[17] CAPUT XVII. Supplicium sumptum de plurimis reis. Vasa B. Caroli restituta. Noua inquisitio in complices. 
80. Kalendas Maii Dominica, relatum est nobis in Insulis Borsiardum captum fuisse, et rotae malo superinfixae alligatum, uixisse diem illum et subsecutam noctem, et tunc turpi mortis suae dispendio periisse. Qui equidem promeruerat infinite mori si toties mori potuisset, cum causa sui sceleris tot post ipsum sunt puniti, proscripti, praecipitati, suspensi et decollati, de cuius interitu omnes fideles gratias Deo obtulerunt, qui tantum homicidam ab ecclesia sua exterminare dignatus est. Et bene dispensatum est in transacta temporum molestia, cum amoenitate Maii mensis gratiam pacis et status terrae nostrae Deus restitueret, suspenso Borsiardo et captiuatis suis complicibus. Igitur diuertens se rex ibat uersus Oldenardam, ubi comes ex Montibus infestauerat terram nostram, ibatque per Gandauum. Sed et comes noster praecesserat regem, et incenderat manu uiolenta suburbium usque ad turrim lapideam. Et plures igitur qui suffugerant in ecclesiam illius loci, simul concremati sunt usque ad trecentos, ut aiunt.  
81. Quarto Nonas Maii, feria quarta, rex absque comite rediit Brudgas. Tertio Nonas Maii, feria quinta, postea circa meridiem comes rediit ad nos, quem Fratres ecclesiae S. Donatiani cum processione susceperunt primitus, ubi oratione et oblatione in altari secundum morem praedecessorum suorum Deo perlata, reuersus in domum comitis Caroli ipse comes potenter ascendit, ibique pransus est. Erat tumultus et turba maxima circa et infra castrum exspectantium quid de Roberto et captiuis fieret. Igitur rex de hospitio suo egressus peruenit usque ad comitem. Quia uero domus plena fuerat populo et ministris et militibus, descendit comes in plateam et curtem castri. Et consecuti sunt eum uniuersi, qui in aula constiterant. Cumque uidissent domum uacuam, sicut praeordinauerat, fecit fores obserari domus suae, et assumptis sibi principibus solis reascendit. Tunc disposuerunt quidem a qua parte traditores illi a turre camerae deiicerentur. Quo praeordinato, misit rex et comes spiculatores ad carcerem, qui callide euocarent primum Wlfricum Cnop, fratrem praepositi Bertulphi, et sub dissimulatione, qui missi fuerant mentiebantur carceratis, quod rex misericorditer acturus foret cum ipsis. Sub illa ergo misericordiae spe, sine dilatione, e carcere egressi sunt. At non simul egredi captiuos permiserant. Nam primo illum Wlfricum eduxerant, et per intrinsecas domus usque ad propugnacula turris suprema traductum, ligatis manibus retro dorsum, et sic mortis suae principium deorsum prospicientem, spiculatores deiecerunt. At ille miser nihil indutus praeter solam camisiam, et solas braccas, decidit in terram toto corpore fractus et destructus, parum uitae reseruans, qui statim lethaliter exspirauit: spectaculum quidem factus et opprobrium sempiternum sui generis, imo totius terrae Flandrensis, a nemine defletus periit. Secundo loco eduxerunt Walterum militem, filium Lamberti ex Reddenburg usque ad praecipitium, et ligatis manibus illius ante et non retro, ipso momento uoluerunt eum praecipitare. At ille rogabat milites regis qui iuxta stabant causa Dei, ut spatium sibi Deum orandi praeberent: et miserati illum, dimiserunt eum orare. Cumque perorasset, proiectus est iuuenis elegantioris formae, et in terram decidens suae mortis periculum insumpsit, et statim exspirauit. Subductus est quoque miles nomine Eric, et similiter praecipitatus decidit super ascensorium ligneum, et auulsit gradum ascensorii, qui quinque clauis fixus erat. Et mirabile erat quod de tam alto praecipitatus adhuc sedens in terra, signo sanctae Crucis se signauit. Quem cum mulieres uellent palpare, unus militum a domo comitis proiecit inter illas lapidem grandem, et sic prohibuit accessus earum. Non utique totus intrinsecus poterat longius uiuere, cui hoc ipsum quod uixerat post casum, non uita, sed miseria moriendi fuit. Ut igitur enumerandi omiserim ordinem, similiter omnes reliqui praecipitati sunt simul uiginti et octo. Quorum quidam sperabant euadere, quia immunes traditionis exstiterant. Sed quia fata eos trahebant, imo diuina ultio coegit, cum illis, qui traditionis rei fuerant, praecipitati sunt. 
82. Pridie Nonas Maii, feria sexta, in festo S. Ioannis, quando in dolium missus est, rex repatriare incipiens, a Brudgis discessit, duxitque secum Robertum puerum captiuum. In exitu ergo iuuenis illius, Burgenses nostri prosequebantur illum oculorum lacrymis et planctu graui, quia multum dilexerant illum. Non enim propter infamiam uiri nostri loci ausi sunt ipsum sequi. Qui respiciens fletum et miserationem ciuium, ait: « En amici mei, quia uitae meae subuenire non poteritis, tandem rogate Deum, ut animae meae dignetur misereri. » Haud longe abierat a castro, quo pedes militis copulari rex iusserat de subtus uentrem equi, in quo ascenderat captiuus. Posquam ducatum comes regi praebuerat, rediit ad nos in castrum. 
83. Nonis Maii, Sabbato. Postea decanus Helias, reddidit nouo comiti cannam argenteam et cuppam auream Caroli consulis cum operculo aureo, quae praepositus Bertulfus, cum in fugam se daret, decano commendauit. Robertus puer comiti insinuauerat thesaurum istum, antequam a Brudgis discessisset, quia, ut aiunt, per flagella rex extorsit ab eo ut insinuaret si quid de thesauro comitis repositum nouisset. Super hoc multi admirati sunt simplicitatem decani Heliae, qui cum cuiusdam quasi sanctitatis rigore hactenus degisset, per susceptionem rapinae huius nimis declinauit (cum ea auctoritate Dei interdictum sit: immundum ne tetigeris...) qua suae sanctitatis ac simplicitatis tenorem simulauerat. Namque thesaurum illum inuitus comiti reddidit, per hoc satis ostendens, quantum rapinam illam amauerat. Dicebat quoque praepositum Bertulfum uasa illa ecclesiae S. Donatiani pro salute animae suae contulisse, per hoc excusare credens innocentiam suam. In hoc quoque omnes aperte cognouimus quod praepositus ille in suum usum uasa consulis in partitione thesauri susceperat, et non ualens secum deferre, cum fugeret, reliquit illam miserrimam rapinam decano suo. 
