi. 190
Numquid uis? 
HEGIO 
Venias tempori. 
ERGASILUS  
Memorem mones.
HEGIO 
Ibo intro, atque intus subducam ratiunculam,
quantillum argenti mi apud trapezitam siet.
Ad fratrem, quo ire dixeram, mox iero.

[a2s1] ACTVS II. Scaena I.  LORARIUS, PHILOCRATES, TYNDARUS  
LORARIUS 
Si di immortaleis id uoluerunt, uos hanc aerumnam exsequi, 195
decet id pati animo aequo: si id facietis, leuior labos erit.
Domi fuistis, credo, liberi :
nunc seruitus si euenit, ei uos morigerari mos bonu'st,
eamque et herili inperio ingeniis uostris lenem reddere.
Indigna digna habenda sunt, erus quae facit. 200
PHILOCRATES 
Oi, eoi, ei. 200a
LORARIUS 
Eiulatione haud opus est; oculis multam miseriam additis.
In re mala animo si bono utare, adiuuat.
PHILOCRATES 
At nos pudet, quia cum catenis sumus. 
LORARIUS 
At pigeat postea
nostrum herum, uos iam si eximat uinculis,
aut solutos sinat, quos argento emerit. 205
TYNDARUS 
Quid a nobis metuit? scimus nos
nostrum opficium quod est, si solutos sinat.
LORARIUS 
At fugam fingitis : sentio quam rem agitis.
PHILOCRATES 
Nos fugiamus? quo fugiamus? 
LORARIUS 
In patriam. 
PHILOCRATES 
Apage : haud nos id deceat,
fugitiuos imitari. 
LORARIUS 
Imo edepol, si erit obcasio, haud dehortor. 210
TYNDARUS 
Unum exorare uos sinite nos. 
LORARIUS 
Quidnam id est?
TYNDARUS 
Ut sine hisce arbitris
atque uobis nobis deti' locum loquendi.
LORARIUS 
Fiat, abscedite hinc : nos concedamus huc;
sed breuem orationem incipisse. 215
TYNDARUS 
Hem, mi istuc certum erat. Concede huc. 215a
LORARIUS 
Abite ab istis. 
TYNDARUS 
Obnoxii ambo
uobis sumus propter hanc rem; quom quae uolumus nos,
copia est; ea facitis nos compotes.
PHILOCRATES 
Secede huc nuntiam, si uidetur, procul,
ne arbitri dicta nostra arbitrari queant, 220
neue permanet haec nostra fallacia.
Nam doli non doli sunt, nisi astu colas,
sed malum maxumum, si id palam prouenit.
Nam si herus tu mihi es tu atque ego me tuom esse seruum assimulo,
tamen uiso opu'st, cauto opus'st, ut hoc sobrie, sineque arbitris, 225
adcurate agatur docte et diligenter.
Tanta incepta res est : haud somniculose hoc
agendum est. 
TYNDARUS 
Ero, ut me uoles esse. 
PHILOCRATES 
Spero.
TYNDARUS 
Nam tu nunc uides pro tuo caro capite
carum obferre me meum caput uilitati. 230
PHILOCRATES 
Scio. 
TYNDARUS 
At scire tum memento quando, id quod uoles habebis.
Nam pars maxuma fere homines habent hunc morem : quod sibi uolunt,
dum id inpetrant, sunt boni : sed id ubi penes iam sese habent,
ex bonis pessumi et fraudulentissimi 235
fiunt; nunc, ut mihi te uolo, esse autumo.
Quod tibi suadeam, suadeam meo patri.
PHILOCRATES 
Pol, ego si te, si audeam, meum patrem nominem :
nam secundum patrem tu es pater proximus.
TYNDARUS 
Audio. 
PHILOCRATES 
Et propterea saepius te ut memineris, moneo. 240
Non ego herus tibi, sed seruos sum; nunc obsecro te hoc unum;
quoniam nobis di inmortaleis animum ostenderunt suum,
ut qui herum me tibi fuisse, atque esse conseruom uelint;
quod antehac pro iure inperitabam meo, nunc te oro per precem,
per fortunam incertam, et per mei te erga bonitatem patris, 245
perque conseruitium conmune, quod hostica euenit manu,
ne me secus honore honestes, quam ego te, quom seruibas mihi,
atque ut qui fueris et, qui nunc sis meminisse ut memineris.
TYNDARUS 
Scio quidem me te esse nunc, et te esse me. 
PHILOCRATES 
Hem, istuc si potes
memoriter meminisse, inest spes nobis in hac astutia. 250

