[8,0] LIBER VIII. [8,1] At trepidam in thalamis et iam sua facta pauentem Colchida circa omnes pariter furiaeque minaeque patris habent, nec caerulei timor aequoris ultra nec miserae terra ulla procul: quascumque per undas 5 ferre fugam, quamcumque cupit iam scandere puppem. ultima uirgineis tunc flens dedit oscula uittis quosque fugit complexa toros crinemque genasque aegra per antiqui carpsit uestigia somni atque haec impresso gemuit miseranda cubili: [8,10] 'o mihi si profugae genitor nunc ille supremos amplexus, Aeeta, dares fletusque uideres ecce meos! ne crede, pater, non carior ille est quem sequimur - tumidis utinam simul obruar undis! tu precor haec longa placidus mox sceptra senecta 15 tuta geras meliorque tibi sit cetera proles!' dixit et Haemonio numquam spernenda marito condita letiferis promit medicamina cistis uirgineosque sinus ipsumque monile uenenis implicat ac saeuum super omnibus addidit ensem. [8,20] inde uelut torto Furiarum erecta flagello prosilit, attonito qualis pede prosilit Ino in freta nec parui meminit conterrita nati quem tenet; extremum coniunx ferit inritus Isthmon. Iam prior in lucos curis urgentibus heros 25 uenerat et nemoris sacra se nocte tegebat tum quoque siderea clarus procul ora iuuenta. qualis adhuc sparsis comitum per lustra cateruis Latmius aestiua residet uenator in umbra dignus amore deae, uelatis cornibus et iam [8,30] Luna uenit, roseo talis per nubila ductor implet honore nemus talemque exspectat amantem. ecce autem pauidae uirgo de more columbae quae super ingenti circumdata praepetis umbra in quemcumque tremens hominem cadit, haud secus illa 35 acta timore graui mediam se misit. at ille excepit blandoque prior sic ore locutus: 'o decus in nostros magnum uentura penates solaque tantarum uirgo haud indigna uiarum causa reperta mihi, iam nunc non ulla requiro [8,40] uellera teque meae satis est uexisse carinae. uerum age et hoc etiam, quando potes, adice tantis muneribus meritisque tuis. namque aurea iussi terga referre sumus. socios ea gloria tangit.' sic ait et primis supplex dedit oscula palmis. 45 Contra uirgo nouis iterum singultibus orsa est: 'linquo domos patrias te propter opesque meorum nec iam nunc regina loquor sceptrisque relictis uota sequor; serua hanc profugae, prior ipse dedisti quam (scis nempe) fidem. di nostris uocibus adsunt [8,50] sidera et haec te meque uident. tecum aequora, tecum experiar quascumque uias, modo nequis abactam huc referat me forte dies oculisque parentis ingerar. hoc superos, hoc te quoque deprecor, hospes.' Haec ait atque furens rapido per deuia passu 55 tollitur. ille haeret comes et miseratur euntem cum subito ingentem media inter nubila flammam conspicit et saeua uibrantes luce tenebras. 'quis rubor iste poli? quod tam lugubre refulsit sidus?' ait, reddit trepido cui talia uirgo: [8,60] 'ipsius en oculos et lumina torua draconis aspicis. ille suis haec uibrat fulgura cristis meque pauens contra solam uidet ac uocat ultro, ceu solet, et blanda poscit me pabula lingua. dic age nunc utrum uigilanti hostemque uidenti 65 exuuias auferre uelis an lumina somno mergimus et domitum potius tibi tradimus anguem.' ille silet, tantus subiit tum uirginis horror. Iamque manus Colchis crinemque intenderat astris carmina barbarico fundens pede teque ciebat, [8,70] Somne pater: 'Somne omnipotens, te Colchis ab omni orbe uoco inque unum iubeo nunc ire draconem, quae freta saepe tuo domui, quae nubila cornu fulminaque et toto quicquid micat aethere, sed nunc, nunc age maior ades fratrique simillime Leto. 75 te quoque, Phrixeae pecudis fidissime custos, tempus ab hac oculos tandem deflectere cura. quem