84. Licebit subsequentur subfugere de poenitentia Borsiardi et eorum, qui cum ipso comitem tradiderant Isaac et aliis. Asserunt quod Borsiardus ille recognosceret peccatum suum, et pro eo doleret et poeniteret, ita ut obsecraret omnes inspectatores patibuli sui, quatenus manus ei truncarent, quibus Dominum suum Carolum occiderat. Et exorauit omnes, ut saltem deprecarentur et expostularent Deum pro salute animae suae, cum nullam in uita ista salutem promeruisset; et Deum omnipotentem, quantum sciuit et potuit, sibi propitium fore interpellauit. Caeterum hi qui praecipitati sunt, cum in propugnaculis proni despicerent, signo sanctae Crucis se signabant, et nomen Christi Iesu inuocando, in ipso adhuc casu ruentes, uociferabantur. Sed quia statim post facinus peractum excommunicati sunt traditores illi, propter rigorem iustitiae non sunt ante perditionem nec post ab episcopo absoluti, et ideo in triuiis et locis campestribus extra coemeterium sepulti iacent.  
Isaac ergo cum inter monachos monachali habitu lateret et praeuidisset irruentem in se turbam, ait abbati: « Domine mi, si animus mihi esset pugnandi, non sine multorum strage capi me permitterem, sed quia me reum fateor traditionis, omnia mala et ipsam mortem temporalem amplector, ut in hoc praesenti in me puniatur, quod in dominum meum grauiter peccaui. » Accessit ergo filius aduocati Teruanniae comprehendens Isaac et in uincula proiecit, donec adulterinus ille Iprensium comes adueniret et de eo iudicaret. Isaac quoque exspectabat eumdem Willelmum, credens per illum euadere se posse, eo quod traditionis conscius fuisset. At postquam uenerat comes ille, dissimulans conscientiam suam ream fuisse, praecepit Isaac suspendi, quia Carolum comitem tradiderat. Isaac uero in uia qua apud Ariam castrum trahebatur ad suspendium, profitebatur aperte quia tradiderat dominum suum. Et rogabat tumultum populi ut obruerent ipsum luto et lapidibus et fustibus, nihil satis poenae credens sibi potuisse inferri in hac uita, qui tantum facinus perpetrasset. Venerabatur ergo iacturas, ictus, lapides, et omnes punitores suos, et eis gratias egit, quia dignabantur tam grauem peccatorem disperdere. Tandem cum peruenisset ad locum suspendii, salutabat stipitem arboris, et laqueos simulque arborem osculabatur, et ipse suo innexuit collo, dicens: « In nomine Domini meae mortis supplicium amplector et precor uos omnes, ut mecum exoretis Deum, quatenus ista mortis acerbitate punitum fiat in me quidquid miser ego in dominum meum deliqui; » sicque laqueo subductus, mori turpiter promeruit. 
Bertulfus praepositus a Deo multa acceperat suae mortis signa. Nam cum Brugis custos ecclesiae in camera langueret, introiuit praepositus ut uisitaret illum, statimque confractae sunt trabes, quae tectum subrexerant super caput ipsius, ita ut uix euadere a camera se credidisset. Alio quoque tempore trabs magna domus suae in Brugis decidit, nec ab homine aut uento impulsa, recte super cathedram et sedilia iuxta posita, ubi praepositus potenter et imperiose sedere consueuerat. Ipse uero eodem tempore Furnis erat, et funditus confracta sunt omnia quaecunque in ipsa ruina comprehensa fuerant. Alio quoque tempore, cum praepositus transiret per Ipram iuxta patibulum in foro positum, in quo postmodum suspensus est, ait militibus suis: « Deus omnipotens, quid est quod hac nocte somniauerim. Vidi ego per somnium quod in hoc eodem patibulo fixus starem: » derisitque huiusmodi uisionem, et pro nihilo eam reputauit. De ipsius uero poena et non de poenitentia quidquam audiuimus. Robertus puer usque in Casletum ductus, iussu regis decollatus est; sed confessus peccata sua, percussori suo condonauit, quod eum morti daturus erat. 

[18] CAPUT XVIII. Inquisitio in complices et adiutores traditorum et raptores pecuniae B. Caroli. Varii conscii traditionis mortui. 
85. Duodecimo Kalendas Iunii, Sabbato in uigilia Pentecostes, Eustachius nouiter in Furnis a nouo consule Flandriae castellanus constitutus, Oldgerum olim camerarium Bertulphi praepositi secum captiuum Brugas in praesentia omnium de Curia comitis adduxit, ut ille captiuus insinuaret comiti, qui de canonicis uel laicis obtinuissent a praeposito Bertulpho thesaurum et praedam Caroli consulis, siue a nepotibus eiusdem praepositi. Inculpauit ergo decanum Heliam pro trecentis marcis, Litteram canonicum pro ducentis marcis, Robertum custodem ecclesiae pro culcitris et palliis et argento, Radulphum magistrum pro sex scyphis argenteis, Robertum filium Lidgardis, pro centum marcis argenti. Huiusmodi mendacia confinxerat sibi ille Oldgerus, ut sic gratiam mereretur euasionis suae obtinere. Simile ueri tamen uidebatur multis (eo quod ille decanus Helias iam antea per accusationem Roberti pueri reddidisset cannam argenteam pensae uiginti unius marcae et cupam auream cum aureo eius operculo pensae auri septem marcarum ipsi comiti) multum argenti adhuc retinere tam decanum illum quam quosdam eius canonicos, sicut postmodum patuit. Nam custos ecclesiae Robertus introiens et libere exiens ad traditores illos in omni tempore obsidionis, accepit ab ipsis maximam pecuniam ea conditione ut si traditores illi euasissent, ille presbyter et custos eis redderet quae in custodiam acceperat. Postquam ergo damnati sunt miseri illi, uoluit custos ille astute dissimulare pecuniam. Finxit igitur se Hierosolymam iturum, et onerauit tres palefridos fortes et dimidium et abiit a castro nostro summo mane, et sic asportauit praedam Caroli comitis offerendam Christo in Hierusalem. Pro huius ergo facto, omnium suspicio retorsa est in canonicos illos. Eodem die reddidit Littera tres marcas argenti ipsi comiti, quas detinuerat ex argento praepositi.  
Undecimo Kalendas Iunii, Dominica sancta Pentecostes, comes et castellanus Geruasius et Walterus ex Frorerdesflo et milites Flandriae qui aderant, iurauerunt pacem sese pro posse suo conseruaturos per totam terram Flandriarum. 
86. Post festum S. Mariae in Natiuitate, quod est sexto Idus Septembris, Sabbato scilicet, comes noster fecit secum adduci apud Brugas Willelmum illum Iprensem, quem in inuasione Iprae captiuauerat, et clausit eum in suprema camera castri Brugensis cum fratre suo Thiebaldo Sorel ; qui cum per sex dies commorati sunt concaptiuati, Thiebaldus commendatus est Euerardo militi cuidam ex Gend ad custodiendum. Moxque prohibitum est Willelmo illi Iprensi, ne per fenestras foras prospiceret, sed intra domum tantummodo spatiaretur. Appositi sunt etiam uigiles et custodes cum illo, qui cautissime obseruabant illum. 