[a2s2] Scaena II.  HEGIO, PHILOCRATES, TYNDARUS  
HEGIO 
Iam ego reuortar intro, si ex his quae uolo exquaesiuero.
Ubi sunt isti, quos ante aedeis iussi huc produci foras?
PHILOCRATES 
Edepol, tibi ne in quaestione essemus, cautum intellego;
ita uinclis custodiisque circummoeniti sumus.
HEGIO 
Qui cauet, ne decipiatur, uix cauet, quom etiam cauet. 255
Etiam quom cauisse ratus 'st, saepe is cautor captus est.
An uero non iusta causa 'st, ut uos seruem sedulo,
quos tam grandi sim mercatus praesenti pecunia?
PHILOCRATES 
Neque, pol, tibi nos, quia nos seruas, aequom 'st uitio uortere :
neque te nobis, si abeamus hinc, si fuat obcasio. 260
HEGIO 
Ut uos heic, itidem illeic apud uos meus seruatur filius.
PHILOCRATES 
Captus est? 
HEGIO 
Ita. 
PHILOCRATES 
Non igitur nos soli ingnaui fuimus.
HEGIO 
Secede huc, nam sunt ex te quae solo scitari uolo,
quarum rerum te falsiloquom mi esse nolo. 
PHILOCRATES 
Non ero
quod sciam. Si quid nesciui, id nescium tradam tibi. 265
TYNDARUS 
Nunc senex est in tostrina; nunc iam cultros adtinet.
Ne id quidem, inuolucre iniicere uoluit, uestem ut ne inquinet.
Sed utrum strictimne adtonsurum dicam esse, an per pectinem,
nescio : uerum, si frugi'st, usque admutilabit probe.
HEGIO 
Quid tu? seruosne esse an liber mauelis ? memora mihi. 270
PHILOCRATES 
Proxumum quod sit bono, quodque a malo longissume,
id uolo, quamquam non multum fuit molesta seruitus :
nec mi secus erat, quam si essem familiaris filius.
TYNDARUS 
Eugepae ! Thalem talento non emam Milesium.
Nam ad sapientiam huius ille nimius nugator fuit. 275
Ut facete orationem ad seruitutem contulit !
HEGIO 
Quo de genere gnatu'st illeic Philocrates? 
PHILOCRATES 
Polyplusio:
quod genus illeic 'st unum pollens atque honoratissumum.
HEGIO 
Quid ipsus hic? quo honore est illeic? 
PHILOCRATES 
Summo atque ab summis uiris.
HEGIO 
Tum igitur ei; quom il Aliis tanta gratia 'st ut praedicas, 280
quid diuitiae, sunt ne opimae? 
PHILOCRATES 
Unde excoquat seuum senex.
HEGIO 
Quid ? pater, uiuitne? 
PHILOCRATES 
Viuom, quom inde abimus, liquimus.
Nunc, uiuat, nec ne, id Orcum scire oportet scilicet.
TYNDARUS 
Salua res est, philosophatur quoque iam, non mendax modo 'st.
HEGIO 
Quid erat ei nomen? 
PHILOCRATES 
Thesaurochrysonicochrysides. 285
HEGIO 
Videlicet propter diuitias inditum id nomen quasi est.
PHILOCRATES 
Imo, edepol, propter auaritiam ipsius, atque audaciam.
[Nam ille quidem Theodoromedes fuit germano nomine.]
HEGIO 
Quid tu ais? tenaxne pater est eius? 
PHILOCRATES 
Imo, edepol, pertinax.
Quin etiam ut magi' gnoscas : Genio suo ubi quando sacruficat, 290
ad rem diuinam quibus opus est, samiis uasis utitur,
ne ipse Genius subripiat: proinde, aliis ut credat uide.
HEGIO 
Sequere hac me igitur; eadem ego ex hoc, quae uolo, exquaesiuero.
Philocrates, hic fecit, hominem frugi ut facere oportuit;
nam ego ex hoc, quo genere gnatus sis, scio : hic fassu 'st mihi. 295
Haec tu eadem si confiteri uis, tua re feceris,
quae tamen scio scire me ex hoc. 
TYNDARUS 
Fecit opficium hic suum,
quom tibi est confessus uerum, quanquam uolui sedulo
meam nobilitatem obcultare, et genus, et diuitias meas,
Hegio. Nunc quando patriam et libertatem perdidi, 300
non ego istunc me potius, quam te metuere, aequom censeo.
Vis hostilis cum istoc fecit meas opes aequabileis.
Memini, quom dicto haud audebat : facto nunc laedat licet.
Sed uiden' ? Fortuna humana fingit artatque ut lubet :
me, qui liber fueram, seruom fecit, e summo infumum. 305
Qui inperare insueram, nunc alterius inperio obsequor.
Et quidem si, proinde ut ipse fui imperator familiae
habeam dominum, non uerear ne iniuste aut grauiter mi imperet.
Hegio, hoc te monitum, nisi forte ipse non uis, uolueram.
HEGIO 
Loquere audacter. 
TYNDARUS 
Tam ego fui ante liber, quam gnatus tuus; 310
tam mihi, quam illi, libertatem hostilis eripuit manus;
tam ille apud nos seruit, quam ego nunc heic apud te seruio.
Est profecto deus, qui, quae nos gerimus, auditque et uidet;
is, uti tu me heic habueris, proinde illum illeic curauerit.
Bene merenti bene profuerit, male merenti par erit. 315
Quam tu filium tuom, tam pater me meus desiderat.
HEGIO 
Memini ego istoc; sed faterin' eadem quae hic fassu'st mihi?
TYNDARUS 
Ego patri meo esse fateor summas diuitias domi,
meque summo genere gnatum; sed te obtestor, Hegio,
ne tuum animum auariorem faxint diuitiae meae; 320
ne patri, tametsi sum unicus, decere uideatur magis.
Me saturum seruire apud te sumtu et uestitu tuo,
potius quam illei, ubi minume honestum 'st, mendicantem uiuere.
HEGIO 
Ego uirtute deum et maiorum nostrum diues sum satis.
Non ego omnino lucrum omne esse utile homini existumo. 325
Scio ego; multos iam lucrum lutulentos homines reddidit.
Est etiam, ubi profecto damnum praestet facere, quam lucrum.
Odi ego aurum; multa multis saepe suasit perperam.
Nunc hoc animum aduortito, ut ea quae sentio, pariter scias.
Filius meus illeic apud uos seruit captus Alide : 330
eum si reddis mihi, praeterea unum nummum ne duis;
et te et hunc amittam hinc; alio pacto abire non potes.
TYNDARUS 
Optumum atque aequissumum oras, optumusque hominum es homo.
Sed is priuatam seruitutem seruit illei an publicam?
HEGIO 
Priuatam medici Menarchi. 
TYNDARUS 
Pol, is quidem huius est cliens; 335
tam hoc quidem tibi in procliui, quam imber est, quando pluit.
HEGIO 
Fac is homo, ut redimatur. 
TYNDARUS 
Faciam, sed te id oro, Hegio.
HEGIO 
Quid uis ? dum ab re ne quid ores, faciam. 
TYNDARUS 
Ausculta, tum scies.
Ego me amitti, donicum ille huc redierit, non postulo.
Verum, te quaeso, aestumatum hunc mihi des, quem mittam ad patrem, 340
ut is homo redimatur illei. 
HEGIO 
Imo alium potius misero
hinc, ubi erunt induciae, illuc, tuom qui conueniat patrem,
qui tua, quae tu iusseris mandata, ita, ut uelis perferat.
TYNDARUS 
At nihil est, ignotum ad illum mittere; operam luseris.
Hunc mitte, hic transactum reddet omne, si illuc uenerit. 345
Nec quemquam fideliorem, neque cui plus credat potes
mittere ad eum, nec qui magis sit seruos ex sententia;
neque adeo quoi tuom concredat filium hodie audacius.
Ne uereare, meo periclo huius ego experiar fidem,
fretus ingenio eius, quod me esse scit erga se beneuolum. 350
HEGIO 
Mittam equidem istunc aestumatum tua fide, si uis. 
TYNDARUS 
Volo;
quam citissume potest, tam hoc cedere ad factum uolo.
HEGIO 
Num quae causa 'st quin, si ille huc non redeat, uiginti minas
mihi des pro illo? 
TYNDARUS 
Optuma imo. 
HEGIO 
Soluite istum nunciam,
atque utrumque. 
TYNDARUS 
Di tibi omneis omnia optata adferant, 355
quom me tanto honore honestas quomque ex uinclis eximis.
Hoc quidem haud molestum 'st, iam quod collus collari caret.
HEGIO 
Quod bonis benefit beneficium, gratia ea grauida 'st bonis.
Nunc tu illum si illo es missurus, dic, demonstra, praecipe,
quae ad patrem uis nuntiari; uin' uocem huc ad te? 
TYNDARUS 
Voca. 360