metuis me adstante dolum? seruabo parumper ipsa nemus; longum interea tu pone laborem.' ille haud Aeolio discedere fessus ab auro [8,80] nec dare permissae, quamuis iuuet, ora quieti sustinet ac primi percussus nube soporis horruit et dulces excussit ab arbore somnos. contra Tartareis Colchis spumare cunctaque Lethaei quassare silentia rami 85 perstat et aduerso luctantia lumina cantu obruit atque omnem linguaque manuque fatigat uim Stygiam ardentes donec sopor occupet iras. iamque altae cecidere iubae nutatque coactum iam caput atque ingens extra sua uellera ceruix [8,90] ceu refluens Padus aut septem proiectus in amnes Nilus et Hesperium ueniens Alpheos in orbem. ipsa caput cari postquam Medea draconis uidit humi fusis circum proiecta lacertis seque suumque simul fleuit crudelis alumnum. 95 'non ego te sera talem sub nocte uidebam sacra ferens epulasque tibi nec talis hianti mella dabam ac nostris nutribam fida uenenis. quam grauida nunc mole iaces, quam segnis inertem flatus habet! nec te saltem, miserande, peremi. [8,100] heu saeuum passure diem, iam nulla uidebis uellera, nulla tua fulgentia dona sub umbra. cede adeo inque aliis senium nunc digere lucis immemor, oro, mei nec me tua sibila toto exagitent infesta mari. sed tu quoque cunctas, 105 Aesonide, dimitte moras atque effuge raptis uelleribus. patrios exstinxi noxia tauros, terrigenas in fata dedi: fusum ecce draconis corpus habes! iamque omne nefas, iam, spero, peregi.' quaerenti tunc deinde uiam, qua se arduus heros [8,110] ferret ad aurigerae caput arboris, 'heia per ipsum scande age et aduerso gressus' ait 'imprime dorso.' nec mora fit. dictis fidens Cretheia proles calcat et aeriam squamis perfertur ad ornum, cuius adhuc rutilam seruabant bracchia pellem, 115 nubibus accensis similem aut cum ueste recincta labitur ardenti Thaumantias obuia Phoebo. corripit optatum decus extremumque laborem Aesonides longosque sibi gestata per annos Phrixeae monumenta fugae uix reddidit arbor [8,120] cum gemitu tristesque super coiere tenebrae. egressi relegunt campos et fluminis ora summa petunt. micat omnis ager uillisque comantem sidereis totos pellem nunc fundit in artus, nunc in colla refert, nunc implicat ille sinistrae: 125 talis ab Inachiis Nemeae Tirynthius antris ibat adhuc aptans umeris capitique leonem. ut uero sociis, qui tunc praedicta tenebant ostia, per longas apparuit aureus umbras, clamor ab Haemonio surgit grege. se quoque gaudens [8,130] promouet ad primas iuueni ratis obuia ripas. praecipites agit ille gradus atque aurea misit terga prius, mox attonita cum uirgine puppem insilit ac rapta uictor consistit in hasta. Interea patrias saeuus uenit horror ad aures 135 fata domus luctumque ferens fraudemque fugamque uirginis. hinc subitis infelix frater in armis, urbs etiam mox tota coit, uolat ipse senectae immemor Aeetes, complentur litora bello nequiquam, fugit immissis iam puppis habenis. [8,140] Mater adhuc ambas tendebat in aequora palmas et soror atque omnes aliae matresque nurusque Colchides aequalesque tibi, Medea, puellae. exstat sola parens impletque ululatibus auras: 'siste fugam, medio refer huc ex aequore puppem, 145 nata, potes! quo' clamat 'abis? hic turba tuorum omnis et iratus nondum pater, haec tua tellus sceptraque: quid terris solam te credis Achaeis? quis locus Inachias inter tibi, barbara, natas? istane uota domus exspectatique hymenaei? [8,150] hunc petii grandaeua diem? uellem unguibus uncis ut uolucris possem praedonis in ipsius ora ire ratemque supra claroque reposcere cantu quam genui. Albano fuit haec promissa tyranno, non tibi; nil tecum miseri pepigere parentes, 155 Aesonide, non