[5,0] LIBER V. [5,1] Altera lux haud laeta uiris emersit Olympo: Argolicus morbis fatisque rapacibus Idmon labitur extremi sibi tum non inscius aeui. at memor Aesonides nimium iam uera locuti 5 Phineos hinc alios rapto pauet Idmone luctus. tum comiti pia iusta tulit caelataque multa arte Dolionii donat uelamina regis, hospes humum sedemque Lycus. flens arma reuellit Idmonis e celsa Mopsus rate. robora caedunt [5,10] pars siluis portantque arae, pars auguris alba fronde uittisque ligant positumque feretro congemuere; dies simul et suus admonet omnes. Ecce inter lacrimas interque extrema uirorum munera, quem cursus penes imperiumque carinae, 15 Tiphyn agit uiolenta lues cunctique pauore attoniti fundunt maestas ad sidera uoces: 'arquipotens aduerte, precor, nunc denique Apollo! hoc, pater, hoc nobis refoue caput, ulla laboris si nostri te cura mouet, qui cardine summo [5,20] uertitur atque omnis manibus nunc pendet ab unis!' dicta dabant uentis nec debita fata mouebant. qualem praecipiti grauidum iam sorte parentem natorum flet parua manus trepidique precantur duret ut inualidis et adhuc genitoris egenis, 25 haud aliter socii supremo in tempore Tiphyn ante alios superesse uolunt. mors frigida contra urget et ille recens oculis interuolat Idmon. exanimum frustra Minyae clamore morantur auellique negant: uix membra rigentia tandem [5,30] imposuere rogo lacrimasque et munera flammis uana ferunt, crescit donis feralis aceruus. ut uero amplexus fessi rupere supremos et rapidae sonuere faces, tunc ipsa cremari uisa ratis medioque uiros deponere ponto. 35 non tulit Aesonius geminis flagrantia cernens corpora cara rogis, sed pectore ductor ab imo talia uoce gemit: 'quid tantum infensa repente numina? quas nostri poenas meruere labores? bina (nefas) toto pariter mihi funera surgunt [5,40] litore. magna adeo comitum numerosaque pubes? aut socios rapit atra dies aut ipse relinquo sontibus impulsus Furiis. ubi Tiphys? ubi Idmon fata canens? ubi monstriferae par ille nouercae? te sine, Thespiade, nos ulla mouebimus ultra 45 aequora? nec summa speculantem puppe uidebo Pleiadumque globos et agentes noctibus Arctos? cui Minyas caramque ratem, cui sidera tradis? carpere securas quis iam iubet Aesona noctes? hoc labor, hoc dulci totiens fraudata sopore [5,50] lumina et admotis nimium mens anxia Colchis profuit? heu quantum Phasis, quantum Aea recessit! nunc quoque, si tenui superant in imagine curae, adsis umbra, precor, uenturi praescia caeli rectoremque tuae moneas ratis.' haec ubi fatus, 55 sola uirum flammis uidit labentibus ossa. 'quod tamen externis unum solamen in oris restat,' ait 'caras humus haec non diuidat umbras ossaque nec tumulo nec separe contegat urna, sed simul, ut iunctis uenistis in aequora fatis.' [5,60] haud mora, reliquias socii defletaque miscent nomina. tum uiuo frondens e caespite tellus aggeritur cinerem Lyco commendat Iason. Maesti omnes dubiique, ratem fidissima cuius dextra regat. simul Ancaeus sollersque petebat 65 Nauplius. Erginum fato uocat ipsa monenti quercus et ad tonsas uicti rediere magistri. ac uelut i, gregis cessit cui regia, taurus fertur ouans, hunc omnis honos, hunc omnis in unum transit amor. primo laetus sic tempore rector [5,70] ingreditur cursus. etenim dat candida certam nox Helicen. iam prora fretum commouerat et iam puppe sedes < . . > dimiserat ancora terras. Inde premente noto tristes Acherusidos oras praeterit et festa uulgatum nocte Lyaei 75 Callichoron. nec uana fides: his Bacchus in undis abluit eoo rorantes sanguine thyrsos. illum post acies rubrique nouissima claustra aequoris hic resides thiasos, hic aera mouentem udaque pampinea nectentem cornua uitta [5,80] nunc etiam meministis, aquae, Boeotia qualem Thyias et infelix cuperet uidisse Cithaeron. Fama per extremos quin iam uolat improba manes interea et magnis natorum laudibus implet, addita mque fretis repetens freta iamque patentes 85 Cyaneas. ardent auidos attollere uultus quos pietas uel tangit adhuc quos aemula uirtus. fata immota manent; unum, qui litore in illo conditus, ad carae mittunt spectacula turbae. it Sthenelus. qualem Mauortia uidit Amazon [5,90] cumque suis comitem Alcides ut condidit armis, talis ab aequorei consurgens aggere busti emicuit. fulsere undae, sol magnus ut orbem tolleret aut nubem quater polus. atque ea uixdum uisa uiris atra nox protinus abstulit umbra. 