[a2s3] Scaena III.  HEGIO, PHILOCRATES, TYNDARUS  
HEGIO 
Quae res bene uortat mi meoque filio,
uobisque; uolt te nouos herus operam dare
tuo ueteri domino, quod is uelit, fideliter.
Nam ego te dedi aestumatum huic uiginti minis;
hic autem te ait mittere hinc uelle ad patrem, 365
meum ut illeic redimat filium; mutatio
inter me atque illum ut nostris fiat filiis.
PHILOCRATES 
Utroque uorsum rectum 'st ingenium meum,
ad te, atque ad illum; pro rota me uti licet.
Vel ego huc uel illuc uortar, quo inperabitis. 370
HEGIO 
Tute tibi a tuopte ingenio prodes plurimum,
quom seruitutem ita fers, ut ferri decet.
Sequere hac. Hem tibi hominem. 
TYNDARUS 
Gratiam habeo tibi,
quom copiam istam mi et potestatem facis,
ut ego ad parenteis hunc remittam nuntium, 375
qui me quid rerum heic agitem, et quid fieri uelim,
patri meo, ordine omnem rem, illuc perferat.
Nunc ita conuenit inter me atque hunc, Tyndare,
ut te aestumatum in Alidem mittam ad patrem;
si non rebitas huc, ut uiginti minas 380
dem pro te. 
PHILOCRATES 
Recte conuenisse sentio.
Nam pater expectat aut me, aut aliquem nuntium,
qui hinc ad se ueniat. 
TYNDARUS 
Ergo animum aduortas uolo,
quae nuntiare hinc te uolo in patriam ad patrem.
PHILOCRATES 
Philocrates, ut adhuc locorum feci, faciam sedulo, 385
ut potissumum quod in rem recte conducat tuam,
id petam, idque persequar corde et animo atque auribus.
TYNDARUS 
Facis ita, ut te facere oportet. Nunc animum aduortas uolo:
omnium primum salutem dicito matri et patri,
et cognatis, et si quem alium beneuolentem uideris : 390
me heic ualere, et seruitutem seruire huic homini optumo,
qui me honore honestiorem semper fecit, et facit.
PHILOCRATES 
Istuc ne praecipias : facile memoria memini tamen.
TYNDARUS 
Nam quidem, nisi quod custodem habeo, liberum me esse arbitror.
Dicito patri, quo pacto mihi cum hoc conuenerit 395
de huius filio. 
PHILOCRATES 
Quae memini, mora mera 'st monerier.
TYNDARUS 
Ut eum redimat, et remittat nostrum huc amborum uicem.
PHILOCRATES 
Meminero. 
HEGIO 
At quam primum poteris; istuc in rem utrique 'st maxume.
PHILOCRATES 
Non tuom tu magis uidere, quam ille suom gnatum cupit.
HEGIO 
Meus mihi, suos quoique est carus. 
PHILOCRATES 
Numquid aliud uis patri 400
nuntiari? 
TYNDARUS 
Me heic ualere; et tute audacter dicito,
Tyndare, inter nos fuisse ingenio haud discordabili;
neque te conmeruisse culpam, neque me aduorsatum tibi,
beneque hero gessisse morem in tantis aerumnis tamen,
neque med unquam deseruisse te neque factis, neque fide. 405
Rebus in dubiis, egenis; haec pater quando sciet,
Tyndare, ut fueris animatus erga suom gnatum atque se,
nunquam erit tam auarus, quin te gratus emittat manu :
et mea opera, si hinc rebito, faciam ut faciat facilius.
Nam tua opera et comitate et uirtute et sapientia. 410
Fecisti, ut redire liceat ad parenteis denuo,
quom apud hunc confessus es et genus et diuitias meas,
quo pacto emisisti e uinclis tuom herum tua sapientia.
PHILOCRATES 
Feci ego ista ut commemoras, et te meminisse id gratum 'st mihi.
Merito tibi ea euenerunt a me; nam nunc, Philocrates, 415
si ego item memorem, quae med erga multa fecisti bene,
nox diem adimat; nam quasi seruos meus esses, nihilo secius
obsequiosus mihi fuisti semper. 
HEGIO 
Di uostram fidem,
hominum ingenium liberale ! ut lacrumas excutiunt mihi !
Videas corde amare inter se. Quantis laudibus 420
suum herum seruos collaudauit ! 
TYNDARUS 
Isdtic, pol, haud me centesimam
partem laudat, quam ipse meritu'st ut laudetur laudibus.
HEGIO 
Ergo quom optume fecisti, nunc adest obcasio
benefacta cumulare, ut erga hunc rem geras fideliter.
PHILOCRATES 
Magis non factum possum uelle, quam opera experiar persequi : 425
id ut scias, Iouem supremum testem laudo, Hegio,
me infidelem non futurum Philocrati. 
HEGIO 
Probus es homo.
PHILOCRATES 
Nec me secus unquam ei facturum quidquam, quam memet mihi.
TYNDARUS 
Istaec dicta te experiri et operis et factis uolo.
Et quo minus dixi, quam uolui de te, animum aduortas uolo. 430
Atque horum uerborum causa caueto mi iratus fuas.
Sed, te quaeso, cogitato, hinc mea fide mitti domum
te aestimatum, et meam esse uitam heic pro te positam pignori,
ne tu me ignores, quom extemplo meo e conspectu abscesseris,
quom me seruom in seruitute pro ted heic reliqueris 435
tuque te pro libero esse ducas, pignus deseras,
neque des operam, pro me ut huius reducem facias filium.
Scito te hinc minis uiginti aestumatum mittier.
Fac fidele sis fidelis; caue fidem fluxam geras.
Nam pater, scio, faciet, quae illum facere oportet, omnia. 440
Serua tibi in perpetuum tibi amicum me, atque hunc inuentum inueni.
Haec per dexteram tuam, te dextera retinens manu,
obsecro, infidelior mihi ne fuas, quam ego sum tibi.
Tu hoc age; tu mihi nunc meus herus es, tu patronus, tu pater,
tibi conmendo spes opesque meas. 
PHILOCRATES 
Mandauisti satis. 445
Satin habes, mandata quae sunt, facta si refero? 
TYNDARUS 
Satis.
PHILOCRATES 
Et tua et tua huc ornatus reueniam ex sententia.
Numquid aliud? 
TYNDARUS 
Ut, quam primum possis, redeas. 
PHILOCRATES 
Res monet.
HEGIO 
Sequere me, uiaticum ut dem a trapezita tibi :
eadem opera a praetore sumam syngraphum. 
TYNDARUS 
Quem syngraphum? 450
HEGIO 
Quem hic ferat secum ad legionem, hinc ire huic ut liceat domum.
tu intro abi. 
TYNDARUS 
Bene ambulato.
PHILOCRATES 
Bene uale. 
HEGIO 
Edepol, rem meam
constabiliui, quom illos emi de praeda a quaestoribus.
Expediui ex seruitute filium, si dis placet.
At etiam dubitaui, hos homines emerem, an non emerem, diu. 455
Seruate istum, soltis, intus, serui, ne quoquam pedem
ecferat sine custode, ego adparebo domi.
Ad fratrem modo captiuos alios inuiso meos,
eadem percontabor, ecqui hunc adulescentem gnouerit.
Sequere tu, te ut amittam; ei rei primum praeuorti uolo. 460

[a3s1] ACTUS III. Scaena I. 
ERGASILUS 
Miser homo 'st, qui ipse quod edit quaerit, et id aegre inuenit :
sed ille est miserior, qui et aegre quaerit, et nihil inuenit :
ille miserrimu'st, qui quom cupit esse, quod edit non habet.
Nam, hercle, ego huic diei, si liceat, oculos ecfodiam lubens;
ita malignitate onerauit omneis mortaleis mihi. 465
Neque ieiuniosiorem, neque magis ecfertum fame
uidi, nec quoi minus procedat quidquid facere obceperit.
Ita uenter gutturque resident esurialeis ferias.
Illicet parasiticae arti maxumam malam crucem !
ita iuuentus iam ridiculos inopes ab se segregat. 470
Nihil morantur iam Lacones unisubselli uiros.
Plagipatidas, quibus sunt uerba sine penu et pecunia.
Eos requirunt, qui lubenter quom ederint, reddant domi.
Ipsi opsonant, quae parasitorum ante erat prouincia,
ipsi de Foro tam aperto capite ad lenones eunt 475
quam in tribu aperto capite sonteis condemnant reos.
Neque ridiculos iam terunci faciunt : sese omnes amant.
Namque ut dudum hinc abii, adcessi ad adulescenteis in Foro.
'Saluete' inquam. 'quo imus una' inquam 'ad prandium?' Atque illi tacent.
'Quis ait : "Hoc" aut quis profitetur?' inquam : quasi muti silent, 480
neque me rident. 'Ubi coenamus?' inquam; atque illi abnuint.
Dico unum ridiculum dictum de dictis melioribus,
quibus solebam menstrualeis epulas ante adipiscier.
Nemo ridet, sciui extemplo rem de conpacto geri.
Ne canem quidem inritatam uoluit quisquam imitarier, 485
saltem, si non adriderent, denteis ut restringerent.
Abeo ab illis, postquam uideo me sic ludificarier.
Pergo ad alios, uenio ad alios, deinde ad alios : una res.
Omneis conpacto rem agunt, quasi in Velabro olearii.
Nunc redeo inde, quoniam me ibi uideo ludificarier. 490
Item alii parasiti frustra obambulabant in foro.
Nunc barbarica lege certum'st ius meum omne persequi.
Qui consilium iniere, quo nos uictu et uita prohibeant,
his diem dicam, inrogabo multam : ut mihi coenas decem
meo arbitratu dent, quom cara annona sit : sic egero. 495
Nunc ibo ad portum hinc; est illeic mi una spes coenatica :
si ea decolabit, redibo huc ad senem ad coenam asperam.

[a3s2] Scaena II.
HEGIO 
Quid 'st suauius, quam bene rem regere
bono publico, sicut ego heri feci, quom
emi hosce homines ? Ubi quisque uident, 500
eunt obuiam, gratulanturque eam rem.
Ita me miserum restitando, retinendoque lassum reddiderunt.
Vix ex gratulando miser iam eminebam.
Tandem abii ad praetorem, ibi uix requieui : 505
rogo syngraphum, mi datur inlico; dedi Tyndaro; ille abiit domum.
Inde inlico praeuortor domum, postquam id actum 'st :
eo protinus ad fratrem,inde abii, mei ubi sunt alii captiui;
rogo, Philocratem ex Alide ecquis omnium nouerit;
tandem hic exclamat, eum sibi esse sodalem. 510
Dico eum esse apud me : hic extemplo orat obsecratque,
eum sibi ut liceat uidere.
Iussi inlico hunc exsolui. Nunc tu sequere me,
ut quod me orauisti inpetres, eum hominem ut conuenias. 514-515

[a3s3] Scaena III. 
TYNDARUS 
Nunc illud est, quom me fuisse, quam esse nimio mauelim : 516
nunc spes, opes auxiliaque a me segregant, spernuntque se.
Hic ille'st dies, quom nulla uitae meae salus sperabili'st :
neque exilium exitio 'st neque adeo spes, quae mi hunc abspellat metum,
nec subdolis mendaciis mihi usquam integumentum 'st meis, 520
nec sycophantiis, nec fucis ullum mantellum obuiam 'st,
neque deprecatio perfidiis meis, nec malefactis fuga 'st,
nec confidentiae usquam hospitium 'st, nec deuerticulum dolis.
Operta quae fuere, aperta sunt; patent praestigiae,
omnis res palam 'st, neque hac de re negotium 'st, 525
quin male obcidam, obpetamque pestem, heri uicem meamque.
Perdidit me Aristophontes hic, qui intro uenit modo.
Is me gnouit, is sodalis Philocrati et cognatus est.
Neque iam seruare Salus, si uolt, me potest; nec copia 'st :
nisi si meo aliquam machinor corde astutiam. 530
Quam, malum? Quid machiner? Quid conminiscar? maxumas
nugas ineptiasque incipisso. Haereo.