87. Decimo sexto Kalendas Octobris, feria sexta, in nocte S. Lamberti, ex unaquaque uicinia circa nos et ex ciuibus Brugensibus meliores et magis fideles, simulque castellanum Geruasium iurare praecepit comes pro honore terrae, ut uera assertione profiterentur, quis Carolum comitem occiderit, uel quis eos interfecerit, qui cum ipso praefato consule occisi sunt: quis rapinam comitis et secum occisorum uel hominum et familiae comitis rapuerit; quis in auxilium eorum traditorum post mortem domini totius patriae se associauerit; uel quis cum impiissimis illis ante obsidionem uel post permanserit; uel quis illos traditores et eorum complices sine licentia principum, qui castrum et ipsos infra obsederant, eduxerit, et ideo ab eis pecuniam et thesaurum comitis Caroli acceperit clanculo; quis illos postea detinuerit et auxilium praestiterit, quos rex et comes communi consilio terrae baronum reos condemnauerant, et proscriptioni decreuerant. Igitur post coniurationem consederunt simul in domo comitis, et accusauerunt apud nos centum uiginti quinque. Et in Reddenburg cum Lamberto, quem traditionis reum notauerant, triginta septem. 
88. Decimo quinto Kalendas Octobris Sabbato, in die S. Lamberti, comes iturus uersus Ipram, requisiuit a Burdgensibus nostris teloneum. At illis ingratus erat comes, ideo quod de redditibus telonei milites sui feodati fuerant a tempore omnium praedecessorum suorum comitum. Vexabant enim consulem milites sui, eo quod Burgensibus condonasset teloneum, quo ipsi hactenus feodi exstiterant. Et illud non posse confirmabant comitem iuste sine suorum militum assensu condonare, nec iuste ipsos ciues, ut eis condonaret, consulem expostulasse. Unde inuidia concitata est inter ciues et inter comitem militesque suos. Secundum legem ergo obsidionis quam principes decreuerant, comes et sui post accusationem agere studuerunt. Namque lex et decretum tale statutum fuit: Quicunque eduxerit contra assensum principum obsidionis quemquam de obsessis, quali poena erat mulctandus eductus, tali tormento damnabitur eductor. Itaque cum multi fuissent de obsessis clanculo et pro pretio educti, iam parentes illorum, qui in obsidendo traditores occisi erant, flectebant se ad genua comitis, obsecrantes ut sibi ad occidendum uel puniendum daret illos qui clanculo et furtim et traditiose obsessos eduxerant, aut illos seductores a terra eiiceret. Sicque constrictus ratione consul, accusatos ante se praecepit stare, uolens ipsos secundum legem obsidionis tractare. At illi responderunt sese non fuisse legitime accusatos, sed causa inuidiae et odii, et non causa ueritatis: summopere tamen rogabant consulem, ut secundum iudicium Scabinorum terrae ipsos tractaret, tam de nota traditionis quam de cuiusque suspicionis respectu. Plures quidem reconciliati sunt comiti de accusatis quos adhuc persequebantur nepotes et filii et cognati eorum qui in obsidione occisi fuerant. uel quia traditores subduxerant, qui dominum terrae Carolum, simulque patrem ipsorum tradiderant: sicut fuerant filii castellani ex Brudburg, qui in praesentia etiam noui comitis appellare festinabant Euerardum ex Gend; qui obsessos scilicet illos eduxerat causa pecuniae, qui patrem et fratres occiderant suos simul cum comite patriae. Audito illo, maior pars accusatorum se subtraxit, quos conscientia mordebat propria. Accepit ergo comes consilium, et conuocatis baronibus suis decreuit, quatenus illos proscriberet accusatos qui hominium Carolo comiti fecerant, et insimul auxilium praebuerant traditoribus obsessi cum ipsis, sed et alios ad satisfactionem susciperet, et alios misericorditer sine iudicio reciperet in gratia sua. 
89. Factum est ergo Dei districto et horribili examine, quod Walterus ex Frorerdeslo, unus parium terrae, in quadam militiae expeditione, ex proprio cursu suo ab equo praecipitatus, totus confractus langueret, et postmodum in paucis diem obierit. Verum quippe fuit illum conscium fuisse traditionis domini sui et patris uniuersae terrae Flandrensis. Qui etiam ut certissima securitate cum traditoribus consisteret, adoptiuum quemdam filium sutoris, quem uxor eius sibi mentita est filium fuisse, copulauit coniugio nepti praepositi Bertulfi. Crediderat enim uerum fuisse sibi filium pater, quem olim fraudulenter mater, quasi uxor Walteri praefati, peperisse dissimulabat. At infans, quem pepererat, statim in ipso partu obierat. Supposuit ergo filium sutoris, qui circa idem tempus genitus fuerat, et emortuum, quem pepererat, clanculo uxori sutoris submisit, dans ei pecuniam ut fateretur se peperisse illum emortuum, et uiro suo, quod factum erat, celaret. Cumque creuisset ille furatus et adoptiuus filius, et omnes crediderant uere filium fuisse illius Walteri, uenit praepositus et dedit neptem suam, filiam fratris sui illi furtiuo filio uxorem, ut firmiter ad omnem fortunam simul per illud coniugium consisterent, audaciores, fortiores ac potentiores forent. Igitur post mortem ipsius Walteri, profitebatur publice uxor eius puerum illum non esse uerum filium suum, sed adoptiuum, quem isdem Walterus apud Brugensem quemdam posuerat in uadimonium pro trecentis libris. Sicque arte Dei delusa est ars praepositi, qui cum uellet superbe et gloriose per illud coniugium cognationem suam extollere; filio sutoris, Dei arte deceptus, eam copulauit. Nemo uero ausus fuit manum mittere contra Walterum, quamuis traditionis conscius fuisset. Erat enim par terrae illius, alter a comite. At Deus, cui uindicta relinquebatur, morte languida a fidelium aspectu exterminauit illum. 
90. Octauo Idus Octobris, Sabbato ante festum S. Richarii, iussu comitis abductus est Willelmus ille Iprensis ad Insulas, et commendatus castellano illius castri. Timuit ciues nostros, et etiam a terra proscriptos, ne aliquo dolo eiicerent in Brugis a captiuitate Willelmum, et ui irruerent in castrum. Notandum quod occiso comite Carolo, Borsiardus et sui sceleris participes, more paganorum et incantatorum, nocte qua primo sepultus erat comes Carolus, acceperuut scyphum plenum cereuisiae et panem, considentes circa sepulcrum, posuerunt potum illum et panem in mensa sepulcri, edentes et bibentes super B. comitis corpus ea fide, ut nullo modo illum quis uindicaret. 