hoc Pelias euadere furto te iubet aut ullas Colchis abducere natas: uellus habe et nostris siquid super accipe templis! sed quid ego quemquam immeritis incuso querellis? ipsa fugit tantoque (nefas) ipsa ardet amore. [8,160] hoc erat, infelix, redeunt nam singula menti, ex quo Thessalici subierunt aequora remi, quod nullae te, nata, dapes, non ulla iuuabant tempora. non ullus tibi tum color aegraque uerba errantesque genae atque alieno gaudia uultu 165 semper erant. cur tanta mihi non prodita pestis, ut gener Aesonides nostra consideret aula nec talem paterere fugam, commune fuisset aut certe nunc omne nefas iremus et ambae in quascumque uias? pariter petiisse iuuaret [8,170] Thessaliam et saeui, quaecumque est, hospitis urbem.' sic genetrix similique implet soror omnia questu exululans, famulae pariter clamore supremo in uacuos dant uerba notos dominamque reclamant nomine; te uenti procul et tua fata ferebant. 175 Inde diem noctemque uolant. redeuntibus aura gratior et notae Minyis transcurrere terrae, cum subito Erginus puppi sic fatur ab alta: 'uos,' ait 'Aesonide, contenti uellere capto nec uia quae superet nec quae fortuna uidetis. [8,180] crastina namque dies trucis ad confinia Ponti Cyaneasque uocat meminique, o Tiphy, tuorum saxa per illa, pater, memini, uenerande, laborum. mutandum, o socii, nobis iter: altera ponti eluctanda uia et cursu quem fabor eundum est. 185 haud procul hinc ingens Scythici ruit exitus Histri, fundere non uno tantum quem flumina cornu accipimus. septem exit aquis, septem ostia pandit. illius aduersi nunc ora petamus et undam quae latus in laeuum Ponti cadit, inde sequemur [8,190] ipsius amnis iter donec nos flumine certo perferat inque aliud reddat mare. sint age tanti, Aesonide, quaecumque morae quam saeua subire saxa iterum, quam Cyaneos perrumpere montes. sat mihi, non totis Argo redit ecce corymbis.' 195 haec ait ignarus fixas iam numine rupes stare neque aduersis ultra concurrere saxis. reddidit Aesonides: 'et te, fidissime rector, haud uani tetigere metus nec me ire recuso longius et cunctis redeuntem ostendere terris.' [8,200] protinus inde alios flectunt regesque locosque adsuetumque petunt plaustris migrantibus aequor. Puppe procul summa uigilis post terga magistri haeserat auratae genibus Medea Mineruae atque ibi deiecta residens in lumina palla 205 flebat adhuc, quamquam Haemoniis cum regibus iret sola tamen nec coniugii secura futuri. illam Sarmatici miserantur litora ponti, illa Thoanteae transit defleta Dianae, nulla palus, nullus Scythiae non maeret euntem [8,210] amnis. Hyperboreas mouit conspecta pruinas tot modo regna tenens; ipsi quoque murmura ponunt iam Minyae, iam ferre uolunt. uix adleuat ora ad seras siquando dapes, quas carus Iason ipse dabat, iam nubiferam transire Carambin 215 significans, iam regna Lyci, totiensque gementem fallit ad Haemonios hortatus surgere montes. Insula Sarmaticae Peuce stat nomine nymphae toruus ubi et ripa semper metuendus utraque in freta per saeuos Hister descendit alumnos. [8,220] soluere in hoc tandem resides dux litore curas ac primum socios ausus sua pacta docere promissamque fidem thalami foedusque iugale. ultro omnes laeti instigant meritamque fatentur, ipse autem inuitae iam Pallados erigit aras 225 incipit Idaliae numen nec spernere diuae praecipueque sui siquando in tempore pulcher coniugii Minyas numquam magis eminet inter, qualis sanguineo uictor Gradiuus ab Hebro Idalium furto subit aut dilecta Cythera [8,230] seu cum caelestes Alcidae inuisere mensas iam uacat et fessum Iunonia sustinet Hebe. adsunt unanimes Venus hortatorque Cupido; suscitat adfixam maestis Aeetida curis, ipsa