[a3s4] Scaena IV.  HEGIO, TYNDARUS, ARISTOPHONTES  
HEGIO 
Quo illum nunc hominem proripuisse foras se dicam ex aedibus?
TYNDARUS 
Nunc enimuero ego obcidi: eunt ad te hosteis, Tyndare.
Quid loquar? quid fabulabor? Quid negabo ? Aut quid fatebor? 535
Res omnis in incerto sita 'st. Quid rebus confidam meis?
Utinam te di perderent prius, quam periisti e patria tua,
Aristophontes, qui ex parata re inparatam omnem facis.
Obcisa est haec res, nisi reperio atrocem mi aliquam astutiam.
HEGIO 
Sequere; hem tibi hominem; adi, atque adloquere. 
TYNDARUS 
Quis homo 'st me hominum miserior? 540
ARISTOPHONTES 
Quid istuc est, quod meos te dicam fugitare oculos, Tyndare ?
Proque ingnoto me aspernari, quasi me nunquam noueris?
Equidem tam sum seruos, quam tu; etsi ego domi liber fui,
tu usque a puero seruitutem seruiuisti in Alide.
HEGIO 
Edepol, minime miror, si te fugitat, aut oculos tuos, 545
aut si te odit, qui istum adpelles Tyndarum pro Philocrate.
TYNDARUS 
Hegio, hic homo rabiosus habitus est in Alide.
Ne tu, quod istic fabuletur, aureis inmittas tuas.
Nam istic hastis insectatus est domi matrem et patrem.
Et illic isti, qui insputatur, morbus interdum uenit. 550
Proin tu ab istoc procul abscedas. 
HEGIO 
Ultro istum a me. 
ARISTOPHONTES 
Ain, uerbero,
me rabiosum ? atque insectatum esse hastis meum memoras patrem ?
et eum morbum mi esse, qui me opus sit insputarier?
HEGIO 
Ne uerere : multos iste morbus homines macerat,
quibus insputari saluti fuit atque illis profuit. 555
ARISTOPHONTES 
Quid tu autem, etiam huic credis? 
HEGIO 
Quid ego credam huic?
ARISTOPHONTES 
Insanum esse me?
TYNDARUS 
Viden' tu hunc, quam inimico uoltu intuetur? concedi optumum'st.
Hegio, fit quod tibi ego dixi ! gliscit rabies, caue tibi.
HEGIO 
Credidi esse insanum extemplo, ubi te adpellauit Tyndarum.
TYNDARUS 
Quin suum ipse interdum ingnorat nomen, neque scit qui siet. 560
HEGIO 
At etiam te suom sodalem esse aibat. 
TYNDARUS 
Haud uidi magis.
Et quidem Alcumeus, atque Orestes et Lycurgus postea
una opera mihi sunt sodaleis qua iste. 
ARISTOPHONTES 
At etiam, furcifer,
male loqui mi audes? Non ego te gnoui? 
HEGIO 
Pol, planum id quidem 'st,
non gnouisse, qui istum adpelles Tyndarum pro Philocrate. 565
Quem uides, eum ingnoras: illum nominas, quem non uides.
ARISTOPHONTES 
Imo iste eum sese ait, qui non est, esse, et qui uero est negat.
TYNDARUS 
Tu enim repertus, Philocratem qui superes ueriuerbio !
ARISTOPHONTES 
Pol, ego ut rem uideo, tu inuentu', uera uanitudine
qui conuincas. Sed quaeso, hercle, agedum, adspice ad me. 
TYNDARUS 
Hem ! 570
ARISTOPHONTES 
Dic modo,
tun negas te Tyndarum esse? 
TYNDARUS 
Nego, inquam. 
ARISTOPHONTES 
Tun te Philocratem
esse ais? 
TYNDARUS 
Ego, inquam. 
ARISTOPHONTES 
Tune huic credis? 
HEGIO 
Plus quidem, quam tibi aut mihi.
nam ille quidem, quem tu esse hunc memoras, hodie hinc abiit Alidem
ad patrem huius. 
ARISTOPHONTES 
Quem patrem ? qui seruos est? 
TYNDARUS 
Et tu quidem
seruos, et liber fuisti, et ego me confido fore, 575
si huius huc reconciliasso in libertatem filium.
ARISTOPHONTES 
Quid ais, furcifer? tun' tete gnatum memoras liberum?
TYNDARUS 
Non equidem me liberum, sed Philocratem esse aio. 
ARISTOPHONTES 
Quid est?
ut scelestus, Hegio, nunc iste te ludos facit !
Nam is est seruos ipse, neque praeter se unquam ei seruos fuit. 580
TYNDARUS 
Quia tute ipse eges in patria, nec tibi, qui uiuas domi'st,
omneis inueniri simileis tibi uis; non mirum facis.
Est miserorum, ut maleuolenteis sint atque inuideant bonis.
ARISTOPHONTES 
Vide sis, Hegio ne quid tu huic temere insistas credere.
Atque, ut perspicio, profecto iam aliquid pugnae edidit. 585
Filium tuom quod redimere se ait, id neutiquam placet.
TYNDARUS 
Scio, te id nolle fieri; ecficiam tamen ego id, si di adiuuant.
Illum restituam huic, hic autem in Alidem me meo patri.
Propterea ad patrem hinc amisi Tyndarum. 
ARISTOPHONTES 
Quin tute is es:
neque praeter te in Alide ullus seruos istoc nomine'st. 590
TYNDARUS 
Pergin' seruom me exprobrare esse, id quod ui hostili obtigit?
ARISTOPHONTES 
Enimuero iam nequeo contineri. 
TYNDARUS 
Heus ! audin' ? quin fugis?
Iam illic heic nos insectabit lapidibus : nisi illum iubes
conprehendi. 
ARISTOPHONTES 
Crucior. 
TYNDARUS 
Ardent oculi; fit opus, Hegio.
Viden' tu illi maculari corpus totum maculis luridis? 595
Atra bilis agitat hominem. 
ARISTOPHONTES 
At, pol, te, si hic sapiat senex,
atra pix apud carnificem agitet, tuoque capiti inluceat.
TYNDARUS 
Iam deliramenta loquitur : laruae stimulant uirum.
HEGIO
Hercle ! quid si hunc conprehendi iusserim ?
TYNDARUS
Sapias magis.
ARISTOPHONTES 
Crucior, lapidem non habere me, ut illi mastigiae 600
cerebrum excutiam, qui me insanum uerbis concinnat suis.
TYNDARUS 
Audin' lapidem quaeritare? 
ARISTOPHONTES 
Solus te solum uolo,
Hegio. 
HEGIO 
Istinc loquere, si quid uis; procul tamen audiam.
TYNDARUS 
Namque, edepol, si adbites propius, os denasabit tibi
mordicus. 
ARISTOPHONTES 
Neque, pol, me insanum, Hegio, esse creduis, 605
neque fuisse unquam, neque esse morbum quem istic autumat.
Verum si quid metuis a me, iube me uinciri, uolo,
dum istic itidem uinciatur. 
TYNDARUS 
Imo enimuero, Hegio,
istic, qui uolt, uinciatur. 
ARISTOPHONTES 
Tace modo : ego te, Philocrates
false, faciam, ut uerus hodie reperiare Tyndarus. 610
Quid mi abnutas? 
TYNDARUS 
Tibi ego abnuto? 
ARISTOPHONTES 
Quid agat, si absis longius?
HEGIO 
Quid ais? quid si adeam hunc insanum? 
TYNDARUS 
Nugas; ludificabitur,
garriet, quod neque pes unquam, neque caput conpareat.
Ornamenta absunt: Aiacem, hunc quom uides, ipsum uides. 615
HEGIO 
Nihili facio, tamen adibo. 
TYNDARUS 
Nunc ego omnino obcidi,
nunc ego inter sacrum saxumque sto; nec, quid faciam scio.
HEGIO 
Do tibi operam, Aristophontes, si quid est, quod me uelis.
ARISTOPHONTES 
Ex me audibis uera quae nunc falsa opinare, Hegio.
Sed istoc primum me expurigare tibi uolo, me insaniam 620
neque tenere, neque mi esse ullum morbum, nisi quod seruio.
At ita me rex deorum atque hominum faxit patriae conpotem,
ut istic Philocrates non magis est, quam aut ego aut tu. 
HEGIO 
Eho ! dic mihi,
quis illic igitur est? 
ARISTOPHONTES 
Quem dudum dixi a principio tibi.
Hoc si secus reperies, nullam causam dico, quin mihi 625
et parentum et libertatis apud te deliquio siet.
HEGIO 
Quid tu ais? 
TYNDARUS 
Me tuom esse seruom, et te meum erum. 
HEGIO 
Haud istuc rogo.
fuistin' liber? 
TYNDARUS 
Fui. 
ARISTOPHONTES 
Enimuero non fuit :  nugas agit.
TYNDARUS 
Qui tu scis? an tu fortasse fuisti meae matri obstetrix,
qui id tam audacter dicere audes? 
ARISTOPHONTES 
Puerum te uidi puer. 630
TYNDARUS 
At ego te uideo maior maiorem.  Hem rursum tibi.
Meam rem non cures, si recte facias; num ego curo tuam?
HEGIO 
Fuitne huic pater Thesaurochrysonicochrysides?
ARISTOPHONTES 
Non fuit, neque ego istuc nomen unquam audiui ante hunc diem.
Philocrati Theodoromedes fuit pater. 
TYNDARUS 
Pereo probe. 635
Quin quiescis dierectum, cor meum, ac suspende te ?
Tu subsultas, ego miser uix adsto prae formidine.
HEGIO 
Satin' istuc mihi exquisitum 'st, fuisse hunc seruom in Alide ?
Neque esse hunc Philocratem? 
ARISTOPHONTES 
Tam satis, quam numquam hoc inuenies secus.
sed ubi is nunc est? 
HEGIO 
Ubi ego minume atque ipsus se uolt maxume. 640
Tum igitur ego deruncinatus, deartuatus sum miser 641
huius scelesti techinis, qui me ut lubitum 'st ductauit dolis.
Sed uide sis. 
ARISTOPHONTES 
Quin exploratum dico et prouisum hoc tibi. 643
HEGIO 
Certon' ? 
ARISTOPHONTES 
Quin nihil, inquam, inuenies magis hoc certo certius;
Philocrates iam inde usque amicus fuit mihi a puero puer.
HEGIO 
Sed qua facie est tuos sodalis Philocrates? 
ARISTOPHONTES Dicam tibi : 646
macilento ore, naso acuto, corpore albo, et oculis nigris,
subrufus aliquantum, crispus, cincinnatus. 
HEGIO 
Conuenit.
TYNDARUS 
Ut quidem, hercle, in medium ego hodie pessume processerim.
Vae illis uirgis miseris, quae hodie in tergo morientur meo. 650
HEGIO 
Verba mihi data esse uideo. 
TYNDARUS 
Quid cessatis, conpedes,
currere ad me meaque amplecti crura, ut uos custodiam?
HEGIO 
Satine me illi hodie scelesti capti ceperunt dolo?
Illic seruom se adsimulabat, hic sese autem liberum.
Nuculeum amisi, reliquit pignori putamina. 655
Ita mi stolido sursum uorsum os subleuere obfuciis.
Hic quidem me nunquam inridebit. Colaphe, Cordalio, Corax,
ite istuc, atque ecferte lora.
COLAPHUS 
Num lignatum mittimur?