91. Nono Kalendas Nouembris, feria secunda, ante festum S. Amandi, Baldewinus ex Alst obiit, qui unus etiam par parium Flandriae, domini sui Caroli traditionis notatus malo, non longe post hac uita potitus exspirauit. Leuiori occasione mortis, dum scilicet cornu flaret, et iam uento arteria intrinsecus turgente, totius capitis sui uires ad flandum laborarent, ex abrupto medulla cerebri a naturali loco concussa, erupta est per uulnus antiquitus factum in fronte. Quod cum uentorum et proprii spiritus tumor disruperat, ebullierant medullae, quae in cerebro iacuerant, ita ut meatus narium, oculorum et simul gutturis suffocarent, et sic mortuus ense Dei plagas mortales sustinuit. Tandem cum suprema uita spiraret, monachilem habitum accepit, et sic more christiani militis a saeculo migrabat. Igitur isti duo praescripti principes terrae, cum e uicino et interposito interuallo obiissent, omnibus terrae incolis in ore et memoria fuerant, ita ut de subita morte eorum tractarent, quos post mortem domini Caroli, Deus tam ueloci sententia a uita priuauerat, et tam leuis causae moriendi ipsis occasionem ordinemque disposuerat. Contra morem christianum quidem in obsidione egerant cum praeposito et aliis, quos a captiuitate eduxerant. Nam accepta pecunia a praeposito et suis, postquam subductos contra regis et principum decreta per deuia diuerterant, nudos et solos in locis campestribus dimiserunt, quousque ipsi uagantes et peretrantes campos et uillas, capti sunt, et miserrimae mortis exterminio dispersi. 
92. Decimo sexto Kalendas Ianuarii, Sabbato, tertia hebdomada finita Aduentus Domini, eodem anno in Quatuor temporibus Desiderius. frater Isaac illius praedicti traditoris mortuus est; qui traditionis conscius, non promeruit ulterius uitae felicitate perfrui. A tempore ergo obsidionis nusquam ausus est prodire ad Curiam comitis, nisi latenter. Nam plures fuerant in comitatu nostro, qui illum appellassent ad bellum, et reum traditionis conuicissent, si aperte ad curiam exiisset. Insuper interdictum est a comite nouo eidem Desiderio, quanquam forte ad curiam ascenderet, ne sibi propinaret; nam in curia unus ex propinatoribus ipse constiterat. 

[19] CAPUT XIX. Occasio defectionis Flandrorum a Guillelmo Northmanno comite. 
93. Kal. Augusti retro, itaque in festo sancti Petri in Augusto, habitis nundinis in Insulis, cum comes uoluisset quemdam de seruis suis ibidem in foro capere, et iussisset capi, ciues Insulenses ad arma ruebant, comitem et suos extra suburbium fugauerunt, alios de curia uerberantes, et Northmannos in paludes praecipitantes, plures aliis et aliis affecerunt laesionibus. Statimque comes obsedit Insularum omnia loca, et coegit ciues sibi reddere marchas argenti mille et quadrigentas, si saltem illo modo repacificarentur. Unde concitata est inuidia maxima inter ciues illos et comitem, ita ut deinceps sibi suspecti utrinque starent. 
94. Tertio Nonas Februarii feria sexta post festum Purificationis matris Domini, insurrexerunt Burgenses in S. Audomaro contra comitem, eo quod iniuste uolebat comes praeferre illis castellanum loci illius, qui uiolenter res et substantiam ciuium illorum diripuerat, et adhuc rapere satagebat; obsedit quoque S. Audomarum cum graui exercitu. At ciues subintroduxerunt Arnoldum nepotem Caroli consulis et hominia ei fecerant et securitates ut, si forte perduraret comes nouus in iniusta obsidione, ad illum Arnoldum se conuerterent. Eadem tempestate nix et glacies et frigus et orientis uentus simul inhorruerant super faciem terrae, et ideo timebant insultum comitis, reddideruntque pro repacificatione sexcentas marchas argenti. Unde maxima inuidia excitata est inter ciues illos et comitem, et deinceps facti sunt sibi suspecti. 
95. Decimo quarto Kalendas Martii, feria quinta ante Septuagesimam, insurrexerunt Gendenses contra castellanum suum, eo quod iniuriose et peruerse semper egisset contra ipsos: qui transtulit se ad consulem, quem ad repacificandum se et ciues adduxit. Igitur comes uolens opprimere ciues et eisdem uiolenter anteponere castellanum praefatum, ibidem per aliquot dies exspectabat. Tunc ciues, sicut pepigerant cum Daniele principe et Iwanno fratre Baldwini, posuerunt comitem ad rationem; et, conuocatis uniuersis in Gandauo, Iuan prolocutor ciuium statutus est, et sic orsus est: « Domine comes, si ciues nostros et uestros Burgenses, et nos amicos ipsorum iure uolueratis tractasse, non aliquas exactiones prauas et infestationes debueratis nobis intulisse, imo ab hostibus defendisse et honeste tractasse. Nunc ergo contra ius et sacramenta, quae pro uobis iurauimus de condonato teloneo, de confirmanda pace et de caeteris iustitiis, quae homines huius terrae obtinuerant a praedecessoribus bonis terrae consulibus, et maxime tempore domini Caroli, et a uobis, uos in propria persona fregistis et fidem uestram et nostram, qui in idipsum uobiscum coniurauimus, uiolastis. Manifestum est quantam uiolentiam et rapinam in Insulis fecistis et quantum ciues in S. Audomaro persecuti sitis iniuste et peruerse. Nunc quoque in Gandauo ciues, si potueritis, male tractabitis. Sed cum sitis dominus noster et totius terrae Flandriae, decet uos nobiscum rationabiliter agere, non uiolenter, non peruerse. Ponatur curia uestra, si placet, in Ipra, qui locus est in medio terrae uestrae, et conueniant principes utrinque nostrique compares, ac uniuersi sapientiores in clero et populo in pace et sine armis, tranquillo animo et bene considerato, sine dolo et malo ingenio, et diiudicent. Si potueritis comitatum saluo honore terrae deinceps obtinere, uolo ut obtineatis. Sin uero tales estis, scilicet exlex, sine fide, dolosus, periurus, discedite a comitatu, et eum nobis relinquite idoneo et legitimo alicui uiro commendandum. Nos enim mediatores sumus inter regem Franciae et uos, ut sine honore terrae et nostro consilio nihil in comitatu dignum ageretis. Ecce tam nos fideiussores uestros apud praefatum regem, quam Burgenses totius pene Flandriae peruerse tractastis contra fidem et iusiurandum, tam ipsius regis quam nostri, et subsequenter nostrorum omnium principum terrae. » 