suas illi croceo subtegmine uestes 235 induit, ipsa suam duplicem Cytherea coronam donat et arsuras alia cum uirgine gemmas. tum nouus impleuit uultus honor ac sua flauis reddita cura comis graditurque oblita malorum. sic ubi Mygdonios planctus sacer abluit Almo [8,240] laetaque iam Cybele festaeque per oppida taedae, quis modo tam saeuos adytis fluxisse cruores cogitet aut ipsi qui iam meminere ministri? inde ubi sacrificas cum coniuge uenit ad aras Aesonides unaque adeunt pariterque precari 245 incipiunt, ignem Pollux undamque iugalem praetulit et dextrum pariter uertuntur in orbem. sed neque se pingues tum candida flamma per auras explicuit nec tura uidet concordia Mopsus promissam nec stare fidem, breue tempus amorum. [8,250] odit utrumque simul, simul et miseratur utrumque et tibi tum nullos optauit, barbara, natos. mox epulas et sacra parant. siluestria laetis praemia uenatu facili quaesita supersunt; pars ueribus, pars undanti despumat aeno. 255 gramineis ast inde toris discumbitur, olim Hister anhelantem Peucen quo presserat antro. ipsi inter medios rosea radiante iuuenta altius inque sui sternuntur uelleris auro. Quis nouus inceptos timor impediit hymenaeos [8,260] turbauitque toros et sacra calentia rupit? Absyrtus subita praeceps cum classe parentis aduehitur profugis infestam lampada Grais concutiens diramque premens clamore sororem atque 'hanc, o siquis uobis dolor iraque, Colchi, 265 accelerate uiam, neque enim fugit aequore raptor Iuppiter aut falsi sequimur uestigia tauri. puppe (nefas) una praedo Phrixea reportat uellera, qua libuit remeat cum uirgine; nobis, o pudor, et muros et stantia tecta reliquit. [8,270] quid mihi deinde satis? nec quaero uellera nec te accipio, germana, datam nec foederis ulla spes erit aut irae quisquam modus. inde reuerti patris ad ora mei tam paruo in tempore fas sit? quinquaginta animae me scilicet unaque mersa 275 sufficiet placare ratis? te, Graecia fallax, persequor atque tuis hunc quasso moenibus ignem. nec tibi digna, soror, desum ad conubia frater primus et ecce fero quatioque hanc lampada uestro coniugio, primus celebro dotalia sacra, [8,280] qui potui: patriae ueniam da, quaeso, senectae. quin omnes alii pariter populique patresque mecum adsunt. magni uirgo ne regia Solis Haemonii thalamos adeas despecta mariti tot decuit coiisse rates, tot fulgere taedas.' 285 Dixerat atque orans iterum uentosque uirosque perque ratis supplex uox remigis illa magistros. illi autem intorquent truncis frondentibus undam quaeque die fuerat raptim formata sub uno et tantum deiecta suis a montibus arbor, [8,290] (quid dolor et ueterum potuit non ira uirorum?) haud longis iam distat aquis sequiturque uolantem barbara Palladiam puppem ratis, ostia donec Danuuii uiridemque uident ante ostia Peucen ultimaque agnoscunt Argoi cornua mali. 295 tum uero clamorem omnes inimicaque tollunt gaudia, tum grauior remis fragor, ut procul Argo uisa uiris, unamque petunt rostra omnia puppem. princeps naualem nodosi roboris uncum arripit et longa Styrus prospectat ab unda [8,300] coniugio atque iterum sponsae flammatus amore. iamque alii clipeos et tela trabalia dextris expediunt, armant alii picis unguine flammas. impatiens tremit hasta morae nec longius inter quam quod tela uetet superest mare. uocibus urgent 305 interea et pedibus pulsant tabulata frementes. Cum subitas uidere rates uibrataque flammis aequora non una Minyae formidine surgunt, primus et in puppem deserta uirgine ductor prosilit et summa galeam rapit altus ab hasta, [8,310] ense simul clipeoque micat nec cetera pubes segnius arreptis in litore constitit armis. at tibi quae scelerum