95 ille dolens altum repetit chaos. omina Mopsus dum stupet, in prima tumulum procul aspicit acta obnubensque caput cineri dat uina uocato. carmina quin etiam uisos placantia manes Odrysius dux rite mouet mixtoque sonantem [5,100] percutit ore lyram nomenque relinquit harenis. Altius hinc uentos recipit ratis ac fugit omne Crobiali latus et fatis tibi, Tiphy, negatum Parthenium, ante alios Triuiae qui creditur amnis fidus et Inopi materna gratior unda. 105 mox etiam Cromnae iuga pallentem Cytoron te cita penitus condunt, Erythia, carina. iamque reducebat noctem polus: alta Carambis raditur et magnae pelago tremit umbra Sinopes. Assyrios complexa sinus stat opima Sinope, [5,110] nympha prius blandosque Iouis quae luserat ignes caelicolis immota procis: deceptus amatae fraude deae nec solus Halys nec solus Apollo. Addidit hic casu comites fortuna benigno Autolycum Phlogiumque et Deileonta, secutos 115 Herculis arma uiros. uagus hos ibi fixerat error. ut Graiam uidere manum puppemque Pelasgam prima ruunt celeres ad litora seque precantur accipiant socios. noua dux accedere gaudet nomina desertos et iam sibi currere remos. [5,120] transit Halys longisque fluens anfractibus Iris saeuaque Thermodon medio sale murmura uoluens, Gradiuo sacer et spoliis ditissimus amnis, donat equos, donat uotas cui uirgo secures cum redit ingenti per Caspia claustra triumpho 125 Massageten Medumque trahens. est uera propago sanguinis, est ollis genitor deus. hinc magis alta Haemonidae petere et monitus non temnere Phinei. ipse autem comitum conuersus ad ora nouorum 'uos mihi nunc pugnas' ait 'et uictricia' ductor [5,130] 'Herculis arma mei uestrasque in litore Martis interea memorate manus.' sic fatus et aegro corde silens audit currus bellique labores uirginei, exciderit frenis quae prima remissis, semianimem patrius quam sanguine uexerit amnis, 135 quae pelta latus atque umeros nudata pharetris fugerit, Herculeae mox uulnere prensa sagittae, utque securigeras stimulauerit Ira cateruas fleturusque pater, quantus duce terror in ipsa, qui furor in signis, quo balteus arserit auro. [5,140] Nocte sub extrema clausis telluris ab antris peruigil auditur Chalybum labor: arma fatigant ruricolae, Gradiue, tui; sonat illa creatrix prima manus belli, terras crudelis in omnes. nam prius ignoti quam dura cubilia ferri 145 eruerent ensesque darent, Odia aegra sine armis errabant Iraeque inopes et segnis Erinys. inde Genetaei rupem Iouis, hinc Tibarenum dant uirides post terga lacus, ubi deside mitra feta ligat partuque uirum fouet ipsa soluto. [5,150] uos quoque non notae mirati uela carinae, Mossynoeci, et uos stabulis, Macrones, ab altis Byzeresque uagi Philyraeque a nomine dicta litora, quae cornu pepulit Saturnus equino. Ultimus inde sinus saeuumque cubile Promethei 155 cernitur, in gelidas consurgens Caucasus Arctos. ille etiam Alciden Titania fata morantem attulerat tum forte dies iamque aspera nisu undique conuellens ueteris cum strage pruinae uincula prensa manu saxis abduxerat imis [5,160] arduus et laeuo grauior pede. consonat ingens Caucasus et summo pariter cum monte secutae incubuere trabes abductaque flumina ponto. fit fragor, aetherias ceu Iuppiter arduus arces impulerit imas manus aut Neptunia terras. 