Igitur comes prosiliens exfestucasset Iwannum, si ausus esset prae tumultu ciuium illorum, et ait: « Volo ergo reiecto hominio, quod mihi fecisti, parem me tibi facere et sine dilatione bello comprobare in te, quia bene et rationabiliter adhuc per omnia in comitatu egerim. » At Iwan renuit, et determinauit diem, feria quinta in capite ieiuniorum, octauo Idus Martii, quando pacifice in Ipra conuenirent. Igitur comes descendit Brugas, et conuocatis uiciniae illius militibus, praecepit ut ad diem positum secum et ad ipsum armata manu festinarent: conuocatisque ciuibus in Brugis, conquestus est eis quam inhoneste ipsum a terra expelleret Iwan et sui, si possent, exorauitque eos ut secum fideliter starent. At illi annuerunt. Igitur ad diem ascendit comes manu armata et impleuit Ipram militibus et coterellis, praeparatis et ad pugnandum accinctis. Ascendit quoque Iwan et Daniel iuxta Ipram, scilicet in Roslara, et praemisit internuntios ad comitem dicens: « Domine comes, quia dies in sacro ieiuniorum tempore positus est, cum pace et sine dolo et armis, sed rationabiliter uenisse debueratis et non fecistis, imo contra homines nostros pugnaturus praesto estis: mandant uobis Iwan et Daniel et Gendenses, quia dolose ipsos interficere uenistis, hominia, quae inuiolabiliter hactenus uobis seruauerunt, exfestucare per nos non differunt. » Et exfestucauerunt ex parte dominorum suorum internuntii illi, et abierunt 
Ante hoc tempus Iwan et Daniel transmiserant per castra Flandriae mandantes salutem: « Obsides, et fideiussores dabimus ad inuicem, si uos uultis cum honore uiuere in terra, ut si uiolenter uelit comes irruere super uos uel nos, undique ad mutuam nostram defensionem concurramus. » Annueruntque eis id libentissime se facturos, si cum honore terrae et suo, comite isto tam peruerso carere possent qui nulli rei intenderet, nisi quo astu ciues suos persequi potuisset. Et adiunxerunt: « Ecce patet quomodo mercatores et uniuersae terrae Flandriae negotiatores obsessi sunt causa comitis istius, quem uos in comitatum dignissimi patris Caroli subrogastis; et iam per annum istum consumpsimus substantias nostras et insuper quidquid in tempore alio sumus lucrati, aut iste comes abstulit aut nos infra terram istam clausi et obsessi ab inimicis eius consumpsimus. Videte ergo qua ratione isto careamus raptore et persecutore nostro, saluo tamen honore terrae et uestro. » Interim comes in Ipra insidiabatur Danieli et Iwanno congregans sibi uniuersos terrae milites.  
96. Quinto Idus Martii, Dominica prima Quadragesimae, fama uera nos percellebat, quod iuuenis Theodoricus, nepos Caroli consulis, ex Elsatan uenisset in Gandauum, ibique exspectaret, donec propulso isto comite cum suis Northmannis, ipse in consulem susciperetur. Et ualde mirandum est, quod Flandria tot dominos susciperet, et eodem tempore puerum de Montibus, et Arnoldum quem in S. Audomaro subintroduxerant, et istum qui iam exspectat Gandaui, et istum nostrum abusiuum comitem se recepturum parata foret. Nam istum Northmannum consulem nostrum, Theodericus castellanus et ipsius cognati et amici, Arnoldum uero illi in S. Audomaro, comitem de Montibus illi de Atrebato et in confiniis; Theodoricum istum Iwan et Daniel et Gendenses in comitem assumere festinabant.  
97. Decimo septimo Kalendas Aprilis. feria sexta, ciues Burgensium corruerunt in castrum, inquirentes, si Fromoldus iunior domum comitis implesset frumento et uino et caeteris uictualibus ad opus comitis Willelmi obseruandam. Eodem die audito, eo quod comes ueniret in suburbium Brugis, obuiam ei, si forte uenisset, clauserunt portas, nolentes illum deinceps tenere pro comite.  
Sabbato in Quatuor Temporibus, iam transacta plena prima ieiuniorum hebdomada, in XVI Kalendas Aprilis, Gertrudis uirginis, castellanus Geruasius imperauit sese praeparare omnes qui in Vicecomitatum eius habitarent, ut in Toreholt expediti ad bellum conscenderent feria quarta post Sabbatum praescriptum, ibidem exspectantes donec comes noster Willelmus ipsos deduceret contra Danielem et Iwan pugnaturos. 
Duodecimo Kalendas Aprilis, in Benedicti abbatis, castellanus noster Geruasius a Toraholth in Brugas rediit cum suis, retulitque quod Arnoldus, nepos Caroli comitis iam secunda uice subinductus erat in S. Audomarum fraudulenter a quibusdam ciuium. Quo rescito, comes Flandriae Willelmus cum potentia ualida ab Ipra accurrit in S. Audomarum, ac in ecclesiam S. Bertini obsessum fugauit, uolens incendere ecclesiam; coegitque, ut Arnoldus ille abiuraret prorsus Flandriam, simulque illi qui cum ipso obsessi fuerant. 
Et hoc eodem die reuersus est comes in Ipram praeparans se, ut sequente die inuaderet Iwannum et Danielem cum expeditione imperata in Toraholt. Eodem die, scilicet feria quarta, ciues nostri et maritimi Flandrenses nostri coniurauerunt, ut simul deinceps starent pro tuendo honore loci et patriae. 
98. Decimo Kalendas Aprilis feria sexta, transmissis litteris, illi ex Gend simul Iwan et Daniel dicebant nostris Burgensibus, ut usque in diem lunae proximum praeuiderent sibi utrum deliberarent prorsus permanere cum Gendensibus, et prorsus exfestucare comitem; an prorsus persisterent cum consule Willelmo et contradicerent Gendensibus et ipsorum dominis ac amicis. Ultra praescriptum diem igitur nolebant in ambiguo suspendi cum Brugensibus.  
Nono Kalendas Aprilis Sabbato Dixit Rebecca. Audierant Brugenses quod comes ex Alstra satageret descendere Brugas, contradixerunt ei locum et castrum suum. Remandauerunt comiti per castellanum Geruasium, ut alias se diuerteret, donec inimicos suos exstirpasset a Flandria, et tunc primum redderent ei locum et castrum in Brugis. Requirebant quoque ab eodem Geruasio castellano, ut profiteretur ipsis, utrum deliberasset, an prorsus remanere in fide et securitate eadem cum ipsis, an prorsus ab ipsis cum suo consule recedere. Eodem die circa uesperam uiderunt transitum comitis apud nos uersus Maldenghem, statim ad arma prosilientes ciues nostri in exitibus portarum restitissent comiti in faciem, si ad Brugas descendisset, et portas undique clauserunt contra illum. Eodem die Cono frater Walteri mortui ex Frorerdeslo introiuit ad ciues nostros, et in medio fori coram uniuersis iurabat se cum sua potentia deinceps cum ciuibus fideliter persistere. Erantque ciuibus nostris coadiutores milites Walterus ex Liswega et sui, et illi ex Ostkerca Hugo Snaggaerd et fratres sui. 