facies, Medea, tuorum quisue pudor Colchos iterum fratremque uidenti quicquid et abscisum uasto iam tuta profundo 315 credideras! ergo infausto sese occulit antro non aliud quam certa mori seu carus Iason seu frater Graia uictus cecidisset ab hasta. Haud ita sed summo segnis sedet aethere Iuno aut sinit extrema Minyas decernere pugna [8,320] nec numero quoniam Colchis nec puppibus aequos. ergo ubi diua rates hostemque accedere cernit, ipsa subit terras tempestatumque refringit uentorumque domos. uolucrum gens turbida fratrum erumpit, classem dextra Saturnia monstrat. 325 uidere inque unum pariter mare protinus omnes infesto clamore ruunt inimicaque Colchis aequora et aduersos statuunt a litore fluctus. Tollitur atque infra Minyas Argoaque uela Styrus habet, uasto rursus desidit hiatu [8,330] abruptus reuolutus aqua. iamque omnis in astra itque reditque ratis lapsoque reciproca fluctu descendit. uorat hos uertex, hos agmine toto gurges agit, simul in uultus micat undique terror; crebra ruina poli caelestia limina laxat. 335 non tamen ardentis Styri uiolentia cedit, hortatur socios media inter proelia diuum: 'transferet ergo meas in quae uolet oppida dotes Colchis et Haemonius nobis succedet adulter nec mihi tot magnos inter regesque procosque [8,340] profuerit prona haud dubii sententia patris? an uirtus praelata uiri est et fortior ille quem sequitur? iungam igniferos sine carmine tauros saeuaque Echionii ferro sata persequar hydri. hoc adeo interea specta de litore pugnas 345 amborum: uictoris eris. iam digna uidebis proelia iamque illud carum caput ire cruenta sub freta, semiuiri nec murra corpus Achiui sed pice, sed flammis et olentes sulphure crines. uos modo uel solum hoc, fluctus, expellite corpus: [8,350] non te, Aeeta pater, generi aut, Sol magne, pudebit. fallor, an hos nobis magico nunc carmine uentos ipsa mouet diraque leuat maria ardua lingua atque iterum Aesonides, iterum defenditur arte qua solet? haud illi cantus et futile murmur 355 proderit. ite, rates, et frangite uirginis undam!' dixit et intortis socio cum milite remis prosilit. at fluctu puppis labefacta reuerso soluitur effunditque uiros ipsumque minantem tunc quoque et elata quaerentem litora dextra. [8,360] ibat et arma ferens et strictum naufragus ensem incipit et remos et quaerere transtra solutae sparsa ratis maestas altis intendere uoces puppibus. ast inter tantos succurrere fluctus nulla potest aut ille sequi quotiensque propinquat 365 tunc alius rursus dirimit mare. iam tamen errat iamque abiit fundoque iterum uiolentus ab imo erigitur, sed fluctus adest magnoque sub altis turbine figit aquis et tandem uirgine cessit. Absyrtus uisu maeret defixus acerbo: [8,370] heu quid agat? qua ui portus et prima capessat ostia, qua possit Minyas inuadere clausos, quos uidet agnoscitque fremens? maria obuia contra saeuaque pugnat hiems totusque in uertice pontus. abscessit tandem uanaque recedit ab ira 375 et tanta de clade ratis. latus inde sinistrum aduersamque procul Peuces defertur in oram cum sociis, gemino nam scinditur insula flexu Danuuii. hac dudum Minyas Pagasaeaque puppis in statione manent, illinc Aeetius heros [8,380] obsidet aduersa tentoria Thessala classe impatiens pugnaeque datur non ulla potestas. noctes atque dies uastis mare fluctibus inter perfurit, expediant donec Iunonia sese consilia atque aliquem bello ferat anxia finem. 385 At Minyae tanti reputantes ultima belli urgent et precibus cuncti fremituque fatigant Aesoniden: quid se externa pro uirgine clausos obiciat quidue illa pati discrimina cogat? respiceret pluresque animas maioraque fata [8,390] tot comitum, qui non furiis nec amore nefando per freta, sed sola sese uirtute sequantur. an uero ut thalamis raptisque indulgeat unus coniugiis? id tempus enim. sat uellera Grais et posse oblata componere uirgine bellum. 