165 horruit immensum Ponti latus, horruit omnis Armeniae praetentus Hiber penitusque recusso aequore Cyaneas Minyae timuere relictas. tum gemitu propiore chalybs densusque reuulsis rupibus audiri montis labor et graue Titan [5,170] uociferans, fixos scopulis dum uellitur artus. contra autem ignari (quis enim nunc credat in illis montibus Alciden dimissaue uota retemptet?) pergere iter socii. tantum mirantur ab alto litora discussa sterni niue ruptaque saxa 175 et simul ingentem moribundae desuper umbram alitis atque atris rorantes imbribus auras. Sol propius flammabat aquas extremaque fessis coeperat optatos iam lux ostendere Colchos, magnus ubi aduersum spumanti Phasis in aequor [5,180] ore ruit. cuncti pariter loca debita noscunt signaque commemorant emensasque ordine gentes dantque ratem fluuio. simul aethere plena corusco Pallas et alipedum Iuno iuga sistit equorum. Ac dum prima graui ductor subit ostia pulsu 185 populeos flexus tumulumque uirentia supra flumina cognati medio uidet aggere Phrixi, quem comes infelix Pario de marmore iuxta stat soror, hinc saeuae formidine maesta nouercae, inde maris, pecudique timens imponere palmas. [5,190] sistere tum socios iubet atque hinc prima ligari uincula, ceu Pagasas patriumque intrauerit amnem. ipse graui patera sacri libamina Bacchi rite ferens umbram uocat et sic fatur ad aras: 'per genus atque pares tecum mihi, Phrixe, labores, 195 tu precor orsa regas meque his tuteris in oris tot freta, tot ~durae properanti~ sidera passum. Phrixe, faue et patrias < . . . > reminiscere terras. tu quoque nunc, tumulo nequiquam condita inani, adnue, diua maris, numeroque accede tuorum. [5,200] quando egomet rursus per te uehar? aurea quando Seston et infaustos agnoscent uellera fluctus? uos etiam, siluae, uos, Colchidos hospitis orae, pandite diues ubi pellis micet arbore sacra. tunc tibi, fecundi proles Iouis, orte niuali 205 Arcados axe deae, fluuio modo, Phasi, quieto Palladiam patiare ratem. nec dona nec arae defuerint tellure mea: ueneranda fluentis effigies te, Phasi, manet, quam magnus Enipeus et pater aurato quantus iacet Inachus antro.' [5,210] dixerat atque illi dextra sine uersa magistri protinus in proram rediit ratis omine certo fluminis os pontumque tuens. 'promittis ut ecce utque uocas, reuehemur!' ait. sic deinde precatus arma iubet celsa socios depromere puppe. 215 dona dehinc Bacchi casusque ut firmet in omnes rapta Ceres uiridesque premunt longo ordine ripas. Incipe nunc cantus alios, dea, uisaque uobis Thessalici da bella ducis. non mens mihi, non haec ora satis. uentum ad furias infandaque natae [5,220] foedera et horrenda trepidam sub uirgine puppem; impia monstriferis surgunt iam proelia campis. ante dolos, ante infidi tamen exsequar astus Soligenae falli meriti meritique relinqui, inde canens: Scythica senior iam Solis in urbe 225 fata laborati Phrixus compleuerat aeui. illius extremo sub funere mira repente flamma poli magnoque aries apparuit astro aequora cuncta mouens. at uellera Martis in umbra ipse sui Phrixus monumentum insigne pericli [5,230] liquerat ardenti quercum complexa metallo. quondam etiam tacitae uisus per tempora noctis effigie uasta socerumque exterruit ingens prodita uox: ' qui patria tellure fugatum quaerentemque domos his me considere passus 235 sedibus, oblata generum mox prole petisti, tunc tibi regnorum labes luctusque supersunt rapta soporato fuerint cum uellera luco. praeterea infernae quae nunc sacrata Dianae fert castos Medea choros, quemcumque procorum [5,240] pacta petat, maneat regnis ne uirgo paternis.' dixit et admota pariter fatalia uisus tradere terga manu, tum falso fusus ab auro currere per summi fulgor laquearia tecti. membra toris rapit ille tremens patriumque precatur 245 numen et eoo surgentes litore currus: 'haec tibi fatorum, genitor, tutela meorum, omnituens, tua nunc terris, tua lumina toto sparge mari. seu nostra dolos molitur opertos siue externa manus, primus mihi nuntius esto. [5,250] tu quoque, sacrata rutilant cui uellera quercu, excubias, Gradiue, tene. praesentia luco arma tubaeque sonent, uox et tua noctibus exstet.' uix ea, Caucaseis cum lapsus montibus anguis haud sine mente dei spiris nemus omne refusis 255 implicuit Graiumque procul respexit ad orbem. ergo omnes prohibere minas praedictaque Phrixi inuigilat, plena necdum Medea iuuenta adnuitur thalamis Albani uirgo tyranni. Interea auguriis monstrisque minacibus urbem [5,260] territat ante monens semper deus et data seri signa mali, reddi iubet exitiale sacerdos uellus et Haemoniis infaustum mittere terris. contra Sole satus Phrixi