[20] CAPUT XX. Electio Theodorici Alsatii in comitem Flandriae. Interitus Lamberti Reddenburgii.  
99. Octauo Kalendas Aprilis, in Dominica, in Annuntiationem S. Mariae, Euangelium legebatur: Omne regnum in se diuisum desolabitur: ad Burdgenses nostros, tam ad clerum quam ad populum uiciniae nostrae mandarunt Hollandiae comitissa et frater eius Theodoricus adoptiuus comes, Gendensium et nostrorum ciuium salutem. Quidquid a praedecessoribus nostris consulibus legitime possidetis et per me firmius obtinebitis, si quidem me in comitatum subrogatis. Mercatoribus uestris et totius Flandriae pacem et liberum negotiandi praebebo transitum, simulque soror mea comitissa idem praebebit eatenus tamen, ut obsides demus inuicem recipiendi me a uobis et liberam praestandi uobis negotiationem. Statim castellanus Geruasius transiuit ad comitem in Maldenghem consulens ei ut uersus Ipram ascenderet, quia in Maldenghem quasi obsessus teneretur, si Gendenses in eum excursum forte fecissent. Statimque Brugenses transmiserunt propter Danielem, ut cum sua potentia ad ipsos in Brugas descenderet, Interim cum castellano ex Brudburg Henrico, Arnoldus, quem in S. Audomaro olim susceperant in comitem, satagebat cum auxilio et consilio regis Angliae, ut comitatum Flandriae obtineret. Itaque terra Flandriae diuisa est, ut alii adhuc fidem conseruantes et hominia comiti Willelmo, cum ipso militarent; alii peroptarent Theodoricum, sicut Daniel, et Iwan, et Gendenses, ac Brugenses; alii Arnoldum, sicut illi in S. Audomaro, et uicinia illa; alii comitem ex Montibus praeferendum crederent. Igitur in tanta diuisione desolata est terra. 
100. Septimo Kalendas Aprilis, feria secunda, castellanus Geruasius noluit cum Brugensibus nostris deinceps commanere, eo quod comiti Willelmo contradixissent locum et castrum suum et portas obstruxissent contra eum, et superadoptassent Theodoricum sibi in consulem. Igitur extra castrum Brugarum Geruasius mandauit pro melioribus ciuium, et habuit cum eis huiusmodi orationem: « Quia fidem unico domino meo, comiti Willelmo, adhuc seruo, a quo separari secundum legem saeculi non potero, saluo honore meo, non potero uobiscum commanendi licentiam habere, qui tantum feceritis comiti contemptum. Sed quia uos amo, ibo ad comitem, perorabo pro uobis, quatenus usque in Dominicam proximam induciet de uobis, ne aliquam inferat molestiam uobis, ita ut si uos comiti potuero componore, faciam; sin uero, cautos uos faciam de omni molestia, quam comes inferet uobis, si eam praescire potero. Uxorem meam, filios et filias et res meas adhuc infra castrum habitantes, precor honeste conseruetis usque in determinatum diem. » Et concesserunt ei omnes ciues nostri fideliter sese obseruaturos. Eodem die Steuen ex Boulara introiuit ad nos cum circa quadraginta militibus. Excursum fecerunt milites nostri ante domum Thancmari. Eodem die Iwan et Daniel Brugas induxerunt Theodoricum ex Elsatan, ut in comitem assumeretur. Occurrerant ei ciues nostri applaudentes ei.  
101. Sexto Kalendas Aprilis, feria tertia, in mane Thancmarus et nepotes ipsius domum et mansiones proprias in Straten combusserunt, quia si hoc non fecissent, Daniel et Iwan cum suo Theodorico combussissent. Didicimus reuera quod Iwan et Daniel illi Theodorico hominium et securitatem non fecerant adhuc, sed ducendo eum per castra Flandriae populum et milites commouerent ad eligendum illum in consulem. Nam sine licentia et assensu ducis Louaniae electionem facere Iwan et Daniel non poterant. Sic enim fidem duci utrique dederant, ne Theodoricum illum in consulem eligerent sine consensu ducis. Eodem die audiuimus, quod Willelmus Iprensis a captiuatione productus, Cortracum uenisset, ut consilio et uiribus suis et suorum forte iuuaret consulem Willelmum, a Brugis et a Gandauo propulsum. Quia ergo Iwan et Daniel duo ex paribus et principibus Flandriae a rege Angliae donaria plurima susceperant et plura erant pro expulsione nepotis sui, scilicet nostri consulis Willelmi, accepturi, nihil absque consilio regis facere deliberarant, seu absque consilio ducis Louaniae, cuius filiam rex Angliae et idem dux daturus erat Arnoldo nepoti consulis piissimi Caroli, quem eodem tempore Furnenses et castellanus ex Brodburg in comitem susceperant; et hoc consilio et auxilio regis Angliae. Interrogabant tandem ciues nostri ipsos Iwanum et Danielem: « Cur ergo istum Theodoricum ad nos usque perduxistis, si fidem, securitatem et hominia ei uos priores, et nos secundo loco non fuerimus facturi? » Responderunt: « Quia cum apud Brugas ueniret, nobiscum uenit, et nos cum ipso, ut uideret situm loci, et tentaret quo animo eum susciperent Brugenses et qui cum ipsis stabant amicitia et securitate coniuncti. » Quarto Kalendas Aprilis, feria quinta, illi milites ex Ostkercka ex nomine inscriptos pergameno, sese et plures alios transmiserunt consuli Willelmo in Ipra, et exfestucauerunt fidem et hominia, quae olim fecerant ipsi eidem consuli. 
