[36,0] COLLOQUIUM XXXVI. g-PTOHCHOLOGIA. 
Personae : Irides, Misoponus. 

[36,1] {IRIDES}
Quam ego huc nouam auem uideo aduolare? Agnosco faciem, sed uestis non conuenit. Aut ego prorsus hallucinor, aut hic est Misoponus. Audendum est: compellabo hominem, quamlibet pannosus. Salue, Misopone.
{MISOPONUS}
Iridem uideo.
{IRIDES}
Salue, Misopone.
{MISOPONUS}
Tace, inquam.
{IRIDES}
Quid? an saluere non uis?
{MISOPONUS}
Non, isto quidem nomine.
{IRIDES}
Quid accidit? an non es idem, qui fueras? An cum ueste mutatur et nomen?
{MISOPONUS}
Non; sed uetus receptum est.
{IRIDES}
Quis tum eras?
{MISOPONUS}
Apitius.
{IRIDES}
Ne te pudeat ueteris sodalis, si quid melioris obtigit fortunae: non diu est, quod eras ordinis nostri.
{MISOPONUS}
Concede huc sodes, et audies rem omnem. Non pudet ordinis uestri, sed pudet primi ordinis.
{IRIDES}
Quem ordinem narras? Franciscanorum?
{MISOPONUS}
Nequaquam, o bone, sed decoctorum.
{IRIDES}
Nae tu istius ordinis sodales habes quam plurimos.
{MISOPONUS}
Eram re lauta; prodegi strenue; ubi res defecit, nullus agnoscebat Apitium. Profugi pudore, uerti me ad uestrum collegium: hoc malui, quam fodere.
{IRIDES}
Sapuisti. Sed unde subito nouus nitor corporis? Nam de ueste mutata non perinde miror.
{MISOPONUS}
Quam ob rem?
{IRIDES}
Quia Dea Lauerna multos subito ditat.
{MISOPONUS}
An suspicaris, me furto parasse rem?
{IRIDES}
Hoc fortassis ignauius. Rapina igitur.
{MISOPONUS}
Non, per uestram Peniam, neque furto, neque rapina. Sed de nitore corporis prius expediam, quod tibi uidetur mirabilius.
{IRIDES}
Nam apud nos eras totus ulcerosus.
{MISOPONUS}
Nimirum sum usus amicissimo medico.
{IRIDES}
Quonam?
{MISOPONUS}
Non alio quam me ipso, nisi si quem arbitraris mihi me ipso amiciorem.
{IRIDES}
Atqui nesciebam, te callere rem medicam antehac.
{MISOPONUS}
Totum illum ornatum ipse pigmentis affixeram, thure, sulphure, resina, uisco, linteis, cruore. Ubi uisum est, quod affixeram, detraxi.
{IRIDES}
O impostorem! nihil te uidebatur miserabilius. Poteras in tragoedia sustinere personam Iob.
{MISOPONUS}
Sic tum ferebat egestas; quanquam fortuna nonnunquam et cutem mutare solet.
{IRIDES}
Dic igitur de fortuna. Repertus est thesaurus aliquis?
{MISOPONUS}
Non; sed repertus est quaestus uestro paulo commodior.
{IRIDES}
Qui potuisti facere quaestum, quum non suppeteret sors?
{MISOPONUS}
Artem quaeuis terra alit.
{IRIDES}
Intelligo. Dicis artem incidendi loculos.
{MISOPONUS}
Bona uerba. Dico artem alcumisticam.
{IRIDES}
Vix quindecim dies sunt, quod nos reliquisti, et artem assequutus es, quam alii uix multis annis perdiscunt?
{MISOPONUS}
Nactus sum uiam compendiariam.
{IRIDES}
Quam, obsecro?
{MISOPONUS}
Ars uestra conflauerat mihi quatuor ferme aureos; bona quadam fortuna incidi in ueterem congerronem, qui nihilo felicius rem administrarat quam ego. Compotabamus: coepit, ut fit, narrare suas fortunas: paciscor hac lege, ut ille biberet immunis, mihi communicaret artem. Communicauit bona fide: ea nunc uectigal est mihi.
{IRIDES}
Non licet discere?
{MISOPONUS}
Tibi uel gratis impartiam ob pristinum sodalitium. Scis nusquam non inueniri plurimos huius artis auidissimos.
{IRIDES}
Audiui, et credo.
{MISOPONUS}
In horum familiaritatem quacunque occasione memet insinuo; iacto artem. Ubi sensero larum hiantem, escam paro.
{IRIDES}
Quo pacto?
{MISOPONUS}
Ultro eos moneo, ne temere credant eius artis professoribus. Nam plerosque esse impostores, id agentes praestigiis suis, ut exhauriant loculos incautorum.
{IRIDES}
Istuc prooemii parum accommodum tuo negotio.
{MISOPONUS}
Imo illud etiam addo, ne quid mihi ipsi credant, ni rem certam oculis ac manibus deprehenderint.
{IRIDES}
Miram artis fiduciam mihi narras.
{MISOPONUS}
Iubeo illos adesse, dum peragitur metamorphosis: iubeo attentos esse: quoque minus dubitent, iubeo ut ipsi manibus rem omnem peragant, me procul spectante nec digitum admouente: liquefactam materiam iubeo ut purgent ipsi, aut aurifici purgandam deferant: praedico quantum argenti auriue sit eliquandum: denique quod eliquatum est, iubeo ut pluribus aurificibus deferant ad Lydium lapidem explorandum. Reperiunt pondus praedictum, reperiunt purgatissimum aurum aut argentum: nihil enim refert, nisi quod minore periculo mihi quidem res tentatur in argento.