praecepta uolutans aegro corde negat nec uulgi cura tyranno 265 dum sua sit modo tuta salus. tunc ordine regi proximus et frater materno sanguine Perses increpitare uirum, sequitur duce turba reperto. ille furens ira solio se proripit alto praecipitatque patres ipsumque ut talibus ausis [5,270] spem sibi iam rerum uulgi leuitate serentem ense petit. rapit inde fugam crudelia Perses signa gerens omnemque quatit rumoribus Arcton. iamque aderat magnis regum cum milibus urbi primaque in aduersos frustratus proelia muros 275 constiterat. datus et sociis utrimque cremandis ille dies alterque dies, cum Marte remisso debitus Aeaeis dux Thessalus adpulit oris. Nox hominum genus et duros mirata labores rettulerat fessis optata silentia terris. [5,280] at Iuno et summi uirgo Iouis intima secum consilia et uarias sociabant pectore curas. uirgo prior 'magna pariter quos mole petamus? cernis,' ait 'Colchos habeant quae proelia quique nunc status. hinc Perses, illinc non uiribus aequis 285 apparat Aeetes aciem. quibus addimur armis?' cui Iuno: 'dimitte metus, ne proelia forte hinc tibi grata negem. < . . . > manet aegida sudor et nostros iam sudor equos. stat pectore fixum Aeetae sociare manus. scio perfida regis [5,290] corda quidem, nullos Minyis exsoluet honores. uerum alios tunc ipsa dolos, alia orsa mouebo.'-- 'sint precor haec; tua namque mihi comitanda potestas,' Pallas ait 'liceat Grais ut reddere terris Aesonium caput et puppem, quam struximus ipsae, 295 iactatam tandem nostro componere caelo.' talia tunc hominum superi pro laude mouebant. Tristior at numquam tantoue pauentibus ulla nox Minyis egesta metu. nil quippe reperto Phaside, nil domitis actum Symplegados undis [5,300] cunctaque adhuc, magni ueniant dum regis ad urbem, ambigua et dubia rerum pendentia summa. praecipue Aesoniden uarios incerta per aestus mens rapit undantem curis ac multa nouantem. qualiter ex alta cum Iuppiter arce coruscat 305 Pliadas ille mouens mixtumque sonoribus imbrem horriferamue niuem, canis ubi tollitur omnis campus aquis, aut sanguinei magna ostia belli aut alios duris fatorum gentibus ortus, sic tum diuersis hinc atque hinc motibus anceps [5,310] pectora dux crebro gemitu quatit, optat et almum iam iubar et certi tandem discriminis horas. tunc defixa solo coetuque intenta silenti uersus ad ora uirum 'quod primum ingentibus ausis optauistis' ait 'ueterumque quod horruit aetas, 315 adsumus en tantumque fretis enauimus orbem. nec pelagi nos mille uiae nec fama fefellit Soligenam Aeeten media regnare sub Arcto. ergo ubi lux altum sparget mare, tecta petenda urbis et ignoti mens experienda tyranni. [5,320] adnuet ipse, reor, neque exorabile certe quod petimus. sin uero preces et dicta superbus respuerit, iam nunc animos firmate repulsae quaque uia patriis referamus uellera terris, stet potius: rebus semper pudor absit in artis.' 325 dixerat et Scythicam qui se comitentur ad urbem sorte petit numeroque nouem ducuntur ab omni. inde uiam, qua Circaei plaga proxima campi, corripiunt regemque petunt iam luce reducta. Forte deum uariis per noctem territa monstris [5,330] senserat ut pulsas tandem Medea tenebras rapta toris primi iubar ad placabile Phoebi ibat et horrendas lustrantia flumina noctes. namque soporatos tacitis in sedibus artus dum premit alta quies nullaeque in uirgine curae, 335 uisa pauens castis Hecates excedere lucis, dumque pii petit ora patris, stetit arduus inter pontus et ingenti circum stupefacta profundo fratre tamen conante sequi. mox stare pauentes uiderat intenta pueros nece seque trementem [5,340] spargere caede manus et lumina rumpere fletu. his turbata minis fluuios ripamque petebat Phasidis aequali Scythidum comitante caterua. florea per uerni qualis iuga duxit Hymetti aut Sicula sub rupe choros hinc gressibus haerens 345 Pallados, hinc carae Proserpina iuncta Dianae, altior ac nulla comitum certante, priusquam palluit et uiso pulsus decor omnis Auerno; talis et in uittis geminae cum lumine taedae Colchis erat nondum miseros exosa parentes. [5,350] ut procul extremi gelidis a fluminis undis prima uiros tacito uidit procedere passu, substitit ac maesto nutricem adfata timore est: 'quae manus haec, certo ceu me petat agmine, mater, aduenit haud armis, haud umquam cognita cultu? 