[a3s5] Scaena V.  HEGIO, TYNDARUS, ARISTOPHONTES, LORARII.
HEGIO 
Iniicite manicas maxumas huic mastigiae.
TYNDARUS 
Quid hoc 'st negoti? quid ego deliqui? 
HEGIO Rogas, 660
sator sartorque scelerum, et messor maxume?
TYNDARUS 
Non occatorem dicere audebas prius?
Nam semper occant prius, quam sariunt rustici.
HEGIO 
At ut confidenter mihi contra adstitit.
TYNDARUS 
Decet innocentem seruom atque innoxium 665
confidentem esse, suom apud herum potissimum.
HEGIO 
Adstringite isti, soltis, uehementer manus.
TYNDARUS 
Tuos sum, tuas quidem uel praecidi iube.
Sed quid negoti 'st ? Quamobrem subcenses mihi?
HEGIO 
Quia me meamque rem, quod in te uno fuit, 670
tuis scelestis falsidicis fallaciis
delacerauisti, deartuastiue opes.
Confecisti omneis, res ac rationes meas.
Ita mi exemisti Philocratem fallaciis.
Illum esse seruom credidi, te liberum. 675
Ita uosmet aiebatis, itaque nomina
inter uos permutastis. 
TYNDARUS 
Fateor, omnia
facta esse ita, ut tu dicis, et fallaciis
abiisse eum abs te, mea opera atque astutia :
an, obsecro, hercle, te, id nunc subcenses mihi? 680
HEGIO 
At cum cruciatu maxumo id factum'st tuo.
TYNDARUS 
Dumne ob malefacta, peream, parui aestumo.
Si ego heic peribo, et ille, ut dixit, non redit :
at erit mi hoc factum mortuo memorabile,
meum herum captum ex seruitute atque hostibus 685
reducem fecisse liberum in patriam ad patrem,
meumque potius me caput periculo
praeoptauisse, quam is periret, ponere.
HEGIO 
Facito ergo ut Acherunti clueas gloria.
TYNDARUS 
Qui per uirtutem perbitat, is non interit. 690
HEGIO 
Quando ego te exemplis cruciauero pessumis, 
atque ob sutelas tuas te morti misero,
uel te interisse, uel perisse praedicent;
dum pereas, nihil intereduo, dicant uiuere.
TYNDARUS 
Pol, si istuc faxis, haud sine poena feceris, 695
si ille huc redebit, sicut confido adfore.
ARISTOPHONTES 
Pro di inmortaleis ! nunc ego teneo, nunc scio
quid hoc sit negoti; meus sodalis Philocrates
in libertate est ad patrem in patria; bene est;
nec est quisquam mihi, aeque melius quoi uelim. 700
Sed hoc mihi aegre 'st, me huic dedisse operam malam,
qui nunc propter me, meaque uerba uinctus est.
HEGIO 
Votuin' te quidquam mi hodie falsum proloqui?
TYNDARUS 
Vetuisti. 
HEGIO 
Cur es ausus mentiri mihi?
TYNDARUS 
Quia uera obessent illi, quoi operam dabam; 705
nunc falsa prosunt. 
HEGIO 
At tibi oberunt. 
TYNDARUS 
Optume 'st.
At herum seruaui, quem seruatum gaudeo,
quoi me custodem addiderat herus maior meus.
Sed malene id arbitrare factum ? 
HEGIO 
Pessume.
TYNDARUS 
At ego aio recte, qui abs te sorsum sentio. 710
Nam cogitato, si quis hoc gnato tuo
tuos seruos faxit, qualem haberes gratiam?
Emitteresne, necne, eum seruom manu?
Essetne apud te is seruos acceptissumus?
Responde. 
HEGIO 
Opinor. 
TYNDARUS 
Cur ergo ingratus mihi es? 715
HEGIO 
Quia illi fuisti, quam mihi, fidelior.
TYNDARUS 
Quid? tu una nocte postulauisti et die,
recens captum hominem, nuperum nouicium,
te perdocere, ut melius consulerem tibi,
quam illi, quicum una a puero aetatem exegeram? 720
HEGIO 
Ergo ab eo petito gratiam istam. Ducite,
ubi ponderosas, crassas capiat conpedes.
Inde ibis porro in latomias lapidarias.
Ibi octonos alii quom lapides ecfodiunt, nisi
cotidiano sesquiopus confeceris, 725
Sescentoplago nomen indetur tibi.
ARISTOPHONTES 
Per deos atque homines ego te obtestor, Hegio,
ne tu istunc hominem perduis. 
HEGIO 
Curabitur.
Nam noctu neruo uinctus custodibitur.
Interdius sub terra lapides eximet. 730
Diu ego hunc cruciabo, non uno absoluam die.
ARISTOPHONTES 
Certumne 'st tibi istuc? 
HEGIO 
Non moriri certius.
Abducite istum actutum ad Hippolytum fabrum,
iubete huic crassas conpedes inpingier;
inde extra portam ad meum libertum Cordalum, 735
in lapicidinas facite deductus siet;
atque hunc me ita uelle, dicite, curarier,
nequi deterius huic sit, quam quoi pessume 'st.
TYNDARUS 
Cur ego te inuito me esse saluom postulem?
Periclum uitae meae tuo stat periculo. 740
Post mortem in morte nihil est, quod metuam, mali.
Etsi peruiuo usque ad summam aetatem, tamen
breue spatium st perferundi, quae minitas mihi.
Vale atque salue : etsi, aliter ut dicam, meres.
Tu, Aristophontes, de me ut meruisti, ita uale, 745
nam propter te hoc obtigit. 
HEGIO 
Adducite.
TYNDARUS 
At unum hoc quaeso, si huc rebitet Philocrates,
ut mi eius facias conueniundi copiam.
HEGIO 
Peristis, nisi hunc iam e conspectu abducitis.
TYNDARUS 
Vis haec quidem, hercle, est, et trahi et trudi simul. 750
HEGIO 
Illic est abductus recta in phylacam, ut dignus est.
Ego illis captiuis aliis documentum dabo,
ne tale quisquam facinus incipere audeat.
Quod absque hoc esset, qui mihi hoc fecit palam,
usque obfrenatum suis me ductarent dolis. 755
Nunc certum 'st nulli post haec quidquam credere;
satis sum semel deceptus. Speraui miser
ex seruitute me exemisse filium :
ea spes elapsa st. Perdidi unum filium,
puerum quadrimum, quem mihi seruos surpuit : 760
neque eum seruom unquam reperi, neque filium :
maior potitus hostium 'st. Quod hoc 'st scelus?
Quasi in orbitatem liberos produxerim.
Sequere hac; reducam te ubi fuisti; neminis
miserere certum 'st, quia mei miseret neminem. 765
ARISTOPHONTES 
Exauspicaui ex uinclis; nunc intellego
redauspicandum esse in catenas denuo. 

