[1,15] Capitulum XV.

1. Ceterum extra illorum curam Arsidas erat, quem neque Poliarchum neque aedium dominum esse constabat. Is communicato cum Timoclea consilio, in cellam ad quietem processit, unde aditus ad Poliarchum ferebat. Inde munitis cubiculi claustris, in subiectam specum descendit, uestes quas Poliarcho mutando matrona parauerat ferens. Is ut solum Arsidam uidit, interrogare non sine praesagio mali coepit cur Archombrotus, cur Timoclea non adesset. Et ille furorem rusticorum periculumque Archombroti narrauit ad omnia uerba horrenti, donec eum comperit esse incolumem. Tum uero circumposito sibi ornatu quem mittebat Timoclea, multum Arsidam orauit ut ad Argenidem primo mane properaret, inde ad specum cum uirginis mandatis, ubi illa iussisset, fide eadem et diligentia rediturus.

2. Cum haud modicam noctis partem posuissent in illis sermonibus, redit in thalamum Arsidas momentaneam quietem petiturus. Sed marcidae uoces et stertentium rauca ebrietas interpellauêre somnum, ut denique abiecta soporis spe, risu irato malediceret ludicris militibus: excitatisque eorum praecipuis ad regiam se ire moneret; ipsi, ubi placeret, cum Archombroto sequerentur. Iter erat duodecim milium, quo strenue confecto aulam intrauit, cum uix pauci ex Argenidis familia euigilassent. Illa noctem turbulentis cogitationibus non sine Selenissae horrore exegerat, quae memor furoris pridiani et ad omnem inquieti corporis motum pauens surgebat subinde de strato, et quis miserae status, quis impetus esset anxia contemplatione quaerebat. Adhuc in illis erat officiis, cum Arsidas ministros excitauit rogauitque ad Selenissam intromitti. Rem ipsi ad ancillas detulerunt, et una cui licebat reserato Argenidis thalamo in quo Selenissae stratum erat, adesse Arsidam et matronae colloqui uelle dixit. Ipsum diei tempus nondum salutationibus maturum (cum praeterea sciret carum inprimis Arsidam fuisse Poliarcho) facile persuasit de rebus quae tantopere turbabant aliquid nuntiaturum aduenisse. Sed si tristia afferebat, nefas erat scire Argenidem. Itaque Arsidam in proximum conclaue matrona duci iubet eoque processit, uix satis interiori tunica circumducta, et ubi soli fuerunt, prior sic orsa est: "Scio uenire te de Poliarcho dicturum. Age modo; uiuimus, Arsida, an cum illo periimus?" Non tulit Arsidas diutius anum ambigere, et uero Poliarchum incolumem esse, ab eo se ad Argenidem aduenire. Turbata gaudio Selenissa praecipitem Arsidam in Argenidis thalamum trahit. Cumque se apud humilem torum reclinasset in genua, nihil circuitu usa est (neque enim dandi gaudii festinatio sinebat) sed: "Viuit, ô domina, inquit, ualetque Poliarchus. Sponsor tuae salutis Arsidas adest." Argenis consumptis lacrimis paene exsanguis et tunc forte cum aduenit Selenissa, doloris quoque oblita languerat; cum repentina consolatione icta periculosius celeritate gaudii quam antea dolore oppressa est. Ubi uero respirauit, dicere Arsidam iubens resedit in toro auideque in eum intuita, cum audiret Poliarchum salutem illi dicere, effugisse inimicorum manus, et tutissimo secreto latere, ita exsiliit ut tamen nondum excusso metu subinde cogeret iurare Arsidam uera esse quae afferret. Ille uenturum quoque Poliarchum affirmabat, si ipsa iuberet: barba capilloque alieno notos uultus condidisse; uestem quoque indutum quae imae sortis hominem deceret. Nec omisit de rusticorum ui dicere, qui pridianum conuiuium turbauerant: ut furere, ut mitigari coepissent, ut amoenissimum iuuenem et maxima in Poliarchum fide, pro ipso Poliarcho ducturi essent ad regiam. Haec non semel narrari Argenidi satis erat, quae tandem ire Arsidam ad Meleandrum iubet et de agrestium aduentu nuntiare, ne uenienti Archombroto quicquam durum indignumue accideret. His curatis ad se redire; interim quid agere, quo ire, Poliarchum praestaret secum agitaturam.