395 quemque suas sinat ire domos nec Marte cruento Europam atque Asiam prima haec committat Erinys. namque datum hoc fatis trepidus supplexque canebat Mopsus, ut in seros irent magis ista nepotes atque alius lueret tam dira incendia raptor. [8,400] Ille trahens gemitum tantis ac uocibus impar quamquam iura deum et sacri sibi conscia pacti religio dulcisque mouent primordia taedae, cunctatur mortemque cupit sociamque pericli cogitat. haud ultra sociis obsistere pergit. 405 haec ubi fixa uiris, tempus fluctusque quietos exspectant. ipsam interea quid restet amantem ignorare sinunt decretaque tristia seruant. Sed miser ut uanos, ueros ita saepe timores uersat amor fallique sinit nec uirginis annos. [8,410] ac prior ipsa dolos et quamlibet intima sensit non fidi iam signa uiri nimiumque silentes una omnes. haud illa sui tamen immemor umquam nec subitis turbata minis prior occupat unum Aesoniden longeque trahit, mox talibus infit: 415 'me quoque, uir, tecum Minyae, fortissima pubes, nocte dieque mouent? liceat cognoscere tandem, si modo Peliacae non sum captiua carinae nec dominos decepta sequor consultaque uestra fas audire mihi. merear, fidissime coniunx, [8,420] nil equidem, miserere tamen promissaque serua usque ad Thessalicos saltem conubia portus inque tua me sperne domo. scis te mihi certe, non socios iurasse tuos. hi reddere forsan fas habeant, tibi non eadem permissa potestas 425 teque simul mecum ipsa traham: non sola reposcor uirgo nocens atque hac pariter rate fugimus omnes. an fratris te bella mei patriaeque biremes terrificant magnoque impar urgeris ab hoste? finge rates alias et adhuc maiora coire [8,430] agmina: nulla fides, nullis ego digna periclis, non merui mortemque tuam comitemque tuorum? uellem equidem nostri tetigissent litora patris te sine duxque illis alius quicumque fuisset. nunc remeant meque ecce (nefas) et reddere possunt 435 nec spes ulla super. quin tu mea respice saltem consilia et nimio comitum ne ce timori. credidit ardentes quis te tunc iungere tauros posse, quis ad saeui uenturum templa draconis? o utinam ergo meus pro te non omnia posset atque aliquid dubitaret amor. quin nunc quoque quaero [8,440] quid iubeas. heu, dure, siles? magnumque minatur nescioquid tuus iste pudor. mene, optime quondam Aesonide, me ferre preces et supplicis ora fas erat? haud hoc nunc genitor putat, haud dare poenas iam sceleris dominumque pati?' sic fata parantem 445 reddere dicta uirum furiata mente refugit uociferans. qualem Ogygias cum tollit in arces Bacchus et Aoniis inlidit Thyiada truncis, talis erat talemque iugis se uirgo ferebat cuncta pauens; fugit infestos uibrantibus hastis [8,450] terrigenas, fugit ardentes exterrita tauros. si Pagasas uel Peliacas hinc denique nubes cerneret et Tempe uiridi lucentia fumo, hoc uisu contenta mori. tunc tota querellis egeritur questuque dies eademque sub astris 455 sola mouet, maestis ueluti nox illa sonaret plena lupis quaterentque truces ieiuna leones ora uel orbatae traherent suspiria uaccae. procedit non gentis honos, non gloria magni [8,460] Solis aui, non barbaricae decor ille iuuentae, qualis erat cum Chaonio radiantia trunco uellera uexit ouans interque ingentia Graium nomina Palladia uirgo stet altera prora. Maestus at ille minis et mota Colchidos ira 465 haeret et hinc praesens pudor, hinc decreta suorum dura premunt. utcumque tamen mulcere gementem temptat et ipse gemens et tempora dictis: "mene aliquid metuisse putas, ---.