[a4s1] ACTVS IV. Scaena I. 
ERGASILUS 
Iuppiter supreme, seruas me, measque auges opes.
Maximas opimitates opiparasque obfers mihi,
laudem, lucrum, ludum, iocum, festiuitatem, ferias, 770
pompam, penum, potationis, saturitatem, gaudium :
nec quoiquam homini subplicare me nunc certum 'st mihi;
nam uel prodesse amico possum, inimicum perdere :
ita hic me amoenitate amoena amoenus onerauit dies.
Sine sacris hereditatem sum aptus ecfertissimam. 775
Nunc ad senem cursum capessam hunc Hegionem, quoi boni
tantum obfero, quantum ipsus a dis optat, atque etiam amplius.
Nunc certa res est, eodem pacto ut comici serui solent
coniiciam in collum pallium, ex me primo rem hanc ut audiat.
Qperoque me ob hunc nuntium aeuiternum adepturum cibum. 780 

[a4s2] Scaena II.  HEGIO, ERGASILUS  
HEGIO 
Quanto in pectore hanc rem meo magis uoluto,
tanto mi aegritudo auctior est in animo.
Ad illum modum sublitum os esse mi hodie ?
Neque id perspicere quiui ?
Quod cum scibitur, 
per urbem inridebor. 785
Quom extemplo ad Forum aduenero, omneis loquentur :
Hic illest senex doctus, quoi uerba data sunt.
Sed Ergasilus estne hic, procul quem ire uideo?
Conlecto quidem 'st pallio; quidnam acturu'st?
ERGASILUS  
Moue abs te moram omnem, Ergasile, atque age hanc rem. 790
Eminor atque interminor, ne quis mi obstiterit obuiam;
nisi quis satis diu uixisse sese homo arbitrabitur.
Nam qui obstiterit, ore sistet. 
HEGIO 
Hic homo pugilatum incipit.
ERGASILUS  
Facere certum'st; proinde ita omneis itinera insistant sua,
ne quis in haec platea negoti conferat quidquam sui. 795
Nam meus est ballista pugnus, cubitus catapulta'st mihi,
humerus aries; tum genu, ut quemque icero, ad terram dabo,
dentilegos omneis mortaleis faciam, quemque obfendero.
HEGIO 
Quae illaec eminatio'st ? nam nequeo mirari satis.
ERGASILUS  
Faciam ut huius diei locique, meique semper meminerit : 800
qui mi in cursu obstiterit, faxo uitae is extemplo obstiterit suae.
HEGIO 
Quid hic homo tantum incipissit facere cum tantis minis?
ERGASILUS  
Prius edico, ne quis propter culpam capiatur suam.
Continete uos domi, prohibete a uobis uim meam.
HEGIO 
Mira, edepol, sunt, ni hic in uentrem sumsit confidentiam. 805
Vae misero illi cuius cibo iste factu'st imperiosior.
ERGASILUS  
Tum pistores scrophipasci, furfuri qui alunt sues,
quarum odore praeterire nemo pistrinum potest;
eorum si quoiusquam scropham in publico conspexero,
ex ipsis dominis, meis pugnis exculcabo furfures. 810
HEGIO 
Basilicas edictiones, atque inperiosas habet.
Satur homo est, habet profecto in uentre confidentiam.
ERGASILUS  
Tum piscatores, qui praebent populo pisceis foetidos,
qui aduehuntur quadrupedanti crucianti canterio,
quorum odos subbasilicanos omneis abigit in Forum, 815
eis ego ora uerberabo surpiculis piscariis,
ut sciant, alieno naso quam exhibeant molestiam.
Tum lanii autem, qui concinnant liberis orbas oueis,
qui locant caedundos agnos et duplam agninam danunt,
qui petroni nomen indunt uerueci sectario; 820
eum ego si in uia petronem publica conspexero,
et petronem et dominum reddam mortaleis miserrumos.
HEGIO 
Euge ! edictiones aedilicias hic quidem habet
mirumque adeo'st, in hunc fecere sibi Aetoli agoranomum.
ERGASILUS  
Non ego nunc parasitus sum, sed regum rex regalior, 825
tantus uentri conmeatus meo adest in portu cibus.
Sed ego cesso hunc Hegionem onerare laetitia senem ?
Quo homine hominum adaeque nemo uiuit fortunatior?
HEGIO 
Quae illaec est laetitia, quam illic laetus largitur mihi?
ERGASILUS  
Heus, ubi estis? ecquis hoc aperit ostium? 830
HEGIO
Ad coenam hic homo recipit se ad me. 
ERGASILUS  
Aperite hasce ambas foreis,
priusquam pultando assulatim foribus exitium adfero.
HEGIO
Perlubet hunc hominem conloqui hunc. Ergasile. 
ERGASILUS  
Ergasilum qui uocat?
HEGIO 
Respice. 
ERGASILUS  
Fortuna quod tibi nec facit, nec faciet, hoc me iubes.
Sed quis est? 
HEGIO 
Respice ad me, Hegio sum. 
ERGASILUS  
Oh ! mihi, 835
quantum 'st hominum optumorum optume, in tempore aduenis.
HEGIO 
Nescio quem ad portum nactus 's ubi coenes; eo fastidis.
ERGASILUS  
Cedo manum. 
HEGIO 
Manum? 
ERGASILUS
Manum, inquam, cedo tuam actutum. 
HEGIO 
Tene.
ERGASILUS  
Gaude. 
HEGIO Quid ego gaudeam? 
ERGASILUS
Quia ego inpero; age gaude modo.
HEGIO 
Pol, maerores mi anteuortunt gaudiis. 
ERGASILUS  
Noli irascier. 840
Iam ego ex corpore exigam omneis maculas maerorum tibi.
Gaude audacter. 
HEGIO 
Gaudeo, et si nil scio, quod gaudeam.
ERGASILUS  
Bene facis. Iube...
HEGIO 
Quid iubeam? 
ERGASILUS
Ignem ingentem fieri.
HEGIO 
Ignem ingentem? 
ERGASILUS
Ita dico, magnus ut sit. 
HEGIO 
Quid? me, uolturi,
tuan' causa aedis incensurum censes? 
ERGASILUS  
Noli irascier. 845
Iuben' an non iubes adstitui aulas ? patinas elui ?
laridum atque epulas foueri foculis feruentibus?
Alium pisceis praestinatum abire? 
HEGIO 
Hic uigilans somniat.
ERGASILUS  
Alium porcinam, atque agninam, et pullos gallinaceos?
HEGIO 
Scis bene esse, si sit unde. 
ERGASILUS  
Pernam atque ophthalmiam, 850
horaeum, scombrum, et trygonum, et cetum, et mollem caseum?
HEGIO 
Nominandi istorum tibi erit magis quam edundi copia
heic apud me, Ergasile. 
ERGASILUS  
Mean' me causa hoc censes dicere?
HEGIO 
Nec nihil hodie, nec multo plus tu heic edes, ne frustra sis.
Proin tu tui quotidiani uicti uentrem ad me adferas. 855
ERGASILUS  
Quin ita faciam, ut te tu cupias facere sumtum, etsi ego uetem.
HEGIO
Egone? 
ERGASILUS  
Tu ne. 
HEGIO
Tum tu mi igitur herus es. 
ERGASILUS  
Imo bene uolens.
uin' te faciam fortunatum? 
HEGIO 
Malim, quam miserum quidem.
ERGASILUS  
Cedo manum. 
HEGIO 
Hem manum. 
ERGASILUS  
Di te omneis adiuuant. 
HEGIO
Nihil sentio.
ERGASILUS  
Non enim es in senticeto, eo non sentis. Sed iube 860
uasa tibi pura adparari ad rem diuinam cito,
atque agnum adferri proprium, pinguem. 
HEGIO 
Cur? 
ERGASILUS  
Ut sacrufices.
HEGIO 
Quoi deorum? 
ERGASILUS  
Mi, hercle; nam ego nunc tibi sum summus Iupiter,
idem ego sum Salus, Fortuna, Lux, Laetitia, Gaudium.
Proin tu deum huncce saturitate facias tranquillum tibi. 865
HEGIO 
Esurire mihi uidere. 
ERGASILUS  
Mihi quidem esurio, non tibi.
HEGIO 
Tuo arbitratu, facile patior. 
ERGASILUS  
Credo, consuetus puer.
HEGIO 
Iupiter te dique perdant. 
ERGASILUS  
Te, hercle, mi aequom 'st gratias
agere ob nuntium : tantum ego nunc porto a portu tibi boni.
Nunc tu mihi places. 
HEGIO 
Abi, stultu's, sero post tempus uenis. 870
ERGASILUS  
Igitur olim si aduenissem, magis tu tum istuc diceres.
Hunc hanc laetitiam adcipe a me, quam fero; nam filium
tuom modo in portu Philopolemum uiuom, saluom, sospitem
uidi in publica celoce, ibidemque illum adulescentulum
Alium una, et tuom Stalagmum seruom, qui aufugit domo, 875
qui tibi subripuit quadrimum puerum filiolum tuum.
HEGIO 
Abi in malam rem; ludis me. 
ERGASILUS  
Ita me amabit sancta Saturitas,
Hegio, itaque suo me semper condecoret congnomine,
ut ego uidi. 
HEGIO
Meum gnatum? 
ERGASILUS  
Tuum gnatum, et Genium meum.
HEGIO
Et captiuom illum Alidensem? 
ERGASILUS  
Ma ton Apollon. 
HEGIO
Et seruolum 880
meum Stalagmum, meum qui gnatum subripuit? 
ERGASILUS  
Nai tan Koran.
HEGIO. 
Iam diu? 
ERGASILUS  
Nai tan Prainesten. 
HEGIO. 
Venit? 
ERGASILUS  
Nai tan Signian.
HEGIO. 
Certon' ? 
ERGASILUS  
Nai ton Phrousinona. 
HEGIO. 
Vide sis. 
ERGASILUS  
Nai ton Alatrion.
HEGIO 
Quid tu per barbaricas urbes iuras? 
ERGASILUS  
Quia enim item asperae
sunt, ut tuom uictum autumabas esse. 
HEGIO 
Vae aetati tuae. 885
ERGASILUS  
Quippe quando mihi nil credis, quod ego dico sedulo.
Sed Stalagmus quoius erat tunc nationis, quom hinc abit?
HEGIO 
Siculus. 
ERGASILUS  At nunc Siculus non est; Boius est, Boiam terit.
Liberorum quaerundorum causa, ei, credo, uxor data'st.
HEGIO 
Dic, bonan' fide tu mi istaec uerba dixisti? 
ERGASILUS  
Bona. 890
HEGIO 
Di inmortales ! iterum gnatus uideor, si uera autumas.
ERGASILUS  
An tu dubium habebis, etiam sancte quom ego iurem tibi?
Postremo, Hegio, si parua iuriiurando'st fides,
uise ad portum. 
HEGIO 
Facere certum'st; tu intus cura quod opus est.
Sume, posce, prome quid uis, te facio cellarium. 895
ERGASILUS  
Nam, hercle, nisi mantiscinatus probe ero, fusti pectito.
HEGIO 
Aeternum tibi dapinabo uictum, si uera autumas.
ERGASILUS
Unde id? 
HEGIO 
A me meoque gnato. 
ERGASILUS
Sponden' tu istud? 
HEGIO 
Spondeo.
ERGASILUS  
At ego tuom tibi aduenisse filium respondeo.
HEGIO 
Cura quam optume potes.
ERGASILUS  
Bene ambula et redambula. 900