355 quaere fugam, precor, et tutos circumspice saltus.' audit uirginei custos grandaeua pudoris Henioche, cultus primi cui creditus aeui, tum trepidam dictis firmans hortatur alumnam. 'non tibi ab hoste minae nec uis' ait 'ulla propinquat [5,360] nec [te] metus: externo iam flammea murice cerno tegmina, iam uittas frondemque imbellis oliuae. Graius adest, Graio sic cuncta simillima Phrixo.' Sic ait. at Iuno, pulchrum longissima quando robur cura ducis magnique edere labores, 365 mole noua et roseae perfudit luce iuuentae. iam Talaum iamque Ampyciden astroque comantes Tyndaridas ipse egregio supereminet ore. non secus autumno quam cum magis asperat ignes Sirius et saeuo cum nox accenditur auro [5,370] luciferas crinita faces, hebet Arcas et ingens Iuppiter. ast illum tanto non gliscere caelo uellet ager, uellent calidis iam fontibus amnes. regina, attonito quamquam pau ore silentem exanimet, mirata tamen paulumque reductis 375 passibus in solo stupuit duce. nec minus inter ille tot ignoti socias gregis haeret in una defixus sentitque ducem dominamque cateruae. 'si dea, si magni decus huc ades' inquit 'Olympi, has ego credo faces, haec uirginis ora Dianae, [5,380] teque renodatam pharetris ac pace fruentem ad sua Caucaseae producunt flumina nymphae. si domus in terris atque hinc tibi gentis origo, felix prole parens olimque beatior ille, qui tulerit longis et te sibi iunxerit annis. 385 sed fer opem, regina, uiris! nos hospita pubes aduehimur, Graium proceres [ta] tua tecta petentes. duc, precor, ad uestri quicumque est ora tyranni ac tu prima doce fandi tempusque modumque. nam mihi sollicito deus ignaroque locorum [5,390] te dedit, in te animos atque omnia nostra repono.' Dixit et opperiens trepidam stetit. illa parumper uirgineo cunctata metu sic orsa uicissim: 'quem petis Aeeten genitor meus ipsaque iuxta moenia, si uiuos possis discernere calles. 395 hac adeo duce ferte gradus! ingentia namque castra alios aditus atque impius obsidet hostis.' dixerat haec patrium uiam detorquet ad amnem sacraque terrificae supplex mouet inrita Nocti. Ille autem inceptum famula duce protinus urget [5,400] aere saeptus iter, patitur nec regia cerni Iuno uirum, prior Aeetae ne nuntius adsit. iamque inerat populo mediaeque incognitus urbi cum comes orsa loqui: 'Phoebi genitoris ad aras uentum.' ait 'huc adytis iam se de more paternis 405 rex feret, hic proceres audit populosque precantes adloquiis facilis: praesens pater admonet aequi.' 426 Dixerat. ast illi propere monstrata capessunt 407 limina. non aliter quam si radiantis adirent ora dei uerasque aeterni luminis arces, tale iubar tecta micat. stat ferreus Atlans [5,410] Oceano genibusque tumens infringitur unda. at medii per terga senis rapit ipse nitentes altus equos curuoque diem subtexit Olympo. pone rota breuiore soror densaeque sequuntur Pliades et madidis rorantes crinibus ignes. 415 nec minus hinc uaria dux laetus imagine templi ad geminas fert ora fores cunabula gentis Colchidos hic ortusque tuens, ut prima Sesostris intulerit rex bella Getis, ut clade suorum territus hos Thebas patriumque reducat ad amnem, [5,420] Phasidis hos imponat agris Colchosque uocari imperet. Arsinoen illi tepidaeque requirunt otia laeta Phari pinguemque sine imbribus annum et iam Sarmaticis permutant carbasa bracis. barbarus in patriis sectatur montibus Aean 425 Phasis amore furens. pauidas iacit illa pharetras 427 uirgineo turbata metu, discursibus et iam deficit ac uolucri uictam deus alligat unda. flebant populeae iuuenem Phaethonta sorores [5,430] ater et Eridani trepidum globus ibat in amnem. at iuga uix Tethys sparsumque recolligit axem et formidantem patrios Pyroenta dolores. aurea quin etiam praesaga Mulciber arte uellera uenturosque olim caelarat Achiuos. 