3. Vix a secreto Argenidis dimissus Arsidas erat, cum urbem inconditi illi ex agris homines intrauêre, medium Archombrotum late stipantes. Et militibus qui in statione erant quid uellent afferrentue rogantibus Poliarchum a se captum, ad Regem adduci retulerunt. Simul his intra moenia recepti ad arcem uenêre; a qua obiectis claustris exclusi, cum sciscitaretur Eurymedes qui essent quemue quaererent, eodem errore dixerunt ad Regem se uenire tradituros Poliarchum. Hoc audito simul laetus Eurymedes, quod uiueret Poliarchus, simulque de amici periculo anxius, petiit sibi Poliarchum monstrari. Illi totis manibus Archombrotum indicauerunt. At Praefectus in ignoto sibi uultu non haerens negauit eum esse quem dicerent. Iamque suspecti erant et arma ponere iubebantur, uerente Eurymede ne subornati a Lycogene uenirent. Sed in Archombrotum praecipue intuens: "Quae haec autem est fabula, inquit, ô iuuenis, aut cur te Poliarchum esse assimulas?" Tum ille se uero neque unquam simulasse neque sponte hoc perductum comitatu processisse ad Regiam; sibi errorem rusticorum fraudi esse non debere.

4. Dum inter hos sermones sunt, interim aderat Arsidas et imperante Meleandro omnes produxit in atrium. Ibi Cleobulus regiorum consiliorum Praefectus, Regis nomine ita locutus est iam gnaris se errasse, ut principem praestitae fidei memorem abunde promitteret; seruarent ad omnia animum atque manus, quae praeterquam diis et Regi nihil debebant. Deinde Archombrotum, ut erat imperatum, duxit ad Regem. Quem ille postquam idoneo gestu cultuque propitiauit, ita exorsus est: "Absit omen, Rex, quod reus tuos oculos primum subeo. Summum uotorum fuit ad tuam regiam peruenire. Hoc consilio et patriam reliqui et Siciliam, tanquam terrarum omnium te rectore felicissimam, secutus sum. Ceterum quamquam in conspectum tuum prodire his auctoribus noluissem; non haec tamen sine deorum mente contigisse crediderim. Quantum intellego, Rex, nemo tuis rebus Poliarcho addictior fuit, nemo bellica laude praestantior. Cur non glorier uisum esse me dignum, qui eius uicem subirem? Certe ut de fortitudine concedam; ita praestabo ne in te colendo diligentior fuerit. Nec contumax ista de Poliarcho est mentio. Accusatum quidem scio, sed adhuc indemnatam memoriam fas est apud te laudare et tueri. Quod si armis meis et manibus uti placebit, intelleges uiliorem mihi uitam imperiis tuis esse."

5. Haec et similia disserente Archombroto, Meleander auidissimo uultu in eum haerebat. Iuuentus et species oris, tum luminum uigor neque tristis aut inepta modestia conciliabant dicentem. Utque desiit loqui, Rex primum gratias egit quod ad se diuertisset: experturum omnibus officiis nullos sibi cariores quam qui ab externis regionibus uirtutem, non debitam natamue Siciliae, ultro afferrent. Simul porrectam dexteram iuueni tradit, quam ille subiecta manu excipiens, quaque licuit pronus osculo pressit. Receptus est deinde in amplexum (nam Rex summa de eo augurabatur), sed de genere et patria postquam rogatus est, nihil aliud retulit quam se natum in Africa. Eoque intentius erecto Meleandri studio, haud quicquam ulterius potuit ab obstinato extorqueri. Saltem cum ambitiosius rogaretur, unde illi cum Poliarcho necessitudo -- gentiles an cognati? An duntaxat eos amicitia iunxisset? -- omnia praeter Timocleae furtum nihil dissimulata oratione exposuit.