[a4s3] Scaena III.
ERGASILUS  
Illic hinc abiit : mihi rem summam credidit cibariam.
Di inmortaleis, ut ego collos praetruncabo tegoribus,
quanta pernis pestis ueniet ! quanta labes larido !
quanta sumini absumedo ! quanta callo calamitas !
quanta laniis lassitudo ! quanta porcinariis ! 905
Nam si alia memorem, quae ad uentris uictum conducunt, mora'st.
Nunc ibo in meam praefecturam, ut ius dicam larido,
et quae pendent indemnatae pernae, eis auxilium ut feram.

[a5s1] ACTUS V. Scaena I. 
PUER HEGIONIS
Diespiter te dique, Ergasile, perdant et uentrem tuum,
parasitosque omneis, et qui posthac coenam parasitis dabit. 910
Clades calamitasque, intemperies modo in nostram aduenit domum.
Quasi lupus esuriens, metui ne in me faceret impetum.
Nimisque, hercle, ego illum male formidabam : ita frendebat dentibus.
Adueniens deturbauit totum cum carne carnarium.
Adripuit gladium, praetruncauit tribu' tegoribus glandia. 915
Aulas, calicesque omneis confregit, nisi quae modialeis erant.
Cocum percontabatur, possent seriae feruescere ?
Cellas refregit omneis intus, reclusitque armarium.
Adseruate istunc, soltis, serui; ego ibo, ut conueniam senem,
dicam, ut sibi penum alium ornet, siquidem sese uti uolet. 920
Nam hic quidem, ut adornat, aut iam nihil est, aut iam nihil erit.

[a5s2] Scaena II.  HEGIO, PHILOPOLEMUS, PHILOCRATES  
HEGIO 
Ioui disque ago gratias merito magnas,
quom te reducem tuo patri reddiderunt,
quomque ex miseriis plurimis me exemerunt,
quae, adhuc te carens dum heic fui sustentabam : 925
quomque huncce conspico in potestate nostra,
quomque huius reperta 'st fides firma nobis.
PHILOPOLEMUS 
Satis iam dolui ex animo, et cura me satis et lacrymis maceraui,
satis iam audiui tuas aerumnas, ad portum mihi quas memorasti.
Hoc agamus. 
PHILOCRATES 
Quid nunc, quoniam tecum seruaui fidem 930
tibique hunc reducem in libertatem feci? 
HEGIO 
Fecisti, ut tibi,
Philocrates, nunquam referre gratiam possim satis,
proinde ut tu promeritu's de me et filio. 
PHILOPOLEMUS 
Imo potes,
pater, et poteris, et ego potero; et di eam potestatem dabunt,
ut beneficium benemerenti nostro merito muneres, 935
sicut tu huic potes, pater mi, facere merito maxume.
HEGIO 
Quid opu'st uerbis? lingua nulla'st qua negem quidquid roges.
PHILOCRATES 
Postulo abs te, ut mi illum reddas seruom, quem heic reliqueram
pignus pro me, qui mihi melior quam sibi semper fuit,
pro benefactis eius ut ei pretium possim reddere. 940
HEGIO 
Quod benefecisti referetur gratia, id quod postulas;
et id, et aliud, quod me orabis, inpetrabis; atque te
nolim subcensere, quod ego iratus ei feci male.
PHILOCRATES 
Quid fecisti? 
HEGIO 
In lapicidinas conpeditum condidi,
ubi resciui mihi data esse uerba. 
PHILOCRATES 
Vae misero mihi ! 945
propter meum caput labores homini euenisse optumo !
HEGIO 
At ob eam rem mihi libellam pro eo argenti ne duis.
Gratis, a me, ut sit liber, ducito. 
PHILOCRATES 
Edepol, Hegio,
facis benigne; sed quaeso, hominem ut iubeas arcessi. 
HEGIO 
Licet.
Ubi uos estis ? ite actutum. Tyndarum huc arcessite. 950
Vos ite intro : interibi ego ex hac statua uerberea uolo
erogitare, meo minore quid sit factum filio.
Vos lauate interibi. 
PHILOPOLEMUS 
Sequere hac, Philocrates, me intro.
PHILOCRATES 
Sequor.