102. Tertio Kalendas Aprilis, feria sexta, exspectabant Brugenses reditum Danielis et Iwani, qui antea exiuerant suburbium clanculo cum militibus suis. Nam determinauerant ciuibus nostris hunc diem, in quo hominia et securitates facerent Theodorico ex Elsatan, simulque Gendenses et Brugenses et qui cum ipsis coniurauerant. Haec ante feriam sextam anno bissextili, in anno praeterito erat feria quarta ante diem Paschae proxima. Eodem die in uespera, reuersi sunt ad nos in Brugis Iwan et Daniel et Hugo Campus auenae. Et relatum est quod Willelmus Iprensis ille captus, libertate donatus fuerit a consule Willelmo Northmannorum. Statim postquam pransi sunt, tam principes quam populus conuenerunt in exitu castri apud Harenas omnes, ibique elegerunt Theodoricum ex Elsatan in consulem totius Flandriae; feceruntque ei hominia Iwan et Daniel in praesentia uniuersorum; lexque data est omnibus qui pro traditione comitis Caroli proscripti habebantur, reuertendi in curiam huius nouelli comitis, et, si auderent, secundum iudicia principum et feodatorum terrae, si miles erat et ad curiam comitis pertinuisset, excusationem facerent; sin uero, secundum iudicia Scabinorum terrae sese quisque notatus purgaret. Superaddita est a consule, principibus suis et populo terrae libertas de statu reipublicae et honore terrae, meliorandi omnia iura et iudicia et mores et consuetudines ipsorum terram inhabitantium. Et notandum quod in anno praeterito ista eadem feria reuersi sunt principes obsidionis ex Atrebato, qui exiuerant a nobis, pro eligendo consule terrae secundum regis Lodewici consilium ac praeceptum, Iwan et frater eius Baldeuinus ex Alst, Walterus ex Frorerdeslo, et caeteri terrae compares, redeuntes ad nos cum alacri animo denuntiauerunt nobis sese cum rege Franciae elegisse Willelmum puerum ex Nortmannia libere et legitime in comitem et dominum uniuersae terrae nostrae. Et quod consule Willelmo cum baronibus suis considente in Ipra in solario quadam, ut consilium acciperet quid facturus foret contra nouiter electum, Theodoricum, consulem Gendensium et Brugensium et complicum eorum solummodo, decidit ipsum solarium in terram, et corruerunt simul confidentes in eo, ita ut unus ipsorum pene casu ipso praefocatus exspirasset.  
103. Pridie Kalendas Aprilis Sabbato. Interim clerus et populus reuersi sunt apud Harenas, et super feretrum S. Donatiani iurauit comes, sicut praediximus et dati sunt inter consulem et clerum et populum obsides, Iwan et Daniel, illa omnia consulem adimplere et scienter non fraudare quae iurauerit. Deinde Gendenses fidelitatem iurabant, et deinde Brugenses consuli et hominia fecerunt. Eodem die Lambertus ex Reddenburg uenit Brugas, ut se a traditione excusaret. Kal. Aprilis, Dominica Laetare Ierusalem, in medio Quadragesimae, Theodoricus susceptus est in consulem, et cum processione in ecclesia S. Donatiani in Brugis, et more praedecessorum suorum comitum ascendit, et pransus est in aula et domo comitum et per totum diem Brugenses nostri elaborabant pro introducendo castellano Geruasio quem fideliter dilexerant. Erant tamen aliqui Brugensium, homines quidem eiusdem Geruasii, qui nequiter agebant contra, seorsum inito consilio cum quodam Waltero genero Haketti castellani, quem superponere Geruasio moliebantur. 
104. Quarto Nonas Aprilis, quae feria in praeterito anno erat Sabbatum sanctum Paschae, modo uero feria secunda, introiuit Geruasius castellanus in castrum Brugarum ad consulem Theodoricum in multitudine militum suorum et Burgensium, qui fideliter ipsum dilexerant, stansque coram uniuersis ait: « Domine comes Theodorice si Deus hanc gratiam contulisset nobis et patriae, ut uos statim post mortem domini nostri et nepotis uestri Caroli praesentem habuissemus, neminem in comitatum praeter uos suscepissemus. Notum ergo facio omnibus, quod a consule Willelmo prorsus discesserim; hominium et fidem et securitatem, quam hactenus sibi seruauerim, reiecerim, eo quod pares terrae et omnis populus illum condemnauerint sine lege, sine fide, sine iustitia Dei et hominum adhuc in terra errantem. Vosque haeredem naturalem et dominum terrae iustum, cum honore et dilectione susceperint. Volo ergo hominium et fidem uobis facere, sicut domino naturali terrae, et de cuius conditione nos sumus, officium et feoda, quae a praedecessoribus uestris hactenus tenui, a uobis recipere uolo. Si quis uero uicecomitatum contra me impetit, ex parte Haketti, qui ante me castellanus proxime fuit, in praesentia uestra et parium terrae satisfacturus praesto ero. » Sicque finita oratione factus est homo Theodorici consulis, deinde per reliquum diem fecerunt hominia consuli, omnes qui feodati fore debuerant in comitatu et per aliquos dies deinceps. Statim pacem ipse consul componere festinabat in omni comitatu suo inter illos qui hactenus in inuicem discordias et lites grauesque pugnas exercuerant 
105. Octauo Idus Aprilis, feria sexta, Lambertus ex Reddenburg ferro ignito purgabat se in praesentia comitis Theodorici a traditione et morte domini Caroli consulis: Daniel et Iwan non interfuerunt. 
Quinto Idus Aprilis, feria secunda, quidam Iprensium uenerant coram consule Theodorico in lobio domus suae in Brugis, denuntiantes quod idem comes in auxilium ueniret ciuibus Iprensibus, ea conditione, ut si ciues consulem Willelmum ab Ipra expellerent, statim die altero comes Theodoricus in auxilium ciuium eorumdem intraret ad ipsos. 
106. Quarto Idus Aprilis, feria tertia, consul Theodoricus cum feodatis suis et Burgensibus Brugensium excursum fecit uersus hostes suos, qui in Oldenburg et Gistella consederant, et quia undique praemuniti erant fortiter ad resistendum, comes cum ciuibus in media uia rediit. Eodem die misit rex Franciae litteras huiusmodi ciuibus nostris: « Volo, ut in Dominica Palmarum octo uiros discretos a uobis mihi in Atrebato transmittatis, de singulis quidem castris Flandriae totidem sapientiores euocabo: coram quibus et uniuersis baronibus meis retractare uelim rationabiliter, quid sit quaestionis et pugnae inter uos et comitem uestrum Willelmum, et statim laborabo pro pacis conformatione inter uos et ipsum. Si quis de ciuibus non ausit uenire ad me, conductum secure praebebo ueniendi et redeundi. » Statim ciues super remittendis litteris rationis et consilii studium inierunt, dicentes: Quia rex iurauerat ante susceptionem Willelmi comitis, nullam coemptionem uel pretium se uelle et debere accipere pro electione consulis eiusdem, et postmodum mille marcas pro pretio et coemptione aperte susceperit, periurus est. Item quidquid ciuibus in telonio condonauit et quidquid super hoc simul cum rege iurauit se inuiolabiliter conseruaturum, uiolenter fregit. Et cum obsides dedisset, ipse comes pro confirmatione omnium eorum quae ciuibus condonauerat et dederat, ipsos fefellit obsides. Igitur cum tandem apud Ipram diem nobis determinasset et paribus terrae, ut se componeret nobiscum, sicut omnes sciunt terrae incolae, armata manu praedictum castrum anticipauit, ut uiolenter nobiscum ageret, et ad quidquid uellet nos constringeret. Itaque sine ratione, sine lege Dei et hominum, nos in terra hac clausit, ne negotiari possemus; imo quidquid hactenus possedimus, sine lucro, sine negotiatione. sine acquisitione rerum consumpsimus. Unde iustam habemus rationem expellendi illum a terra. Nunc ergo iustiorem terrae haeredem in consulem nobis elegimus, filium matris consulis Caroli, uirum fidelem et prudentem, secundum morem terrae sublimatum, fide et hominio nostro stabilitum, naturam et mores et facta praedecessorum suorum digne imitantem. Notum igitur facimus uniuersis, tam regi quam ipsius principibus, simulque praesentibus et successoribus nostris, quod nihil pertinet ad regem Franciae de electione uel positione comitis Flandriae.... sine haerede aut cum haerede obiisse, terrae compares et ciues proximum comitatus haeredem eligendi habent potestatem, et in ipso comitatu sublimandi possident libertatem. Pro iure ergo terrarum, quas in feodum tenuerat a rege, cum obierit consul, pro eodem feodo dabit successor comitis armaturam tantummodo regi. Nihil ulterius debet consul terrae Flandriae regi Franciae, neque rex habet rationem aliquam ut potestatiue seu per coemptionem seu per pretium nobis superponat consulem, aut aliquem praeferat. Sed quia rex et comites Flandriae cognationis natura hactenus coniuncti stabant, eo respectu milites et proceres et ciues Flandriae assensum regi praebuerant de eligendo et ponendo illo Willelmo sibi in consulem. Sed aliud est prorsus quod ex cognatione debetur, aliud uero quod antiqua praedecessorum Flandriae consulum traditione ad iustitiae examinatur instituta. 
