DE IUNIO BRUTO PRIMO ROMANORUM CONSULE. [1] Iunius Brutus, fundator libertatis, uindex pudicitie, ob illatum Lucretie insigni femine per uim stuprum a Sexto Tarquinio romani regis filio, cum ipsa quidem, impatientia ac dolore facinoris coram suis questa, se se propria peremisset manu, ceteris in lacrimas et querelas uersis, indignitate rei regumque odio accensus, quanquam regia sorore progenitus, ingenioque et animo quetu metu tyrannidis propter interfectum a rege fratrem suum diu celauerat patefacto, principem se publice ultionis exibuit, magnumque opus sed fauente iustitia ac populo aggressus, Tarquinium Superbum suosque omnes Roma expulit. [2] Quo merito primus consul, nequod unquam tractu temporis, ut fit, desiderium regie potestatis animos inuaderet, populum iuramento astrinxit neminem se passuros Rome regnare. [3] Dehinc senatorum numerum auxit ut trecenti essent, additis qui deerant ex equestri ordine, uinculum ciuilis ordinum permixtione concordie; fecit et sacrorum regem ne, quoniam geri a regibus quedam sacra consueuerant, uel hoc pretextu posset aliquando presentia regis optari ac, ne ille forsitan regio nomine superbiret, pontificis eum maximi subiecit imperio. [4] Tantus denique noue libertatis amor incesserat ut et collegam suum Lucium Tarquinium Collatinum, cuius in regibus expellendis insignis opera fuerat et preclara in rempublicam fides, propter solius nominis odium non abire tantum coegerit magistratu sed etiam ex urbe discedere, et nobilissimos adolescentes filios suos, quod consilii reducendorum in urbem regum participes fuissent, seruiliter uirgis cesos securi percuti occidique iusserit; ubi maiore patrie quam sui sanguinis pietate tristi spectaculo seuerus pater interfuit. [5] Quibus rebus cum rex exul, obstructum sibi fraudis iter intelligens, ad apertam uim atque Etruscorum confugisset auxilia, et his fretus magno cum exercitu in romanos fines intrasset, profectumque obuiam Brutum Aruns filius regis consularibus fulgentem insignibus conspexisset, acerrimo dolore prereptique regni memoria excitus atque impulsus, equo calcaribus adacto, ruit in consulem. [6] Quod ille aduertens, non minori animo in hostem fertur; tantoque impetu et tam nulla sui ipsius protegendi sed sola hostis feriendi cogitatione concursum est, ut alternis confixi hastis ambo pariter sternerentur, supraque occisum sua manu Aruntem Brutus ipse "mutuo uulnere expiraret", ut Flori utar uerbo, quasi consul "adulterum" (ut ille ait, seu uerius adulteri fratrem) regno pulsum uita pelleret et "ad inferos sequeretur". [7] Funus consuli preclarum rebus omnibus factum, sed nulla re magis, quam quod eum matrone omnes ut parentem anno integro luxerunt.