[a5s3] Scaena III.  HEGIO, STALAGMUS  
HEGIO 
Age tu illuc procede, bone uir, lepidum mancupium meum.
STALAGMUS 
Quid me facere oportet, ubi tu talis uir falsum autumas? 955
Fui ego bellus, lepidus, bonus uir nunquam, neque frugi bonae,
neque ero unquam, ne spem ponas me bonae frugi fore.
HEGIO 
Propemodum ubi loci fortunae tuae sint facile intellegis.
Si eris uerax, tua ex re facies ex mala meliusculam.
Recte, et uera loquere : sed neque uere, neque recte adhuc 960
fecisti umquam. 
STALAGMUS 
Quod ego fatear, credin' pudeat, quom autumes?
HEGIO 
At ego faciam ut pudeat : nam in ruborem te totum dabo.
STALAGMUS 
Eia ! credo ego, inperito plagas minitaris mihi.
Tandem ista aufer, dicque quid fers, ut feras hinc quod petis.
HEGIO 
Satis facundu's; sed iam fieri dictis conpendium uolo. 965
STALAGMUS 
Quoduis fiat. 
HEGIO 
Bene morigerus fuit puer : nunc non decet.
hoc agamus; iam animum aduorte, ac mihi quae dicam edissere.
Si eris uerax, tuis ex rebus feceris meliusculas.
STALAGMUS 
Nugae istaec sunt; non me censes scire quid dignus siem?
HEGIO 
At ea subterfugere potis es pauca, si non omnia. 970
STALAGMUS 
Pauca ecfugiam, scio; nam multa euenient, et merito meo,
quia et fugi, et tibi subripui filium, et eum uendidi.
HEGIO 
Quoi homini? 
STALAGMUS 
Theodoromedi in Alide Polyplusio,
sex minis. 
HEGIO 
Pro di inmortaleis ! is quidem huius est pater
Philocrati. 
STALAGMUS 
Quin melius noui, quam tu, et uidi saepius. 975
HEGIO 
Serua, Iupiter supreme, et med et meum gnatum mihi.
Philocrates, per tuom te genium obsecro, exi, te uolo.

[a5s4] Scaena IV. PHILOCRATES, HEGIO, STALAGMUS  
PHILOCRATES 
Hegio, adsum; si quid me uis, inpera. 
HEGIO 
Hic gnatum meum
tuo patri ait se uendidisse sex minis in Alide.
PHILOCRATES 
Quamdiu id factum 'st? 
STALAGMUS
Hic annus incipit uicesimus. 980
PHILOCRATES 
Falsa memorat. 
STALAGMUS 
Aut ego; aut tu; nam tibi quadrimulum
tuos pater peculiarem paruolo puero dedit.
PHILOCRATES 
Quid erat ei nomen? si uera dicis, memoradum mihi.
STALAGMUS 
Paegnium uocitatu'st, post uos indidistis Tyndaro.
PHILOCRATES 
Cur ego te non gnoui? 
STALAGMUS 
Quia mos est obliuisci hominibus, 985
neque gnouisse, quoius nihili sit faciunda gratia.
PHILOCRATES 
Dic mihi : isne istic fuit, quem uendidisti meo patri,
qui mihi peculiaris datus est? 
STALAGMUS 
Istic, huius filius.
HEGIO 
Viuitne is homo? 
STALAGMUS 
Argentum adcepi, nil curaui ceterum.
HEGIO 
Quid tu ais? 
PHILOCRATES 
Quin istuc ipsu'st Tyndarus tuos filius, 990
ut quidem hic argumenta loquitur. Nam is mecum a puero puer
bene pudiceque educatu'st usque ad adulescentiam.
HEGIO 
Et miser sum, et fortunatus, si uos uera dicitis.
Eo miser sum, quia male illi feci, si gnatus meu'st.
Eheu ! cur ego plus minusque feci illi quam aequom fuit ! 995
Quod male feci, crucior; modo, si infectum fieri possiet ?
Sed eccum, incedit huc ornatus haud ex suis uirtutibus.

[a5s5] Scaena V.  TYNDARUS, HEGIO, PHILOCRATES, STALAGMUS 
TYNDARUS 
Vidi ego multa saepe picta, quae Acherunti fierent
cruciamenta : uerum enimuero nulla adaeque 'st Acheruns,
atque ubi ego fui, in lapicidinis, illic ibi demum 'st locus, 1000
ubi labore lassitudo 'st exigunda ex corpore.
Nam ubi illo adueni, quasi patriciis pueris aut monerulae,
aut anites, aut coturnices dantur, quicum lusitent :
itidem mi haec aduenienti upupa, qui me delectem, data'st.
Sed herus eccum ante ostium, et herus alter eccum ex Alide 1005
rediit. 
HEGIO 
Salue tu, exoptate gnate mi. 
TYNDARUS 
Hem ! quid, gnate mi?
Attat, scio cur te patrem adsimules esse, et me filium:
quia mi, item ut parenteis, lucis das tuendae copiam.
PHILOCRATES 
Salue, Tyndare. 
TYNDARUS 
Et tu quoius causa hanc aerumnam exigo.
PHILOCRATES 
At nunc liber in diuitias, faxo, uenies.;nam tibi 1010
pater hic est; hic seruos, qui te huic hinc quadrimum surpuit,
uendidit patri meo te sex minis, is te mihi
paruolum peculiarem paruolo puero dedit
illic indicium fecit; nam hunc ex Alide huc reduximus.
TYNDARUS 
Quid huius filium? 
PHILOCRATES 
Intus eccum fratrem germanum tuom. 1015
TYNDARUS 
Quid tu ais? adduxtin' illum huius captiuom filium?
PHILOCRATES 
Quin, inquam, intus heic est. 
TYNDARUS 
Fecisti, edepol, et recte et bene.
PHILOCRATES 
Nunc tibi pater hic est : hic fur est tuos, qui paruom hinc te abstulit.
TYNDARUS 
At ego hunc grandis grandem gnatu, ob furtum ad carnificem dabo.
PHILOCRATES 
Meritus est. 
TYNDARUS 
Ergo, edepol, merito meritam mercedem dabo. 1020
Sed dic oro: pater meus tun' es? 
HEGIO Ego sum, gnate mi.
TYNDARUS 
Nunc demum in memoriam redeo, cum mecum recogito.
Nunc, edepol, demum in memoriam regredior, audisse me
quasi per nebulam, Hegionem meum patrem uocarier.
HEGIO 
Is ego sum. 
PHILOCRATES 
Conpedibus, te quaeso, ut tibi sit leuior filius, 1025
atque hic grauiter seruos. 
HEGIO 
Certum 'st principium id praeuortier.
Eamus intro, ut arcessatur faber, ut istas conpedis
tibi adimam, huic dem. 
STALAGMUS
Quoi peculi nihil est, recte feceris.
CATERVA
Spectatores, ad pudicos mores facta haec fabula 'st,
neque in hac subagitationes sunt, neque ulla amatio, 1030
nec pueri subpositio, aut argenti circumductio;
neque ubi amans adulescens scortum liberet clam suom patrem.
Huiusmodi paucas poetae reperiunt comoedias,
ubi boni meliores fiant; nunc uos, si uobis placet
et si placuimus, neque odio luimus, signum hoc mittite; 1035