{IRIDES}
Proinde nihil habet ars tua fuci.
{MISOPONUS}
Imo merus fucus est.
{IRIDES}
Nondum uideo praestigium.
{MISOPONUS}
Faxo ut uideas. Primum paciscor de mercede; eam nolo mihi numerari, nisi prius edito artis experimento. Trado illis puluisculum, quasi huius ui conficiatur totum negotium. Rationem conficiendi pulueris non communico, nisi magna mercede redemerint. Exigo iusiurandum, ne proferant arcanum artis intra sex menses cuiquam mortalium aut immortalium.
{IRIDES}
Nondum audio fucum.
{MISOPONUS}
Fucus omnis est in uno carbone in hoc parato. Excauo carbonem; in eum insero liquefactum argentum, quantum praedico reddendum: post infusum puluerem sic instruo uas, ut non solum inferne et a lateribus cingatur prunis, uerum etiam superne: persuadeo, hoc esse artis. Inter carbones, qui superne imponuntur, unum admisceo, qui tegit argentum aut aurum. Id ui caloris liquefactum defluit in reliquam materiam, quae liquescit, puta stannum, aut aes: repurgatione facta inuenitur quod admixtum est.
{IRIDES}
Ars expedita: sed quomodo fallis, si alter rem agat suis manibus?
{MISOPONUS}
Quum is me praescribente perfecit omnia, priusquam moueatur uas alcumisticum, accedo tandem, et circumspicio, ne quid forte sit omissum. Aio mihi uideri superne deesse unum atque alterum carbonem: clam appono meum; fingo, me eum tollere ex aceruo reliquorum, at illic ante sic positum, ut nulli possit agnosci, et illum fallere, tollo.
{IRIDES}
Ceterum quum illis absque te periculum facientibus non succedit, quid adfers?
{MISOPONUS}
Mihi nihil est periculi, iam numerata pecunia. Aliquid comminiscor, aut ollam fuisse insinceram, aut carbones uitiosos, aut ignem parum scite temperatum. Denique pars est artis, quam profiteor, non diu haerere in eodem loco.
{IRIDES}
An tantus est prouentus istius artis, ut te possit alere?
{MISOPONUS}
Et quidem splendide: posthac tu quoque, si sapis, relinques istam miseriam, et nostro accedes ordini.
{IRIDES}
Imo citius illud agam, ut te reuocem in nostrum ordinem.
{MISOPONUS}
Ut uolens repetam, quod semel effugi, ac deseram bonum, quod inueni?
{IRIDES}
Habet hoc nostra professio, dulcescit assuetudine. Proinde quum multi sint, qui deficiant ab instituto Francisci aut Benedicti; quem unquam uidisti, qui diutius uersatus in ordine nostro defecerit? Nam tam paucis mensibus uix gustare poteras, quid esset mendicitas.
{MISOPONUS}
Is gustus me docuit, esse rem omnium miserrimam.
{IRIDES}
Cur igitur nemo deficit?
{MISOPONUS}
Fortasse quia natura miseri sunt.
{IRIDES}
Ego hanc miseriam ne cum regum quidem fortuna commutarim. Nihil enim regno similius, quam mendicitas.
{MISOPONUS}
Quid ego audio? nihil niui similius, quam carbo ?
{IRIDES} Dic mihi, qua re potissimum beati sunt reges?
{MISOPONUS} Quia faciunt, quod animo collubitum est.
{IRIDES}
Ista libertas, qua nihil suauius, nemini regum magis adest, quam nobis. Nec dubito, quin multi reges sint, qui nobis inuideant. Siue bellum est, siue pax, nos tuto uiuimus: non describimur ad militiam, non uocamur ad munia publica, non censemur: quum populus expilatur exactionibus, nullus inquirit in uitam nostram: si quid admissum est etiam atrocius, quis dignetur in ius uocare mendicum? Etiam si pulsamus hominem, pudet pugnare cum mendico. Regibus nec in pace nec in bello licet suauiter agere; et quo maiores sunt, hoc plures metuunt. Nos, ueluti deo sacros, etiam religione quadam metuit uulgus offendere.
{MISOPONUS}
Sed interim sordescitis in pannis et casulis.
{IRIDES}
Quid ista faciunt ad ueram felicitatem? Extra hominem sunt, quae narras. His pannis debemus nostram felicitatem.
{MISOPONUS}
At uereor ne uobis breui peritura sit felicitatis ipsius bona pars.
{IRIDES} Qui sic?
{MISOPONUS}
Quia iam hoc mussant ciuitates, ne mendicis liberum sit quo libet euagari, sed unaquaeque ciuitas suos alat mendicos, et in his qui ualent, adigantur ad laborem.
{IRIDES} Cur hoc moliuntur?
{MISOPONUS}
Quia comperiunt, ingentia facinora sub mendicitatis praetextu perpetrari; deinde non minimam perniciem ex uestro ordine nasci.
{IRIDES}
Istiusmodi fabulas frequenter audiui. Id fiet ad Calendas Graecas.
{MISOPONUS} Fortasse citius, quam uelles.