435 texitur Argea pinus Pagasaea securi iamque eadem remos, eadem dea flectit habenas, ipsa subit nudaque uocat dux agmina dextra. exoritur Notus et toto ratis una profundo cernitur, Odrysio gaudebant carmine phocae. [5,440] apparent trepidi Phasidis ostia Colchi clamantemque procul linquens regina parentem. urbs erat hinc contra gemino circumflua ponto, ludus ubi et cantus taedaeque in nocte iugales regalique toro laetus gener; ille priorem 445 deserit: ultrices spectant a culmine Dirae. deficit in thalamis turbataque paelice coniunx pallam et gemmiferae donum exitiale coronae apparat ante omnes secum dequesta labores. munere quo patrias paelex ornatur ad aras [5,450] infelix et iam rutilis correpta uenenis implicat igne domos. haec tum miracula Colchis struxerat Ignipotens nondum noscentibus, ille quis labor, aligeris aut quae secet anguibus auras caede madens. odere tamen uisusque reflectunt. 455 Quin idem Minyas operum defixerat error, cum se Sole satus patriis penetralibus infert. filius hunc iuxta primis Absyrtus in annis, dignus auo quemque insontem meliora manerent. tum gener Albanis Styrus qui aduenerat oris, [5,460] distulerant sed bella toros. tum Phrontis et Argus Aeolidae fraterque Melas, quos aduena Phrixus progenuit, pariterque leui Cytisorus in hasta. post alii, quos praecipuo Titania tellus legit honore patres, motique ad proelia reges. 465 admonet hic socios nebulamque erumpit Iason sideris ora ferens; noua lux offusa Cytaeis. conueniunt ~rogitant~que uiros rogitantque, quid ausi quidue ferant. postquam primis inhiantia dictis agmina suppressumque uidet iam murmur Iason [5,470] talia miranti propius tulit orsa tyranno: 'rex Hyperionide, quem per freta tanta petendum caelicolae et prima dignum statuere carina, siquando hic aliquam nostro satus orbe solebat Thessaliam, siquos Phrixus memorare Pelasgos, 475 hi tibi tot casus, horrenda tot auia mensi cernimur. ipse egomet proprio de sanguine Phrixi: namque idem Cretheus ambobus et Aeolus auctor cum Ioue Neptunoque et cum Salmonide nympha. me neque nunc enses araeque egere paternae [5,480] nec tua Thessalicis quamquam inclita nomina terris sponte sequor. cui non iusso tot adire uoluptas monstra maris, cui Cyaneos intrare fragores? sceptra tui toto Pelias sub numine Phoebi maxima sorte tenens totque illa ~cremantia~ cliuos 485 oppida, tot uigili pulcherrima flumina cornu, ille meum imperiis urget caput, ille labores dat uarios, suus ut magnum rex spargit ab Argis Alciden, Sthenelo ipse satus. tamen aspera regum perpetimur iuga nec melior parere recuso. [5,490] hic sibi me auratae pecudis quiscumque periclis exuuias perferre iubet. tibi gratia nostri sit precor haec meritique locus, quod iussa recepi teque alium quam quem Pelias speratque cupitque promisi et meliora tuae mihi foedera dextrae. 495 si petere hoc saeui statuissem sanguine belli, Ossa dabat Pindusque rates quotque ante secuti inde nec audacem Bacchum nec Persea reges. sed me nuda fides sanctique potentia iusti huc tulit ac medii sociatrix gratia Phrixi [5,500] iamque tibi nostra geniti de stirpe nepotes. nec tamen aut Phrygios reges aut arua furentis Bebryciae spernendus adi: seu fraude petiuit seu quis honore meos, sua reddita dona deumque nos genus atque ratem magnae sensere Mineruae. 505 uix tandem longis quaesitam Colchida uotis contigimus qualemque dabat te fama uidemus. tu modo ne claros Minyis inuideris actus! non aliena peto terrisue indebita nostris (siquis et in precibus uero locus) atque ea Phrixo [5,510] crede dari, Phrixum ad patrios ea ferre penates. munera tu contra uictum mihi uecta per aequor accipe, Taenarii chlamydem de sanguine aeni frenaque et accinctum gemmis fulgentibus ensem: hoc patrium decus, haec materni texta laboris, 515 his Lapithes adsuerat eques. da iungere dona, da Scythicas sociare domos. sciat effera regis ira mei, quem te horrifero sortitus in axe Caucasus atque tuis quantum mitescat habenis.' Talibus orantem uultu grauis ille minaci [5,520] iamdudum premit et furiis ignescit opertis. ceu tumet atque imo sub gurgite concipit austros unda silens, trahit ex alto sic barbarus iras et nunc ausa uiri, nunc heu sua prodita Grais regna