107. Tertio Idus Aprilis, feria quarta Leonis papae, nepotes Thancmari cucurrerunt super Brugenses apud Harenas, euocantes et allicientes ciues adhuc impransos et comitem Theodoricum et suos milites ad militias faciendas. Igitur campanas custodes templorum, et milites lituos pulsantes, fugabant eos procul a Brugis. Subsequenter uero expeditiores militum nostrorum et ciuium ascenderunt iterum aduersus hostes suos in Gistella, et coegerunt quosdam, ut laeti fuissent, si forte liceret eis hominia facere comiti nostro Theodorico, et super hoc obsides dare, ne unquam fraudem sibi facerent.  
Nono Kalendas Maii, feria secunda, post Dominicam Paschae, comes noster Theodoricus equitabat ad Insulas et uicinias illas obtinuit. Interim Lambertus ex Wingihina cum paucis militibus excursum fecit contra Brugas, et simul cum illo nepotes Thancmari, incenderunt domum Fromoldi iunioris notarii comitis, quae domus defensabiliter steterat in Berenhem. At consul Willelmus ad regem Franciae ascenderat eadem tempestate apud compendium, qui locus est in Francia, quatenus a rege acciperet consilium et auxilium, quomodo Flandriam obtineret. Episcopo nostro Simoni Nouiomensis sedis libere reddidit duodecim altaria, quae in feodum acceperat, ut aduocatus et defensor staret ecclesiarum Dei, quae in Flandria sunt, eo tenore quatenus episcopus banno et excommunicationis uerbo damnaret omnes, quicunque Flandrensibus terrae ciues suscepissent consulem Theodoricum, et ad potentiam consulatus promouerent, atque comiti Willelmo uiolenter et sine iudicio superposuissent. Hoc ergo pacto episcopus misit litteras in Gandauum, et suspendit inibi ecclesias a diuino officio. 
108. Pridie Kalendas Maii, feria secunda, Lambertus ex Reddenburg, qui sub nota traditionis fuerat, usque dum satisfecisset comiti Theodorico per igniti ferri examen, in Ostburg obsederat inimicos suos in ualidissima manu. Etenim asciuerat sibi ex insulis maris circumquaque homines et amicos cognatosque suos fere tria millia. At contra illum illi ex Reddenburg collegerant et peditum et equitum manum ualidam. Cum igitur utrinque accessissent illi ad obsidendum et isti ad liberandum obsessos, interuenit nuntius comitis Theodorici scilicet castellanus Geruasius, uolens differre bellum, quousque comitis in praesentia pacificarentur. Sed quia pertinaces fuerant Lambertus et sui ad occidendos obsessos; noluerunt aliquo modo differre, quin obsessos percuterent. Igitur dum insultum tot millia facerent, et obsessi egregie sese defensarent, ex improuiso illi milites ex Reddenburg, qui in auxilium obsessorum in alia domo euentum belli exspectauerant, armati equis et pedibus alii et alii, tamen respectu obsidentium pauci, prosiliebant. Statimque strepitum et clamores infinitos in aera mouentes illi qui prosilierant, perterritos et prorsus attonitos reddiderunt obsidionem facientes, in tantum ut fugam inirent, et clypeis et armis abiectis, ad cursitandum in fuga sese succingerent. Tunc illi prius obsessi in armorum uirtute egressi, simulque et illi ex Reddenburg a tergo persequentes eos, qui sese fugae dederant, omnium inimicorum illorum capitales et duces truncabant. Caeterum de peditibus quos uoluerunt, enecabant. Sed et uulneratorum infinitus erat numerus et occisorum liberorum uirorum numerus erat 
In hac ergo pugna notandum, quia Lambertus ille, qui nuper excusauerat se ferro ignito, non tradidisse Carolum consulem, modo occisus est. Nam quandiu erga Deum humiliter egit, Deus illi, quod in Domini sui morte egerat, indulsit. Igitur post liberationem igniti examinis, cum isdem Lambertus et sui sine aliquo respectu misericordiae superbe cum tribus millibus paucos obsedisset, et eis obstinatus quantum in se erat non parceret, nec propter Deum nec propter sacramentum iurandi, quod comiti Theodorico fecerat ut nullam in propria uel suorum persona seditionem moueret, uoluisset pugnam et stragem obsessorum differre; merebatur ipse occidi, oblitus misericordiae Dei et dispensationis, qua eum reseruauerat uitae, cum omnibus occidendus uideretur, si tamen dignos poenitentiae fructus, sicut promiserat Deo et Ecclesiae institisset. Cum enim seruus humiliter agit cum Domino pro suo reatu, Dominus indulget seruo secundum legem poenitentiae agenti. Cum uero homo iuste agens, in alium hominem peruerse egerit, et Deus iudex inter utrosque asciscitur, fidem iuste agentis Deus iuuat, iniustum hominem a causa prosternens, et in obstinatione sua confundens. Unde fit ut in bello alter iniquus prosternatur; in iudicio aquae uel ferri iniquus poenitens tamen non cadat. Notandum uero quod isti occisi in Ostburg, primitus consilio et dolis suis Theodoricum comitem in Gandauo et Brugis praestituerunt et Willelmo comiti supposuerunt. Et quamuis Theodoricus haeres sit naturalis Flandriae et iustus comes et pius, Willelmus uero comes Flandriae sit inhonestus et ciuium terrae persecutor, tamen non iuste consuluerunt ii qui nunc miserabiliter iacent occisi, nec a traditione domini sui poterunt dici innocentes, quorum consilio et uiolentia doli adhuc comes Willelmus erat in terra sua Flandrensi.