fremit. quin et facili sibi mente receptum 525 iam Phrixum dolet et Scythiae periisse timores. nunc quassat caput ac iuuenis spes ridet inanes, quid uesanus agat, quod uellera poscat ab angue. urit et antiquae memorem uox praescia sortis: cur simul ac Persen illinc sibi mouerit atque hinc [5,530] Thessalicam fortuna ratem, num debitus ista finis agat saeuaeque petant iam uellera Parcae. interea quoniam belli pugnaeque propinquae cura prior, fingit placidis fera pectora dictis reddit et haec: 'cuperem haut tali uos tempore tectis 535 aduenisse meis, quo me grauis adsidet hostis. frater enim--sceptri sic omnibus una cupido-- excidium parat et castris me ingentibus urget. quare age cognatas primum defendite sedes nec decus oblati dimiseris aduena belli; [5,540] namque uirum trahit ipse chalybs. tum uellera uictor tam meritis nec sola dabo.' contra inscius astus 'ergo nec hic nostris derat labor arduus actis' excipit Aesonides 'et ceu nihil aequore passis additus iste dies? ueniant super haec quoque fato 545 bella meo? non hunc parua mihi caede dolorem quasque dedit luet ille moras.' tum Castora mittit, qui ferat Aeaei sociis responsa tyranni. acribus ast illos curis mora saeua trahebat ac simul ut medio uiderunt Castora campo [5,550] crebrior incussit mentem pauor. 'o Iouis alma progenies, fare an patriam spes ulla uidendi, fare!' omnes, ille in mediis sic orsus Achiuis: 'nec ferus Aeetes, ut fama, nec aurea nobis terga negat, bello interea sed pressus iniquo 555 auxilium petit: armatos dux protinus omnes accelerare iubet, longo nam tuta recessu puppis et apposita fluuius defenditur urbe.' Haud mora. prosiliunt quos nec Rhipaea iuuentus quos nec Hiber aut tota suis Aurora pharetris [5,560] sustineat. stetit explicito prius agmine pubes expertique simul si tela artusque sequantur. nec quisquam freta nec patrias iam respicit urbes, sed magis ad praesens itur decus. incita cristas aura quatit, uariis floret uia discolor armis, 565 qualis ab Oceano nitidum ~chorus~ aethera uestit, qualibus adsurgens nox aurea cingitur astris. illos Sole satus tacita maestissimus ira miratur temere adsumptos nec talia mallet robora quam medios hostem subiisse penates. [5,570] interea laeto patitur conuiuia cultu et iuxta Aesoniden magno cratere lacessit nunc sibi monstrantem natos Iouis oraque iuxta Aeacidum, nunc ingentes Calydonis alumnos. audit et Alciden infando errore relictum 575 defletosque duces terraeque marisque labores. ipse autem tantis concita furoribus arma expetit Aesonides et amicos ordine reges. 'quis procul ille uirum nobis, quem balteus asper subligat et stricto stat proximus armiger arcu [5,580] ceu pugnam paret et positas confundere mensas?' contra flammigeri proles Perseia Solis 'quem rogitas, Carmeius.' ait. 'mos comminus arma semper habere uiro, semper meminisse pharetrae.' 587 'illum' ait Aesonides 'pariter refer, horrida signis cui chlamys et multa spirat coma flexilis aura.' respicit Aeetes atque hunc quoque nomine reddit: [5,590] 'diues Aron. croceos sic illius omnis odores iactat eques, cunctis sic est coma culta maniplis; sed ne sperne uirum et comptis diffide capillis. Campesus hic spoliis in tigris. ille profundo incumbens Odrussa mero; uiden alta comantem 595 pectora et ingenti turbantem pocula barba?' hic et Iaxarten dictis stupet hospes acerbis immodicum linguaque grauem, cui nulla minanti non superum, non praesentis reuerentia belli. contra autem Aeetes 'non frustra magna superbo [5,600] dicta uolant' ait 'et uocem paria arma sequuntur nec requies quin Marte diem noctemque fatiget. atque ubi Rhipaea stupuerunt flumina bruma iam pauidi cum prole Getae, iam peruigil illum Medus et oppositis exspectat Hiberia claustris. 584 quid Latagum, quid si amnigenam mirere Choaspen? bellatoris equi potantem cerne cruores nec tamen immissis hic segnior ibit habenis. 605 hos autem quae quemque manus, signa sequantur si memorem, prius umentem lux soluerit umbram. cras acies atque illa ducum cras regna uidebis dissona, saxiferae surgat quibus imber habenae, quae iaculo gens apta leui, quae picta pharetris [5,610] uenerit. ingentes animo iam prospice campos atque hanc alipedi pulsantem corpora curru Euryalen, quibus exsultet Mauortia turmis et quantum elata ualeat peltata securi, cara mihi et ueras inter non ultima natas.' 615 fatur et occiduo libat cratera parenti. quisque suis tum uota deis et pocula fundit, dent aciem, dent belligeros superare labores. Ecce autem Geticis ueniens Gradiuus ab antris ingentemque trahens Arctoa per aequora nubem [5,620] aspicit Aeaea Minyas stupefactus in urbe ambitumque senem promissaque uellera puppi Thessalicae. citus ad summi stellantia patris tecta ruit questuque Iouem testatur acerbo: 'quae studiis, rex magne, quies? iam mutua diui 625 exitia in solos hominum molimur honores teque ea cuncta iuuant, rabidam qui Pallada caelo non abigis neque femineis ius obicis ausis. non queror exstructa quod uexerit ipsa carina uellera sacra meis sperantem auertere lucis [5,630] quodque palam tutata uiros. sic cetera pergat, si ualet. insidiis quid nunc fallacibus ambit, nostra ut Phrixeo spolientur templa metallo? non opus auxilio Colchis nec foedere uestro: et Persen simul et Minyas deposcimus hostes. 635 quin age (quid tantae coeunt in proelia gentes, quid tuus Aesonides?) imus nos, protinus imus in nemus auriferum et sumptis decernimus armis? uel tu sola polo tacitis inopina tenebris labere: quantus ibi deus experiere nec illas [5,640] adstiteris impune trabes. an Martia templa intemeranda minus, tantum mihi lucus et agger quod rudis et sola colimur si gentibus umbra? est amor et rerum cunctis tutela suarum. et tibi, magne pater, terris donaria certant; 645 est honor his etiam siluis. ego cara Mycenes culmina, uirgineas praeder si Cecropis arces, iam coniunx, iam te gemitu lacrimisque tenebit nata querens. metuant ergo nec talia possint.' Non tulit haec animis quin longa silentia Pallas [5,650] rumperet inridens strepitumque minasque Gradiui. 'non tibi Aloidae quibus haec fera mura iactes, non Lapithae, sed Pallas' ait 'neque ego aegide digna nec uocer ulterius proles Iouis, excidat iste ni tibi corde tumor: lituos miser armaque faxo 655 oderis et primis adimam tua nomina bellis. quin simili matrem demens grauitate secutus? digna quidem, monstrum superis quae tale crearit. quod tamen adgressae scelus aut quo crimine sontes si iuuenem, qui iussa sui tam dira tyranni [5,660] impauidus maria et nondum qui nota subibat, iuuimus et magnis aliquam spem mouimus ausis? an nullas praeferre preces nec foedera regis ulla sequi, caeca sed cuncta impellere pugna debuimus? sic Thraces agunt, sic turbidus iste 665 siqua petit. cuperem haec etiamnum bella remitti nec socias armare manus. da uellera, rector, et medio nos cerne mari. quod sin ea Mauors abnegat et solus nostris sudoribus obstat, ibimus indecores frustraque tot aequora uectae?'-- [5,670] 'fas aliquid nequeat sit femina--' coeperat ardens hic iterum alternis Mauors insurgere dictis. excipit hinc contra pater et sic uoce coercet: 'quid, uesane, fremis? cum uos iam paenitet acti peccatumque satis, tunc ad mea iura uenitis. 675 quolibet ista modo quacumque impellite pugna, quae coepistis, habent quoniam sua fata furores. te tamen hoc, coniunx, et te, mea nata, monebo: sit Persen pepulisse satis nec uana retentet spes Minyas finemue uelint imponere bello. [5,680] illum etenim talis rerum manet, accipite, ordo: uicta retro nunc castra dabit bellumque remittet territus aduentu ducis et uirtute Pelasgi. mox ubi Thessalicis referent hos flamina terris, tunc aderit uictorque domos et sceptra tenebit, 685 donec et Aeeten inopis post longa senectae exilia, heu magnis quantum licet, impia, fatis, nata iuuet Graiusque nepos in regna reponat. hic labor amborum haec sunt discrimina fratrum. uadite et aduersis, ut quis uolet, inruat armis.' [5,690] Dixerat. instaurat mensas pacemque reducit et iam sidereo noctem demittit Olympo. tunc adsuetus adest Phlegraeas [qui] reddere pugnas Musarum chorus et citharae pulsator Apollo fertque grauem Phrygius circum cratera minister. 695 surgitur in somnos seque ad sua limina flectunt.